Pages

Tuesday 4 March 2008

Yes, it is 'back in the USSR' - Samizdat in Armenia amid media blackout

Due to total media blackout and censorship of Internet in Armenia, just like in old good Soviet times, underground publications ("samizdat") started coming out to fill in the information vacuum.

http://samizdatam.blogspot.com/ (in Armenian)

http://armenaker.blogspot.com/ (selected articles in English)

1st edition of Samizdat - via Aramazd and Nazarian. "Fortunately, we have Internet now in addition to the traditional methods of samizdat to disseminate information." "The sources and authors are kept secret to protect them from the Armenian state."

Issues of Samizdat (in Armenian) will appear in the comments section of this post too.

Here is what Wikipedia has to say about Samizdat:

Samizdat (Russian: самиздат) was the clandestine copying and distribution of government-suppressed literature or other media in Soviet-bloc countries. Copies were made a few at a time, and those who received a copy would be expected to make more copies. This was often done by handwriting or typing.

This grassroots practice to evade officially imposed censorship was fraught with danger as harsh punishments were meted out to people caught possessing or copying censored materials.

Vladimir Bukovsky defined it as follows: "I myself create it, edit it, censor it, publish it, distribute it, and [may] get imprisoned for it."

20 comments:

artmika said...

Ընդհատակյա թերթ
ԹՈՂԱՐԿՈՒՄ ԱՌԱՋԻՆ. 03.03.2008

Օմբուդսմենը հարցնում է

մարտի 2-ին ՀՀ մարդու իրավունքների պաշտպան Արմեն Հարությունյանը հանդես է եկել հայտարարությամբ, որով նա մարտի 1-ին տեղի ունեցած իրադարձություններին տվել է իր գնահատականը եւ մի շարք հարցեր է առաջադրել ՀՀ իշխանություններին: «Մարտի 1-ի իրադարձությունները սկսեցին Ազատության հրապարակում խաղաղ նստացույցը բռնի կերպով դադարեցնելուց»,- ասվում է օմբուդսմենի հայտարարությունում: Կատարվածի իրական մեղավորներին որոշելու համար` Հարությունյանը հետեւյալ հարցերն է առաջադրել ՀՀ իշխանություններին. «Ո՞վ, ե՞րբ եւ ի՞նչ հանգամանքներում է որոշում կայացրել` խաղաղ նստացույցը մարտի 1-ի վաղ առավոտյան ուժի գործադրմամբ հարկադիր դադարեցնելու վերաբերյալ»: Բացի այդ, օմբուդսմենը ցանկանում է նաեւ պարզել` արդյո՞ք նստացույցի մասնակիցներին ներկայացվել է խուզարկություն իրականացնելու հրապարակային պահանջ: Այնուհետեւ Հարությունյանը արձանագրել է. «Մեզ համար դժվար է իրականությունը բացահայտել, բայց մեկ հարց մնում է անպատասխան: Ի՞նչն էր պատճառը, որ Ոստիկանությունը խոչընդոտեց լրագրողների մասնագիտական գործունեության իրականացմանը, ինչը հնարավորություն կընձեռեր ստանալ լիարժեք եւ անաչառ տեղեկատվություն»,- ասված է հայտարարությունում:

ցավակցել է

Հայաստանի առաջին նախագահ Լեւոն Տեր-Պետրոսյանն երեկ ցավակցություն է հայտնել մարտի 1-ի իրադարձությունների ժամանակ զոհվածների հարազատներին եւ հանդարտության եւ զսպվածության կոչ արել: «Խորապես ցավակցում եմ անխտիր բոլոր զոհվածների ու վիրավորների ընտանիքներին ու հարազատներին, անկախ այն բանից` նրանք ժողովրդի, թե ոստիկանության ներկայացուցիչներ են», - ասված է Լեւոն Տեր-Պետրասյանի այսօր տարածած հայտարարության մեջ: «Կոչ եմ անում հանդարտության եւ զսպվածության, վստահ լինելով, որ գործված ոճիրների բոլո պատասխանատուները վաղ թե ուշ կանգնելու են դատարանի առջեւ», - հայտարարել է Լեւոն Տեր-Պետրոսյանը:


ՄԻՋԱԶԳԱՅԻՆ ԱՐՁԱԳԱՆՔ

Մարտի 1-ին Երեւանում տեղի ունեցած իրադարձությունները լայն արձագանք են գտել արտերկրում:

Մասնավորապես, վրացական ոչ կառավարական կազմակերպությունները, հայ համայնքի հետ մեկտեղ, կիրակի օրը Թբիլիսիում ՀՀ դեսպանատան առջեւ խաղաղ ցույց են կազմակերպել` ՀՀ իշխանություններից պահանջելով ձեռնպահ մնալ Երեւանում ընդդիմության կազմակերպած հանրահավաքի մասնակիցների նկատմամբ բռնի ուժ կիրառելուց: Դեսպանատան առջեւ հավաքված 200-ից ավելի ցուցարարներ վանկարկում էին. «Մի կրակեք», «Կյանք առանց բռնության»:

Այնուհետեւ ոչ կառավարական կազմակերպությունների ներկայացուցիչները Վրաստանում Հայաստանի դեսպանին են ներկայացրել փաստաթուղթ, որով դատապարտել են մարտի 1-ին ցուցարարների նկատմամբ կիրառված բռնությունները: Փաստաթղթում, մասնավորապես, նշվում է. «Մենք կտրականապես դեմ ենք ուժի կիրառմանը, առավել եւս, եթե այն կիրառվում է սեփական ժողովրդի նկատմամբ»: Փաստաթղթով նաեւ ցավակցություն է հայտնվում հանրահավաքի ցրման ժամանակ մահացածների ընտանիքներին: Վրացական ոչ կառավարական կազմակերպությունները հայտարարել են, որ մտադիր են մարտի 3-ից նմանատիպ բողոքի ակցիաներ կազմակերպել Վրաստանում հավատարմագրված միջազգային կազմակերպությունների ներկայացուցչությունների առջեւ: Իր հերթին, Վրաստանի հանրապետական կուսակցությունը տարածել է հատուկ հայտարարություն, որով դատապարտել է «Հայաստանի իշխանությունների այնպիսի գործողությունները, ինչպիսին են խաղաղ ցույցի նկատմամբ ուժի գործադրումը, արտակարգ դրության հռչակումը եւ ընդդիմության լիդերների ձերբակալությունները»: Միաժամանակ, «Human Rights Watch» միջազգային իրավապաշտպան կազմակերպությունը հայաստանյան իշխանություններին կոչ է արել հետաքննություն սկսել իրավապահների կողմից բողոքի ակցիաների մասնակիցների նկատմամբ չափից ավելի բիրտ ուժի կիրառման կապակցությամբ:

Մարտի 1-ի իրադարձություններին լայնորեն անդրադարձել են ռուսական եւ օտարերկրյա այլ լրատվամիջոցներ: Այսպես օրինակ` ռուսաստանյան «Նովիե իզվեստիա» պարբերականը երեկ հրապարակված հոդվածում գրում է, որ շաբաթ օրը իրավապահները ցրել են Երեւանի Ազատության հրապարակում կազմակերպված ընդդիմության անժամկետ հանրահավաքը: Հոդվածագիրը նշում է, որ ոստիկանական ջոկատներն առանց նախազգուշացման գրոհել են ընդդիմության կողմնակիցների վրանների վրա` օգտագործելով մահակներ եւ էլեկտրաշոկ: Հոդվածագիրը վկայում է, որ հատուկ ջոկատայիններն անխնա ծեծում էին ցուցարարներին, այդ թվում` կանանց եւ երեխաներին, որոնց մի մասին հաջողվել է ճեղքել «օղակը» եւ հասնել տարբեր երկրների դեսպանատների մոտ: «Նովիե իզվեստիան» գրում է, որ առաջին նախագահ Լեւոն Տեր-Պետրոսյանին Ռոբերտ Քոչարյանի թիկնազորի պետ Գրիշա Սարգսյանը բռնությամբ մտցրել է մեքենան եւ տարել նրա տուն, որը շրջապատվել է զինվորականների կողմից` Տեր-Պետրոսյանին առնելով փաստացի տնային կալանքի տակ: Պարբերականը շեշտում է, որ խաղաղ ցուցարարների նկատմամբ բռնություններն անմիջապես դատապարտել են ԵԱՀԿ նախագահ, Ֆինլանդիայի ԱԳ նախարար Իլկա Կաներվան, Եվրախորհրդի գլխավոր քարտուղար Թերի Դեւիսը եւ այլոք:

Բրիտանական «BBC» կայքէջը եւս անդրադարձել է Հայաստանում ստեղծված ներքաղաքական իրավիճակին: «BBC»-ն գրում է, որ շաբաթ օրն առավոտյան ցուցարարների եւ ոստիկանության միջեւ տեղի են ունեցել բախումներ, ինչի հետեւանքով 8 մարդ մահացել է: Բրիտանական պարբերականը գրում է, որ հայաստանյան ընդդիմությունը, որը բողոքում է փետրվարի 19-ին տեղի ունեցած նախագահական ընտրությունների կեղծման դեմ, հայտարարել է, որ պայքարը շարունակելու է մինչեւ վերջ: Պարբերականը մեջբերել է Լեւոն Տեր-Պետրոսյանի այն խոսքերը, որ ընդդիմության պայքարը իշխանությունների դեմ կարող է շարունակվել երկար տարիներ, քանի դեռ ատելի, հանցավոր ռեժիմը չտապալվի` ավելացնելով, որ իր կողմնակիցները չեն նահանջելու եւ չեն վախենում ո՛չ բանտերից եւ ո՛չ էլ նրանց սպառնալիքներից:

Իր հերթին, ռուսաստանյան հեղինակավոր «Կոմերսանտ» պարբերականը եւս երեկ հրապարակված ընդարձակ հոդվածում անդրադարձել է մարտի 1-ի իրադարձություններին: Հոդվածագիրը մանրամասնորեն նկարագրել է, թե ինչպես են իր առջեւ ոստիկանները դաժան ծեծի ենթարկել Ազատության հրապարակում հավաքված ցուցարարներին, որոնց հետապնդել են մինչեւ Մյասնիկյանի հրապարակ: Պարբերականը գրում է, որ ցուցարարներին ցրելուց հետո վերջիններս սկսել են հավաքվել Ֆրանսիայի դեսպանատան առջեւ եւ վանկարկել. «Սերժիկ, հանցագործ», «Հաղթանակ», «Լեւոն»: Հոդվածագիրը նաեւ նշում է, թե դեսպանատան առջեւ հավաքված բազմահազար ցուցարարներին որոշ ժամանակ անց կրկին մոտեցել են հատուկ ջոկատայինները, որոնց հարձակումից պաշտպանվելու համար` հավաքվածները սկսել են բարիկադներ պատրաստել, «զինվել» երկաթե ձողերով: «Կոմերսանտը» գրում է, որ երեկոյան կողմ ցուցարարների գլուխների վրայով լուսարձակող փամփուշտներ էին արձակվում, ապա իրավապահների եւ ցուցարարների միջեւ բախումներ սկսվեցին, որի ընթացքում 8 մարդ մահացել է, 100-ից ավելին` վիրավորվել: Հոդվածագիրը գրում է, որ ցուցարարները հեռացան Մյասնիկյանի հրապարակից միայն այն բանից հետո, երբ նման կոչով նրանց դիմեց 1-ին նախագահը:

մտահոգված է

Եվրոպայի խորհրդի գլխավոր քարտուղար Թերի Դեւիսը երեկ իր մտահոգությունն է հայտնել հայաստանյան իրադարձությունների կապակցությամբ: Նա, մասնավորապես, նշել է, որ մտահոգված է «Երեւանում տեղի ունեցող վերջին զարգացումներով եւ արտակարգ իրավիճակի հայտարարմամբ: Ես ցնցված եմ` տեղեկանալով առնվազն 8 զոհերի մասին: Հորդորում եմ իշխանություններին հետաքննել մահվան բոլոր դեպքերը եւ ուժի կիրառման չարաշահման վերաբերյալ մեղադրանքները: Ակնհայտ է, որ հետաքննությունը պետք է կենտրոնանա հանցագործությունների կատարողներին հայտնաբերելու վրա եւ ոչ թե օգտագործվի քաղաքական ընդդիմախոսներին հետապնդելու համար»: Դեւիսը, միաժամանակ, հույս է հայտնել, որ արտակարգ իրադրությունը կվերացվի շատ շուտով` իշխանություններին հորդորելով քննարկել սահմանված սահմանափակումների արդարացիության հարցը, հատկապես` զանգվածային լրատվության, քաղաքական կուսակցությունների եւ ոչ կառավարական կազմակերպությունների դեպքում` գտնելով, որ այդ սահմանափակումները խոչընդոտում են քաղաքական երկխոսությանը, որը ներկա իրավիճակում քաղաքական լուծում գտնելու միակ ճանապարհն է: Դեւիսի խոսքերով, արտակարգ իրավիճակը սահմանափակում է Մարդու իրավունքների եվրոպական կոնվենցիայով պաշտպանվող մի շարք իրավունքների եւ ազատությունների իրագործումը: «Կոնվենցիայի թիվ 15 հոդվածի համաձայնª Հայաստանի կառավարությունը պետք է տեղեկացնի ինձ իր ձեռնարկած միջոցների եւ դրանց հիմնավորվածության մասին: Ակնկալում եմ, որ դա կարվի առանց հապաղելու»,- ընդգծել է ԵԽ գլխավոր քարտուղարը:

հարցազրույց է տվել

Հարավային Կովկասում ԵԱՀԿ-ի գործող նախագահի հատուկ ներկայացուցիչ Հեյկի Տալվիտիեն, որը երկու օր է, ինչ գտնվում է Հայաստանում, երեկ օտարերկրյա ԶԼՄ-ներին հարցազրույց է տվել: Դրա ընթացքում նա, մասնավորապես, նշել է, թե «իշխանությունները հիմա պետք է հաղթահարեն քաղաքական այն իրավիճակը, որը շատ լավ չէ: Լեւոն Տեր-Պետրոսյանն էլ շատ մեկուսացած է հիմա: Եթե հիմա սկսենք մեկս մյուսին մեղադրել, դա կտանի փակուղի»: Ապա շարունակել է. «Միակ բանը, որ կարող ենք անել, պատասխանատվություն ստանձնելն է. այդքան մարդ է մահացել: Հիմա ամենակարեւորն էª փորձել բռնել քաղաքական լուծում գտնելու ուղին»: Տալվիտիեն նշել է, որ իր նպատակն է եղել, որ ձերբակալությունները սահմանափակվեն միմիայն ապացույցներով:

Իշխանությունները երաշխավորել են, որ իրավիճակը հանդարտվելուն պես` հնարավորինս շուտ կվերացնեն արտակարգ դրության իրավիճակը, անգամ եթե դա լինի 20 օրից շուտ: Հեյկի Տալվիտիեի կարծիքով, քաղաքական երկխոսության համար ժամանակ է պետքª նկատի ունենալով կողմերի հարաբերությունները: Եվրոպայից ժամանած պատվիրակը նշել է, որ իր նպատակն է եղել, որ ձերբակալությունները սահմանափակվեն միմիայն ապացույցներով: Եվրոպացի դիվանագետը նաեւ ուշադրություն է հրավիրել այն փաստի վրա, որ Լեւոն Տեր-Պետրոսյանը դե յուրե տնային կալանքի տակ չէ, իսկ դե ֆակտոª այո: «Իշխանությունը պետք է ցույց տա, որ ընդդիմությունն էլ իր ուրույն տեղը պետք է ունենա իշխանության մեջ»,- եզրափակել է Հեյկի Տալվիտիեն:

պատվեր

Երեկ մի քանի ժամ շարունակ խուզարկություն է կատարվել Ազգային անվտանգության նախկին փոխնախարար Գուրգեն Եղիազարյանի եւ Մաքսային պետական կոմիտեի նախկին պետ Երջանիկ Աբգարյանի բնակարաններում: Եղիազարյանն ու Աբգարյանը ձերբակալված են: Նրանք կասկածվում են պետական իշխանությունը բռնի կերպով յուրացնելու փորձի մեջ (ՀՀ ՔՕ-ի 300 հոդված): Այժմ նրանք գտնվում են ԱԱԾ «Երեւան» քրեակատարողականում (ԱԱԾ մեկուսարան): Գուրգեն Եղիազարյանը հայտարարել է, որ իրեն մեղսադրվող արարքի հետ ոչ մի կապ չունի եւ այդ ամենը համարում է իշխանությունների կողմից իջեցված պատվեր:

արտահերթ

Ըստ մեր ունեցած տեղեկությունների, օրերս նախատեսվում է հրավիրել Ազգային ժողովի արտահերթ նիստ: Իշխանությունները պատրաստվում են անձեռնմխելիությունից զրկել ԱԺ պատգամավորներ Հակոբ Հակոբյանին, Մյասնիկ Մալխասյանին, Սասուն Միքայելյանին եւ Խաչատուր Սուքիասյանին, ովքեր, ինչպես հայտնի է, Լեւոն Տեր-Պետրոսյանի կողմնակիցներն են: Ի դեպ, առաջին երեքը այժմ ձերբակալված են:

բողոքումեն նաեւ լոսանջելեսահայերը

ՀՀ իշխանությունների դեմ Լոս Անջելեսում կազմակերպված հանրահավաք-բողոքին, որը նվիրված էր Երեւանում տեղի ունեցած դեպքերին, մասնակցել է մոտ 20 հազար մարդ:

ԻՇԽԱՆՈՒԹՅՈՒՆՆԵՐԸ ԳՈՐԾԻ ԴՐԵՑԻՆ ԲՌՈՒՆՑՔՆԵՐԸ
2.03.2008

Մարտի 1-ի վաղ առավոտյան, ռետինե մահակներով ու էլեկտրաշոկերով զինված ոստիկանները լցվել են Ազատության հրապարակ եւ ընդամենը 10-15 րոպեների ընթացքում բռնի ուժով ցրել են խաղաղ նստացույցի մասնակիցներին. բռնի ցրման գործընթացը զուգակցվել է դաժան ծեծուջարդով: Խաղաղ ցույցի մասնակիցների մի մասը, սակայն, դուրս գալով Ազատության հրապարակից ոչ թե ցրվել են, այլ ուղղվել են դեպի ՀՀ-ում Ֆրանսիայի դեսպանատան շենք: Այստեղ ցուցարարներին կրկին դիմավորեցին ոստիկաններն ու հատուկ ջոկատայինները, որոնք ժամը 11:30-ի մոտակայքում նորից անցան ծեծուջարդի: Սակայն, այս բախումից հետո մարդկանց հոսքը դեպի Ֆրանսիայի դեսպանատուն ոչ թե դադարել է, այլ սկսել է էլ ավելի շատանալ: Դեպքի վայր եկան §Ժառանգություն¦ խմբակցության պատգամավորներ Վարդան Խաչատրյանը, Անահիտ Բախշյանը, Զարուհի Փոստանջյանը, Ստեփան Սաֆարյանը, Արմեն Մարտիրոսյանը, մարդու իրավունքների պաշտպան Արմեն Հարությունյանը:

Մինչ մարդկանց հոսքը շարունակվում էր, ոստիկաններն ու «Ժառանգության» պատգամավորները բանակցում էին` հետագա քայլերի շուրջ: Բանակցություններին ոստիկանների կողմից մասնակցում էր ՀՀ փոխոստիկանապետ Սաշիկ Աֆյանը, ով աչքի ընկավ հատկապես իր ագրեսիվությամբ: Աֆյանն առաջարկում էր, որպեսզի ցուցարարները հավաքվեն եւ երթով հասնեն դեպի «Դինամո» մարզադաշտ: «Ժառանգության» պատգամավորները, սակայն, բացառում էին այդ տարբերակը` կասկածելով, որ դեռ ժամեր առաջ մարդկանց դաժանորեն ծեծի ենթարկած ոստիկանները ընդամենը ցանկանում են օղակել ցուցարարներին` վերջիններիս հետ ավելի հեշտ հաշվեհարդար տեսնելու համար: Ու մինչ բանակցությունները շարունակվում էր, ցուցարարների հեսքը շարունակվում էր. ընդ որում, բոլորի պահանջը մեկն էր` իշխանությունները պետք է անհապաղ հնարավորություն տան ՀՀ առաջին նախագահ Լեւոն Տեր-Պետրոսյանին գալ ցուցարարների մոտ, ովքեր պատրաստ էին կատարել միայն նրա հրահանգները: (Հիշեցնենք, որ մարտի 1-ի վաղ առավոտվանից Լեւոն Տեր-Պետրոսյանը դե ֆակտո գտնվում է տնային կալանքի մեջ, չնայած իշխանությունները հայտարարում էին, թե դա տնային կալանք չէ): Ու թեեւ բանակցություններ արդյունք չտվեցին, սակայն որոշ ժամանակ անց ոստիկանները սկսեցին հեռանալ դեպքի վայրից:

Մարդիկ մտածեցին, թե հայրենի իրավապահների խիղճն արթնացել է ու նրանք տեղի են տալիս:

Իրականում ոստիկանները դիրքավորովում էին: Նրանց մի մասը, սկսեց շարժվել դեպի քաղաքապետարանի շենքը: Ոստիկանների հետքերով շարժվեց նաեւ ցուցարարների մի մասը, ինչպես նաեւ մի քանի սադրիչներ: Վերջիններս փորձեցին բախում հրահրել` փորձելով հարվածել ոստիկաններին: Սակայն, այդ ժամանակ քաղաքապետարանի մոտ գտնվող ԱԺ պատգամավոր Արմեն Մարտիրոսյանը, ծածկեց ոստիկանին, ինչի պատճառով էլ սադրիչը մեջքից դանակահարեց պատգամավորին: Հետո, հենց ինքը` Արմեն Մարտիրոսյաննը լրագրողների հետ զրույցում նշեց, որ իրեն դանակահարել է սադրիչ, քանի որ ցուցարարները դեմքով ճանաչում էին իրեն եւ նման բան չէին անի: (Նշենք, որ Մարտիրոսյանը դեպքից անմիջապես հետո տեղափոխվել է հիվանդանոց, որտեղ նրան հազիվ են փրկել հաշմանդամ մնալուց): Իսկ այդ ընթացքում ցուցարարներին միացան նաեւ ՀԺԿ առաջնորդ Ստեփան Դեմիրճյանը, պատգամավորներ Խաչատուր Սուքիասյանը, Մյասնիկ Մալխասյանը, Սասուն Միքայելյանը, ինչպես նաեւ Նիկոլ Փաշինյանը: Վերջիններիս հետ հեռախոսով կապվեց Լեւոն Տեր-Պետրոսյանը եւ, հանդարտության կոչ անելով, հորդորեց մարդկանց հրապարակում մնալ այնքան ժամանակ, մինչեւ ինքը կգա այնտեղ: Ցուցարարները լսեցին նախագահի կոչը եւ պատրաստակամություն հայտնեցին մինչեւ վերջ մնալ հրապարակում: Ու մինչ խաղաղ ցուցարարները հանրահավք էին անցկացնում Ֆրանսիայի դեսպանատան շենքի մոտ, իշխանությունները մոտակա տարածքներում մոբիլիզացրել էին ուժային կառույցներին, որոնք էլ արդեն երեկոյան ժամը 21-ի կողմերը հարձակվեցին խաղաղ ցուցարարների վրա: Այդ ժամանակ էր, որ լսվեցին առաջին կրակոցները: Նշենք, որ թեեւ զինվորականները սկզբից կրակում էին միայն օդ, սակայն դատարկ փամփուշտներին զուգահեռ կրակում էին նաեւ մարտական փամփուշտներով: Իրավիճակը գնալով լարվում էր, ինչը վերածվեց բախման: Հատուկ ջոկատայինները հարձակվեցին ցուցարարների վրա, ովքեր սկսեցին պաշտպանվել ձեռքի տակ եղած փայտե եւ մետաղե ձողերով: Այսինքն, ցուցարարներւ ձեռքին զենք չի եղել: Ուստի անհասկանալի է, թե այդ ինչպե±ս ստացվեց, որ հետո մի քանի ոստիկաններ են տեղափոխվել հիվանդանոց հրազենային վնասվածքներով: (Ասում են, որ զինվորականները հենց իրենք են կրակել ոստիկանների հետեւից, որպեսզի վերջիններս հանկարծ հետդարձ չանեն): Զինված ոստիկանների եւ ցուցարարների բախումը գնալով ավելի էր ուժգնանում, իսկ որոշ մարդիկ էլ, ովքեր որեւէ կապ չունեին ցուցարարների հետ, պոկվեցին ցուցարարների խմբից եւ հասան մինչեւ Մաշտոցի պողոտա` ջարդելով խանութների ապակիներն ու վառելով մեքենաները: Բախումն այնքան ուժեղ էր, որ այլեւս որեւէ բան հասկանալ հնարավոր չէր, Գրիգոր Լուսավորիչ փողոցն ու Մաշտոցի պողոտայի մի մասը կորել էր ծխի ու կրակի մեջ: Իրավիճակն արդեն անվերահսկելի էր. մինչեւ այն պահը, երբ 1-ին նախագահը կապվեց Արամ Սարգսյանի հետ ու հորդորեց մարդկանց ցրվել: Ընդգծենք, որ մարդիկ հրապարակից հեռացան միայն առաջին նախագահի կոչով եւ ոչ թե ոստիկանների միջամտության շնորհիվ, ինչպես հետո հեռուստաեթերով գլուխ էր գովում Ռ. Քոչարյանը:

հայտարարություն

2008թ. մարտի 1-ին, վաղ առավոտյան, Երեւանի Ազատության հրապարակի խաղաղ ցուցարարներին բռնությամբ դուրս մղելուց հետո վերջիններս ինքնաբուխ կերպով հանրահավաքը շարունակեցին Մյասնիկյանի հրապարակում:


Գործող վարչախումբը քաղաքացիների խաղաղ հանրահավաքը դարձյալ բռնությամբ ցրելու գործողությունների դիմեց, որոնց հետեւանքով եղան բազմաթիվ վիրավորներ եւ, ըստ որոշ տեղեկությունների, նաեւ զոհեր:

Այս իրավիճակից միակ ելքը, ինչպես նշել էինք դեռեւս ս/թ փետրվարի 29-ին արած մեր հայտարարությունում, տնային կալանքի տակ գտնվող ՀՀ Առաջին Նախագահ Լեւոն Տեր-Պետրոսյանին անմիջապես ազատ արձակելն ու ժողովրդին անմիջականորեն դիմելու հնարավորություն տալն էր: Մի բան, որ իշխանությունների մերժողական դիրքորոշման պատճառով հնարավոր չեղավ իրականացնել: Չնայած դրան, հանրահավաքում ելույթ ունեցողներն անում էին հնարավոր ամեն ինչ՝ ժողովրդի զայրույթը մեղմելու եւ իրավիճակը վերահսկողության տակ պահելու համար: Սակայն իշխանությունների կողմից սադրանքները շարունակվեցին ներդրված գործակալների միջոցով, ովքեր հանրահավաքի վայրից մեծ հեռավորության վրա գտնվող Մաշտոցի պողոտայում կոտրել են խանութների ցուցափեղկեր, թալանել որոշ խանութներ եւ վնասել մեքենաներ:

Սույնով մենք հայտարարում ենք, որ այդ սադրիչները որեւէ կապ չունեն հանրահավաքի մասնակիցների հետ, նրանք ներդրվել եւ ուղղորդվել են գործող վարչախմբի կողմից, ուստի կատարվածի ողջ պատասխանատվությունն ընկնում է իշխանությունների վրա: Ժողովրդի նկատմամբ մարտի 1-ին կիրառված այս ահաբեկչությունը եւս մեկ սեւ էջ է Քոչարյան-Սարգսյան զույգի հանցավոր գործունեության մեջ:

Իշխանությունների կողմից գործադրված այս երկարատեւ բռնություններից ու սադրանքներից հետո, երբ ժողովրդի մեծ մասն արդեն ցրվել էր, եւ Մյասնիկյանի հրապարակում մնացել էր 5-6 հազար բորբոքված մարդ, Լեւոն Տեր-Պետրոսյանը մարտի 2-ին առավոտյան ժամը 4-ին հեռախոսով դիմեց նրանց եւ կոչ արեց ոստիկանության եւ բանակի հնարավոր նոր բռնի գործողություններից խուսափելու համար ցրվել տները եւ սպասել ներկա իրադրության մեջ Համաժողովրդական շարժման ղեկավարության գործունեության ծրագրի հրապարակմանը: Տեր-Պետրոսյանի կոչը ժողովրդին փոխանցեցին Արամ Սարգսյանը եւ Նիկոլ Փաշինյանը, ինչից հետո հավաքվածները, ընդառաջելով իրենց առաջնորդի կոչին, խաղաղ հեռացան իրենց տները:

Մենք կշարունակենք քաղաքական պայքարը հանուն ժողովրդավարության եւ օրինականության:


Լեւոն Տեր-Պետրոսյանի
նախընտրական շտաբ
Երեւան
2 մարտի, 2008թ.

ՌԵՊՐԵՍԻԱՆԵՐ

Երեկվա դրությամբ ՀՀ գլխավոր դատախազությունը պաշտոնապես հրապարակել է մարտի 1-ի առավոտյան ժամը 07-ի սահմաններից սկսած մինչեւ երեկ բերման ենթարկված, այնուհետեւ ձերբակալված անձանցից միայն 15-ի անունները:

Երեկ երեկոյան տարածված հաղորդագրության համաձայն, ոստիկանությունը ձերբակալել է եւս 30 անձանց: ՀՀ առաջին նախագահ, նախագահի թեկնածու Լեւոն Տեր-Պետրոսյանի նախընտրական շտաբից տրամադրված տվյալների համաձայն, երեկվա դրությամբ ձերբակալվածները 62-ն են, իսկ 11 հոգի բերման է ենթարկվել ոստիկանություն, այնուհետեւ ազատ արձակվել: Ի դեպ, ձերբակալվածների մի զգալի մասը շարքային քաղաքացիներ են, որոնք երբ մարտի 1-ի առավոտյան ժամը 9-ի սահմաններում տեղեկացել են խաղաղ ցուցարարներին ուժով ցրելու մասին, շտապել են քաղաքի կենտրոն` տեղում կատարվածի մասին իմանալու համար, բայց նրանց Մաշտոցի պողոտայից բերման են ենթարկել ոստիկանություն: Ինչեւէ, ստորեւ ներկայացնում ենք երեկվա դրությամբ ձերբակալված քաղաքացիների ցուցակը:

Դավիթ Մաթեւոսյան (Ղեւոնդի)
Դավիթ Առաքելյան
Վահագն (Վարդգես) Հայոցյան
Մասիս Այվազյան
Լեւիկ Խաչատրյան
Աշոտ Մանուկյան
Մուշեղ Սաղաթելյան
Կորյուն Մհերյան
Երվանդ Ավեյան
Վեմիր Մխիթարյան
Գեւորգ Սիմոնյան
Ծատուր Սեւոյան
Տիգրան Բաղդասարյան
Սարգիս Հացպանյան
Համլետ Աբրահամյան
Համլետ Աբրահամյան
Արտակ Սարգսյան
Պետրոս Շահբազյան
Հովհաննես Ղազարյան
Սամվել Հարությունյան
Իսահակ Մալխասյան
Ավետիք Ներսիսյան
Միսակ Հովակիմյան
Սամվել Աբովյան
Նարեկ Շահինյան
Խաչիկ Գասպարյան
Քրիստ Գասպարյան
Արթուր Գասպարյան
Հակոբ Հակոբյան
Սուրեն Բարսեղյան
Արթուր
Հակոբ Բաղվիշյան
Մարտիկ
Սեդրակ
Մյասնիկ Մալխասյան
Վլադիմիր Առաքելյան
Տիգրան
Ջիվան Հովհաննիսյան
Կարապետ Ռուբինյան
Տարոն Գալստյան
Քյարամ Ամոյան
Աշոտ
Ռաֆայել
Սաշա Առաքելյան
Վարուժան Ներսիսյան
Վաղինակ Աբովյան
Արտյոմ Սերոբյան
Աշոտ Ֆելիկյան
Յուրա Զաքարյան
Գեղամ Հարությունյան
Հարություն Բարսեղյան
Հմայակ Հայրապետյան
Շոթա Սաղաթելյան
Երջանիկ Աբգարյան
Դավիթ Համբարձումյան
Արմեն Մանուկյան
Սիմոն Սիմոնյան
Գուրգեն Եղիազարյան
Արմեն Վարազդատի Մաղաթյան
Սամվել Վարդգեսի Մուրադյան
Համլետ Հայրապետյան
Տեր Հուսիկ Լազարյան

Բերման են ենթարկվել, ապա ազատ են արձակվել.
Սարգիս Մարգարյան
Աբրահամ Մաթեւոսյան
Արմեն Օհանյան
Արամ Մանուկյան
Հրանտ Բագրատյան
Գագիկ Շամշյան (լրագրող)
Լեւոն Բարսեղյան
Աշոտ Երջանիկի Բարսեղյան
Նելլի Գերասիմի Բարսեղյան
Արամ Աշոտի Բարսեղյան
Հովհաննես Մարության

ԻՇԽԱՆՈՒԹՅԱՆ ՅՈՒՐԱՑՈՒՄ

Ռոբերտ Քոչարյանի մարտի 1-ին ստորագրած հրամանագիրը, որով Երեւանում մարտի 1-ից 20-ը սահմանվում է արտակարգ դրություն, դեռ երկար ջուր կհավաքի:

Բանն այն է, որ այդ փաստաթուղթը որեւէ իրավական քննադատության չի դիմանում, եւ բավական է դրան մոտենալ իրավական տեսանկյունից, որպեսզի համոզվես, որ այն հակասահմանադրական եւ անօրինական է: Հրամանագրի պաշտոնական տարբերակը հրապարակված է ՀՀ նախագահի ինտերնետային կայքում: Ըստ այդմ, պարզվում է, որ նրա կազմման ընթացքում չեն պահպանվել իրավական ակտին բնորոշ տեխնիկական կանոնները, որոնք սահմանված են «ՀՀ իրավական ակտերի մասին» օրենքով: Բանն այն է, որ հրամանագիրը չի պարունակում հերթական համարը եւ դրա բնույթը ամրագրող նշատառը, այն է` «Ն», «Ա» կամ «Լ»: Առաջինը նշանակում է նորմատիվ, երկրորդը` անհատական, իսկ երրորդը` անհատական լոկալ իրավական ակտ: Սակայն այս ամենը հրամանագրի անօրինականության ամենամեղմ կողմն է: Քոչարյանի հրամանագրի 4 կետի թվով 7 ենթակետերում մանրամասնեցված են այն սահմանափակումները, որոնք կիրառվում են արտակարգ դրության ժամանակ: Մարդկանց եւ ՀՀ քաղաքացիների իրավունքների եւ ազատությունների հրամանագրում նշված սահմանափակումներն այնպիսին են, որ դրանք կարող են ամրագրվել բացառապես օրենքներով: Ասենք, ԶԼՄ գործունեության սահմանափակումը կարող է տեղի ունենալ միայն օրենքով: Սակայն այս փաստը չի խանգարել, որպեսզի Քոչարյանն իր հրամանագրով սահմանափակի ԶԼՄ-ների գործունեությունը` նրանց թողնելով միայն պաշտոնական հաղորդագրություններ հրապարակելու գործառույթը: Իսկ ինչպե±ս պետք է ապահովեն այդ նորմի կիրառումը: Ինքնին հասկանալի է, որ այդ հնարավոր է անել միայն մամուլը գրաքննելով: Բայց ինչպե±ս կարող են այդ անել, երբ «Զանգվածային լրատվության մասին» ՀՀ օրենքով մամուլի գրաքննությունն ուղղակի արգելված է: Նույնը վերաբերում է նաեւ քաղաքացիներին բռնի իրենց բնակության վայրերը վտարելու մասին դրույթին: Սա նույնպես հակասում է ՀՀ Սահմանադրությանը, քանի որ յուրաքանչյուր ոք իրավունք ունի ինքնուրույն ընտրել իր բնակության վայրը: Այսինքն` ոչ ոք չի կարող մարզերից Երեւան տեղափոխված մարդկանց արգելել մայրաքաղաքում կամ այլ վայրում ապրել:

Ի դեպ, հրամանագիրը հակասահմանադրական է նաեւ այն պարզ պատճառով, որ բացակայում են դրա կայացման հիմքերը: Բանն այն է, որ ՀՀ Սահմանադրության 55-րդ հոդվածի 14-րդ կետի համաձայն, արտակարգ դրությունը հայտարարվում է սահմանադրական կարգին սպառնացող անմիջական վտանգի դեպքում: Իսկ ՀՀ սահմանադրական կարգը սահմանված է Սահմանադրության 1-ին անփոփոխելի հոդվածով` ՀՀ-ն ինքնիշխան, ժողովրդավարական, սոցիալական, իրավական պետություն է: Այսինքն` սահմանադրական կարգին սպառնացող վտանգը վերը բերված կարգերից մեկի փոփոխմանն ուղղված իրական վտանգը կամ սպառնալիքն է: Իսկ կոնկրետ անձի իշխանությունը չի կարող համարվել սահմանադրական կարգ: Այսինքն` ժողովուրդը, որին պատկանում է իշխանությունը, կարող է եւ լիարժեք իրավունք ունի պահանջել այս կամ այն պաշտոնյայի հրաժարականը եւ հեռացումը: Քոչարյանի հրամանագրի հակասահմանադրականության իրավական հիմնավորումները կարելի է շատ երկար շարունակել, սակայն կարծում ենք, որ վերը բերվածը բավարար է:

Ի դեպ, տեղի ունեցածի հակասահմանադրականության ապացույցներից մեկը նաեւ այն փաստն է, որ ՀՀ զինված ուժերը մայրաքաղաք են տեղափոխվել արտակարգ իրավիճակ հայտարարելուց շատ ավելի շուտ: Այսինքն` ՀՀ իշխանությունները արտակարգ իրավիճակ հայտարարելու ծրագիրը նախապես են մշակած եղել:

թույլ չեն տվել

Երեկ ԱԺ «Ժառանգություն» խմբակցության պատգամավորներին թույլ չեն տվել մտնել դիահերձարան: Այստեղ հրաժարվել են վերցնել անգամ պատգամավորների գրությունը:

«Ժառանգություն» խմբակցության պատգամավոր Զարուհի Փոստանջյանը մեզ հայտնեց, որ իրենք դիահերձարանից գնացել են ՀՀ ոստիկանության ձերբակալված անձանց պահման մեկուսարան: Այստեղ եւս պատգամավորներին թույլ չեն տվել ներս մտնել: Տիկին Փոստանջյանը, սակայն, մեզ հայտնեց, որ իրենց հանդիպել են պահման մեկուսարանից դուրս եկող փաստաբանների, որոնք ասել են, որ ներսում կան բազմաթիվ մարդիկ: Ընդ որում, նրանց մեջ եղել են նաեւ քաղաքացիներ, ովքեր ունեցել են արյունահոսող վերքեր: Այս մարդկանց մի մասը ոստիկանության մեկուսարան է բերվել երեկ:

ցրել են

Գյումրիի «Ասպարեզ» ակումբը տեղեկացնում է, որ մարտի 2-ին Գյումրիի Թատերական հրապարակի մոտ ոստիկանները հարձակվել են այնտեղ եկող մարդկանց եւ լրագրողների վրա:

Ոստիկանները հրմշտել են Գյումրիի հրապարակում ինքնաբուխ հավաքվող մարդկանց: Ոստիկանության Շիրակի մարզային վարչության պետի տեղակալ Վ. Հարությունյանը հարձակվել է «Ասպարեզ» ակումբի խորհրդի նախագահ Լեւոն Բարսեղյանի վրա, քաշքշել է նրան եւ հրամայել հեռանալ այդտեղից: Ոստիկանները քաշքշել են նաեւ «ԳԱԼԱ» հեռուստաընկերության լրագրող Արմինե Վարդանյանին եւ «ԳԱԼԱ»-ի օպերատորին, ապա փորձել նրանց բերման ենթարկել: Քաշքշել են նաեւ «Ազատություն» ռ/կ Գյումրիի թղթակից Սաթենիկ Վանթյանին, իսկ «Առավոտ» օրաթերթի թղթակից Նունե Արեւշատյանից խլել են նրա ֆոտոխցիկը: Լրագրողները, ինչպես նաեւ հանրահավաքի եկող մի քանի այլ քաղաքացիներ, տարվել են ոստիկանության Գյումրիի քաղաքային բաժին: Մի քանի ժամ շարունակ լրագրողներին ոստիկանության բաժնում պահելուց հետո նրանց ազատ են արձակել` առանց արձանագրություն կազմելու:

վախեցած են

Երեկ «Տիգրան Մեծ» տպարանի տնօրեն Վրեժ Մարկոսյանը հրաժարվել է տպագրել «Առավոտ» օրաթերթը, որը նախատեսվում էր լույս ընծայել լրիվ դատարկ էջերով: Դա եւս իշխանությունները թերեւս համարել են իշխանությունը բռնի ուժով զավթելու կոչ:

Anonymous said...

aper this samizdat is all great but we I seriously think we have to forget about all this protests fast and fight of the Azerbaijan forces before they take advantage of our weakness...

Ani said...

Here is a well-considered article on all of Armenia's elections, and how this one compares.

http://www.opendemocracy.net/ article/democracy_power/ caucasus/armenia_elections

In particular, bloggers will be interested in this:

"But in addition, what is different this time is that individuals have begun using new forms of communication technology - mobile-phones, email, blogs, and video-sharing websites such as YouTube - to share and exchange information and opinions about the latest developments. These innovative means of sharing information, news, and comments have circumvented the official television and radio channels' information blockade, and created a "virtual public sphere" for debate and deliberation."

Ankakh_Hayastan said...

http://hnazarian.blogspot.com/2008/03/samizdat-volume-12.html

Samizdat volume 1.2

Ոչ մի կալանք
Լավատեղյակ աղբյուրներից մեզ հայտնի է դարձել, որ իշխանության ամենավերին օղակների կողմից (հիմնականում ակնարկվում է Ռոբերտ Քոչարյանը) ԱԱԾ-ին եւ ոստիկանությանը հրահանգվել է Նիկոլ Փաշինյանի գտնվելու վայրը իմանալուց հետո նրան ոչ թե ձերբակալել, այլ ֆիզիկապես ոչնչացնել` նրա կողմից զինված դիմադրության իմիտացիա ստեղծելով:

Նիկոլ Փաշինյանի կինը, Աննա Հակոբյանը մեզ հետ զրույցում ասաց, որ իր ամուսինը` Նիկոլ Փաշինյանը երբեք օրինական կամ ապօրինի զենք չի կրել եւ զինված չէ: Նա նաեւ մեզ տեղյակ պահեց, որ վերջին օրերին իրենց բնակարանում խուզարկություն իրականացնող ԱԱԾ սպաներից մեկը փորձել է իրենց բնակարանում ատրճանակ տեղադրել, ինչը նկատվել եւ կանխվել է խուզարկությանը ներկա իրենց ազգականների կողմից:

Ինչո՞ւ չեն տպագրվել թերթերը
Երեքշաբթի` մարտի 4-ին Հայաստանի կրպակներում չհայտնվեցին մի շարք թերթեր: «Հայկական ժամանակ» «Առավոտ», «168 ժամ», «Տարեգիր», «Հայք», «Ժամանակ Երեւան» եւ այլն:

Որն է սրա պատճառը: Մարտի 1-ին Քոչարյանի` Երեւանում արտակարգ դրություն մտցնելու մասին հրամանագրի 4-րդ կետի 4-րդ ենթակետի համաձայն «Զանգվածային լրատվության միջոցների կողմից պետական եւ ներքաղաքական հարցերի առնչությամբ հրապարակումները կարող են իրականացվել բացառապես պետական մարմինների պաշտոնական տեղեկատվության սահմաններում»: Հրամանագրի այս դրույթը լրատվամիջոցներին բացատրելու համար երկուշաբթի խմբագրություններ են այցելել ԱԱԾ երեք աշխատակիցներ, որոնք տեղեկացրել են ԶԼՄ-ների պատասխանատուներին այն մասին, որ եթե հրապարակումները դուրս գան «պաշտոնական տեղեկատվության սահմաններից», ապա տվյալ լրատվամիջոցի գործունեությունը կդադարեցվի:

Ո՞րն է «պաշտոնական տեղեկատվությունը»: Արդյոք պաշտոնական տեղեկատվույթուն չի՞ համարվում ԱԺ «Ժառանգություն» պատգամավորական խմբակցության հայտարարությունը: Կամ արտակարգ դրությունը հայտարարված է միայն Երեւանում եւ արդյոք թերթերը կարող են տարածվել հանրապետության մյուս մարզերում: Այս հարցերին ԱԱԾ աշխատակիցները խոստացել են պատասխանել ԶԼՄ պատասխանատուներին, բայց հետագայում հայտարարել են, թե իրենք հրամանագրի վերը նշված դրույթին ավելացնելու ոչինչ չունեն: Մի քանի թերթեր, մասնավորապես «Հայկական Ժամանակը», «Տարեգիրը» եւ այլն, պատրաստել են թերթերը եւ բնագրերը տարել տպարան: Դրանցում տեղ գտած հրապարակումները որեւէ կերպ սահմանափակված չեն եղել «պաշտոնական տեղեկատվության սահմաններով»: Խնդիրն այն է, որ հրամանագիրը հակասահմանադրական է եւ դրանով նախատեսված սահմանափակումները կոպտորեն խախտում են մարդու հիմնարար ազատությունները: Սակայն տպարանում թերթի պատասխանատուները հանդիպել են ԱԱԾ աշխատակցի, որը, ինչպես պարզվել է հետագայում, պետք է ուշադրությամբ կարդա տպագրության նախապատրաստվող թերթերի բոլոր նյութերը: Վերջինս հենց այդպես էլ արել է: Նա կարդացել է բոլոր նյութերը, հեռախոսով պատմել դրանց բովանդակության մասին իր վերադասին, վերջինս էլ արգելել է դրանց տպագրությունը:

Այս ամենի մեջ կան շատ ուշագրավ մանրամասներ: Նախ ԱԱԾ աշխատակից-գրաքննիչը թերթերի պատասխանատուներին հայտնել է, որ ինքը թերթերի հետ որեւէ գործ չունի եւ իր գործը բացառապես տպարանի հետ է: Այսինքն ինքը ոչ թե թերթին է արգելում տպագրվել, այլ տպարանին է արգելում, կամ ինչպես ինքն է բնորոշել, «առաջարկում», որ տվյալ թերթը չի կարելի տպագրել: Ընդ որում այդ «առաջարկը» բանավոր է: Այսինքն եթե հետագայում թերթի եւ տպարանի միջեւ ծագի տվյալ համարը չտպագրելու հետ կապված ֆինանսական վեճ, ապա ԱԱԾ-ն այստեղ որպես պատասխանող կողմ հանդես չի գա, որովհետեւ նա ընդամենը «բանավոր առաջարկ է ներկայացրել»:

Մյուս ուշագրավ պահը հենց ԱԱԾ աշխատակցի ներկայությունն է տպարանում: Խնդիրն այն է, որ նույնիսկ վերոնշյալ հակասահմանադրական հրամագրի 3-րդ կետով սահմանված է. «Արտակարգ իրադրության իրավական ռեժիմի ապահովումը վերապահել ՀՀ ոստիկանությանը եւ ՀՀ պաշտպանության նախարարությանը»: ԱԱԾ-ի մասին ոչ մի խոսք չկա, մինչդեռ «իրավական ռեժիմի ապահովումը» տպարանում իրականացրել է ԱԱԾ աշխատակիցը:

Այս գիշեր «Չորրորդ իշխանության» հերթական համարը անցել է նույն ճանապարհով: «ՉԻ» -ի տպագրման պատասխանատուն իր հետ տպարան է հրավիրել ՀՀ մարդու իրավունքների պաշտպանի գրասենյակի երկու աշխատակիցների: Սակայն գրաքննիչները նույն կերպ, առանց որեւէ ձեւակերպված պատճառաբանության արգելել են «ՉԻ»-ի տպագրությունը:

Բայց որոշ թերթերի դեպքում գրաքննիչները անելիք չեն ունեցել: Մասնավորապես «Առավոտ» օրաթերթի խմբագիրը որոշած է եղել հրապարակել թերթը դատարկ էջերով: «Տիգրան մեծ» տպարանի ղեկավարությունը սրա մեջ անչափ վտանգավոր ենթատեքստ է տեսել եւ առանց գրաքննիչներին սպասելու հրաժարվել է տպագրել այն:

Ամենաուշագրավն այն է, որ «բացառապես պետական մարմինների պաշտոնական տեղեկատվության սահմաններում» գործող մեր հեռուստաընկերությունների եթերը արտակարգ դրություն հայտարարելուց հետո բացարձակապես ոչնչով չի տարբերվում այն եթերից, որը մեր տներն էր հորդում մեկ շաբաթ կամ մեկ ամիս առաջ: Նույն վայրահաչությունները, նույն «օբյեկտիվ» տեղեկատվությունը…: Այսպիսով պետք է եզրակացնել, որ արտակարգ դրություն հայտարարելու մասին հրամանագրի` զանգվածային լրատվությանը վերաբերող դրույթների միակ նպատակը ուղղակի իրականությանը համապատասխնող որեւէ տեղեկատվությունից մարդկանց զրկելն է:

Նիկոլ Փաշինյանի տանը
Այսօր մեզ հայտնի է դարձել, որ ՀՀ ոստիկանության կենտրոնի բաժնի մի խումբ աշխատակիցներ նույն օրը առավոտյան ներխուժել են Նիկոլ Փաշինյանի բնակարան եւ մի քանի ժամ անցկացրել այնտեղ:

Ըստ իրենց բանավոր հայտարարության նրանք նպատակ են ունեցել բերման ենթարկել հետախուզման մեջ գտնվող Նիկոլ Փաշինյանին: Նիկոլ Փաշինյանի կինը` Աննա Հակոբյանը մեզ տեղեկացրեց, որ ոստիկանության աշխատակիցները ի պատասխան իր հարցին, թե արդյոք իրենք ունեն իր բնակարան մտնելու սանկցիա, հայտարարել են, որ իրենք նման բանի կարիք չունեն եւ առանց դրա էլ իրավունք ունեն մտնել եւ ստուգել բնակարանը: Նիկոլ Փաշինյանին տանը չհայտնաբերելուց հետո, ոստիկանները ՀՀ ոստիկանության Կենտրոնի բաժնի քրեական հետախուզության բաժնի բարձրաստիճան աշխատակցի գլխավորությամբ մոտ չորս ժամ նստել են իրենց տանը, իսկ հեռանալուց կազմել են արձանագրություն, որն ինքը հրաժարվել է ստորագրել:

Նշենք, որ ՀՀ կենտրոնի ոստիկանության սույն աշխատակիցների վերոնշյալ գործողությունները եղել են ապօրինի, քանի որ ՀՀ Քրեական դատավարության օրենսգրքի 12-րդ հոդվածի համաձայն բնակարանի զննումը կարող է կատարվել միայն հետաքննության մարմնի, քննիչի, դատախազի գրավոր որոշմամբ: Ինչ վերաբերվում է չորս ժամ շարունակ տանը նստելուն եւ տան անդամներին ըստ էության տեղաշարժի ազատությունից զրկելուն, ապա դա ակնհայտ ոտնձգություն է ՀՀ օերենսդրությամբ մարդուն տրված իրավունքների նկատմամբ:

Ամերիկահայերը մտահոգված են
Ամերիկայի հայկական համագումարը մարտի 3-ին տարածել է հայտարարություն Հայաստանում ստեղծված ներքաղաքական իրավիճակի վերաբերյալ:

Դրանում, մասնավորապես, նշվում է. «Ամերիկայի հայկական համագումարը միանում է աշխարհի բոլոր հայերին` սգալու 2008թ. մարտի 1-ին Երևանում պոռթկած բռնության հետևանքով անիմաստ մարդկային կյանքերի կորուստը: Մեր խորին ցավակցությունն ենք հայտնում զոհվածների ընտանիքներին: Կոչ ենք անում բոլոր կողմերին «գործել օրենքի շրջանակներում, զերծ մնալ բռնություններից», ինչպես նաև ապահովել իրադարձությունների արդար ու հավասարակշռված լուսաբանումը մամուլում: Այս կրիտիկական պահին Հայաստանի երիտասարդ ժողովրդավարությունը լուրջ փորձություն է անցնում: Մենք հույսով ենք, որ իշխանությունները հնարավորինս շուտ կհայտարարի արտակարգ իրավիճակի դադարեցումը: Կոչ ենք անում բոլոր կողմերին գործել օրենքի շրջանակներում: Կոչ ենք անում բոլոր կողմերին պահպանել խաղաղություն և կարգ ու կանոն, և խստիվ պահանջում ենք ամեն գնով խուսափել բռնությունը վերսկսելուց: Այժմ, երբ Սահմանադրական դատարանում անց է կացվում գործի դատաքննությունը, կոչ ենք անում ապահովել իրավական գործընթացի անկախությունը և Սահմանադրական դատարանի բարի համբավի պահպանումն` ի նպաստ հայ ժողովրդի»:

Ցենզուրան վարում են ԱԱԾ-ականները
Ռոբերտ Քոչարյանի կողմից Երեւանում Արտակարգ իրադրություն մտցնելուց հետո, դադարեցին լույս տեսնել նաեւ անկախ թերթերը:

Ինչպես հայտնի է, նախորդ օրը ԱԱԾ աշխատակիցները տպարանից ետ են ուղարկել «Հայկական ժամանակ» օրաթերթի շուռտիպները, իսկ երեկ էլ այդ ճակատագրին է արժանացել «Չորրորդ իշխանություն» թերթը: Մեր տեղեկություններով, Քոչարյանի կողմից արտակարգ իրադրություն մտցնելուց հետո, «ՉԻ»-ի խմբագրակազմը պաշտոնական նամակներ էր գրել նախագահի աշխատակազմին, կառավարություն, ԱԺ, Ոստիկանություն եւ ԱԱԾ` խնդրելով պարզաբանել, թե արտակարգ դրության պայմաններում ինչպիսի՞ սահմանափակումներ կան, եւ ո՞ր մարմինն է գրաքննություն իրականացնելու: Բոլոր նամակները մնացել են անպատասխան, ինչից հետո, այնուամենայնիվ, հաշվի առնելով արտակարգ դրությունը, խմբագրակազմը որոշել է թերթի էջերում տեղադրել ներկա ներքաղաքական իրավիճակին չառնչվող նյութեր: Օրինակ` առաջին էջում տեղադրվել է Վազգեն Սարգսյանի լուսանկարը (այսօր Սպարապետի ծննդյան օրն է), եւ շնորհավորանք: Առաջին էջում նշվել է նաեւ, որ Սպարապետի զինվորների թիվը երկուսով պակասել է: Երկրորդ էջում զետեղվել էին 1988-ի շարժման լուսանկարներ, ինչպես նաեւ նյութեր` այդ տարիների մասին. թե ինչպես էին խորհրդային իշխանությունները փորձում մարել համաժողովրդական շարժումը, ինչպես էին հեռուստատեսությամբ նսեմացնում շարժման գաղափարը, ինչպես էին պիտակավորում շարժման առաջնորդներին: Չորրորդ էջում զետեղվել են հատվածներ Աստվածաշնչից: Զետեղվել էին նաեւ հոդվածներ աշխարհի հայտնի 15 բռնապետների կյանքի, նրանց կատարած հանցագործությունների եւ մահվան մասին: Կար նաեւ նյութ այն մասին, թե ինչպես էր Հիտլերը հրդեհել Ռեյխստագը` դրանում մեղադրելով իր հակառակորդներին ու իշխանությունները կենտրոնացնելով իր ձեռքում: Բացի այդ, «ՉԻ»-ի լրագրողները ԱԺ վերջին նիստի մասին (որտեղ 4 պատգամավորներին զրկել են անձեռնմխելիությունից) հարցում էին անցկացրել խորհդարանում եւ թերթում դրել էին պատգամավորների կարծիքները: Ահա այս նյութերով շուռտիպները գիշերը տարվել են տպարան, որտեղ սակայն թերթի աշխատակիցներին դիմավորել են ԱԱԾ 2 աշխատակիցներ: Վերջիններս ուշադիր զննել են թերթի շուռտիպները, հետո հայտարարել, թե դրանք տպագրման ենթակա չեն: Երբ թերթի աշխատակիցները փորձել են պարզել, թե ինչո՞ւ, ԱԱԾ աշխատակիցները հրաժարվել են պատասխանել հարցերին:

Հացադուլ է անում
Աժ նախկին փոխնախագահ Կարապետ Ռուբինյանը, ով ձերբակալվել է ՀՀ Քրեական օրենսգրքի 300 հոդվածով («Պետական իշխանությունը յուրացնելը»), արդեն երրորդ օրն է` հացադուլ է անում: Մինչ այդ նա գրավոր հայտարարություն է ներկայացրել մեկուսարանի ադմինիստրացիային, ինչը, սակայն, անարձագանք է մնացել:

Ռուբինյանն իրեն քաղբանտարկյալ է համարում եւ գտնում է, որ հետապնդումների է ենթարկվում իր քաղաքական դիրքորոշման եւ հայացքների պատճառով:

Կարապետ Ռուբինյանի փաստաբան Հովիկ Արսենյանը տեղեկացրեց, որ նրա հացադուլի մասին տեղյակ է պահվել «Կարմիր խաչին»: Փաստաբանի փոխանցմամբ, Կարապետ Ռուբինյանի մոտ առողջական խնդիրներ գոնե առայժմ չեն ծագել եւ նա մարտական է տրամադրված:

Պրեսկոտն է գալիս
Վաղը` մարտի 6-ին, Երեւան է ժամանելու Հայաստանում նախագահական ընտրությունները դիտարկող Եվրախորհրդի Խորհրդարանական վեհաժողովի ժամանակավոր հանձնաժողովի նախագահ Ջոն Պրեսկոտը` հետընտրական փաստահավաք առաքելությամբ:

Նախատեսված են Պրեսկոտի հանդիպումները նախագահ Ռոբերտ Քոչարյանի, Ազգային ժողովի խոսնակ Տիգրան Թորոսյանի եւ վարչապետ Սերժ Սարգսյանի, Սահմանադրական դատարանի նախագահ Գագիկ Հարությունյանի, Կենտրոնական ընտրական հանձնաժողովի նախագահ Գարեգին Ազարյանի, Եվրախորհրդի անդամ երկրների դեսպանների հետ:

Նախատեսված են նաեւ հանդիպումներ Լեւոն Տեր-Պետրոսյանի եւ հասարակական կազմակերպությունների ներկայացուցիչների հետ:

Ջոն Պրեսկոտը մարտի 7-ին խորհրդարանում կհանդիպի «Օրինաց երկիր», ՀՅԴ, «Ժառանգություն» խմբակցությունների ղեկավարների հետ:

Նույն օրը նախատեսված են հանդիպումներ գլխավոր դատախազ Աղվան Հովսեփյանի, ոստիկանության պետ Հայկ Հարությունյանի, Հեռուստատեսության եւ ռադիոյի ազգային հանձնաժողովի նախագահ Գրիգոր Ամալյանի, Հանրային հեռուստառադիոընկերության խորհրդի նախագահ Ալեքսան Հարությունյանի հետ:

Ինչ կա-չկա մայրաքաղաքում
Արդեն քանի օր է` Երեւանի բնակիչների եւ հյուրերի առօրյայի մի մասն է դարձել մայրաքաղաքի փողոցներում ոստիկանների ու զինվորականների հետ հանդիպումը: Վերջիններն, ի դեպ, ավտոմատներով զինված են այնպես, որ դա ոչ ոքի աչքից չվրիպի:

Զինվորականների կարելի է տեսնել Երեւանի հատկապես կենտրոնական փողոցներում ու կառավարական շենքերի շրջակայքում: Հանրապետության հրապարակում հարյուրավոր զինվորականներ կան, ոստիկանության ու նաեւ ռազմական ոստիկանության աշխատակիցներ: ՀՀ կառավարության շենքի մուտքի երկու կողմերում ռազմական ոստիկանության մեկական զրահամեքենա է կանգնած: Հրապարակում գտնվող որոշ զինվորականների, ըստ ամենայնի, այցելում են իրենց հարազատները, որովհետեւ այսօր կեսօրին, օրինակ, այնտեղ կարելի էր ականատես լինել համազգեստով ու քաղաքացիական հագուստով մարդկանց գրկախառնության տեսարանների: Իսկ ինչ վերաբերում է, օրինակ, Երեւանի քաղաքապետարանի հարեւանությամբ «ծառայող» զինվորականներին, ապա երեկ նրանցից մի քանիսը մոտակա գետնանցումում առեւտուր անող պապիկից հետաքրքրվում էին, թե որտե՞ղ զուգարան կա: Պապիկը պատասխանեց` չկա: Իսկ այսօր արդեն գարշահոտության պատճառով այդ գետնանցումով անցնել չէր լինում: Ընդհանրապես, քաղաքում տիրող հոգեբանական մթնոլորտի վերաբերյալ էլ կարելի է արձանագրել, որ օդում կարծես անորոշություն ու սպասում է կախված: Մարդիկ սպասում են ինչ-որ բանի` վստահ լինելով, որ սրանով ամեն ինչ չվերջացավ: Որտեղ երկու հոգի են իրար հանդիպում, կարելի է չկասկածել, որ նրանց խոսակցության թեման մարտի մեկի իրադարձություններն են: Ու ընդհանրապես, բոլորի մտքում կարծես հենց միայն դա է: Իսկ համատարած անորոշության եւ ինչ-որ լուռ խմորումների ֆոնի վրա հատուկ ընդգծվում ու արդեն արտասովոր են թվում այլ թեմաներով խոսակցությունները, երբ տրանսպորտում երիտասարդները քննարկում են ինչ-որ հարսանեկան արարողության նախապատրաստության հարցեր:

Այս ժամանակահատվածի համար առանձնահատուկ է նաեւ տեղեկատվության «քաղցը»: Եւ եթե մինչեւ արտակարգ դրություն հայտարարելը միայն մարզերի բնակիչներն էին զանգահարում Երեւանում ապրող իրենց ծանոթներին` ցանկանալով հավաստի տեղեկություններ ստանալ, ապա այս օրերին արդեն նաեւ Երեւանի բնակիչներն են իրականությունը գլխիվայր ներկայացնող պաշտոնական տեղեկատվությունից զատ, ինֆորմացիայի այլ աղբյուրներ որոնում: Արտակարգ դրության պատճառով նաեւ տեղեկատվական բլոկադայի մեջ գտնվող մարդկանցից շատերը հույս ունեն, որ այս վիճակը երկար չի շարունակվելու թեկուզ միջազգային կառույցների ճնշումների արդյունքում, որովհետեւ չեն կարող երկիրը միջնադար շպրտել ու այնտեղ էլ պահել:

Վանաձորում արգելել են
Թեեւ Ռոբերտ Քոչարյանի հրամանագրով արտակարգ դրություն է հայտարարված միայն Երեւանում, սակայն Վանաձորի քաղաքապետ Սամվել Դանիելյանը արգելել է Հելսինկյան քաղաքացիական ասամբլեայի Վանաձորի գրասենյակի ղեկավար Արթուր Սաքունցին հանրահավաք անցկացնել:

Սաքունցը մտադիր էր հանրահավաքներ անցկացնել մարտի 6-ին, 7-ին եւ 8-ին, Վանաձորի Արցախի պուրակում` մարդկանց իրազեկելու համար, թե ինչ է տեղի ունենում Հայաստանում: Սակայն, Վանաձորի քաղաքապետն ու քաղաքի ավագանին որոշել են, որ կազմակերպվող հանրահավաքը կարող է Երեւանում առկա լարվածությունը տեղափոխել նաեւ Վանաձոր: «Հաշվի առնելով Վանաձոր քաղաքի բնակչության մտավախությունը, որ կազմակերպվող հանրահավաքը կարող է հանգեցնել անկանխատեսելի եւ մարդկանց կյանքին ու առողջությանը վտանգ սպառնացող հետեւանքների, որոշում եմ արգելել անցկացնել հանրահավաք»,- սա քաղաքապետի պաշտոնական հիմնավորումն է: Սույն հայտարարությունը ստանալուց հետո, Սաքունցը հայտարարել է, որ փաստորեն Վանաձորում իրավապահ մարմինները ֆիքսում են, որ իրենք անզոր են կանխելու հանրահավաքների ընթացքում մարդկանց առողջությանը եւ կյանքին վտանգ սպառնալու հավանականությունը: Ըստ Սաքունցի, այդ որոշմամաբ Վանաձորի քաղաքապետն ու ավագանի խախտել են Վանաձորի քաղաքացիների տեղեկատվություն ստանալու եւ հանրահավաք անցկացնելու իրավունքը: Սաքունցը մտադիր է դատական կարգով բողոքարկել քաղաքապետարանի որոշումը:

Ամենայն իշխանավոր կաթողիկոսը
Պաշտոնական տեղեկատվության հիթ-շքերթի առաջին եռյակում մի լրատվություն էլ կա այն մասին, որ Լևոն Տեր-Պետրոսյանը չի ընդունել Գարեգին Երկրորդ կաթողիկոսին:

Եթե առաջին նախագահին այցելած լիներ աստծո օծյալ վեհափառը, Տեր- Պետրոսյանն անպայման իր տան դուռը պատկառանքով բաց կաներ նրա առաջ: Բայց եթե եկողը Քոչարյանի կրոնի գործերով բաժնի վարիչն է ու Սերժ Սարգսյանի նախընտրական շտաբի անդամը, ո՞ր մեղքի համար նա պիտի հյուրընկալեր անկոչ եկվորին: «Քո տիրոջը փնտրիր երկնքում, այլ ոչ թե երկրի վրա» ավետարանչական պատգամը կաթողիկոսի համար վաղուց ի վեր նույնիսկ մի հասարակ երկընտրանք էլ չէ, այլ հստակ կողմնորոշում` հօգուտ երկրորդի: Եվ այդ «երկրային» հնազանդությունը վարակի պես ընդօրինակում են նրա ենթակաները, որոնք դեռ երեկ սև ցուցապաստառների փոխարեն ոստոստում էին Սերժ Սարգսյանի շուրջբոլորը, իսկ այսօր դատարկ եկեղեցիներում հոգեհանգստի արարողություններ են կազմակերպում` մտմտալով այն մասին, որ հետագայում նման դեպքերի համար կարելի է ավտոբուսներով ժողովուրդ բերել, լսարան ապահովել ու լիքը պահել «խաչհամբույրի» գանձանակը:
Միայն Տեր-Պետրոսյանի դուռը չէ, որ այսուհետ փակ կլինի Գարեգին Երկրորդի համար: Փակ կլինեն այն բոլոր հավատացյալների սրտերը, որոնք օրեր շարունակ ակնկալում էին իրենց հովվապետի խոսքն ու ներկայությունը, սակայն նրան միայն տեսնում էին կառավարության աստիճաններով վերուվար վազվզելիս: Փակ կլինեն նրանց սրտերը այն մարդու առաջ, ով կարող էր մտահոգվել ցլամարտի հրապարակում դաշունահարված ցլերի համար, սակայն աչք չթարթեց, երբ մայրաքաղաքի հրապարակներում խոշտանգում ու գնդակահարում էին իր ժողովրդի զավակներին:
«Ես լվանում եմ իմ ձեռքերը»,- միայն այսպես պիտի հնչի կաթողիկոսի լռությունը: Եվ հետայսու հավատավոր ժողովրդի առաջ Սուրբ Գրքից Պիղատոսի պատմությունը մեջբերելուց առաջ արժե մտածել, թե այդպիսի բազում մեծ ու փոքրիկ պիղատոսիկներ չե՞ն վխտում արդյոք հենց Մայր Աթոռի շրջակայքում:

Ազատ քրիստոնյա

Հ.Գ.- Արդեն մի քանի օր է, ինչ ոստիկանները հսկում են Արարատյան հայրապետական թեմի փոխանորդ (կամ փոխնորդ` ի՞նչ տարբերություն) Նավասարդ Կճոյանի նստավայրը: Տեսնես կա՞ այնպիսի ոստիկանական հատուկ ստորաբաժանում, որ կարող է մարդուն պաշտպանել Աստծու դատաստանից:

Գալան եթերում է
Չնայած իշխանությունների բոլոր փորձերին, (եւ մասնավորապես Գյումրիի քաղաքապետ Վարդան Ղուկասյանի անմիջական ջանքերին), Հայաստանի միակ անկախ եւ անաչառ հեռուստաընկերությունը շարունակում է եթեր հեռարձակվել:

Ճիշտ է, օրերս Գյումրիի տնտեսական դատարանը բավարարել էր Գյումրիի քաղաքապետարանի դիմումը, որով վերջինս պահանջում էր ազատել Գյումրիի հին հեռուստաաշտարակը, որտեղից «ԳԱԼԱ»-ն եթեր է հեռարձակվում, սակայն, օրենքով նախատեսված կարգով, հեռուստաընկերությունը իրավունք ունի մեկ ամսվա ըթնացքում բողոքարկել դատարանի որոշումը:

Այնպես որ, Գյումրիի հին աշտարակը առայժմ «ԳԱԼԱ»-ի տրամադրության տակ է: Ուշագրավն այն է, սակայն, որ հեռուստաընկերությունը եթեր է հեռարձակում բացարձակապես ապաքաղաքական լուրեր: Մեր տեղեկություններով, չնայած Ռոբերտ Քոչարյանի «Արտակարգ իրադրության մասին» հրամանագրով արտակարգ իրադարություն է հայտարարված միայն Երեւանում, սակայն, մարզային բոլոր լրատվամիջոցները, եւ մասնավորապես ԳԱԼԱ-ն, ներքին կարգով զգուշացվել են, որեսզի զերծ մնան պաշտոնական տեղեկատվությունից դուրս տեղեկություններ հաղորդելուց: «ԳԱԼԱ»-ն սակայն, հրաժարվել է եթերում հնչեցնել պաշտոնական տեղեկությունները, եւ վազող տողով հայտարարվում է, որ հեռուստաընկերությունը բոյկոտում է իշխանությունների հրամանը, եւ եթեր չի հեռարձակում միակողմանի տեղեկատվություն:

Քոչարյանը չդիմացավ
Այսօր Ռոբերտ Քոչարյանը հրավիրել է հերթական մամլո ասուլիսը, որտեղ հայտարարել է, թե Մարդու Իրավունքների պաշտպան Արմեն Հարությունյանը իր «ամենաանհաջող կադրն է»:

Ռոբերտ Քոչարյանը Արմեն Հարությունյանի մասին նման կարծիք է կազմել ներքաղաքական իրավիճակի մասին վերջինիս կողմից արված հայտարարությունից հետո: Քոչարյանը հայտարարել է, թե օմբուդսմենի հայտարարությունը նշանակում է, որ վերջինս «չի տիրապետում իրավիճակին եւ չի հասկանում, թե ինչ է խոսում»:

Այսօր սպարապետի ծնունդն է
Ամեն տարի այս օրը Եռաբլուր են այցելում Սպարապետի հարազատներն ու զինակիցները, ինչպես նաեւ կառավարության, ՀՀԿ եւ ԵԿՄ անդամները:

Անցյալ տարի, նույնիսկ, այդ օրվա կապակցությամբ «Կոշ» քրեակատարողական հիմնարկում գտնվող սպարապետի եղբորըª Արմեն Սարգսյանին երկօրյա ազատություն էր տրվել: Երեկ, սակայն, այդ ավանդույթը խախտվել է: Հայտնի պատճառներով Եռաբլուր այցելելու հնարավորությունից զրկվել են Սպարապետի եղբայրները, ԵԿՄ նախագահ, Պաշտպանության փոխնախարար Մանվել Գրիգորյանը, Վազգեն Սարգսյանի մի շարք այլ զինակիցներ: Երեկ Եռաբլուր է այցելել (ավելի ճիշտ, այցելելու հնարավորություն է ունեցել) միայն Սերժ Սարգսյանը:

Քոչարյանը «փըխկ» արեց
Փետրվարի 21-ից հետո Ռոբերտ Քոչարյանը մի քանի անգամ արտակարգ խորհրդակցություններ է հրավիրել, Հայաստանի բոլոր ուժային կառույցների ղեկավարների մասնակցությամբ:

Խորհրդակցությունների նվիրված էին Երեւանի Ազատության հրապարակում ծավալված համաժողովրդական ալիքը ճնշելու ուղիների փնտրտուքին: Եւ ահա հավաստի աղբյուրներից մեզ հայտնի է դարձել, որ այդ խորհրդակցություններից մեկի ժամանակ, Ռոբերտ Քոչարյանը իր ենթականերին ասել է հետեւյալը.«Էս երեւանցիք ինչ են որ, մի հատ փըխկ անեմ, փախնելու են»: «Փըխկ»-ը, փաստորեն, իրականացվեց մարտի մեկի գիշերը Երեւանի քաղաքպետարանի մերձակա հրապարակում, երբ ՀՀ զինված ուժերը կրակ բացեցին այնտեղ հավաքված խաղաղ ցուցարարների ուղղությամբ:

SOS Արմենիա
Թբիլիսիիում բացվել է «SOS Արմենիա»-ի գրասենյակը, որը նպատակ ունի տեղեկացնել համաշխարհային հանրությանը Հայաստանի ներքաղաքական իրավիճակի եւ դրա շուրջ տեղի ունեցող զարգացումների մասին:

Գրասենյակը բացվել է համանուն նախաձեռնության շրջանակներում, որը ստեղծվել է Վրաստանի հայերի «Նոր սերունդ» միության կողմից: Նախաձեռնությանը աջակցում են նաեւ մի շարք հ/կ-ներ, ինչպես նաեւ տարբեր էթնիկական եւ տարիքային խմբերի ներկայացուցիչներ: «Sos Արմենիա»-ի գրասենյակը տեղեկատվություն է հաղորդում հիմնականում ինտերնետի միջոցով, ինչպես նաեւ բողոքի ցույցեր է անցկացնելու միջազգային կազմակերպությունների Թբիլիսիում տեղակայված գրասենյակների մոտ: Մասնավորապես, այսօր նախատեսված է բողոքի ցույց Եվրահանձնաժողովի Թբիլիսյան գրասենյակի մոտ: Իսկ վաղը, նախաձեռնության անդամները, ինչպես նաեւ վրաստանյան մի շարք խոշոր հ/կ-ներ, հայաստանյան իրադարձությունների առնչությամբ նամակներ են հղելու ՄԱԿ, Եվրախորհուրդ, Եվրամիություն, ինչպես նաեւ ԱՄՆ եւ ՌԴ նախագահներին:

Ադրբեջանցիներն էլ չլինեին, ինչ էին անելու
Ռուսաստանյան հեղինակավոր «Կոմերսանտ» պարբերականը երեկ հրապարակված հոդվածներից մեկում անդրադարձել է ղարաբաղա-ադրբեջանական շփման գծում նախօրեին տեղի ունեցած ահեղ մարտերին` հանդես գալով դրա շուրջ սեփական մեկնաբանությամբ եւ ուշագրավ շեշտադրումներով:

«Կոմերսանտը» գրում է, որ շաբաթ եւ կիրակի օրերին Երեւանում ընդդիմության կազմակերպած զանգվածային ելույթները ցրելուց եւ մայրաքաղաքում արտակարգ դրություն հայտարարելուց հետո հայաստանյան իշխանությունները փորձում են համընդհանուր ուշադրությունը սեւեռել ղարաբաղյան հակամարտության գոտու վրա: Հոդվածագիրը նշում է, որ նախօրեին ՀՀ արտգործնախարար Վարդան Օսկանյանը հրավիրել էր ճեպազրույց, որի ժամանակ Ադրբեջանին մեղադրել է հայկական դիրքերի վրա հարձակման մեջ` նշելով, թե պաշտոնական Բաքուն այդ կերպ փորձում է օգտվել Հայաստանում ստեղծված ներքաղաքական իրավիճակից, որպեսզի ղարաբաղյան հիմնախնդրի հարցում ճնշում գործադրի պաշտոնական Երեւանի վրա:

Միաժամանակ, հոդվածագիրը ընդգծում է, որ կատարվածի վերաբերյալ ադրբեջանական կողմի արած հայտարարությունը սկզբունքորեն տարբերվում էր Օսկանյանի հնչեցրածից: Հոդվածագիրը, մեջբերելով Ադրբեջանի ԱԳ նախարար Խազար Իբրահիմի խոսքերը, նշում է, որ Հայաստանի իշխանությունները արտաքին թշնամու գործոնի օգտագործման միջոցով փորձում են հայ հասարակության եւ միջազգային հանրության ուշադրությունը շեղել ներքաղաքական խնդիրներից, իսկ որպես արտաքին թշնամու գործոն օգտագործելով Ադրբեջանը: Պարբերականը մեջբերել է նաեւ Ադրբեջանի պաշտպանության նախարարության տարածած այն հայտարարությունը, ըստ որի` ադրբեջանական կողմի հարձակումը հայկական դիրքերի վրա, ապա դրա գրավումը եւ հայկական ուժերի կողմից դրա ետ գրավման մասին Օսկանյանի հայտարարությունները որակվել է որպես «հարեւան երկրի գլխավոր դիվանագետի ոչ հարուստ երեւակայության արդյունք»: Միաժամանակ, հոդվածագիրը զարմանք է հայտնում, որ Ղարաբաղում ընթացող մարտերի կապակցությամբ ասուլիս է հրավիրել ոչ թե երկրի պաշտպանության նախարարությունը, այլ ԱԳՆ-ը: «Հենց դիվանագետներին է հանձնարարվել այդ պատասխանատու առաքելությունը իրականացնելու գործը, այն է` ժողովրդին տեղեկացնել, որ հայրենիքը վտանգի մեջ է, իսկ այդ պահին ընդդիմությունը պայքար է մղում նախագահական ընտրությունների արդյունքները չեղյալ հայտարարելու համար»:

artmika said...

thanks, Nazarian

artmika said...

Armenia: Samizdat & the Internet

artmika said...

*http://samizdatam.blogspot.com/2008/03/05-2008.html

5 March 2008

Լեւոն Զուրաբյանի զրույցը «Ազատություն» ռադիոկայանի հետ

«Ընդդիմության դեմ ծրագրված է լայնամասշտաբ ռեպրեսիաների մի ծրագիր, առանցքային մարդիկ կամ ձերբակալված են, կամ գտնվում են հետախուզման մեջ:
«Ընդդիմության դեմ ծրագրված է լայնամասշտաբ ռեպրեսիաների մի ծրագիր, առանցքային մարդիկ կամ ձերբակալված են, կամ գտնվում են հետախուզման մեջ: Իշխանությունները ցույց են տալիս, որ միակ լեզուն, որով իրենք կարող են խոսել ընդդիմության եւ ժողովրդի հետ` բռնությունն է»,- «Ազատություն» ռադիոկայանի հետ զրույցում այսօր ասել է Լեւոն Տեր-Պետրոսյանի նախընտրական շտաբի անդամ Լեւոն Զուրաբյանը: Իշխանության այս պահվածքը Լեւոն Զուրաբյանը «շատ անհեռանկար որոշում» է համարում: «Ամենախելացի բանը, որը կարող էին անել այսօրվա իշխանությունները` ժողովրդին ներկայացնող առաջնորդների հետ երկխոսություն հաստատելը կլիներ: Մենք ուղղակի պահանջում ենք անվավեր ճանաչել ընտրությունները եւ անցկացնել նոր ընտրություն: Սա միակ ձեւն է Հայաստանում հաստատել համերաշխություն»,-հավելել է Տեր-Պետրոսյանի նախընտրական շտաբի անդամը:

Առաջին նախագահը եկավ ՍԴ

Այսօր ՀՀ Սահմանադրական դատարանում շարունակվեց փետրվարի 19-ին տեղի ունեցած նախագահական ընտրությունները անվավեր ճանաչելու պահանջով ներկայացված դիմումների քննարկումը:
Նիստի սկզբում ՀՀ առաջին նախագահ, նախագահի թեկնածու Լեւոն Տեր-Պետրոսյանի ներկայացուցիչ Պարգեւ Օհանյանը ՍԴ անդամներին տեղեկացրեց, որ առաջին նախագահը ցանկանում է գալ դատարան եւ տաս րոպեանոց հայտարարությամբ հանդես գալ ինչի համար, նա խնդրում է ընդմիջում հայտարարել: Այս հայտարարությունից հետո Լեւոն Տեր-Պետրոսյանի ներկայացուցիչներ Արտակ Զեյնալյանը եւ փաստաբան Վահե Գրիգորյանը շարունակեցին ներկայացնել իրենց դիմումի բացատրությունները: Բացատրությունների հիմնական մասում դիմողները ներկայացրեցին ընտրությունների ընթացքում արձանագրված մի քանի հարյուր ընտրախախտումների, առաջին նախագահի կողմնակիցների նկատմամբ բռնությունների եւ ահաբեկումների դեպքերը: Ընդմիջումից հետո ՍԴ նախագահ Գագիկ Հարությունյանը հայտարարեց, որ Լեւոն Տեր-Պետրոսյանը, որպես դիմող դատարանում կարող է ելույթ ունենալ բացատրությունների ներկայացման եւ եզրափակիչ խոսքով հանդես գալու փուլերում: ՀՀ առաջին նախագահը մոտ կես ժամ անց եկավ նիստերի դահլիճ: Նիստերի դահլիճում գտնվող քաղաքացիների գերակշիռ մասը ՀՀ առաջին նախագահին տեսնելուց հետո ոտքի կանգնելով սկսեց ծափահարել: Այս տեսարանը մեղմ ասած նյարդայնացրեց դահլիճում գտնվող ՀՀԿ-ականներին: Լեւոն Տեր-Պետրոսյանի ելույթից հետո, երբ նա դուրս եկավ միջանցք լրագրողները շրջապատեցին նրան` փորձելով որոշ հարցեր ուղղել, սակայն, ՀՀ առաջին նախագահը լրագրողներին առաջարկեց բավարարվել ՍԴ նիստում հնչեցրած իր ելույթով:
ՍԴ նիստի օրվա երկրոդ մասը անցավ սովորական դատաքննության մթնոլորտում: Իհարկե, երբեմն ընդհանուր մթնոլորտը խաթարում էր ԿԸՀ նախագահ Ազարյանը, որը պարբերաբար այնպիսի անհեթեթություններ էր դուրս տալիս, որ դահլիճում նստածները չէին կարողանում զսպել իրենց ծիծաղը: Նման իրավիճակներում ԿԸՀ քարտուղար Աբրամ Բախչագուլյանը մեղմ ասած չէր կարողանում իրեն վերահսկել եւ սկսում էր հոգեկան անհավասարակշռության նշաններ ցույց տալ`ծամածռելով դիմագծերը:
Ինչեւէ, ՍԴ նիստը կշարունակվի վաղը:

դատապարտել է

ՆԱՏՕ-ի Խորհրդարանական վեհաժողովի նախագահ Ժոզե Լելլոն երեկ Բաքվում դատապարտել է հայկական եւ ադրբեջանական զինված ստորաբաժանումների շփման գծում հրադադարի խախտումը:
«Սա բացասական զարգացում է, որի առիթով մենք ափսոսանք ենք հայտնում», - նշել է Ժոզե Լելլոն` ավելացնելով, որ ՆԱՏՕ-ն սատարում է Լեռնային Ղարաբաղի հակամարտության խաղաղ կարգավորմանը:

իզուր են տանջվում

Գործող ռեժիմի ենթակայության տակ գտնվող հեռուստաընկերություններով քարոզչական այն բոլոր հնարքները եւ ինֆորմացիոն բլոկադան, որ այս օրերին փորձում են կիրառել իշխանությունները` հոգաբանական ճնշում գործադրելու հայ ժողովրդի վրա, լրիվ հակառակ ազդեցությունն է ունենում: Իշխանությունների կիրառած այդ հնարքներն արդեն զավեշտի են հասնում:
Նրանք այնքան են կորցրել իրենց եւ այնպես են ուզում մարդկանց այլ բան համոզել, որ ոստիկանության նկարահանած տեսանյութերում ցույց են տալիս կադրեր, թե ինչպես են իրենք Ազատության հրապարակում տեղի ունեցած վայրագություններից հետո մի կողմ տանում մոխրի կույտը եւ տակից ցույց տալիս պլաստմասայե ներարկիչներ: Այդ շպրիցներով իբր Ազատության հրապարակում նստացույցի նստածները թմրանյութ են ներարկել իրենց: Մարդկանց մի մասը ցասումով, մի մասը ծիծաղելով հարց է տալիս` այդ ինչպե±ս պատահեց, որ կրակի մեջ պլաստմասայե շպրիցը չայրվեց: Նույն բնական հարցը տրվում է նաեւ Ազատության հրապարակում իբր հայտնաբերված զենքի կապակցությամբ` ինչու են ոստիկանները մերկ ձեռքերով վերցնում զենքը, փոխանակ զգուշությամբ այն դնեն ցելոֆանի մեջ` հետագայում մատնահետքեր հանելու համար: Ի վերջո, ոստիկանությունը, որն այդքան ցանկանում է հայտնաբերել հանրահավաքի մասնակիցներին, կարող էր մատնահետքերով գտնել, թե ում է պատկանել այդ զենքը: Այսինքն, ողջ հասարակության համար էլ հասկանալի է, որ ե’ւ ներարկիչները, ե’ւ զենքը պարզապես ոստիկանության կողմից է դրված եղել Ազատության հրապարակում եւ հիմա փորձում է հասարակությանն այլ բան համոզել: Մի խոսքով, ամբողջ այս փորձերը` մարդկանց վրա հոգեբանական ճնշում գործադրել` այն հույսով, որ Լեւոն Տեր-Պետրոսյանի սկսած համաժողովրդական շարժումը կմարի, լրիվ հակառակ էֆեկտն է տալիս ու միայն ավելի է գրգռում հասարակությանը:
Բռնությունները շարունակվում են
Շարունակվում են ստացվել տեղեկություններ այն մասին, որ մարտի 1-ի դեպքերից հետո ձերբակալվածների հանդեպ ոստիկանությունում եւ Ազգային անվտանգության ծառայությունում կիրառվում են բռնություններ:
Հիշեցնենք, որ դեռ դեպքերից 1 օր անց «Ժառանգություն» խմբակցության պատգամավորները չէին կարողացել մուտք գործել ՀՀ ոստիկանության ձերբակալված անձանց պահման մեկուսարան, սակայն այնտեղից դուրս եկող փաստաբանները փաստել էին, որ ներսում կան բազմաթիվ ձերբակալվածներ, իսկ նրանցից ոմանք նույնիսկ արյունահոսող վերքերով: Այն, որ ձերբակալվածների հանդեպ բռնի ուժ է կիրառվում, վկայում է թեկուզ այն, որ նախօրեին ԱԱԾ-ի սեւ դիմակավորների կողմից Ազգային ժողով բերված Աժ պատգամավոր Հակոբ Հակոբյանն այնքան էր ծեծի ենթարկվել, որ չէր կարողանում էր խոսել ու դժվարությամբ էր ոտքի վրա կանգնում: Մենք պարբերաբար լուրեր ենք ստանում նաեւ այն մասին, որ ձերբակալվածներից շատերին թույլ չեն տալիս անգամ փաստաբանների հետ հանդիպել:

Չփորձեք անունս տալ

Հաշվի առնելով այն հանգամանքը, որ Ռոբերտ Քոչարյանը եւ այլ պաշտոնյաներ վերջին օրերին անդրադառնալով մարտի 1-ի ողբերգական իրադարձություններին շոշափում են Դավիթ Շահնազարյանի անունը, փորձեցինք պարզաբանում ստանալ նրանից այս առիթով:
Դ.Շահնազարյանը հայտարարեց հետեւյալը. «Այս հսկայածավալ տեղեկատվական շրջափակման ու պաշտոնական տոտալ կեղծ տեղեկատվության տարածման պայմաններում Քոչարյանը, որեւէ այլ պաշտոնատար անձ, որոնք ուղղակիորեն կրում են մարտի 1-ի սպանությունների եւ այլ հանցագորոծությունների ողջ պատասխանատվությունը, թող չփորձեն հոլովել իմ անունը` համեմելով այն կեղծիքով ու ստով»: Դ.Շահնազարյանի հետ հարցազրույը` առաջիկայում:

Մեղադրանք առաջադրեցին
ԱԺ նախկին փոխնախագահ Կարապետ Ռուբինյանի փաստաբան Հովիկ Արսենյանը տեղեկացրեց, որ Ռուբինյանին արդեն մեղադրանք է առաջադրվել:
Նա մեղադրվում է ՀՀ Քրեական օրենսգրքի 300-րդ հոդվածի («Պետական իշխանությունը յուրացնելը») առաջին մասի եւ 225-րդ հոդվածի («Զանգվածային անկարգություններ») երրորդ մասի հատկանիշներով: Հովիկ Արսենյանը սա տրաֆարետային մեղադրանք է համարել եւ որպես ապացույց ավելացրել այն հանգամանքը, որ վաղը միջնորդություն է ներկայացվելու Կենտրոն եւ Նորք-Մարաշ համայնքների առաջին ատյանի դատարան` եւս 11 հոգու նկատմամբ կալանքը որպես խափանման միջոց ընտրելու միջնորդությամբ: Արսենյանը հաղորդեց նաեւ Կարապետ Ռուբինյանի տված գնահատականը: Այն է` կատարվողը քաղաքական տեռոր է` մազոխիզմի աստիճանի հասնող:

Երեւանյան «դիրքերում»
Երեկ հայտնի դարձավ, որ նույն օրը առավոտյան մարտական գործողություններ են սկսվել ղարաբաղաադրբեջանական շփման գծի Մարտակերտի հատվածում:
Ըստ ՀՀ պաշտոնական տեղեկատվության, ադրբեջանական զինված ուժերին հաջողվել է գրավել այդ հատվածի հայկական դիրքերից մեկը:ՀՀ պաշտպանության նախարարությանը մոտ կանգնած հավաստի աղբյուրներից մեզ հայտնի դարձավ, որ Մարտակերտի զինվորները եղել են մարտի 1-ին Երեւանի քաղաքապետարանի մերձակա հրապարակի խաղաղ ժողովրդի վրա կրակ բացող զորքի առաջին շարքերում: Ներկայումս էլ նրանք շարունակում են կանգնած մնալ մայրաքաղաքի փողոցների իրենց «դիրքերում»:

Շնորհավորել է տնային կալանքից
Ռուսաստանի նախագահ ընտրվելու կապակցությամբ Դմիտրի Մեդվեդեւին շնորհավորական նամակ է հղել ՀՀ առաջին նախագահ Լեւոն Տեր-Պետրոսյանը: Դրանում, մասնավորապես, նշվում է.
«Հարգարժան Դմիտրի Անատոլիեւիչ, սրտանց շնորհավորում եմ Ձեզ Ռուսաստանի Դաշնության նախագահի պաշտոնում ընտրվելու կապակցությամբ: Վստահ եմ, որ Ձեր ընտրվելով Ռուսաստանը ձեռք կբերի այնպիսի առաջնորդի, որը, մի կողմից կշարունակի Ռուսաստանի դերը աշխարհում կայուն կերպով ամրապնդելու հաջող կուրսը, իսկ մյուս կողմից, երկրում առկա փոփոխություններին նոր դինամիզմ կհաղորդի, որոնք ուղղված են արդյունավետ եւ մրցունակ շուկայական տնտեսության ստեղծմանը: Ժողովրդավարական եւ լիբերալ սկզբունքներին Ձեր հավատարմությունը, անկասկած, պետք է նպաստի Ռուսաստանի հեղինակության բարձրացմանը, ինչպես Հայաստանում, այնպես էլ ամբողջ աշխարհում:Համոզված եմ նաեւ, որ հայ-ռուսական հարաբերությունները, որոնք զարգանում են 1997 թվականին ստորագրված «Բարեկամության, համագործակցության եւ փոխօգնության մասին» Մեծ պայմանագրի հիման վրա, Ձեր ընտրվելով նոր ազդակ կստանան:Ձեզ հաջողություն եմ մաղթում Ձեր պաասխանատու գործում: Խորը եւ բարեկամական զգացմունքներով` տնային կալանքից` Լեւոն Տեր-Պետրոսյան

Կոչ է արել հարգել ցուցարարների իրավունքները
Կանադայի արտգործնախարար Մաքսիմ Բերնիեն Հայաստանի իշխանություններին երեկ կոչ է արել վերացնել արտակարգ դրությունը եւ հարգել ցուցարարների «հիմնարար ազատությունները»:
Բերնիեն նշել է, որ մարդկանց ժողովրդավարական իրավունքն էª հավաքվել եւ հայտնել իրենց տեսակետները, քանի դեռ դա արվում է խաղաղ ճանապարհով: «Մենք հորդորում ենք Հայաստանի կառավարությանը հարգել այդ հիմնարար ազատությունները` հնարավորինս շուտ վերացնելով արտակարգ իրադրությունը»,¬ կոչ է արել նախարարը: Միաժամանակ, նախարարը նշել է, որ Կանադան բոլոր քաղաքական հայացքների տեր հայաստանցիներին հորդորում է առկա տարաձայնությունները հարթել իրենց ժողովրդավարական հաստատությունների շրջանակներում:

երկուսից հաղթում է մեկը
Ռուսական «Գազետա» պարբերականում մարտի 3-ին հրապարակվել է թերթի մեկնաբան Վադիմ Դուբնովի հոդվածը, որում անդրադարձ է կատարվել հետընտրական շրջանում Հայաստանում տեղի ունեցած իրադարձություններին կամ, ինչպես հեղինակն է ձեւակերպել` թե ինչպես էր Լեւոն Տեր-Պետրոսյանը տասը օր շարունակ փորձում մաքուր ձեռքերով հեղափոխություն անել:
Հեղինակը գրում է, որ ընտրությունների արդյունքների պաշտոնական հրապարակումից անմիջապես հետո Երեւանը վարժվել էր, որ Օպերայի մոտ ամեն օր հավաքվում է 50-60 հազար ցուցարար, որոնք որոշ ժամանակ անց երթի էին դուրս գալիս մայրաքաղաքի կենտրոնական փողոցներով: Դա դարձել էր ամենօրյա արարողակարգ, քաղաքային առօրյայի մի մասը, սակայն այն, որ այդ ամենը կարող է մի ակնթարթում վերափոխվել ջարդերի եւ արտակարգ դրության, ոչ ոքի մտքով չէր անցնում: Ոչ ոքի մտքով չէր անցնում` բացառությամբ մեկ մարդու` Ռոբերտ Քոչարյանի, որին համարում էին հեռացող նախագահ: «Օպերայի հրապարակը հիշեցնում էր հեղափոխական ճամբար, իսկ դրան հարակից սրճարաններում շամպայն էին խմում եւ քննարկում հաղթանակը: «Առանց մի կրակոցի, հաղթանակ»-այդ էր Տեր-Պետրոսյանի ծրագիրը, նշում է հեղինակը` ավելացնելով, թե առաջին նախագահը իսկական շախմատիստ է: Նա տասնյակ քայլեր հաշվարկում է եւ անփոխարինելի ծխամորճը բերանին հետեւում, թե ինչպես է իր ծրագիրը գործում»:«Հաղթանակը այնքան մոտ էր թվում, որ Սերժ Սարգսյանի կամ Ռոբերտ Քոչարյանի մասին հիշատակումները մարդկանց մոտ միայն կարեկցանքի ժպիտներ էին առաջացնում»-իր տպավորություններն է կիսում հոդվածագիրը: Թվում էր, թե բավական է, որ ցուցարարները Տեր-Պետրոսյանին ձեռքերի վրա բարձրացրած մտնեն Բաղրամյան փողոց, ոստիկանությունը եւ նույնիսկ բանակը տեղի կտա եւ բոլոր դարպասները` լինի խորհրդարանի, կամ նախագահական նստավայրի իրենք իրենց բացվելու են հաղթանակած վերադարձած Տեր-Պետրոսյանի առջեւ:Վերջինս գրում է, տեղեկատվությունն այն մասին, թե հրապարակին են մոտենում հատուկ ջոկատայինները, առաջին օրը չէ, որ քննարկվում էր եւ, հավանաբար, այդ էր պատճառը, որ իշխանությունների ռազմական նախապատրաստությունների մասին լուրերին ցուցարարներն այդքան էլ լուրջ չէին վերաբերվում, ոչ ոք չէր հավատում որ իշխանությունները կհանդգնեն բռնության դիմել. «Ախր Ռոբերտը գիտի, որ այս ամենը ավարտվելու է այնպես, ինչպես Չաուշեսկուն, տապալվելու է»-ցուցարարների խոսքերն է մեջբերում հոդվածագիրը` ապա ավելացնում, որ ոչ ոք չէր ցանկանում լսել այն հոռետեսներին, ովքեր ասում էին, թե Ռոբերտ Քոչարյանին Ղարաբաղում «Կոբրա» են անվանում, քանի որ նա ոչինչ չի մոռանում եւ մշտապես խուսափում է հարվածից:
Հոդվածագիրը նշում է, որ այս մրցապայքարի մյուս մասնակիցը Սերժ Սարգսյանն է, որին Հայաստանում ճանաչում են որպես անհույս խաղամոլ: «Նա չի հաշվարկում իր քայլերը, նա նայում է մրցակցի աչքերին, բլեֆ է անում, ծածուկ նայում է, թե ով հաղթաթղթեր ունի, հաշվարկում է ժամանակավոր դաշինքներն ու փոխզիջումները: Նա պատրաստ է խաղի ցանկացած ընթացքի, որտեղ դաշինքները փոփոխական են, իսկ հաղթաթղթերը` ոչ երկարատեւ»-բնորոշում է վարչապետին հեղինակը:
Հոդվածագիրը նաեւ նշում է, որ փետրվարի 26-ին Սերժ Սարգսյանը ընդդիմության հանրահավաքին որպես հակակշիռ Հանրապետության հրապարակում կազմակերպել էր սեփական հանրահավաքը, որպեսզի ցույց տա , թե ինչ է նշանակում բերնեբերան լցված Հանրապետության հրապարակը 10 հեկտար տարածք զբաղեցնող Ազատության հրապարակի համեմատությամբ: Դուբնովը գրում է, թե «առաջին հայացքից կարծես, Սերժ Սարգսյանը հասել էր իր նպատակին. հրապարակը լցվել էր ամբողջ Հայաստանից հավաքված գյուղացիներով, դասերից ազատված աշակերտներով, ուսանողներով, նախարարությունների աշխատակիցներով եւ այլն: Սակայն Սերժ Սերգսյանի ելույթը դեռ չէր հասցրել ավարտվել, երբ մարդիկ Հանրապետության հրապարակից խմբերով սկսեցին շարժվել Ազատության հրապարակ` ճանապարհին պատառոտելով իրենց տրված սպիտակ դրոշակները, որոնք իրենք խորամանկորեն օգտագործեցին»: Իշխանության կողմնակիցների անվան տակ երկրի բոլոր մասերից Երեւան էին ժամանել Տեր-Պետրոսյանի հազարավոր կողմնակիցներ, որոնց համար ճանապարհները փակ են»-բացատրում է հեղինակը:
Անդրադառնալով մարտի 1-ին իշխանություններին բռնությունների դիմելու դրդապատճառներին` «Գազետա»-ն գրում է. «Տեր-Պետրոսյանը դիմում է Սահմանադրական դատարան` դրա հետ մեկտեղ ցուցարաների մոտ նշելով, որ եթե դատարանը ճանաչի իրենց հակառակորդների ճշմարտացիությունը, ապա իրենք կհեռանան»: «Մնացել էր համբերել առավելագույնը 10 օր դիմումը ներկայացնելուց հետո, Տեր-Պետրոսյանի վերջնաժամկետը լրանում էր մարտի 2-ին` կիրակի օրը, իսկ դիմումը ներկայացվել էր ձմռան վերջին օրը` փետրվարի 29-ին»-գրում է հեղինակը: «Այն, որ Սահմանադրական դատարանը կարող էր տեղի տալ, առաջին ազդանշանը հասավ Քոչարյանին, որը ոչ թղթախաղ է կարողանում խաղալ, ոչ էլ շախմատ, եւ այլ ելք չուներ»-կարծիք է հայտնում հոդվածագիրը: Դրան հետեւում են ցուցարարների նկատմամբ բռնություններն ու արտակարգ դրության հայտարարումը:«Իզուր չէ, որ Քոչարյանին Ղարաբաղում «Կոբրա» են անվանում»-նշում է հեղինակը:
«Գազետա»-ն գրում է, որ եթե լավատեսները կարող են ակնկալել, որ Տեր-Պետրոսյանի համար դեռ ոչինչ չի ավարտվել, ապա ինչ վերաբերում է Սերժ Սարգսյանին, վերջինիս Քոչարյանը ջախջախիչ հարված է հասցրել: «Չէ որ նախագահը պայքար էր մղում երկու ճակատով, նույնիսկ իշխանության վերին օղակներում կանգնած մարդիկ վերջին օրերին անկեղծորեն խոստովանում էին, որ որոշումներն ընդունում է միայն նախագահը, որը խղճահարությունը չի թաքցնում իր իրավահաջորդի նկատմամբ: Ասում են, որ նույնիսկ Քոչարյանը երկու անգամ հոգոց է հանել, թե «ինչպես պետք է Սերժը ղեկավարի, ախր նա մի ամիս էլ չի դիմանա»:«Այժմ, դատելով ամեն ինչից, Սարգսյանը չի ղեկավարելու ոչ մի դեպքում: Նրա հաղթանակին ընտրությունների ժամանակ դժվարությամբ կարող էին հավատալ միայն Տեր-Պետրոսյանի անխոհեմ չկամեցողները: Սակայն, տեղի ունեցածից հետո իրավահաջորդ բառը կարող է միայն անեկդոտների թեմա դառնալ: Տեր-Պետրոսյանի կողմը այդպես էլ չանցած էլիտան հենվելու է բացառապես Քոչարյանի վրա: Իսկ վերջինիս ոչինչ չի խանգարի դառնալ ամենակարող վարչապետ, որի կողքին կարող է լինել միայն այնպիսի նախագահ, որը պատրանքներ ունի, թե Կոբրային կարելի է «ֆռռացնել»: Հաղթում է միայն մեկը: Երկուսին համակարգը չի ընդունում: Հարցը միայն նրանում է, թե երբ` որոշ ժամանակ ա±նց, թե միանգամից: Սա, իհարկե, միայն այն դեպքում, եթե Տեր-Պետրոսյանը 20 օրից չկարողանա հավաքել նոր բազմահազարանոց հրաշք: Այն ժամանակ վերջնականապես պարզ կդառնա, թե ումն էր նապոլեոնյան Հարյուր օրը. իրավահաջորդից իշխանությունը զավթած Քոչարյա±նինը, թե իր վերադարձը ազդարարած Լեւոն տեր-Պետրոսյանինը»-եզրափակում է հոդվածագիրը:

պատրաստ է թռնելու
Խիստ հավաստի աղբյուրներից հայտնի դարձավ, որ մարտի 1-ի գիշերը Ռոբերտ Քոչարյանի ինքնաթիռը պատրաստ է եղել թռիչքի:
Դրա վրայից հանված է եղել «տենդը» եւ միայն այն բանից հետո, երբ ՀՀ ուժային կառույցները ուժ են կիրառել հանրահավաքի մասնակիցների վրա, Քոչարյանը միտքը փոխել է:

փորձում են կաշառել
Հայաստանում Ֆրանսիական դեսպանատան մոտ մարտի 1-ի գիշերը իշխանությունների սարքած վայրագությունների զոհ դարձածների հարազատներից մեզ տեղեկացնում են, որ իշխանությունները փորձել են կաշառել այդ վայրագություններին զոհ դարձածների ընտանիքներին, որպեսզի նրանց հարազատները լռեն:
Զոհվածների հարազատներին խոստացել են տարբեր գումարներ, խոստացել են հոգալ հուղարկավորության ծախսերը եւ այլն: Մեզ հայտնի դարձավ, սակայն, որ գրեթե բոլորը մերժել են այդ առաջարկը: Ավելին, նրանցից մեկը շատ կոպտորեն դուրս է հրավիրել Սերժիկի ուղարկած մարդկանց:

կոտրել են մեքենան
Նախօրեին անհայտ անձինք ջարդուփշուր են արել TV5 հեռուստաընկերության տնօրեն, հայտնի կարիերիստ, Սերժ Սարգսյանի սիրահար Մենուա Հարությունյանի մեքենան:
Թե որքանով է այս դեպքը կապված Հայաստանում ընթացող քաղաքական պրոցեսների հետ, դժվար է ասել:

Ադրբեջանցիներն էլ չլինեին, ինչ էին անելու
Ռուսաստանյան հեղինակավոր «Կոմերսանտ» պարբերականը երեկ հրապարակված հոդվածներից մեկում անդրադարձել է ղարաբաղա-ադրբեջանական շփման գծում նախօրեին տեղի ունեցած ահեղ մարտերին` հանդես գալով դրա շուրջ սեփական մեկնաբանությամբ եւ ուշագրավ շեշտադրումներով:
«Կոմերսանտը» գրում է, որ շաբաթ եւ կիրակի օրերին Երեւանում ընդդիմության կազմակերպած զանգվածային ելույթները ցրելուց եւ մայրաքաղաքում արտակարգ դրություն հայտարարելուց հետո հայաստանյան իշխանությունները փորձում են համընդհանուր ուշադրությունը սեւեռել ղարաբաղյան հակամարտության գոտու վրա: Հոդվածագիրը նշում է, որ նախօրեին ՀՀ արտգործնախարար Վարդան Օսկանյանը հրավիրել էր ճեպազրույց, որի ժամանակ Ադրբեջանին մեղադրել է հայկական դիրքերի վրա հարձակման մեջ` նշելով, թե պաշտոնական Բաքուն այդ կերպ փորձում է օգտվել Հայաստանում ստեղծված ներքաղաքական իրավիճակից, որպեսզի ղարաբաղյան հիմնախնդրի հարցում ճնշում գործադրի պաշտոնական Երեւանի վրա: Միաժամանակ, հոդվածագիրը ընդգծում է, որ կատարվածի վերաբերյալ ադրբեջանական կողմի արած հայտարարությունը սկզբունքորեն տարբերվում էր Օսկանյանի հնչեցրածից: Հոդվածագիրը, մեջբերելով Ադրբեջանի ԱԳ նախարար Խազար Իբրահիմի խոսքերը, նշում է, որ Հայաստանի իշխանությունները արտաքին թշնամու գործոնի օգտագործման միջոցով փորձում են հայ հասարակության եւ միջազգային հանրության ուշադրությունը շեղել ներքաղաքական խնդիրներից, իսկ որպես արտաքին թշնամու գործոն օգտագործելով Ադրբեջանը: Պարբերականը մեջբերել է նաեւ Ադրբեջանի պաշտպանության նախարարության տարածած այն հայտարարությունը, ըստ որի` ադրբեջանական կողմի հարձակումը հայկական դիրքերի վրա, ապա դրա գրավումը եւ հայկական ուժերի կողմից դրա ետ գրավման մասին Օսկանյանի հայտարարությունները որակվել է որպես «հարեւան երկրի գլխավոր դիվանագետի ոչ հարուստ երեւակայության արդյունք»: Միաժամանակ, հոդվածագիրը զարմանք է հայտնում, որ Ղարաբաղում ընթացող մարտերի կապակցությամբ ասուլիս է հրավիրել ոչ թե երկրի պաշտպանության նախարարությունը, այլ ԱԳՆ-ը: «Հենց դիվանագետներին է հանձնարարվել այդ պատասխանատու առաքելությունը իրականացնելու գործը, այն է` ժողովրդին տեղեկացնել, որ հայրենիքը վտանգի մեջ է, իսկ այդ պահին ընդդիմությունը պայքար է մղում նախագահական ընտրությունների արդյունքները չեղյալ հայտարարելու համար»:

Sos Արմենիա
Թբիլիսիիում բացվել է «Sos Արմենիա»-ի գրասենյակը, որը նպատակ ունի տեղեկացնել համաշխարհային հանրությանը Հայաստանի ներքաղաքական իրավիճակի եւ դրա շուրջ տեղի ունեցող զարգացումների մասին:
Գրասենյակը բացվել է համանուն նախաձեռնության շրջանակներում, որը ստեղծվել է Վրաստանի հայերի «Նոր սերունդ» միության կողմից: Նախաձեռնությանը աջակցում են նաեւ մի շարք հ/կ-ներ, ինչպես նաեւ տարբեր էթնիկական եւ տարիքային խմբերի ներկայացուցիչներ: «Sos Արմենիա»-ի գրասենյակը տեղեկատվություն է հաղորդում հիմնականում ինտերնետի միջոցով, ինչպես նաեւ բողոքի ցույցեր է անցկացնելու միջազգային կազմակերպությունների Թբիլիսիում տեղակայված գրասենյակների մոտ: Մասնավորապես, այսօր նախատեսված է բողոքի ցույց Եվրահանձնաժողովի Թբիլիսյան գրասենյակի մոտ: Իսկ վաղը, նախաձեռնության անդամները, ինչպես նաեւ վրաստանյան մի շարք խոշոր հ/կ-ներ, հայաստանյան իրադարձությունների առնչությամբ նամակներ են հղելու ՄԱԿ, Եվրախորհուրդ, Եվրամիություն, ինչպես նաեւ ԱՄՆ եւ ՌԴ նախագահներին:

Ամենայն իշխանավոր կաթողիկոսը
Պաշտոնական տեղեկատվության հիթ-շքերթի առաջին եռյակում մի լրատվություն էլ կա այն մասին, որ Լևոն Տեր-Պետրոսյանը չի ընդունել Գարեգին Երկրորդ կաթողիկոսին:
Եթե առաջին նախագահին այցելած լիներ աստծո օծյալ վեհափառը, Տեր- Պետրոսյանն անպայման իր տան դուռը պատկառանքով բաց կաներ նրա առաջ: Բայց եթե եկողը Քոչարյանի կրոնի գործերով բաժնի վարիչն է ու Սերժ Սարգսյանի նախընտրական շտաբի անդամը, ո՞ր մեղքի համար նա պիտի հյուրընկալեր անկոչ եկվորին: «Քո տիրոջը փնտրիր երկնքում, այլ ոչ թե երկրի վրա» ավետարանչական պատգամը կաթողիկոսի համար վաղուց ի վեր նույնիսկ մի հասարակ երկընտրանք էլ չէ, այլ հստակ կողմնորոշում` հօգուտ երկրորդի: Եվ այդ «երկրային» հնազանդությունը վարակի պես ընդօրինակում են նրա ենթակաները, որոնք դեռ երեկ սև ցուցապաստառների փոխարեն ոստոստում էին Սերժ Սարգսյանի շուրջբոլորը, իսկ այսօր դատարկ եկեղեցիներում հոգեհանգստի արարողություններ են կազմակերպում` մտմտալով այն մասին, որ հետագայում նման դեպքերի համար կարելի է ավտոբուսներով ժողովուրդ բերել, լսարան ապահովել ու լիքը պահել «խաչհամբույրի» գանձանակը:Միայն Տեր-Պետրոսյանի դուռը չէ, որ այսուհետ փակ կլինի Գարեգին Երկրորդի համար: Փակ կլինեն այն բոլոր հավատացյալների սրտերը, որոնք օրեր շարունակ ակնկալում էին իրենց հովվապետի խոսքն ու ներկայությունը, սակայն նրան միայն տեսնում էին կառավարության աստիճաններով վերուվար վազվզելիս: Փակ կլինեն նրանց սրտերը այն մարդու առաջ, ով կարող էր մտահոգվել ցլամարտի հրապարակում դաշունահարված ցլերի համար, սակայն աչք չթարթեց, երբ մայրաքաղաքի հրապարակներում խոշտանգում ու գնդակահարում էին իր ժողովրդի զավակներին: «Ես լվանում եմ իմ ձեռքերը»,- միայն այսպես պիտի հնչի կաթողիկոսի լռությունը: Եվ հետայսու հավատավոր ժողովրդի առաջ Սուրբ Գրքից Պիղատոսի պատմությունը մեջբերելուց առաջ արժե մտածել, թե այդպիսի բազում մեծ ու փոքրիկ պիղատոսիկներ չե՞ն վխտում արդյոք հենց Մայր Աթոռի շրջակայքում:

Ազատ քրիստոնյա
Հ.Գ.- Արդեն մի քանի օր է, ինչ ոստիկանները հսկում են Արարատյան հայրապետական թեմի փոխանորդ (կամ փոխնորդ` ի՞նչ տարբերություն) Նավասարդ Կճոյանի նստավայրը: Տեսնես կա՞ այնպիսի ոստիկանական հատուկ ստորաբաժանում, որ կարող է մարդուն պաշտպանել Աստծու դատաստանից:

Ամերիկահայերը մտահոգված են
Ամերիկայի հայկական համագումարը մարտի 3-ին տարածել է հայտարարություն Հայաստանում ստեղծված ներքաղաքական իրավիճակի վերաբերյալ:

Դրանում, մասնավորապես, նշվում է. «Ամերիկայի հայկական համագումարը միանում է աշխարհի բոլոր հայերին` սգալու 2008թ. մարտի 1-ին Երևանում պոռթկած բռնության հետևանքով անիմաստ մարդկային կյանքերի կորուստը: Մեր խորին ցավակցությունն ենք հայտնում զոհվածների ընտանիքներին: Կոչ ենք անում բոլոր կողմերին «գործել օրենքի շրջանակներում, զերծ մնալ բռնություններից», ինչպես նաև ապահովել իրադարձությունների արդար ու հավասարակշռված լուսաբանումը մամուլում: Այս կրիտիկական պահին Հայաստանի երիտասարդ ժողովրդավարությունը լուրջ փորձություն է անցնում: Մենք հույսով ենք, որ իշխանությունները հնարավորինս շուտ կհայտարարի արտակարգ իրավիճակի դադարեցումը: Կոչ ենք անում բոլոր կողմերին գործել օրենքի շրջանակներում: Կոչ ենք անում բոլոր կողմերին պահպանել խաղաղություն և կարգ ու կանոն, և խստիվ պահանջում ենք ամեն գնով խուսափել բռնությունը վերսկսելուց: Այժմ, երբ Սահմանադրական դատարանում անց է կացվում գործի դատաքննությունը, կոչ ենք անում ապահովել իրավական գործընթացի անկախությունը և Սահմանադրական դատարանի բարի համբավի պահպանումն` ի նպաստ հայ ժողովրդի»:

Հացադուլ է անում
Աժ նախկին փոխնախագահ Կարապետ Ռուբինյանը, ով ձերբակալվել է ՀՀ Քրեական օրենսգրքի 300 հոդվածով («Պետական իշխանությունը յուրացնելը»), արդեն երրորդ օրն է` հացադուլ է անում: Մինչ այդ նա գրավոր հայտարարություն է ներկայացրել մեկուսարանի ադմինիստրացիային, ինչը, սակայն, անարձագանք է մնացել:

Ռուբինյանն իրեն քաղբանտարկյալ է համարում եւ գտնում է, որ հետապնդումների է ենթարկվում իր քաղաքական դիրքորոշման եւ հայացքների պատճառով:
Կարապետ Ռուբինյանի փաստաբան Հովիկ Արսենյանը տեղեկացրեց, որ նրա հացադուլի մասին տեղյակ է պահվել «Կարմիր խաչին»: Փաստաբանի փոխանցմամբ, Կարապետ Ռուբինյանի մոտ առողջական խնդիրներ գոնե առայժմ չեն ծագել եւ նա մարտական է տրամադրված:

Պրեսկոտն է գալիս
Վաղը` մարտի 6-ին, Երեւան է ժամանելու Հայաստանում նախագահական ընտրությունները դիտարկող Եվրախորհրդի Խորհրդարանական վեհաժողովի ժամանակավոր հանձնաժողովի նախագահ Ջոն Պրեսկոտը` հետընտրական փաստահավաք առաքելությամբ:
Նախատեսված են Պրեսկոտի հանդիպումները նախագահ Ռոբերտ Քոչարյանի, Ազգային ժողովի խոսնակ Տիգրան Թորոսյանի եւ վարչապետ Սերժ Սարգսյանի, Սահմանադրական դատարանի նախագահ Գագիկ Հարությունյանի, Կենտրոնական ընտրական հանձնաժողովի նախագահ Գարեգին Ազարյանի, Եվրախորհրդի անդամ երկրների դեսպանների հետ:
Նախատեսված են նաեւ հանդիպումներ Լեւոն Տեր-Պետրոսյանի եւ հասարակական կազմակերպությունների ներկայացուցիչների հետ:

Ջոն Պրեսկոտը մարտի 7-ին խորհրդարանում կհանդիպի «Օրինաց երկիր», ՀՅԴ, «Ժառանգություն» խմբակցությունների ղեկավարների հետ:
Նույն օրը նախատեսված են հանդիպումներ գլխավոր դատախազ Աղվան Հովսեփյանի, ոստիկանության պետ Հայկ Հարությունյանի, Հեռուստատեսության եւ ռադիոյի ազգային հանձնաժողովի նախագահ Գրիգոր Ամալյանի, Հանրային հեռուստառադիոընկերության խորհրդի նախագահ Ալեքսան Հարությունյանի հետ:

Ինչ կա-չկա մայրաքաղաքում
Արդեն քանի օր է` Երեւանի բնակիչների եւ հյուրերի առօրյայի մի մասն է դարձել մայրաքաղաքի փողոցներում ոստիկանների ու զինվորականների հետ հանդիպումը: Վերջիններն, ի դեպ, ավտոմատներով զինված են այնպես, որ դա ոչ ոքի աչքից չվրիպի:
Զինվորականների կարելի է տեսնել Երեւանի հատկապես կենտրոնական փողոցներում ու կառավարական շենքերի շրջակայքում: Հանրապետության հրապարակում հարյուրավոր զինվորականներ կան, ոստիկանության ու նաեւ ռազմական ոստիկանության աշխատակիցներ: ՀՀ կառավարության շենքի մուտքի երկու կողմերում ռազմական ոստիկանության մեկական զրահամեքենա է կանգնած: Հրապարակում գտնվող որոշ զինվորականների, ըստ ամենայնի, այցելում են իրենց հարազատները, որովհետեւ այսօր կեսօրին, օրինակ, այնտեղ կարելի էր ականատես լինել համազգեստով ու քաղաքացիական հագուստով մարդկանց գրկախառնության տեսարանների: Իսկ ինչ վերաբերում է, օրինակ, Երեւանի քաղաքապետարանի հարեւանությամբ «ծառայող» զինվորականներին, ապա երեկ նրանցից մի քանիսը մոտակա գետնանցումում առեւտուր անող պապիկից հետաքրքրվում էին, թե որտե՞ղ զուգարան կա: Պապիկը պատասխանեց` չկա: Իսկ այսօր արդեն գարշահոտության պատճառով այդ գետնանցումով անցնել չէր լինում: Ընդհանրապես, քաղաքում տիրող հոգեբանական մթնոլորտի վերաբերյալ էլ կարելի է արձանագրել, որ օդում կարծես անորոշություն ու սպասում է կախված: Մարդիկ սպասում են ինչ-որ բանի` վստահ լինելով, որ սրանով ամեն ինչ չվերջացավ: Որտեղ երկու հոգի են իրար հանդիպում, կարելի է չկասկածել, որ նրանց խոսակցության թեման մարտի մեկի իրադարձություններն են: Ու ընդհանրապես, բոլորի մտքում կարծես հենց միայն դա է: Իսկ համատարած անորոշության եւ ինչ-որ լուռ խմորումների ֆոնի վրա հատուկ ընդգծվում ու արդեն արտասովոր են թվում այլ թեմաներով խոսակցությունները, երբ տրանսպորտում երիտասարդները քննարկում են ինչ-որ հարսանեկան արարողության նախապատրաստության հարցեր:
Այս ժամանակահատվածի համար առանձնահատուկ է նաեւ տեղեկատվության «քաղցը»: Եւ եթե մինչեւ արտակարգ դրություն հայտարարելը միայն մարզերի բնակիչներն էին զանգահարում Երեւանում ապրող իրենց ծանոթներին` ցանկանալով հավաստի տեղեկություններ ստանալ, ապա այս օրերին արդեն նաեւ Երեւանի բնակիչներն են իրականությունը գլխիվայր ներկայացնող պաշտոնական տեղեկատվությունից զատ, ինֆորմացիայի այլ աղբյուրներ որոնում: Արտակարգ դրության պատճառով նաեւ տեղեկատվական բլոկադայի մեջ գտնվող մարդկանցից շատերը հույս ունեն, որ այս վիճակը երկար չի շարունակվելու թեկուզ միջազգային կառույցների ճնշումների արդյունքում, որովհետեւ չեն կարող երկիրը միջնադար շպրտել ու այնտեղ էլ պահել:

Վանաձորում արգելել են
Թեեւ Ռոբերտ Քոչարյանի հրամանագրով արտակարգ դրություն է հայտարարված միայն Երեւանում, սակայն Վանաձորի քաղաքապետ Սամվել Դանիելյանը արգելել է Հելսինկյան քաղաքացիական ասամբլեայի Վանաձորի գրասենյակի ղեկավար Արթուր Սաքունցին հանրահավաք անցկացնել:

Սաքունցը մտադիր էր հանրահավաքներ անցկացնել մարտի 6-ին, 7-ին եւ 8-ին, Վանաձորի Արցախի պուրակում` մարդկանց իրազեկելու համար, թե ինչ է տեղի ունենում Հայաստանում: Սակայն, Վանաձորի քաղաքապետն ու քաղաքի ավագանին որոշել են, որ կազմակերպվող հանրահավաքը կարող է Երեւանում առկա լարվածությունը տեղափոխել նաեւ Վանաձոր: «Հաշվի առնելով Վանաձոր քաղաքի բնակչության մտավախությունը, որ կազմակերպվող հանրահավաքը կարող է հանգեցնել անկանխատեսելի եւ մարդկանց կյանքին ու առողջությանը վտանգ սպառնացող հետեւանքների, որոշում եմ արգելել անցկացնել հանրահավաք»,- սա քաղաքապետի պաշտոնական հիմնավորումն է: Սույն հայտարարությունը ստանալուց հետո, Սաքունցը հայտարարել է, որ փաստորեն Վանաձորում իրավապահ մարմինները ֆիքսում են, որ իրենք անզոր են կանխելու հանրահավաքների ընթացքում մարդկանց առողջությանը եւ կյանքին վտանգ սպառնալու հավանականությունը: Ըստ Սաքունցի, այդ որոշմամաբ Վանաձորի քաղաքապետն ու ավագանի խախտել են Վանաձորի քաղաքացիների տեղեկատվություն ստանալու եւ հանրահավաք անցկացնելու իրավունքը: Սաքունցը մտադիր է դատական կարգով բողոքարկել քաղաքապետարանի որոշումը:
ՀՀ Հիմնադիր Նախագահ Լևոն Տեր-Պետրոսյանի ելույթը ՍԴ 05.03.08 նիստի ժամանակ
Սահմանադրական դատարանի մեծարգո նախագահ, Սահմանադրական դատարանի մեծարգո անդամներ,
Ես միանգամից պետք է ասեմ, որ ես զերծ կմնամ իրադրության քաղաքական գնահատականից եւ կանգ կառնեմ մի քանի զուտ իրավական շեշտադրումների վրա: Թեեւ իմ իրավաբանական թիմը դրանց անդրադարձել է, սակայն ես անհրաժեշտ եմ համարում անել դա: Այնուամենայնիվ, քանի որ սա իմ առաջին հրապարակային ելույթն է մարտի 1-ի առավոտյան ժամը 6,30-ից հետո, ես ուզում եմ առիթից օգտվելով խորին ափսոսանք արտահայտել մարտի 1-ի ողբերգության առթիվ եւ խորապես ցավակցել բոլոր զոհվածների ընտանիքներին:

Իսկ այժմ իմ բուն ելույթը.
Ես ուզում եմ ուշադրություն հրավիրել Ընտրական օրենսգրքի 78 հոդվածի վրա: Գրանցման պահից ՀՀ նախագահի այն թեկնածուները, ովքեր գտնվում են պետական ծառայության մեջ կամ աշխատում են տեղական ինքնակառավարման մարմիններում, ընտրությունների ընթացքում ազատվում են իրենց աշխատանքային պարտականությունները կատարելուց եւ իրավունք չունեն օգտագործելու իրենց պաշտոնեական դիրքի առավելությունները: Հանրապետության նախագահը կամ Սահմանադրության համաձայն՝ հանրապետության նախագահի պաշտոնակատարը՝ ԱԺ նախագահը կամ վարչապետը հանրապետության նախագահի թեկնածու առաջադրվելու դեպքում շարունակում է իրենց լիազորությունների կատարումը, սակայն չպետք է օգտագործեն իրենց պաշտոնեական դիրքի առավելությունները: Այս հոդվածը չափազանց հստակ է եւ իմպերատիվ: Իմպերատիվ հոդվածները մեկնաբանության ենթակա չեն: Գործող վարչապետը միայն մեկ հանգամանքում կարող էր առաջադրվել ու գրանցվել, եթե նա զբաղեցներ ՀՀ գործող նախագահի պաշտոնակատարի կարգավիճակը: Այդպիսի կարգավիճակ գործող վարչապետը չունի: Ես համարում եմ, որ նրա գրանցումն ի բնե եղել է անօրինական, հետեւաբար՝ ոչ լեգիտիմ:
Երկրորդ՝ Սահմանադրության 53.1 հոդվածը՝ ռազմական եւ արտակարգ դրության ժամանակ հանրապետության նախագահի ընտրություն չի անցկացվում եւ հանրապետության նախագահը շարունակում է իր լիազորությունների իրականացումը: Նախագահի ընտրություն նշանակում է ընտրական ողջ գործընթացը՝ սկսած առաջադրումից, մինչեւ բողոքարկման համար սահմանված ժամկետի ավարտը, այն է՝ ՍԴ վճիռը: Այս պահին մենք գտնվում ենք ընտրությունների պրոցեսի մեջ: Հետեւաբար, քանի որ հիմա արտակարգ դրություն է, այս ընտրությունները վավերական կամ օրինական չեն կարող համարվել:
Երրորդ՝ անհասկանալի է ՍԴ-ի գործընթացի միակողմանի լուսաբանման փաստը: Դիմող կողմը հնարավորություն չունի լուսաբանելու ՍԴ ընթացքը: Խախտված է հավասարության սկզբունքը: Բացի այդ, դատավարության ընթացքում պահանջվող վկաներից շատերը, որոնք մեր շարժման համակիրներն են, կողմնակիցները եւ իմ նախընտրական շտաբների ակտիվիստները, ձերբակալված են: Դրանք մեր ամենակարեւոր վկաներն են: Հետեւաբար այս իրադրության մեջ ՍԴ-ի ցանկացած որոշում, բացի ընտրություններն անվավեր ճանաչելուց, կառաջացնի լեգիտիմության դեֆիցիտ, ինչը վտանգավոր է եւ երկրի ապագայի համար, եւ ՍԴ հեղինակության համար: Ես չեմ պատկերացնում այս պայմաններում կայացած ՍԴ որեւէ վճիռ ինչպես կընդունվի իմ՝ դիմողիս կողմից, ժողովրդի կողմից եւ միջազգային հանրության կողմից: Այսինքն՝ ՀՀ-ի գլխին մշտապես կախված է լինելու ոչ լեգիտիմ իշխանություն ունենալու վիճակը: Ելքը ես համարում եմ ԵՄ նախագահության երեկվա հայտարարության առաջարկները, որը ես ձեզ կներկայացնեմ եւ կխնդրեմ կցել գործին: Ես ամբողջությամբ ընդունում եմ այդ առաջարկները՝ դրանք համարելով ՍԴ-ի այս նիստի ընթացքում մեր գործելակերպի ծրագիրը, պլատֆորմը:

Դրանք են հետեւյալ կետերը՝
դադարեցնել արտակարգ դրության վիճակը, ազատ արձակել բոլոր ձերբակալվածներին, ապահովել ինֆորմացիոն հավասար հնարավորություններ, իրականացնել մարտի 1-ի իրադարձությունների միջազգային անկախ հետաքննություն եւ սկսել երկխոսություն իշխանությունների հետ:Այդ բոլոր կետերը ես ընդունում եմ եւ, ինչպես ասացի, համարում եմ մեր գործունեության հիմքը ինչպես ՍԴ-ում, այնպես էլ հրապարակայնորեն: Շնորհակալություն ուշադրության համար:

Քոչարյանը «փըխկ» արեց
Փետրվարի 21-ից հետո Ռոբերտ Քոչարյանը մի քանի անգամ արտակարգ խորհրդակցություններ է հրավիրել, Հայաստանի բոլոր ուժային կառույցների ղեկավարների մասնակցությամբ:

Խորհրդակցությունների նվիրված էին Երեւանի Ազատության հրապարակում ծավալված համաժողովրդական ալիքը ճնշելու ուղիների փնտրտուքին: Եւ ահա հավաստի աղբյուրներից մեզ հայտնի է դարձել, որ այդ խորհրդակցություններից մեկի ժամանակ, Ռոբերտ Քոչարյանը իր ենթականերին ասել է հետեւյալը.«Էս երեւանցիք ինչ են որ, մի հատ փըխկ անեմ, փախնելու են»: «Փըխկ»-ը, փաստորեն, իրականացվեց մարտի մեկի գիշերը Երեւանի քաղաքպետարանի մերձակա հրապարակում, երբ ՀՀ զինված ուժերը կրակ բացեցին այնտեղ հավաքված խաղաղ ցուցարարների ուղղությամբ:

Այսօր սպարապետի ծնունդն է
Ամեն տարի այս օրը Եռաբլուր են այցելում Սպարապետի հարազատներն ու զինակիցները, ինչպես նաեւ կառավարության, ՀՀԿ եւ ԵԿՄ անդամները:

Անցյալ տարի, նույնիսկ, այդ օրվա կապակցությամբ «Կոշ» քրեակատարողական հիմնարկում գտնվող սպարապետի եղբորըª Արմեն Սարգսյանին երկօրյա ազատություն էր տրվել: Երեկ, սակայն, այդ ավանդույթը խախտվել է: Հայտնի պատճառներով Եռաբլուր այցելելու հնարավորությունից զրկվել են Սպարապետի եղբայրները, ԵԿՄ նախագահ, Պաշտպանության փոխնախարար Մանվել Գրիգորյանը, Վազգեն Սարգսյանի մի շարք այլ զինակիցներ: Երեկ Եռաբլուր է այցելել (ավելի ճիշտ, այցելելու հնարավորություն է ունեցել) միայն Սերժ Սարգսյանը:

Քոչարյանը չդիմացավ
Այսօր Ռոբերտ Քոչարյանը հրավիրել է հերթական մամլո ասուլիսը, որտեղ հայտարարել է, թե Մարդու Իրավունքների պաշտպան Արմեն Հարությունյանը իր «ամենաանհաջող կադրն է»:

Ռոբերտ Քոչարյանը Արմեն Հարությունյանի մասին նման կարծիք է կազմել ներքաղաքական իրավիճակի մասին վերջինիս կողմից արված հայտարարությունից հետո: Քոչարյանը հայտարարել է, թե օմբուդսմենի հայտարարությունը նշանակում է, որ վերջինս «չի տիրապետում իրավիճակին եւ չի հասկանում, թե ինչ է խոսում»:

Գալան եթերում է
Չնայած իշխանությունների բոլոր փորձերին, (եւ մասնավորապես Գյումրիի քաղաքապետ Վարդան Ղուկասյանի անմիջական ջանքերին), Հայաստանի միակ անկախ եւ անաչառ հեռուստաընկերությունը շարունակում է եթեր հեռարձակվել:

Ճիշտ է, օրերս Գյումրիի տնտեսական դատարանը բավարարել էր Գյումրիի քաղաքապետարանի դիմումը, որով վերջինս պահանջում էր ազատել Գյումրիի հին հեռուստաաշտարակը, որտեղից «ԳԱԼԱ»-ն եթեր է հեռարձակվում, սակայն, օրենքով նախատեսված կարգով, հեռուստաընկերությունը իրավունք ունի մեկ ամսվա ըթնացքում բողոքարկել դատարանի որոշումը:
Այնպես որ, Գյումրիի հին աշտարակը առայժմ «ԳԱԼԱ»-ի տրամադրության տակ է: Ուշագրավն այն է, սակայն, որ հեռուստաընկերությունը եթեր է հեռարձակում բացարձակապես ապաքաղաքական լուրեր: Մեր տեղեկություններով, չնայած Ռոբերտ Քոչարյանի «Արտակարգ իրադրության մասին» հրամանագրով արտակարգ իրադարություն է հայտարարված միայն Երեւանում, սակայն, մարզային բոլոր լրատվամիջոցները, եւ մասնավորապես ԳԱԼԱ-ն, ներքին կարգով զգուշացվել են, որեսզի զերծ մնան պաշտոնական տեղեկատվությունից դուրս տեղեկություններ հաղորդելուց: «ԳԱԼԱ»-ն սակայն, հրաժարվել է եթերում հնչեցնել պաշտոնական տեղեկությունները, եւ վազող տողով հայտարարվում է, որ հեռուստաընկերությունը բոյկոտում է իշխանությունների հրամանը, եւ եթեր չի հեռարձակում միակողմանի տեղեկատվություն:

Նիկոլ Փաշինյանի տանը
Այսօր մեզ հայտնի է դարձել, որ ՀՀ ոստիկանության կենտրոնի բաժնի մի խումբ աշխատակիցներ նույն օրը առավոտյան ներխուժել են Նիկոլ Փաշինյանի բնակարան եւ մի քանի ժամ անցկացրել այնտեղ: -->

Ըստ իրենց բանավոր հայտարարության նրանք նպատակ են ունեցել բերման ենթարկել հետախուզման մեջ գտնվող Նիկոլ Փաշինյանին: Նիկոլ Փաշինյանի կինը` Աննա Հակոբյանը մեզ տեղեկացրեց, որ ոստիկանության աշխատակիցները ի պատասխան իր հարցին, թե արդյոք իրենք ունեն իր բնակարան մտնելու սանկցիա, հայտարարել են, որ իրենք նման բանի կարիք չունեն եւ առանց դրա էլ իրավունք ունեն մտնել եւ ստուգել բնակարանը: Նիկոլ Փաշինյանին տանը չհայտնաբերելուց հետո, ոստիկանները ՀՀ ոստիկանության Կենտրոնի բաժնի քրեական հետախուզության բաժնի բարձրաստիճան աշխատակցի գլխավորությամբ մոտ չորս ժամ նստել են իրենց տանը, իսկ հեռանալուց կազմել են արձանագրություն, որն ինքը հրաժարվել է ստորագրել:
Նշենք, որ ՀՀ կենտրոնի ոստիկանության սույն աշխատակիցների վերոնշյալ գործողությունները եղել են ապօրինի, քանի որ ՀՀ Քրեական դատավարության օրենսգրքի 12-րդ հոդվածի համաձայն բնակարանի զննումը կարող է կատարվել միայն հետաքննության մարմնի, քննիչի, դատախազի գրավոր որոշմամբ: Ինչ վերաբերվում է չորս ժամ շարունակ տանը նստելուն եւ տան անդամներին ըստ էության տեղաշարժի ազատությունից զրկելուն, ապա դա ակնհայտ ոտնձգություն է ՀՀ օերենսդրությամբ մարդուն տրված իրավունքների նկատմամբ:

Ցենզուրան վարում են ԱԱԾ-ականները
Ռոբերտ Քոչարյանի կողմից Երեւանում Արտակարգ իրադրություն մտցնելուց հետո, դադարեցին լույս տեսնել նաեւ անկախ թերթերը: -->

Ինչպես հայտնի է, նախորդ օրը ԱԱԾ աշխատակիցները տպարանից ետ են ուղարկել «Հայկական ժամանակ» օրաթերթի շուռտիպները, իսկ երեկ էլ այդ ճակատագրին է արժանացել «Չորրորդ իշխանություն» թերթը: Մեր տեղեկություններով, Քոչարյանի կողմից արտակարգ իրադրություն մտցնելուց հետո, «ՉԻ»-ի խմբագրակազմը պաշտոնական նամակներ էր գրել նախագահի աշխատակազմին, կառավարություն, ԱԺ, Ոստիկանություն եւ ԱԱԾ` խնդրելով պարզաբանել, թե արտակարգ դրության պայմաններում ինչպիսի՞ սահմանափակումներ կան, եւ ո՞ր մարմինն է գրաքննություն իրականացնելու: Բոլոր նամակները մնացել են անպատասխան, ինչից հետո, այնուամենայնիվ, հաշվի առնելով արտակարգ դրությունը, խմբագրակազմը որոշել է թերթի էջերում տեղադրել ներկա ներքաղաքական իրավիճակին չառնչվող նյութեր: Օրինակ` առաջին էջում տեղադրվել է Վազգեն Սարգսյանի լուսանկարը (այսօր Սպարապետի ծննդյան օրն է), եւ շնորհավորանք: Առաջին էջում նշվել է նաեւ, որ Սպարապետի զինվորների թիվը երկուսով պակասել է: Երկրորդ էջում զետեղվել էին 1988-ի շարժման լուսանկարներ, ինչպես նաեւ նյութեր` այդ տարիների մասին. թե ինչպես էին խորհրդային իշխանությունները փորձում մարել համաժողովրդական շարժումը, ինչպես էին հեռուստատեսությամբ նսեմացնում շարժման գաղափարը, ինչպես էին պիտակավորում շարժման առաջնորդներին: Չորրորդ էջում զետեղվել են հատվածներ Աստվածաշնչից: Զետեղվել էին նաեւ հոդվածներ աշխարհի հայտնի 15 բռնապետների կյանքի, նրանց կատարած հանցագործությունների եւ մահվան մասին: Կար նաեւ նյութ այն մասին, թե ինչպես էր Հիտլերը հրդեհել Ռեյխստագը` դրանում մեղադրելով իր հակառակորդներին ու իշխանությունները կենտրոնացնելով իր ձեռքում: Բացի այդ, «ՉԻ»-ի լրագրողները ԱԺ վերջին նիստի մասին (որտեղ 4 պատգամավորներին զրկել են անձեռնմխելիությունից) հարցում էին անցկացրել խորհդարանում եւ թերթում դրել էին պատգամավորների կարծիքները: Ահա այս նյութերով շուռտիպները գիշերը տարվել են տպարան, որտեղ սակայն թերթի աշխատակիցներին դիմավորել են ԱԱԾ 2 աշխատակիցներ: Վերջիններս ուշադիր զննել են թերթի շուռտիպները, հետո հայտարարել, թե դրանք տպագրման ենթակա չեն: Երբ թերթի աշխատակիցները փորձել են պարզել, թե ինչո՞ւ, ԱԱԾ աշխատակիցները հրաժարվել են պատասխանել հարցերին:

Ինչո՞ւ չեն տպագրվել թերթերը
Երեքշաբթի` մարտի 4-ին Հայաստանի կրպակներում չհայտնվեցին մի շարք թերթեր: «Հայկական ժամանակ» «Առավոտ», «168 ժամ», «Տարեգիր», «Հայք», «Ժամանակ Երեւան» եւ այլն: -->
Որն է սրա պատճառը: Մարտի 1-ին Քոչարյանի` Երեւանում արտակարգ դրություն մտցնելու մասին հրամանագրի 4-րդ կետի 4-րդ ենթակետի համաձայն «Զանգվածային լրատվության միջոցների կողմից պետական եւ ներքաղաքական հարցերի առնչությամբ հրապարակումները կարող են իրականացվել բացառապես պետական մարմինների պաշտոնական տեղեկատվության սահմաններում»: Հրամանագրի այս դրույթը լրատվամիջոցներին բացատրելու համար երկուշաբթի խմբագրություններ են այցելել ԱԱԾ երեք աշխատակիցներ, որոնք տեղեկացրել են ԶԼՄ-ների պատասխանատուներին այն մասին, որ եթե հրապարակումները դուրս գան «պաշտոնական տեղեկատվության սահմաններից», ապա տվյալ լրատվամիջոցի գործունեությունը կդադարեցվի:
Ո՞րն է «պաշտոնական տեղեկատվությունը»: Արդյոք պաշտոնական տեղեկատվույթուն չի՞ համարվում ԱԺ «Ժառանգություն» պատգամավորական խմբակցության հայտարարությունը: Կամ արտակարգ դրությունը հայտարարված է միայն Երեւանում եւ արդյոք թերթերը կարող են տարածվել հանրապետության մյուս մարզերում: Այս հարցերին ԱԱԾ աշխատակիցները խոստացել են պատասխանել ԶԼՄ պատասխանատուներին, բայց հետագայում հայտարարել են, թե իրենք հրամանագրի վերը նշված դրույթին ավելացնելու ոչինչ չունեն: Մի քանի թերթեր, մասնավորապես «Հայկական Ժամանակը», «Տարեգիրը» եւ այլն, պատրաստել են թերթերը եւ բնագրերը տարել տպարան: Դրանցում տեղ գտած հրապարակումները որեւէ կերպ սահմանափակված չեն եղել «պաշտոնական տեղեկատվության սահմաններով»: Խնդիրն այն է, որ հրամանագիրը հակասահմանադրական է եւ դրանով նախատեսված սահմանափակումները կոպտորեն խախտում են մարդու հիմնարար ազատությունները: Սակայն տպարանում թերթի պատասխանատուները հանդիպել են ԱԱԾ աշխատակցի, որը, ինչպես պարզվել է հետագայում, պետք է ուշադրությամբ կարդա տպագրության նախապատրաստվող թերթերի բոլոր նյութերը: Վերջինս հենց այդպես էլ արել է: Նա կարդացել է բոլոր նյութերը, հեռախոսով պատմել դրանց բովանդակության մասին իր վերադասին, վերջինս էլ արգելել է դրանց տպագրությունը:
Այս ամենի մեջ կան շատ ուշագրավ մանրամասներ: Նախ ԱԱԾ աշխատակից-գրաքննիչը թերթերի պատասխանատուներին հայտնել է, որ ինքը թերթերի հետ որեւէ գործ չունի եւ իր գործը բացառապես տպարանի հետ է: Այսինքն ինքը ոչ թե թերթին է արգելում տպագրվել, այլ տպարանին է արգելում, կամ ինչպես ինքն է բնորոշել, «առաջարկում», որ տվյալ թերթը չի կարելի տպագրել: Ընդ որում այդ «առաջարկը» բանավոր է: Այսինքն եթե հետագայում թերթի եւ տպարանի միջեւ ծագի տվյալ համարը չտպագրելու հետ կապված ֆինանսական վեճ, ապա ԱԱԾ-ն այստեղ որպես պատասխանող կողմ հանդես չի գա, որովհետեւ նա ընդամենը «բանավոր առաջարկ է ներկայացրել»:
Մյուս ուշագրավ պահը հենց ԱԱԾ աշխատակցի ներկայությունն է տպարանում: Խնդիրն այն է, որ նույնիսկ վերոնշյալ հակասահմանադրական հրամագրի 3-րդ կետով սահմանված է. «Արտակարգ իրադրության իրավական ռեժիմի ապահովումը վերապահել ՀՀ ոստիկանությանը եւ ՀՀ պաշտպանության նախարարությանը»: ԱԱԾ-ի մասին ոչ մի խոսք չկա, մինչդեռ «իրավական ռեժիմի ապահովումը» տպարանում իրականացրել է ԱԱԾ աշխատակիցը:
Այս գիշեր «Չորրորդ իշխանության» հերթական համարը անցել է նույն ճանապարհով: «ՉԻ» -ի տպագրման պատասխանատուն իր հետ տպարան է հրավիրել ՀՀ մարդու իրավունքների պաշտպանի գրասենյակի երկու աշխատակիցների: Սակայն գրաքննիչները նույն կերպ, առանց որեւէ ձեւակերպված պատճառաբանության արգելել են «ՉԻ»-ի տպագրությունը:
Բայց որոշ թերթերի դեպքում գրաքննիչները անելիք չեն ունեցել: Մասնավորապես «Առավոտ» օրաթերթի խմբագիրը որոշած է եղել հրապարակել թերթը դատարկ էջերով: «Տիգրան մեծ» տպարանի ղեկավարությունը սրա մեջ անչափ վտանգավոր ենթատեքստ է տեսել եւ առանց գրաքննիչներին սպասելու հրաժարվել է տպագրել այն:
Ամենաուշագրավն այն է, որ «բացառապես պետական մարմինների պաշտոնական տեղեկատվության սահմաններում» գործող մեր հեռուստաընկերությունների եթերը արտակարգ դրություն հայտարարելուց հետո բացարձակապես ոչնչով չի տարբերվում այն եթերից, որը մեր տներն էր հորդում մեկ շաբաթ կամ մեկ ամիս առաջ: Նույն վայրահաչությունները, նույն «օբյեկտիվ» տեղեկատվությունը…: Այսպիսով պետք է եզրակացնել, որ արտակարգ դրություն հայտարարելու մասին հրամանագրի` զանգվածային լրատվությանը վերաբերող դրույթների միակ նպատակը ուղղակի իրականությանը համապատասխնող որեւէ տեղեկատվությունից մարդկանց զրկելն է:

artmika said...

http://samizdatam.blogspot.com/2008/03/wwwpayqarorg.html
06.03.08

«Չենք ընկրկի որեւէ ուժի առաջ»
Ասում է Նիկոլ Փաշինյանը

-Պարոն Փաշինյան դուք եղել եք մարտի մեկի առավոտյան Երեւանի Ազատության հրապարակում նստացույց անողների շարքում: Կարո՞ղ եք որպես ականատես պատմել, թե ինչ տեղի ունեցավ այդ առավոտ Ազատության հրապարակում:

-Նախ եւ առաջ ես ուզում եմ ցավակցություն հայտնել քոչարյանական վայրագ հարձակման բոլոր զոհերի հարազատներին ու մերձավորներին եւ հավաստել, որ նրանց հիշատակը մեզ պարտավորեցնում է ազատվել քոչարյանասերժական բռնապետությունից: Ինչ վերաբերում է ձեր հարցին, ապա «Ժողովներ, հանրահավաքներ երթեր եւ ցույցեր անցկացնելու մասին» օրենքը հրապարակային միջոցառումները դադարեցնելու հստակ հիմքեր է տալիս եւ սահմանում է հստակ ընթացակարգ: Ոստիկանությունը այդ ընթացակարգը խախտել է: Եթե ոստիկանությունը մտադիր էր հարկադիր կերպով դադարեցնել հրապարակային միջոցառումը, պետք է այդ մասին նախ տեղյակ պահեր կազմակերպիչներին եւ սահմաներ ողջամիտ ժամկետ դադարեցնելու համար, որից հետո եթե կազմակերպիչները չիրականացնեին այդ պահանջը պետք է երկու անգամ բարձրախոսով հայտարարեր, որ ուժով դադարեցնելու որոշում է կայացված: Պաշտոնական վարկածով ասվում է, որ ոստիկանությունը եկել էր վրաններում զննություն կատարելու: Նման բան չի եղել, տեղի է ունեցել հետեւյալը. մահակներով, էլեկտրաշոկերով զինված սաղավարտավոր ոստիկանները շրջափակել են Ազատության հրապարակը, Հանրապետության առաջին նախագահը մոտեցել է բարձրախոսին, հանրահավաքի մասնակիցներին հորդորել է ոչ մի կոնտակտ չհաստատել ոստիկանության հետ եւ ասել է, որ եթե նրանք եկել են, ենթադրվում է, որ ասելու բան ունեն: Սակայն որեւէ ոստիկան ոչ մի պահանջ չի ներկայացրել, այլ միանգամից սկսել են հարձակում ցուցարարների վրա` մահակներով, արցունքաբեր գազով, էլեկտրոշոկով: Եվ դա տեղի է ունեցել բացարձակապես ապօրինի կերպով: Բայց ամենակարեւորն այն է, որ դրանից հետո էլ ոստիկանները հետապնդել են հեռացող մարդկանց: Իսկ արդեն ցերեկը նրանք հարձակվել են այն մարդկանց խմբերի վրա ովքեր չիմանալով, որ վաղ առավոտյան ցրել են նստացույցի մասնակիցներին, եկել են Ազատության հրապարակ հանրահավաքին մասնակցելու: Հյուսիսային պողոտայում, Մաշտոցի պողոտայում եւ հանրապետության հրապարակի մերձակայքում ոստիկանները հարձակվել են ենթադրվող ցուցարարների վրա, այսինքն մարդկանց խմբերի վրա եւ մահակներով նրանց ծեծի ենթարկել: Այսինքն ծեծը տեղի է ունեցել ոչ միայն Ազատության հրապարակում, այլեւ նրանից շատ հեռու` Մաշտոցի պողոտայում, Հյուսիսային պողոտայում, Ֆրանսիայի դեսպանատան մոտ: Եւ ըստ էության այս ապօրինի գործողությունները բերել են ընդվզման, եւ մարդիկ տեղեկանալով որ Ֆրանսիայի դեսպանատան մոտ կուտակված է ցուցարարների որոշակի խումբ, որը ծեծի է ենթարկվում ոստիկանների կողմից, հավաքվել են այդտեղ եւ ուղղակի փորձ են արել պաշտպանել իրենց արժանապատվությունը:

-Իսկ ի՞նչ տեղի ունեցավ մարտի մեկի երեկոյան քաղաքապետարանի մերձակա հրապարակում:
-Այնտեղ տեղի ունեցավ հետեւյալը. մարդիկ հասկացան որ գործ ունեն ոչ թե օրենքի շրջանակներում գործող ոստիկանության, այլ մի հանցավոր զինված խմբի հետ, որը որոշել է ֆիզիկապես ոչնչացնել քաղաքացիներին: Արդեն կեսօրին լուրեր կային եւ այդ լուրերը հաստատվեցին, որ բանակ է մտնում Երեւան եւ որ զինվորներին բաժանվում է մարտական զենք, այսինքն մարտական փամփուշտներով ավտոմատներ եւ այլն եւ այլն: Եւ, իմիջիայլոց, «Հայլուրը» մեզ շատ լավ օգնում է, հայտարարվում է, թե ցուցարարները զինված են եղել, բայց կադրեր են ցույց տալիս, թե ինչպես են երիտասարդները մոտակայքից խողովակներ պոկում պաշտպանվելու համար: Եթե զինված են եղել, ի՞նչ կարիք կար մոտակա շինհրապարակներից խողովակներ պոկել, մանրացնել պաշտպանության համար:
Եւ ավելին, տեղի է ունեցել հանցագործություն. ցուցարարների վրա դուրս է բերվել զինված բանակ մարտական փամփուշտներով, ավտոմատներով, որոնք հետագայում ուղիղ նշանառությամբ կրակել են ցուցարարների վրա: Ու եթե չլինեին մեր ձեռնարկած միջոցառումները այդ օրը հրապարակում մենք ունենալու էինք հազարավոր զոհեր: Հիմա էլ այն փաստը, որ զինվորները ուղիղ նշանառությամբ կրակել են մարդկանց վրա, ստիպում է մտածել, որ զոհերի պաշտոնական թիվը, մեղմ ասած, չի համապատասխանում իրականությանը: Իսկ ընդհանրապես հարկ է արձանագրել, որ այդ օրը ժողովուրդը չընկրկեց բիրտ ուժի առաջ, խուճապահար չփախավ եւ ես հպարտ եմ մեր ժողովրդի համար:
Կան նաեւ հավաստի տեղեկություններ, որ ձկան խանութի կողմի մոտակա շենքերի տանիքներում եղել են դիպուկահարներ, որոնք ունեցել են հստակ հանձնարարական` չեզոքացնել հարթակում կանգնած մի քանի անձանց: Ուղղակի բարձրացած ծուխը եւ հարթակի խառնիճաղանջ վիճակը դիպուկահարներին հնարավորություն չի տվել իրականացնել այդ հանձնարարությունը:
Այդ իրադարձություններով մարտի մեկին ամբողջ աշխարհի համար ապացուցվեց այն ինչը մենք այսքան ժամանակ փորձում ենք ցույց տալ` մենք գործ ունենք մարդասպանների իշխանության հետ: Այսօր հանրությունը ինքն իրեն պետք է հարց տա` ի՞նչ գործ ունի ժամկետային զինծառայության մեկնած զինվորը Երեւանի Գրիգոր Լուսավորիչ պողոտայում ավտոմատներով եւ ժամանակակից զենքով զինված: Արդյոք նրանց ծնողները իրենց երեխաներին բանակ են ուղարկել, որպեսզի նրանք դուրս գան Երեւանի փողոցներ եւ կոտորեն իրենց համաքաղաքացիներին:

-Վերջին օրերին շատ է խոսվում այն մասին,որ ցուցարարները Ֆրանսիայի դեսպանատան մոտից պետք է գնային Մատենադարան: Ասվում է նաեւ որ դուք թույլ չեք տվել դա անել:

-Ֆրանսիայի դեսպանատան մերձակա հրապարակից ժողովրդին հանելու ոստիկանության ձգտումը ուներ մեկ նպատակ. այդ հրապարակը բացարձակապես հարմար չէր ժողովրդի դեմ ուժային գործողություններ իրակնացնելու համար եւ մենք տեղեկություններ ունեինք, որ ոստիկանության ծրագիրը հետեւյալն էր` մարդիկ երթով պետք է դուրս գային Մաշտոցի պողոտա եւ ցուցարարների մեջ եղած պրովոկատորները պետք է ջարդուփշուր անեին «Երեւան Սիթի» խանութի ապակիները, վառեին մի քանի մեքենաներ: Այդ ժամանակ ժողովուրդը կլիներ Մաշտոցի պողոտայում, որը երկու կողմից բաց է, եւ շատ հեշտ կլիներ նրանց խուճապի մատնելը, երկու կողմից ջրցան մեքենաներ եւ այլ տեխնիկա բանեցնելը: Իսկ հաշվի առնելով, որ բանակը արդեն Երեւանում էր եւ զինված էր մարտական զենքերով, ապա Մաշտոցի պողոտայում մարդիկ կլինեին բացարձակապես անպաշտպան: Երբ որ ես եկա Ֆրանսիայի դեսպանատան մերձակա հրապարակ, ես ունեի այդ ծրագրի մասին հավաստի տեղեկություն, եւ հրապարակ գալուց հետո իմ առաջին խնդիրը հետեւյալն էր` ապահովել հանրահավաքի մասնակիցների անվտանգությունը: Խնդիր, որն իմ կարծիքով լուծվեց` մինչեւ վերջ ոչ մի զինվոր չկարողացավ ոտք դնել Ֆրանսիայի դեսպանատան մերձակա հրապարակ եւ ոչ մի տեխնիկա` ոստիկանական կամ զինվորական, չմտավ հրապարակ, ոչ թե այն պատճառով որ չէին ուզում, այլ նման հնարավորություն ուղղակի չունեին:

-Քաղաքացիների մեջ վստահ լուրեր են պտտվում, որ այդ օրը բոլոր խժդժությունները սկսվել են էջմիածնից ժամանած ինչ-որ խմբի գործողությունների արդյունքում:

-Մենք հենց տեղում հայտարարել ենք, որ դատապարտում ենք խանութների նկատմամբ իրականացվող գործողությունները: Ակնհայտ է, որ դրանք կազմակերպվել են իշխանական սադրիչների կողմից: Մենք տասը օր անընդհատ Երեւանում կազմակերպել ենք հանրահավաքներ, երթեր եւ բոլորը տեսել են, թե ինչ է տեղի ունենում այդ հանրահավաքների եւ երթերի ընթացքում, ոչ մի անկարգություն չի եղել եւ այս փաստերը ինքնին արդեն վկայում են իրենց մասին: Ակնհայտ է, որ այդ ամենը կազմակերպված է եղել Ռոբերտ Քոչարյանի եւ իշխանությունների կողմից, որպեսզի ինչ-որ կերպ արդարացվի արտակարգ դրություն մտցնելու մասին որոշումը: Մենք տեղում դատապարտել ենք կողոպուտի, խանութների ապակիները ջարդելու դեպքերը, ամեն ինչ արել ենք որ այդ դեպքերը տեղի չունենան եւ հիմա էլ դատապարտում ենք, եւ հայտարարում ենք, որ դա կապ չունի մեր պայքարի հետ: Ի դեպ ցուցարարների շարքերում մեծ թիվ են կազմել քաղաքացիական հագուստով ոստիկանները հանրապետության տարբեր մարզերից: Եղել են նաեւ հայտնի օլիգարխների թիկնազորի ներկայացուցիչներ:

-Երեկ արդեն տեղեկատվություն ստացվեց, որ բավական լարված է Ղարաբաղի եւ Ադրբեջանի շփման գիծը: Ձեր կարծիքով ի՞նչ են նշանակում այդ գործողությունները` արդյոք Ղարաբաղին անմիջական պատերազմի վտանգ է սպառնում:

- Ռոբերտ Քոչարյանն ու Սերժ Սարգսյանը շատ լավ հասկանում են, որ այն պահից երբ տանկերը հանվեցին Երեւանի փողոցներից, իրենք այլեւս իշխանություն չեն ունենալու: Նրա հայտարարած արտակարգ դրությունը ապօրինի է, որովհետեւ Սահմանադրությունը հստակ ասում է, որ արտակարգ դրության իրավական ռեժիմը սահմանվում է օրենքով: Իսկ այսօր Ռոբերտ Քոչարյանը ինչ-որ իրավական ռեժիմ է սահմանել իր հրամանագրով, ինչը նշանակում է, որ իրավական ռեժիմը, գրաքննությունը, թերթերի փակումը եւ մյուս բոլոր սահմանափակումները ապօրինի են: Հիմա Ռոբերտ Քոչարյանի այդ արտակարգ դրությունը չի կարող երկար տեւել, 20 օրով է հայտարարված: Ռոբերտ Քոչարյանին անհրաժեշտ է, որպեսզի նա այս տանկերի ռեժիմը կարողանա ավելի երկար պահպանել, իսկ դրա համար հարմար է ռազմական դրություն հայտարարելը: Եւ ես կարծում եմ, որ Քոչարյանի սցենարներից մեկն է դա, որպեսզի իրենք սահմանների վրա հրահրեին ինչ-որ սահմանային բախումներ, ինչի արդյունքում Հայաստանում հնարավոր կլինի ռազմական դրություն մտցնել, որը օրենքով սահմանված է եւ կարող է տեւել վեց ամիս, մեկ տարի: Դա նշանակում է, որ ինքը կշարունակի պաշտոնավարել նախագահի պաշտոնում, քանի որ ռազմական դրության ժամանակ նախագահի ընտրություններ չեն անցկացնում եւ գործող նախագահը շարունակում է իր պաշտոնավարումը: Կարծում եմ, որ սա Ռոբերտ Քոչարյանի պահեստային սցենարներից մեկն է:

-Սահմանային բախումներից անմիջապես հետո ՀԿ-ում ՆԱՏՕ-ի հատուկ ներկայացուցիչ Ռոբերտ Սիմոնսը հայտարարեց, որ դաշինքը պատրաստ է աջակցել հայ-ադրբեջանական սահմանում խաղաղությունը վերականգնելուն: Ձեր կարծիքով դա կարող է խոչընդոտ հանդիսանալ Ռոբերտ Քոչարյանի այդ սցենարի իրականացմանը:
-Ես չեմ կարող տվյալ պահին մեկնաբանել դա, բայց կարծում եմ, որ ե’ւ ՆԱՏՕ-ն, ե’ւ Ռուսաստանը, ե’ւ ողջ միջազգային հանրությունը հասկանում են, որ Ռոբերտ Քոչարյանն ու Սերժ Սարգսյանը պատրաստ են ամենածայրահեղ քայլերի իրենց իշխանությունը պահպանելու համար եւ կարծում եմ, որ Ռուսաստանն ու Արեւմուտքը թույլ չեն տա տարածաշրջանում պատերազմ հրահրել հանուն մեկ-երկու հոգու իշխանության պահպանման:

-Ինչպե՞ս են Լեւոն Տեր-Պետրոսյանն ու նրա կողմնակիցները շարունակելու իրենց պայքարը եւ ժողովրդական շարժումը:

-Պայքարի սցենարներն արդեն կան: Գիտեք, որ ակտիվիստների հիմնական մասը ձերբակալված է կան վիրավորներ, ցուցարարների շարքերում կան զոհեր: Իմիջիայլոց Ռոբերտ Քոչարյանն ու Սերժ Սարգսյանը իբր սգում են տեղի ունեցածի համար: Ութ զոհ է եղել. եթե այդքան սգում են, ինչո՞ւ Հայաստանում սգի օր չի հայտարարված: Սա ամենաառաջին հարցն է, որ պետք է նրանց ուղղել: Սգի օր չհայտարարելով, նրանք ընդունում են, որ հենց այդպես էլ պետք է լիներ: Ինչ վերաբերում է մեր հետագա պայքարին, այդ պայքարի սցենարը շարունակում է մնալ նույնը, մենք կկազմակերպենք հանրահավաքներ խաղաղ գործողություններ եւ չենք ընկրկի որեւէ ուժի առաջ: Ես համոզված եմ, որ այս պահից Ռոբերտ Քոչարյանի իշխանության վերջին մնացել է մեկ, երկու, առավելագույնը երեք հանրահավաք: Կարծում եմ, որ այդ դեպքերից հետո զինվորականությունը հասկացավ, որ ժողովուրդը վճռական է տրամադրված, հասկացավ, որ իրենք գործ ունենք մարդասպան հրամանատարների հետ, որոնք ուզում են երկիրը ներքաշել եղբայրասպան պատերազմի մեջ:Ես կարծում եմ, որ այսօր Ռոբերտ Քոչարյանը փորձում է այս 20 օրն օգտագործել ընդդիմության լիդերներին չեզոքացնելու համար, սակայն կարծում եմ, որ անգամ նման գործողությունները չեն կարող հետագա իրադարձությունների վրա ազդեցություն ունենալ, քանի որ մենք գործ ունենք իրապես համաժողովրդական շարժման հետ, որը քոչարյանասերժական հանցագործ իշխանությունից ազատվելու որոշում արդեն կայացրել է, մնում է միայն այդ որոշումը իրագործել, եւ ես կարծում եմ, որ այդ որոշման իրագործումը ընթացքի մեջ է: Մենք բոլորս պետք է հասկանանք, որ ժողովրդի համբերության բաժակը լցվել է եւ նա այլեւս ոչ մի պայմաններում չի հանդուրժի այս հանցավոր իշխանությանը: Պետք է հասկանանք նաեւ, որ այսօր հանրությունը Գագիկ Ջհանգիրյանի ձերբակալությունը համարում է ուղղակի ապացույց այն բանի, որ Ռոբերտ Քոչարյանն ու Սերժ Սարգսյանն են կազմակերպել հոկտեմբերի 27-ը, հանրությունը հասկանում է, որ նրանք տանկերը հանել են փողոց այս եւ բազմաթիվ այլ հանցագործություների պատասխանատվությունից խուսափելու համար եւ ամենակարեւորը` հանրությունը հասկանում է, որ սա ոչ թե Լեւոն Տեր-Պետրոսյանի պայքարն է, այլ Հայաստանի յուրաքանչյուր քաղաքացու եւ եթե քաղաքացին այս պայքարում ընկրկի, կնշանակի որ նա դավաճանում է սեփական հայրենիքին եւ այդ հայրենիքը դատապարտում չգոյության:

-Պարոն Փաշինյան, այս օրերին Ռոբերտ Քոչարյանը հեռուստաեթերից մի քանի խմբերի է բաժանում մարտի մեկի տեղի ունեցածի մասնակիցներին: Դուք, օրինակ, հայտնվել եք հրահրիչների խմբում:

-Տվյալ իրավիճակում հրահրողի դեր կատարում են միայն հանցագործ իշխանությունները, ովքեր իրենց հանցագործությունների մեջ 10 տարվա ընթացքում օր օրի լկտիացել են, ինչի արդյունքում մարդկանց հասկացրել են, որ իրենց հետ հնարավոր չէ խոսել մարդկային լեզվով: Հոկտեմբերի 27, Պողոս Պողոսյանն, «Տեցի Կռուգ», Բուզանդի փողոց, ապրիլի 12, ընտրակեղծիքներ, ընդդիմության վստահված անձերի ծեծուջարդ, քաղաքական հետապնդումներ, «Ա1պլյււսի»-ի փակում պետական գույքի ունեցվածքի թալան, պետական պաշտոնյաների զեխ ապրելակերպ եւ այլն. ահա այս գործողություններն են մարդկանց հրահրում դուրս գալ փողոց եւ քոչարյանասերժական հանցագործ իշխանություններին ասել հետեւյալը. չի կարելի հանրությունը սեփական լկտիության փորձադաշտ դարձնել, չի կարելի փորձել ժողովրդի համբերությունը, չի կարելի նստել ժողովրդի գլխին: Եւ եթե այս զգուշացումներից հետո վարչախումբը մտադիր չէ իրեն հավաքել, հանրությունը պետք է դիմի վճռական քայլերի:

-Հավաստի տեղեկություններ կան, որ իշխանության ամենաբարձր օղակներից հրահանգված է ԱԱԾ-ին ձեզ ոչ թե ձերբակալել, այլ ֆիզիկապես ոչնչացնել` զինված դիմադրության իմիտացիա ստեղծելով: Ի՞նչ կասեք այս մասին:

-Ես ուզում եմ ասել, որ երբեք զենք չեմ ունեցել եւ զենք չեմ կրել, այս պահին էլ զինված չեմ եւ չեմ էլ պատրաստվում զինվել: Իմ, ըստ էության ընդհատակում գտնվելու պատճառը ոչ թե ձերբակալվելուց խուսափելն է, այլ այն, որ ես կարծում եմ որ որոշակի պատասխանատվություն եմ կրում շարժման հետագա ընթացքի համար եւ ընդհատակում գտնվելու շարժառիթը միայն հետագա պայքարը կազմակերպելու գործում համեստ ներդրում ունենալն է: Ինչ վերաբերում է զինված լինելուն, ասացի որ կյանքում զենք չեմ ունեցել, այս պահին էլ զինված չեմ եւ չեմ էլ պատրաստվում զինվել: Ես զինված եմ միայն քաղաքացիական վճռականությամբ. պայքար, պայքար մինչեւ վերջ:

Ակըն ընդ ական, ատամն ընդ ատաման
ՀՀ առաջին նախագահ Լեւոն Տեր-Պետրոսյանի ղեկավարած շարժման մասնակիցներից մեկը, որ չցանկացավ նշել իր անունը, մեզ հետ զրույցում ասաց, որ այսօր շարժման անդամները հավաքում են իշխանական այն անձանց տվյալները, ովքեր այս կամ այն կերպ բռնություններ են իրականացնում շարժման մասնակիցների նկատմամաբ` լինի դա ազատության մեջ, մեկուսարաններում, թե մեկ այլ տեղ:

Կազմվում է նաեւ այն մարդկանց ցուցակը ովքեր ինչ որ հարցում օգնում են շարժման ակտիվիստներին` կրկին լինի դա ազատության մեջ, թե մեկուսարանում: Ըստ շարժման անանուն աղբյուրի այդ մարդիկ պետք է հասկանան, որ շատ շուտով ետ են ստանալու իրենց արածի կրկնակին: Ընդ որում խոսքը վերաբերվում է, թե բացասական թե դրական արարքներին:

Պայքարը շարունակվելու է
Ռուսաստանյան «Վրեմյա նովոստեյ» պարբերականը երեկ հրապարակել է Հայաստանի ներքաղաքական իրավիճակին նվիրված հոդված:

Դրանում, մասնավորապես, նշվում է, որ չնայած այն հանգամանքին, որ իշխանությունների կողմից հայտարարված արտակարգ դրությունը նրանց որոշակի առավելություն է տալիս, բայցեւայնպես, Հայաստանում իրադրությունը շարունակում է մնալ անկանխատեսելի:

Հոդվածագիրը նշում է, որ ընդդիմությունը պատրաստվում է արտակակարգ դրության չեղյալ հայտարարումից անմիջապես հետո` մարտի 21-ին վերսկսել բողոքի ցույցերը: Հեղինակը գրում է, որ չի բացառվում, որ մինչեւ նշված ժամկետը ցուցարարների մեծ մասը կարող են կորցնել հետաքրքրությունը պայքարի նկատմամբ եւ վերադառնալ իրենց սովորական ապաքաղաքական կյանքին: Հատկանշական է, որ այդ ենթադրությունը անելու հետ մեկտեղ, հոդվածագիրը անմիջապես ընդգծում է, որ ի տարբերություն ընդդիմության ավելի վաղ կազմակերպած բողոքի ակցիաների, որոնք դադարում էին ոստիկանների կողմից ցրվելուց հետո, այս անգամ շարժումը գլխավորում է խարիզմատիկ Լեւոն Տեր-Պետրոսյանը, որը իր հանրահավաքներով 1980-ականների վերջերին կարողացավ Հայաստանում ջախջախել խորհրդային իշխանությունը:

«Վրեմյա նովոստեյ»-ը գրում է, որ եթե նույնիսկ Սերժ Սարգսյանը ապրիլին բարեհաջող զբաղեցնի նախագահի պաշտոնը, ապա միեւնույնն է նրա կառավարումը խաղաղ չի ընթանալու, քանի որ այն սկսվել է արյունահեղությամբ եւ 52 տոկոս ձայնով, որի իսկությունը կասկածի տակ է առնված:


ԿԵՂԾՈՒՄ ԵՆ ՆԱԵՎ ՍԴ-ՈՒՄ
ՀՀ Սահմանդրական դատարանում շարունակվեց փետրվարի 19-ին տեղի ունեցած նախագահական ընտրւթյունները անվավեր ճանաչելու պահանջով ներկայացված դիմումների քննարկումը:

Որպես պատասխանող կողմ հանդես եկող ՀՀ ԿԸՀ ներկայացուցիչները եւ հարակից պատասխանողներ ՀՀ ոստիկանության, գլխավոր դատախազության, հեռուստատեսության եւ ռադիոյի ազգային հանձնաժողովի, ՀՀ վարչապետ Սերժ Սարգսյանի ներկայացուցիչները շարունակեցին ներկայացնել իրենց բացատրությունները: Պատասխանողները եւ հարակից պատասխանողները գործնականում հենց ՍԴ դահլիճում շարունակում էին կեղծել փետրվարի 19-ին տեղի ունեցած ընտրությունները: Ասենք ԿԸՀ քարտուղար Աբրամ Բախչագուլյանը, որին նախորդ օրը ժողովրդական կուսակցության նախագահ Տիգրան Կարապետյանը անվանել էր «Ոչխագուլյան», իր ուղեղի հնարավորությունների շրջանակներում փորձում էր հերքել ՍԴ-ին ներկայացված փաստաթղթերում բերված փաստերը: Նրա կարծիքով այդ փաստաթղթերը, մասնավորապես, ՀՀ առաջին նախագահ, նախագահի թեկնածու Լեւոն Տեր-Պետրոսյանի վստահված անձանց կողմից կազմված ընտրախախտումների վերաբերյալ արձանագրությունները, դիմում-բողոքները, տեղամասային ընտրական հանձնաժողովների անդամների կողմից կազմված հատուկ կարծիքները իրավական ուժ չունեն եւ ՍԴ-ն չպետք է դրանք հիմք ընդունի:

Ոստիկանության, ՀՀ գլխավոր դատախազության, ՀՌԱՀ-ի ներկայացուցիչների մոտեցումները գրեթե նույնն էին: Այսինքն, հարակից պատասխանողները առանց կարմրելու փորձում էին ՍԴ նիստի ներկաներին համոզել, որ փետրվարի 19-ի նախագահական ընտրությունների խայտառակ պատկերը ի ցույց դնող բոլոր փաստերի մասին վկայող բոլոր փաստաթղթերը չի կարելի հիմք ընդունել: Մնում էր, որ նրանք ՍԴ-ից պահանջեին այդ փաստաթղթերը հենց դատարանի դահլիճում հրկիզել: Բայց բարեբախտաբար նման պահանջե չդրեցին: Իսկ Սերժ Սարգսյանի շահերը ներկայացնող ԱԺ պետաիրավական հարցերով մշտական հանձնաժողովի նախագահ Դավիթ Հարությունյանը, որը հայտնի է իր պոպուլիստական ունակություններով, փորձեց ՍԴ անդամներին եւ նիստի ներկաներին համոզել, որ Սերժ Սարգսյանը ՀՀ վարչապետի պաշտոնում պաշտոնավարելով կարող էր միաժամանակ գրանցվել, որպես նախագահի թեկնածու: Նա նախ հայտարարեց, որ ՀՀ Ընտրական օրենսգրքի, 78 հոդվածի համաձայն վարչապետը չէր կարող գրանցվել նախագահի թեկնածու: Բայց, ըստ նրա, այդ արգելքը գործել է մինչեւ ՀՀ «Քաղաքացիական ծառայության մասին» օրենքի ընդունումը: Հարությունյանի կարծիքով ՔԾՄ օրենքի ընդունումից հետո ՀՀ վարչապետը դարձել է քաղաքական պաշտոն զբաղեցնող հետեւաբար կարող էր նախագահի թեկնածու գրանցվել: ԱԺ պատգամավորի կարծիքով ԸՕ-ի եւ ՔԾՄ օրենքի միջեւ հակասություն կա, ինչի հիման վրա էլ նա կառուցել էր իր ողջ տեսությունը: Ըստ Հարությունյանի, այդ երկու իրավական ակտերը, այսինքն օրենքները հավասարազոր են հետեւաբար գործում է նրանցից առավել ուշ ընդունվածը: Այսինքն մի փոքր դետալ փոխելով, այն է, օրենսգիրքը օրենք դարձնելով, Հարությունյանը փորձեց քողարկել իր շեֆի անօրինական գործողությունները: Նշենք, որ Օրենսգիրքը գերակա է օրենքի նկատմամբ: Այսինքն Ընտրական օրենսգիրքը գերակա է ՔԾՄ օրենքի նկատմամբ, հետեւաբար Դավիթ Հարությունյանի այս պնդումը ընդունելի կարող է լինել միայն մանկապարտեզի սաների եւ տարրական դասարանների աշակերտների համար:

Ինչեւէ, հիմնական եւ հարակից պատասխանողների բացատրություններից, նրանց հարցուպատասխանից հետո ՍԴ-ն, որպես վկա հարցաքննեց «Հանրապետություն» կուսակցության քաղխորհրդի անդամ Արտակ Զեյնալյանին, որը պատմեց այն օրինախախտումների մասին, որոնց նա անձամբ է ականատես եղել:
Դրանից հետո ՍԴ նիստը ընդմիջվեց մինչեւ վաղը, որպեսզի կողմերը կարողանան նախապատրաստել իրենց եզրափակիչ խոսքերը:

պրոցեսը դեռ չի ավարտվել, դրա համար էլ չեն շնորհավորել
Երեկ երեկոյան Վաշինգտոնում հրավիրված ճեպազրույցի ժամանակ պատասխանելով լրագրողներից մեկի այն հարցադրմանը, թե «Washington Post»-ում լույս է տեսել առաջատար ընդդիմադիր թեկնածու, պարոն Տեր-Պետրոսյանի հոդվածը, որտեղ նա նշում է, որ զարմացած ու հիասթափված է Արեւմուտքի որդեգրած դիրքորոշումից:

Արդյո՞ք պետքարտուղարությունը որեւէ շնորհավորական ուղերձ է հղել նախագահ ընտրված Սերժ Սարգսյանին»` ԱՄՆ-ի պետքարտուղարության մամուլի խոսնակ Թոմ Քեյսին նշել է, որ ԱՄՆ-ը կողմերից որեւէ մեկին աջակցության մասին ուղերձ չի հղել: «Մենք հասկանում ենք, որ այս պրոցեսը դեռ ավարտված չէ, եւ սա է պատճառը, որ պետքարտուղարի տեղակալի օգնական Մեթյու Բրայզան այժմ մեկնում է Երեւան, որպեսզի տեսնի, թե ինչ կարող է անել կողմերին միջեւ քննարկումներ նախաձեռնելու համար: Միանշանակ է, որ նա խոսելու է ինչպես կառավարության, այնպես էլ ընդդիմության ներկայացուցիչների հետ»- ընդգծել է խոսնակը: Միաժամանակ, Քեյսին նշել է, որ պետքարտուղարի օգնական Մեթյու Բրայզան Հայաստանի կառավարության անդամներին համոզելու է, որ երկրում իրավիճակն արդեն հանդարտվել է, եւ հարկավոր է վերացնել արտակարգ դրությունը:

Չեզոքությունը` որպես ընդդիմությանը թշնամի չցուցադրելու միջոց
Ռուսական «Գազետա» պարբերականը երեկ հրապարակել է «Չեզոքություն ռուսական ձեւով» վերնագրած մի հոդված, որում անդրադարձ է արվում այս օրերին Հայաստանում տեղի ունեցող իրադարձություններին եւ դրա շուրջ Ռուսաստանի արձագանքին:

Հոդվածագիրը նշում է, թե ռուսաստանյան հեռուստատեսությունը երեւանյան իրադարձությունների շուրջ լռության պատ է կանգնեցրել, ինչը ստիպում է հիշել սովետական ագիտացիայի եւ պրոպագանդայի ժամանակները, երբ մարդիկ այսպես կոչված «թշնամական ռադիոկայաններից» են տեղեկացել առավել հրատապ նշանակության իրադարձությունների մասին: «Ռուսական չեզոքությունը» արդյունքում հանգեցրել է նրան, որ ոչ մի ընդդիմություն, ոչ մի հանրահավաք եւ այն ցրելու ոչ մի գործողություն, կարծես, չի էլ եղել»,- զարմանք է հայտնում հեղինակը: «Գազետա»-ն գրում է, թե Կրեմլը հորինել է հայաստանյան ընդդիմությանը որպես թշնամի չցուցադրելու մեկ տարբերակ, այն է` ընդհանրապես ցույց չտալ ընդդիմությանը: «Չեզոքությունը բարդ արվեստ է, այն կարելի է համեմատել ֆրակ կրելու հետ, նա, ով սովոր է զինվորական հագուստ կրել՝ ֆրակին դժվարությամբ է հարմարվում»,- եզրափակել է հոդվածագիրը:

Ոստիկանները ծեծել են պատգամավորին
Ըստ հավաստի տեղեկությունների, մարտի 1-ին ձերբակալված ԱԺ պատգամավոր, ԵԿՄ փոխնախագահ Մյասնիկ Մալխասյանը դաժան ծեծի է ենթարկվել ոստիկանների կողմից:
Նույն աղբյուրները փոխանցում են, որ Մալխասյանի ճակատագրին են արժանացել նաեւ առաջին նախագահ Լեւոն Տեր-Պետրոսյանի` անազատության մեջ գտնվող այլ համախոհներ եւս:

Աբգարյանը հացադուլ է հայտարարել
Մարտի 3-ին ձերբակալված եւ ԱԱԾ մեկուսարանում գտնվող ՀՀՇ վարչության անդամ Երջանիկ Աբգարյանը, նույն օրվանից հացադուլ է հայտարարել:

Ինչպես լրագրողներին հայտնել է Աբգարյանի փաստաբան Վարդան Զուռնաչյանը, հացադուլավորին այցելել է Կարմիր Խաչի միջազգային կոմիտեի ներկայացուցիչը: Ավելացնենք, որ այսօր Երջանիկ Աբգարյանի նկատմամբ, որպես խափանման միջոց է ընտրվել կալանքը:

«Հազարամյակի մարտահրավերները» կդադարեցվի՞
Ինչպես տեղեկացնում է «Ազատություն» ռադիոկայանը, ԱՄՆ-ի Ջորջթաունի համալսարանի եվրասիական ռազմավարության ծրագրի ղեկավար Քորի Ուելթն առաջարկում է երեւանյան վերջին իրադարձություններից հետո զրկել Հայաստանը «Հազարամյակի մարտահրավերներ» ծրագրով հատկացվող օգնությունից:

Ուելթը, մասնավորապես, նշել է, որ «Հազարամյակի մարտահրավերներ» ծրագրով հատկացվող օժանդակության հոսքը պետք է դադարեցվի, քանի դեռ չկա մարտի 1-ի եւ 2-ի բռնությունների ամբողջական եւ անկախ գնահատական»,- կարծիք է հայտնել ամերիկացի մասնագետը «Eurasia View» էլեկտրոնային թերթին տված հարցազրույցում: «Միացյալ Նահանգները եւ եվրոպացիները պետք է անեն մի բան` չհավակնեն ասել, որ ժողովրդավարական առաջընթաց կա այնտեղ, որտեղ նման բան չկա: Մի բան է փողոցին լավատեսության առիթ տալուց խուսափելը, մեկ այլ բան` բարձրաձայնել «մանկական քայլերի» մասին, երբ դրանք բացակայում են»,- ասել է Քորի Ուելթը: «Հայաստանի պարագայում անսովոր է այդ երկրի հետ սովորականի պես գործ ունենալու ԱՄՆ-ի եւ Եվրոպայի ցանկությունն այն դեպքում, երբ գործ ունենալու հարց չկա` Հայաստանը Արեւմուտքի համար անվտանգության, կամ էներգետիկ գործընկեր չէ»,- փաստել է ամերիկացի փորձագետը:

Կաթսան դեռ եռում է
«Christian Science Monitor» Մոսկվայի ԱՊՀ-ի ինստիտուտի փոխտնօրեն Վլադիմիր Ժարիխինը ամերիկյան «Christian Science Monitor» պարբերականին երեկ տված հարցազրույցի ժամանակ անդրադառնալով վերջին օրերին Հայաստանում տեղի ունեցող իրադարձություններին, նշել է, թե չնայած Հայաստանի իշխանություններին հաջողվել է վերահսկողության տակ առնել իրադրությունը, սակայն «կաթսան դեռ եռում է»:

Նրա խոսքերով, հայաստանյան իշխանությունները կափարիչով փակել են եռացող կաթսան, բայց կաթսան դեռ եռում է»: Իր հերթին, հայաստանյան վերջին օրերի իրադարձությունների կապակցությամբ Մոսկվայի Քաղաքական տեղեկատվության կենտրոնի տնօրեն Ալեքսեյ Մուխինը նույն պարբերականի հետ հարցազրույցում կարծիք է հայտնել, որ հետխորհրդային տարածաշրջանում գրեթե ավանդույթ է դառնում ընտրությունների արդյունքների հետ ընդդիմության չհամաձայնվելը եւ փողոց դուրս գալը: «Հայաստանյան իրադարձությունները «դեժավյու»-ի զգացում են առաջացնում»,- նշել է նա: «Christian Science Monitor»-ը մեջբերել է նաեւ Կովկասյան հետազոտությունների կենտրոնի ղեկավար Ալեքսանդր Իսկանդարյանի այն խոսքերը, թե «իրավիճակը երկրում իսկապես շատ լուրջ է, հասարակությունը խորապես բեւեռացված է»: « Մենք դեռ երբեք նման բան չենք տեսել, սա մի ուժգին շոկ է»,-ասել է Իսկանդարյանը:

Սպանվել է Թոխմախի Մհերի մերձավորը
Ըստ ոստիկանության հաղորդագրության, մարտի 4-ին, ժամը 18.20-ին, հիվանդանոցից ոստիկանության Էրեբունու բաժին են հայտնել, որ Երկաթուղայինների 1-ին փողոցի թիվ 2 տան մոտից գլխի հրազենային վնասվածքի հետքով իրենց մոտ է տեղափոխվել 1972 թ. ծնված Արսեն Գալստյանի դիակը:
Պարզվել է, որ նույն օրը, ժամը 18.00-ին, նշված վայրում տեղի ունեցած վիճաբանության ժամանակ, անհայտ անձը, հրազենից կրակելով, սպանել է Ա. Գալստյանին: Այլ մանրամասներ ոստիկանությունը չի հաղորդում: Ըստ որոշ տեղեկությունների, սպանվածը եղել է Էրեբունու թաղապետ Մհեր Սեդրակյանի` Թոխմախի Մհերի մերձավորներից:

ԱՄՆ-ը մտահոգված է
ԱՄՆ-ի պետքարտուղարության խոսնակ Թոմ Քեյսին երեկ Վաշինգտոնում տեղի ունեցած ճեպազրույցի ժամանակ հայտարարել է, որ ԱՄՆ-ը մտահոգված է Lեռնային Ղարաբաղի հակամարտության գոտում երկու օր առաջ տեղի ունեցած բախումներով, ինչի հետեւանքով կան զոհեր եւ վիրավորներ:
«Մենք ցանկանում ենք, որպեսզի այդ միջադեպը չկրկնվի»,-ընդգծել է պետքարտուղարության խոսնակը: Միաժամանակ, Քեյսին ընդգծել է, թե Կոսովոյի անկախացումը չի կարող նախադեպ լինել աշխարհի որեւէ այլ հակամարտության կարգավորման հարցում, այդ թվում նաեւ` Լեռնային Ղարաբաղի համար: Միաժամանակ, Քեյսին հայտարարել է, որ ԱՄՆ-ի պետքարտուղարի տեղակալի օգնական Մեթյու Բրայզան հեռախոսազրույց է ունեցել Հայաստանի արտգործնախարար Վարդան Օսկանյանի հետ, իսկ Հայաստան ժամանելուց առաջ արդեն այցելել է Բաքու, որտեղ փոխանցել է ԱՄՆ-ի մտահոգությունները` կապված Լեռնային Ղարաբաղի հակամարտության գոտում բախումների հնարավոր վերսկսման հետ:
Միաժամանակ, երեկ երեկոյան Ռուսաստանի արտգործնախարարությունը հանդես է եկել հատուկ հայտարարությամբ, որում, մասնավորապես, նշվում է, որ պաշտոնական Մոսկվան խորապես մտահոգված է ղարաբաղա-ադրբեջանական շփման գոտում մարտի 3-ից 4-ը հրադադարի ռեժիմի խախտման փաստի առթիվ: ՌԴ ԱԳՆ-ը կոչ է արել թույլ չտալ, որպեսզի այն վերաճի լայնամասշտաբ ռազմական գործողությունների: Հայտարարությամբ հակամարտող կողմերին կոչ է արվել բոլոր ջանքերը գործադրել ստասուս քվո վիճակը վերականգնելու ուղղությամբ:

Բրայզան պահանջելու է չեղյալ հայտարարել արտակարգ դրությունը
Այսօր Բաքվից Երեւան է ժամանել ԱՄՆ-ի պետքարտուղարի տեղակալի օգնական Մեթյու Բրայզան:
Այսօր Բաքվից Երեւան է ժամանել ԱՄՆ-ի պետքարտուղարի տեղակալի օգնական Մեթյու Բրայզան: Այսօր երեկոյան նախատեսված է Բրայզայի հանդիպումը արտգործնախարար Վարդան Օսկանյանի հետ: Մեթյու Բրայզան «Ասոշիեյթեդ փրես»-ին տված հարցազրույցում նշել է, որ մտադիր է Երեւանում խստորեն դատապարտել ոստիկանության եւ ցուցարարների միջեւ բախումները: Նույն գործակալության տեղեկացմամբ, Բրայզան մտադիր է ճնշում գործադրել կառավարության վրա, որպեսզի վերջինս չեղյալ հայտարարի արտակարգ իրադրությունը, եւ խնդրել կողմերին իրենց վիճաբանությունը փողոցներից տեղափոխել բանակցությունների սեղանի շուրջ: Իր հերթին, ԱՄՆ պետքարտուղարության խոսնակ Թոմ Քեյսին երեկ հրավիրված ճեպազրույցում հայտարարել է, որ Մեթյու Բրայզան Հայաստանի կառավարությանը կոչ է անելու վերացնել արտակարգ դրությունը: Քեյսին նշել է, որ Բրայզան Հայաստանի կառավարությանը հորդորելու է, որ այժմ, երբ իրավիճակը հանդարտվել է, շատ կարեւոր է, որպեսզի արտակարգ դրությունը վերացվի: Պետքարտուղարության խոսնակը նաեւ նշել է, որ ԱՄՆ-ը մտահոգված է նաեւ մամուլի, այդ թվում «Ազատություն/Ազատ Եվրոպա» ռադիոկայանի նկատմամբ Հայաստանում կիրառվող սահմանափակումներով: «Մենք կցանկանայինք, որպեսզի դրանք վերացվեն»,- շեշտել է Քեյսին:

Չեն մեկնում
Մարտի մեկի ողբերգական իրադարձություններից հետո երբեմն տարբեր մարդկանց շուրթերից այսպիսի խոսակցություններ են լսվում, թե այս երկրում այլեւս հնարավոր չէ ապրել, թե պետք է հեռանալ:
Մայրաքաղաքի մի շարք ավիատոմսարկղերում կատարած մեր հարցումները, սակայն, ցույց տվեցին, որ Հայաստանի բնակչության արտահոսքը, բարեբախտաբար, վերջին օրերին չի ավելացել եւ վերը նշված խոսակցությունները, թերեւես միայն պահի թելադրանքի ծնունդ էին գոնե առայժմ եւ գոնե այս պահի տվյալների համաձայն: Ավիատոմսարկղերից մեկի աշխատակցուհին տեղեկացրեց, որ ամսի մեկից այս կողմ շուրջ 10 տոմս է վաճառվել եւ այդ մարդկանց կեսը միաժամանակ նաեւ ետդարձի տոմս է գնել: Մեկ այլ աշխատակցուհու խոսքերով էլ, թեեւ վերջին տարիներին արտագաղթը բոլորովին չի նվազել, սակայն կոնկրետ ամսի մեկի հետ կապված արտառոց փոփոխություններ չեն նկատվում: Նա նաեւ տեղեկացրեց, որ չնայած մեկնողների թիվը չի ավելացել, սակայն տուրիստական շատ խմբեր հայտնի դեպքերից հետո հրաժարվում են գալ Հայաստան եւ չեղյալ են հայտարարում նախապես ձեռք բերված պայմանավորվածությունները. վախենում են: Ինչեւէ: Ավիատոմսերի վաճառքի ծավալները չավելանալը թերեւս երկու բան կարող է նշանակել. կա’մ մարդիկ չեն ընկճվել եւ չեն պատրաստվում իրենց երկիրը թողնել բախտի քմահաճույքին ու հեռանալ, կամ էլ մտմտում են մեկնելու մասին, պարզապես դա ավելի վաղ անել չէին կարող: Հուսանք, որ ավիատոսմեր չգնելու պատճառը միայն նշվածներից առաջինն է:

Ցույց Ամերիկայում
Երեկ Լոս Անջելեսի «Լիթլ Արմենիա» թաղամասում կայացել է բողոքի ցույց, որին մասնակցել են մի քանի հազար մարդ:
Ցուցարարները բողոքել են մարտի 1-ին Երեւանում խաղաղ ցուցարարների հանդեպ կիրառված բռնությունների դեմ եւ ի նշան բողոքի վառել են Սերժ Սարգսյանի նկարները: Մի խումբ երիտասարդներ էլ բողոքի ցույց են արել նաեւ Սերժ Սարգսյանի եղբոր` Ալեքսանդր Սարգսյանի Լոս Անջելեսյան տան դիմաց: Ցույցի ժամանակ ելույթ ունեցողները հայտարարել են, որ բողոքի ցույցերը շարունակվելու են, քանի որ սփյուռքի կատաղությունը անսահման է: Ցույցին մասնակցել են Կալիֆորնիայի մի շարք քաղաքներում ապրող հայեր:

Խոշտանգվել են
Այսօր ՀՀ առաջին նախագահ Լեւոն Տեր-Պետրոսյանի գրասենյակը հրապարակել է ոստիկանության կողմից խոշտագված երկու անձանց անուններ:
Ըստ այդմ, ոստիկանների կողմից ծեծի են ենթարկվել Գրիզելդա Ղազարյանը եւ Գոհար Ղազարյանը: Փաստի մասին տեղեկացվել է ՀՀ դատախազությունը, Մարդու իրավունքների պաշտպանի գրասենյակը եւ Հելսինկյան նախաձեռնությանը:

Փախե՞լ են
Ըստ որոշ լուրերի, մի քանի օր առաջ Սերժ Սարգսյանը Հայաստանից դուրս է տարել իր ընտանիքի անդամներին:
Ուշագրավն այն է, որ Սարգսյանի ընտանիքի Հայաստանում գտնվելու հանգամանքը չեն կարողանում հաստատել անգամ վարչապետի ընտանիքի մտերիմները:

դեմ են սահմանափակմանը
Ինչպես տեղեկացնում է «Ազատություն» ռադիոկայանը, Ամերիկյան հեռարձակումների տնօրենների խորհուրդը խստորեն դեմ է Հայաստանում անկախ լրատվամիջոցների գործունեության սահմանափակմանը:

Խորհրդի` մարտի 5-ին, տարածած հայտարարության մեջ նշվում է, որ «մարտի 2-ին ուժի մեջ մտած արտակարգ իրադրության կանոնների համաձայն, լրատվամիջոցները ներքաղաքական խնդիրները լուսաբանելիս պարտավոր են օգտվել միայն պաշտոնական աղբյուրներից»:

«Ամերիկայի ձայն» հեռուստակայանի հայկական ծրագիրը եւ «Ազատ Եվրոպա/Ազատություն» ռադիոկայանի հայկական ծրագրերը այլեւս չեն հեռարձակվում տեղական կայաններով: Ավելին, ինտերնետային հասանելիությունը սահմանափակվել էª որպես կառավարության այն ջանքերի մի մաս, որոնք ուղղված են լուրերի եւ տեղեկատվության վերահսկողությանը, հաշվի առնելով այն հանգամանքը, որ քաղաքական ճգնաժամը խորացել է փետրվարի 19-ի վիճարկվող ընտրություններից հետո», - ասված է հայտարարության մեջ: «Գրաքննությունը եւ լրատվամիջոցների վրա ճնշումները հակասում են ժողովրդավարությանը», - ասել է ԱՄՆ-ի ոչ ռազմական միջազգային հեռարձակումները վերահսկող Ամերիկյան հեռարձակումների տնօրենների խորհրդի նախագահ Ջեյմս Ք. Գլասմանը: - «Մեր հեռարձակողները ցանկանում են ծառայել Հայաստանի լսարանինª տրամադրելով նրանց հավաստի լուրեր եւ տեղեկատվություն այս կրիտիկական պահին: Ցավոք, դա այս պահին հնարավոր չէª եթե դու ինտերնետի համբերատար եւ ցանցի բոլոր հնարավորություններից օգտվող այցելու չես»:Անցյալ շաբաթավերջի բռնությունների ընթացքում ոստիկանության կողմից Երեւանում ծեծի էր ենթարկվել «Ազատություն» ռադիոկայանի վարորդը` թեեւ ներկայացել էր որպես լրատվամիջոցի աշխատակից, իսկ «Ազատություն» ռադիոկայանի Գյումրիի թղթակցուհին, ով նույնանման ցույց էր լուսաբանում, ներքին զորքերի կողմից քաշքշոցի ու սպառնալիքների էր ենթարկվել: Ամերիկյան հեռարձակումների տնօրենների խորհուրդը անկախ դաշնային մարմին է, որը վերահսկում է Միացյալ Նահանգների կառավարության աջակցությունը վայելող միջազգային հեռարձակումը` ներառյալ «Ամերիկայի ձայն»-ը, «Ազատ Եվրոպա/Ազատություն» ռադիոկայանը: Իր հեռարձակման ծառայությունների միջոցով Ամերիկյան հեռարձակումների տնօրենների խորհուրդը ԱՄՆ-ի եւ երկրի ղեկավարության համար ապահովում է անմիջական կապ 155- միլիոնանոց լսարանի հետ ամբողջ աշխարհում: Ներկայումս խորհրդի անդամների թվում են Ջեյմս Գլասմանը, Խոակին Բլայան, Բլանկետա Քուլումը, Դ. Ջեֆրի Հիրշբրեգը, Էդվարդ Կաուֆմանը եւ Սթիվեն Սիմոնսը: Ի պաշտոնե խորհրդի անդամ է ԱՄՆ-ի պետքարտուղար Կոնդոլիզա Ռայսը:

սադրիչները դուրս էին գալիս ոստիկանների շարքերի հետեւից
Գրիգոր Լուսավորիչ պողոտայի բնակիչներից շատերը, որոնք իրենց պատուհաններից հետեւել են այդ փողոցում տեղի ունեցած մարտի 1-ի գիշերվա իրադարձություններին, արձանագրել են, թե ինչպես են ոստիկանության շարքերից դուրս գալիս խմբեր, քարեր ու բենզինով լիքը շշեր նետում խանութների վրա ու նորից ոստիկանների միջով հանգիստ հետ գնում:
Քաղաքացիները վկայում են, որ նույն Երեւանի քաղաքապետարանի վրա հարձակված խումբը դուրս է եկել ոստիկանների շարքերից, ոստիկանները «սիրուն» ճանապարհ են բացել նրանց համար եւ այդ նույն խումբը կրկին վերադարձել է ոստիկանների շարքերի հետեւը: Նույնը տեղի է ունեցել նաեւ մյուս օբյեկտների վրա կատարված հարձակումների ժամանակ: Ամենազավեշտականն այն է, որ ոստիկանության տեսագրությունների մեջ անգամ կան կադրեր, որտեղ հստակ երեւում է, թե ինչպես են նույն Լֆիկ Սամոյի խանութը «թալանած» մարդիկ հանգիստ այդ ապրանքը տանում ոստիկանների կողքով եւ որեւէ ոստիկան չի միջամտում եւ չի փորձում կանգնեցնել թալանչիներին: Եւ բացի այն, որ մինչ «Երեւան սիթիի» իշխանական օպերացիան սույն խանութի ապրանքի հիմնական մասը հանված է եղել խանութից եւ տեղափոխվել է այլ վայր, նաեւ վկայություններ կան, որ մնացած ապրանքը, որ խանութից հանվել է օպերացիայից հետո, իրենց մեքենաներով տարվել է տարվել է այլ վայր, ըստ ամենայնի, իրենց պահեստենրը, մի փոքր մասն էլ «Լֆիկի» բաշիբոզուկները տարել լցրել են ոստիկանների մեքենաները, որ հետո հանրահավաքի մասնակիցների վրա գործ սարքեն:

դատարկել են մինչ հարձակումը
ԱԺ պատգամավոր Սամվել Ալեքսանյանին` «Լֆիկ Սամոյին», պատկանող «Երեւան սիթի» խանութների ցանցի աշխատակիցները վկայում են, որ Մաշտոցի պողոտայի վրա գտնվող «Երեւան սիթիի» ողջ ապրանքի հիմնական մասը դատարկված է եղել մինչ մարտի 1-ի գիշերվա
հարձակումը այդ խանութի վրա:

Այսինքն, «Լֆիկի» սույն խանութի «թալանը» նախօրոք ծրագրված է եղել եւ դրա տերն իր բաշիբոզուկների հետ այնտեղ գտնվող ապրանքի մի մասը տեղափոխած է եղել այլ վայր եւ թույլ է տվել, որ «ոտատակ» գնա ապրանքի շատ քիչ մասը միայն: Ի դեպ, խանութի «թալանի» տեսագրության մեջ մարդիկ հստակ ճանաչել են «Երեւան սիթին» ավիրողներին: Դրանք եղել են հենց նույն խանութի աշխատակիցները, որոնք երկաթե ձողերը ձեռքներին, աջ ու ձախ ջարդուփշուր են արել իրենց տիրոջ խանութը: Այսինքն, տվյալ դեպքում մարդկանց մեջ կասկած իսկ չկա, որ «Երեւան սիթիի» ավերածությունը կազմակերպված է եղել հենց իշխանությունների կողմից, իսկ օպերացիան իրականացրել են նրա բաշիբոզուկները:

artmika said...

*http://hnazarian.blogspot.com/2008/03/samizdat-volume-14.html

ՊԱՅՔԱ՛Ր, ՊԱՅՔԱ՛Ր, ՄԻՆՉԵՎ ՎԵ՛ՐՋ
ընդհատակյա թերթ
www.Payqar.org
07.03.08 (March 7, 2008)

ՍԴ-Ն ԳՆԱՑ ՈՐՈՇՈՒՄ ԿԱՅԱՑՆԵԼՈՒ
ՀՀ Սահմանադրական դատարանում այսօր ավարտվեց փետրվարի 19-ին տեղի ունեցած նախագահական ընտրությունները անվավեր ճանաչելու պահանջով դիմումների քննարկումը: ՀՀ առաջին նախագահ, նախագահի թեկնածու Լեւոն Տեր-Պետրոսյանի լիազոր ներկայացուցիչներ Արտակ Զեյնալյանը, Վահե Գրիգորյանը եւ Պարգեւ Օհանյանը հանդես եկան եզրափակիչ խոսքերով, իսկ պատասխանող կողմը շարունակեց պնդել իրենց իրականացրած կեղծիքները: Այդքանով, ՍԴ-ն ավարտեց դիմումների քննարկումը եւ գնաց խորհրդակցական սենյակ որոշում կայացնելու: Ստորեւ ներկայացնում ենք փաստաբան Վահե Գրիգորյանի խոսքն ամբողջությամբ.

«Ի լրումն նախկինում մեր կողմից ներկայացված դիմումի եւ բացատրությունների` սույն ամփոփիչ ելույթում ընդամենը հակիրճ կանդրադառնանք հետեւյալ 3 հարցադրումներին.

1. Հայաստանի Հանրապետության Նախագահ Ռոբերտ Քոչարյանը միջամտել է նախընտրական քարոզչությանը, իրականացրել է նախընտրական քարոզչություն հօգուտ Նախագահի թեկնածու Սերժ Սարգսյանի եւ ընդդեմ դիմողի: Սույն հանգամանքը որեւէ կերպ չի առարկվել պատասխանողների կողմից: Ավելին,ի պատասխան մեր հարցի` պատասխանողի ներկայացուցիչ Գ. Ազարյանը պատասխանեց, որ Հայաստանի Հանրապետության Նախագահը «ոչ թե զբաղվել է նախընտրական քարոզչությամբ, այլ քաղաքական գործունեությամբ»: Իրականության մեջ սա ոչ թե առարկություն էր մեր պնդմանը, այլ դրա հաստատումը, քանի որ նախընտրական քարոզչությունը քաղաքական գործունեության ամենավառ դրսեւորումներից է: Ավելին, դատարանի հարցերից մեկին պատասխանելիս նույն ներկայացուցիչը իր խոսքում բառացիորեն նշեց, որ ներկայացված քաղաքական գործունեության մեջ որոշակիորեն կային նախընտրական քարոզչության տարրեր: Բացի այս, եթե մի պահ վերանանք մեր բոլոր առարկություններից առ այն, թե ինչպես է Հայաստանի Հանրապետության Նախագահի պաշտոնում ընտրվել Նախագահ Ռոբերտ Քոչարյանը 2003թ.-ին, ապա զուտ պաշտոնական վիճակագրության հիման վրա նրան կողմ են քվերակել ընտրողների 1 մլն-ից ավելին: Դատարանին խնդրում ենք այս թվին համադրել Սերժ Սարգսյանին ընտրված համարելու համար անհրաժեշտ այն 46.000 ձայները, որոնք նրա համար ապահովել են մեկ փուլով ընտրվելու հնարավորություն: Մի±թե Հայաստանի Հանրապետության Նախագահ Ռոբերտ Քոչարյանը այս երկրում չունի 46.000 համակիրներ եւ ընտրողներ, որոնք նրա կոչով եւ հորդորով իրենց ձայնը կտային թեկնածու Սերժ Սարգսյանին:

2. Հայաստանի Հանրապետության վարչապետ Սերժ Սարգսյանի պաշտոնավարման արդյունքում ձեւավորված թեկնածուների միջեւ պայմանների հավասարության վերաբերյալ թեկնածուի ներակայացուցիչը Բարձր դատարանի առջեւ հայտնեց, որ այդ հավասարությունը կարող է լինել միայն հարաբերական: Ըստ էության չենք կարող առարկել այն փաստարկին, որ հավասարությունը բացարձակ չի կարող լինել ամեն դեպքում, սակայն եթե հարաբերական հավասարության սահմանը ընդգրկում է նաեւ վարչապետի լիազորությունների ծավալը, ապա այդ դեպքում ո±րն է անհավասարությունը: Վարչապետի լիազորությունների ծավալից առավել լիազորություններ ունի միայն հանրապետության Նախագահը, որը, ինչպես մեր ընդդիմախոսներն են պնդում, պարտավոր չէ նախընտրական քարոզչության մասնակցելիս դադարեցնել իր լիազորությունները: Փաստորեն, հարաբերական հավասարության սահմանը ներառում է այն առավելագույնը, որից դուրս այլեւս չկա որեւէ լիազորություն կամ դիրքի առավելություն: Այս դեպքում տարակուսելի է, թե ինչու է առհասարակ օրենսդրորեն ամրագրված թեկնածուների միջեւ հավասարության ապահովման պայմանը, այն դեպքում, երբ թեկնածուների միջեւ անհավասարությունը տեսականում եւ գործնականում անհնար է: Մեր կարծիքով հարաբերական հավասարության սահմանը ոչ մի դեպքում իր մեջ չի կարող ներառել Հայաստանի Հանրապետության վարչապետի սահմանադրական լիազորություններից եւ ոչ մեկը:

3. Ընդամենը 29.02.2008թ. մեր դիմումի մեջ այս դատարանին մենք կանխատեսումների ձեւով դատողություններ էինք ներկայացրել առ այն, որ ինչքան վտանգավոր կլիներ մեր երիտասարդ հանրապետության ժողովրդավարության համար Հայաստանի Հանրապետության Զինված ուժերի ներքաղաքական հարցերի հորձանուտում ներքաշվածությունը, եւ ինչ անդառնալի վնաս կհասցվեր մեր երկրում մարդկանց ազատություններին եւ իրավունքներին Զինված ուժերի` սահմանդրորեն ամրագրված ներքաղաքական հարցերում չեզոքության պայմանի խախտումը: Արդեն 7 օր է` ներառյալ նաեւ սույն դատավարության ողջ ընթացքի համար մեր դատողություններն այլեւս կանխատեսումներ չեն. դրանք իրականություն են:

Պատմության ընթացքում շատ հազվադեպ է պատահում, երբ այս կամ այն համայնքի, պետության, հասարակության տնտեսական, մշակութային, սոցիալական, քաղաքական պատասխանատվությունն ընկնում է արդարադատության ատյանի վրա:

Այս դատարանն իր որոշմամբ կհավաստի, թե որքանով է Հայաստանի Հանրապետությունն իրավական պետություն եւ հավատարիմ այդ պետության սկզբունքներին:

Այս դատարանի պատասխանատվության ներքո է նաեւ պատասխանել, թե որքանով է մեր հանրապետությունը սոցիալական պետություն` հաշվի առնելով այն իրողությունը, որ վիճարկվող որոշման ուժի մեջ մնալը բացառելու է ցանկացած քաղաքացիական համերաշխության դրսեւորում: Իսկ քաղաքացիական համերաշխությունը ցանկացած սոցիալական պետության առաջնային բնութագրիչն է:

Ժողովրդավարության սկզբունքին հավատարիմ մնալը բացառվում է ցանկացած անազատ ընտրության իրականացմամբ: Եւ այս դատարանի հայեցողության սահմաններում է գտնվում որոշել, թե որքանով է գոյություն ունեցող փաստացի պետական կառույցը հավատարիմ ժողովրդավարության սկզբունքներին:

Եւ ի վերջո, ամենակարեւորը` ճգնաժամը, որ առկա է մեր երկում պայմանավորված զանգվածային եւ համակարգված ընտրախախտումներով, ստանալու է իր լուծումը: Այն կարող է լինել ներքին ռեսուրսի կամ օտար միջամտությունների արդյունքում: Ներքին իրավական ռեսուրսը ամբողջությամբ սպառված է: Մնացել է միայն օտար միջամտությունների ռեսուրսը, որի կիրառումը մեր երիտասարդ հանրապետությանը արտաքին քաղաքական ասպարեզում որոշակի ազատություններից զրկելու վտանգ է պարունակում: Եւ ուրեմն, 8 դատավորների ուսերին է ծանրացել Հայաստանի Հանրապետության ինքնիշխանության սահմանի որոշումը: Հուսով եմ, որ այդ սահմանը համապատասխանելու է մեր Սահմանադրության նախաբանին»:

Ի դեպ, ՍԴ որոշման հրապարակման վերջնաժամկետը մարտի 8-ի 24.00-ն է:

Սերժ Սարգսյանի տխուր ելույթի մեկնաբանությունները
Մարտի 6-ին կայացած կառավարության նիստում Սերժ Սարգսյանը մի տխուր ելույթ է ունեցել իր նախարարների առջեւ, որը ոչ թե պատասխաններ, այլ հարցեր է առաջացրել: Մեկնաբանենք Սերժ Սարգսյանի ելույթի որոշ դրույթներ:

«Ուզում եմ մեկ անգամ եւս փաստել, որ տեղի ունեցավ այն, ինչի մասին ամիսներ շարունակ մենք խոսում էինք, բայց չկարողացանք կանխել: Եւ եթե չկարողացանք կանխել, ապա մեղավոր ենք նաեւ մենք»,-ասել է Սերժ Սարգսյանը:

Մեկնաբանություն.
Եթե Սերժ Սարգսյանն ընդունում է, որ մեղավոր են նաեւ իրենք, ուրեմն իրենք պետք է բարոյականություն ունենան եւ առաջինը հրաժարական տան: Եթե վարչապետը չի կարողանում, ոստիկանապետը չի կարողանում, ազգային անվտանգության ծառայության պետը չի կարողանում կանխել իրադարձությունների ընթացքը, ուրեմն գործ ունենք ապաշնորհների հետ, ուրեմն նրանք բոլորը պետք է առաջինը հրաժարական տան: Սերժ Սարգսյանը չկարողացավ կանխել նաեւ հոկտեմբերի 27-ը: Բայց հրաժարական տալու փոխարեն սկսեց պատժել 27-ի զոհերի հարազատներին, բոլոր նրանց, ովքեր ուզում էին բացահայտել հոկտեմբերի 27-ը: Հիմա չի կարողացել կանխել մարտի մեկը, բայց հրաժարական տալու փոխարեն խոսում է բոլորին պատժելու մասին:

------
«Մենք ունեցանք նյութական կորուստներ, բարոյական կորուստներ` կապված մեր երկրի անվտանգության հետ, եւ կորուստներ` կապված մեր երկրի միջազգային հեղինակության հետ»,- ասել է Սերժ Սարգսյանը:

Մեկնաբանություն.
Բա ինչպիսի~ բարոյական կորուստներ ունեցանք հոկտեմբերի 27-ից հետո, միջազգային հեղինակության ինչպիսի~ կորուստներ ունեցանք: Ինչո՞ւ պիտի հանդուրժենք, որ սերժսարգսյանների նմանների շնորհիվ անընդհատ ունենանք մարդկային, բարոյական, նյութական, հեղինակության կորուստներ: Այդ ինչ բարոյականությամբ նրանց պիտի հանդուրժենք, նրանց հետ պիտի երկխոսության գնանք: Իսկ ավելի բարոյական չէ՞, որ նրանք ինքնակամ հեռանան:

----
«Հասարակության մեջ չարությունը մեծացել է, հասարակությունը երկփեղկված է, եւ այս առումով, ես ակնկալում եմ բոլորիդ ակտիվ աշխատանքը այս ուղղությամբ: Պետք է մտնել երկխոսության մեջ, պետք է վիճել, բացատրել նույնիսկ` եթե դիմացինդ չի հասկանում: Նույնիսկ` եթե դիմացինդ ատելությունից կուրացած է: Երրորդ, ես պասիվություն եմ նկատում բոլորիդ աշխատանքներում, միջազգային կազմակերպությունների հետ կապված, ընդհանրապես, իրավիճակը ճիշտ ներկայացնելու հետ կապված: Ես առաջարկում եմ, որպեսզի բոլորդ ուշադրությամբ ուսումնասիրեք բոլոր այն նյութերը, որոնք մատուցվում են պաշտոնական խողովակներով, պետական կառավարման մարմինների կողմից եւ ձեզ հավաստիացնում եմ, որ այս տեղեկատվությունը ճշմարտություն է եւ առանց վարանելու դուք կարող եք հենվել այս փաստերի վրա»:

Մեկնաբանություն.
Արդյո՞ք սա չի նշանակում, որ Սերժ Սարգսյանի նախարարները չեն հավատում իրենց վարչապետին, չեն հավատում նրա ներկայացրած նյութերին, չեն հավատում պաշտոնական խողովակներով տրվող քարոզչությանը, չեն հավատում ոստիկանության ներկայացրած տեղեկատվությանը, չեն հավատում Ռոբերտ Քոչարյանի ելույթներում ասվածներին: Եթե հավատում են, ինչո՞ւ է Սերժ Սարգսյանը պիոների նման երդվում, որ դրանք ճշմարտություններ են: Ճշմարտությունն ապացուցելու համար չեն երդվում: Արդյո՞ք սա չի նշանակում, որ Սերժ Սարգսյանի ղեկավարած բուրգն իրոք քանդվել է, իրոք ճաքեր է տվել եւ այն պահվում է ռեպրեսիվ ապարատի միջոցով: Պատկերացնու ե՞ք, եթե նախարարները հավատային իրենց վարչապետին, ի~նչ ոգեւորությամբ կլծվեին նրա ճշմարտությունները պաշտպանելու գործին:

-----
«Փառք Աստծո, որ մեր բանակը կարողացավ մեկ անգամ եւս ապացուցել, որ կայացած կառույց է եւ կարողացավ համարժեք արձագանքել մեր անվտանգությանն սպառնացող խնդիրներին»,- ասել է Սերժ Սարգսյանը:

Մեկնաբանություն.
Ի՞նչ նկատի ունի Սերժ Սարգսյանը. որ բանակը կարողացավ կրակել սեփական ժողովրդի, խաղաղ ցուցարարների վրա՞, որ կարողացավ սադրել մարտի 1-ի իրավիճակը՞: Ադրբեջանական բանակը մեկ հարձակումով կարողանում է գրավել տարածաշրջանի ամենամարտունակ բանակի պահպանած դիրքերը եւ մի քանի ժամ հետո միայն, երկու վիրավոր զինվոր թողնելով, տարածաշրջանի ամենամարտունակ բանակը կարողանում է ետ վերցնել գրաված դիրքերը: Սա պաշտոնական տեղեկատվությամբ: Իրականում խոսակցություններ կան, որ այդ դիրքերը դեռ ադրբեջանակլան բանակի ձեռքում են: Ինչո՞ւ, որովհետեւ զինված ուժերի գլխավոր շտաբի պետն ու պաշտպանության նախարարը ուղնուծուծով ներքաշված են Սերժ Սարգսյանի ներքաղաքական խաղերում, բանակը թողած պաշտպանում են Սերժ Սարգսյանի դիքերը: Նրանք պատրաստ են կորուստներ ունենալ նաեւ ղարաբաղյան դիրքերում, միայն թե պահպանեն Սերժ Սարգսյանին:

-------
«Բոլորիդ կոչ եմ անում լինել ակտիվ, լինել նախաձեռնող, մենք հետամուտ ենք լինելու, որպեսզի բոլոր մեղավորները պատժվեն: Սա հարյուր տոկոս խոստանում եմ բոլորիդ. սա խոստում չի, սա պարտականություն է, որ ես անելու եմ»,-ասում է Սերժ Սարգսյանը:

Մեկնաբանություն.
Իսկ եթե մեղավորը Սերժ Սարգսյանն է, ո՞վ պիտի հետամուտ լինի, որ նա պատժվի: Մենք իրավունք ունե՞նք ունենալ մեղավորներին պատժելու մեր հետամուտ լինելու իրավունքը: Եվ ինչու՞ Սերժ Սարգսյանը հոկտեմբերի 27-ից հետո 100 տոկոսով չխոստացավ պատժել մեղավորներին եւ ինչու՞ դա Սերժ Սարգսյանի համար պարտականություն չէր: Եվ ընդհանրապես, զարմանալի է չէ՞, որ հոկտեմբերի 27-ից հետո Սերժ Սարգսյանի «Հայլուրն» այսքան ողբերգական տոներով չէր, այսքան շատ չէր խոստանում պատժել մեղավորներին, այսքան շատ երեւանցիներից կարծիք չէր հարցնում, որ դատապարտեն 27-ի կազմակերպիչներին: 27-ի գործը Քոչարյանը համարեց ուչաստկովիի բացահայտելու գորրծ, իսկ այսպիսի ծավալով գործ Քոչարյանն ու իր գլխավոր դատախազը դեռ չէին տեսել:

Իրեն «պատին դեմ տված իշխանությո՞ւն, թե` Տեր-Պետրոսյանի աճող ժողովրդականությո՞ւն
Ռուսական «FinTimes» ինտերնետային պարբերականը երեկ հրապարակել է հայաստանյան ներքաղաքական վերջին իրադարձություններին նվիրված հոդված:

Դրանում, մադնավորապես, նշվում է, որ փետրվարի 19-ին կայացած նախագահական ընտրությունների արդյունքների բողոքարկման գործընթացը, ընդդիմության բազմահազարանոց հանրահավաքները, որոնք իշխանությունների կողմից զսպվում են արյունահեղությամբ, եւ հայտարարված արտակարգ դրության ռեժիմը հանգեցրել է նրան, որ այսօր Հայաստանը ոչ այնքան Լեւոն Տեր-Պետրոսյանի կողմից է, որքան` Սերժ Սարգսյանի դեմ: «FinTimes»-ը գրում է, որ իրեն խայտառակ ընտրություններով վարկաբեկած իշխանությունը կրիտիկական պահին չդիմացավ եւ «ձեռքերին ազատություն տվեց»` մի ակնթարթում իր դեմ տրամադրելով ամբողջ միջազգային հասարակայնությանը: Պարբերականը նշում է, որ Հայաստանում ընդդիմադիր շարժումը գլխավորում է հենց այն նույն Լեւոն Տեր-Պետրոսյանը, որը 1980-ականների վերջերին իր կազմակերպած հանրահավաքներով կարողացավ Հայաստանում ջախջախել խորհրդային իշխանությունը: Հոդվածագիրը իրադարձությունների հետագա զարգացման մի քանի տարբերակներ է կանխատեսում: Ըստ հոդվածագրի, այն տարբերակները, որոնք ենթադրում են կողմերի միջեւ փոխզիջում, ճշմարտանման չեն, իսկ մյուս տարբերակները, որոնք ենթադրում են, որ արտակարգ դրության չեղյալ հայտարարումից հետո լարվածությունը ավելի կխորանա, Տեր-Պետրոսյանին կամ տանում են նախագահի նստավայր, կամ էլ` բանտ: «Երկու դեպքում էլ իշխող կոալիցիան վարկաբեկվելու է, ինչը վերջինիս համար ձեռնտու չէ»-կարծիք է հայտնում հեղինակը:

«Ռուսաստանի համար ի՞նչ է ներկայացնում իրեն «պատին դեմ տված» հայաստանյան իշխող կոալիցիան եւ ի՞նչ Տեր-Պետրոսյանի աճող ժողովրդականությունը»,-հարց է տալիս հեղինակը: «Այն, որ Հայաստանը Ռուսաստանի համար ռազմավարական տեսանկյունից շատ կարեւոր երկիր է, կասկած չկա: Եվ, ի տարբերություն, Ռուսաստանի դեմ ագրեսիվորեն տրամադրված Վրաստանի կամ Ադրբեջանի, ուր ԱՄՆ-ը «նշանակել է իր մարդկանց» մենք դեռ Հայաստանը պահում ենք: Իսկ Հայաստանի նկատմամբ վերահսկողության կորստով Կրեմլը ամբողջությամբ կկորցնի Կովկասը»-եզրափակում է հոդվածագիրը:

ԱՄՆ-ի վերաբերմունքը կախված կլինի իշխանությունների հետագա քայլերից
Հայաստանում ԱՄՆ-ի դեսպանատունը երեկ տարածել է հայտարարություն, որում, մասնավորապես, նշվում է, որ մարտի 7-ին Հայաստան է ժամանել ԱՄՆ-ի պետքարտուղարի Եվրոպայի ու Եվրասիայի հարցերով տեղակալի օգնական Մեթյու Բրայզան:

Այցի ընթացքում նա հանդիպել է ՀՀ նախագահ Ռոբերտ քոչարյանին, Վարչապետ Սերժ Սարգսյանին, ԱԳ նախարար Վարդան Օսկանյանին, ՀՀ առաջին նախագահ Լեւոն Տեր-Պետրոսյանին եւ ընդդիմադիր այլ քաղաքական առաջնորդների եւ քաղաքացիական հասարակության ներկայացուցիչների: Հանդիպումների ընթացքում նա խոսել է արտակարգ դրությունը չեղյալ հայտարարելու անհրաժեշտության մասին: Բրայզան նաեւ նշել է, որ լարվածությունը թուլացնելու լավագույն միջոցը բոլոր կողմերի միջեւ երկխոսությունն է, ինչը խրախուսելու համար անհրաժեշտ է հանել լրատվամիջոցների վրա դրված սահմանափակումները եւ վերականգնել մամուլի լիակատար անկախությունը:Ամերիկացի բարձրաստիճան դիվանագետը ընդգծել է, որ ոստիկանությունն ու դատարանները պետք է մանրակրկտություն ցուցաբերեն մարտի 1-ի եւ 2-ի դեպքերի հետ կապված հետաքննություններում, որպեսզի քաղաքական ընդդիմության հանդեպ հալածանքների տպավորություն չստեղծվի: Մեթյու Բրայզան նաեւ ընդգծել է, որ ԱՄՆ-ի հետ երկկողմ հարաբերությունները կախված կլինեն այն բանից, թե ինչ արագությամբ Հայաստանի իշխանությունները կկարողանան ժողովրդավարական ինստիտուցիոնալ դաշտ ձեւավորել երկրում:

Հանդիպել է Պրեսկոտի հետ
ՀՀ առաջին նախագահ Լեւոն Տեր-Պետրոսյանը երեկ հանդիպել է ԵԽԽՎ ժամանակավոր հանձնաժողովի նախագահ Ջոն Պրեսկոտի հետ: Հանդիպման ընթացքում քննարկվել են Հայաստանում ստեղծված իրավիճակը եւ դրանից դուրս գալու հնարավոր ելքերը: Լեւոն Տեր-Պետրոսյանն ընդգծել է, որ ինքն ամբողջությամբ համաձայն է Եվրամիության Նախագահության հայտարարության մեջ արտացոլված կետերի հետ, որը նա դիտում է իր սեփական դիրքորոշում եւ ակնկալում իշխանությունների համարժեք պատասխանն այդ հայտարարությանը:

Մահացել է Երվանդ Զախարյանի եղբայրը
Մարտի 4-ին մահացել է ԱԺ 3-րդ գումարման պատգամավոր, Երվանդ Զախարյանի եղբայր Սայադ Զախարյանը: Նշվում է, որ Զախարյանի մահված պատճառ է եղել քաղցքեղը: Հիշեցնենք, որ Զախարյանը 2003-ից մինչեւ 2006-ի մայիսի 22-ը (Արթուր Բաղդասարյանի հրաժարակը ԱԺ նախագահի պաշտոնից) եղել է Օրինաց Երկիր կուսակցության եւ խմբակցության անդամ: Բաղդասարյանի հրաժարականից հետո Զախարյանը եղել է ՕԵԿ-ից թռած 11 պատգամավորներից մեկը: Ուշագրավն այն է, որ Զախարյանի մահվան մասին համառորեն լռություն են պահպանում հայրենի պատասխանատու լրատվամիջոցները:

Որ միտինգի չգնան
Ինչպես հաղորդում է ԱԱԾ մեր աղբյուրները, հետընտրական շրջանում բավականին ուշագրավ իրավիճակ էր ստեղծվել ԱԱԾ-ում: ԱԱԾ ղեկավարությունը ստիպում է իր աշխատակիցներին տուն գնալ բավականին ուշացումով, որպեսզի որեւէ մեկը հանկարծ չգնար ընդդիմության հանրահավաքներին: Բանն այն է, որ ԱԱԾ ղեկավարությունը պարզել է, որ իր աշխատակիցների մի մասը ոչ աշխատանքի բերումով հաճախում էին հանրահավաքներին:

Արտակարգ դրությունը միայն Երեւանում չէ
Հելսինկյան քաղաքացիական ասամբլեայի Վանաձորի գրասենյակը երեկ տարածել է հայտարարություն, որում, մասնավորապես, նշվում է, որ «Երևանում արտակարգ դրություն հայտարարելուց հետո ոչ մայրաքաղաքային տարածաշրջանների բնակիչները հայտվել են տեղեկատվական շրջափակման մեջ:

ՀՔԱ Վանաձորի գրասենյակը, հաշվի առնելով ստեղծված պայմանները, փորձեց ՀՀ Սահմանադրությամբ, օրենքներով և ՀՀ միջազգային պարտավորությունների շրջանակներում գոյություն ունեցող իրավական մեխանիզմներով իրականացնել իր իրավունքները: Վանաձորցիներին տեղեկատվություն տրամադրելու նպատակով կազմակերպությունը որոշեց հանրահավաք կազմակերպել Վանաձորում՝ ՀՀ «ժողովներ, հանրահավաքներ, երթեր և ցույցեր անցկացման մասին» ՀՀ օրենքին համապատասխան: 2008թ. մարտի 3-ին կազմակերպությունը գրությամբ դիմեց Վանաձորի քաղաքապետին 2008թ. մարտի 6-8-ը իրազեկման հանրահավաքների կազմակերպումը թույլատրելու համար: Քաղաքապետարանը, սակայն, մերժեց՝ պատճառաբանելով, որ հանրահավաքները կարող են վտանգ սպառնալ մասնակիցների կյանքին և առողջությանը: Այնուհետև կազմակերպությունը փորձեց տպագրել «Քաղաքացիական նախաձեռնություն» շաբաթաթերթի հատուկ համարը: Նախապատրաստվեցին համապատասխան հոդվածները, սակայն այս անգամ էլ Լոռու մարզպետարանից տպարանի տնօրենին ուղղակիորեն հրահանգեցին չտպագրել մեր թերթը: Այսպիսով, արտակարգ դրության ռեժիմի պայմաններում վարչական ռեսուրսների կիրառմամբ, տնտեսվարող սուբյեկտների նկատմամբ ճնշումներով տեղական ինքնակառավարման և պետական կառավարման մարմինները խախտում են մարդու իրավունքներն ու հիմնարար ազատությունները նաև այլ բնակավայրերում: Այս պայմաններում փաստորեն մեզ ստիպում են գործել իրավական դաշտից դուրս, որպեսզի այնուհետև պատասխանատվության ենթարկեն չգրված օրենքները խախտելու համար»,-ասված է հայտարարության մեջ:

Վրացական հ/կ-ները դիմում են
Երեկ վրացական մի շարք հասարակական կազմակերպությունների ներկայացուցիչներ հանդես են եկել պետիցիայով, որտեղ իրենց զորակցությունն են հայտնել հայ ժողովրդին եւ դատապարտել են ՀՀ առաջին նախագահ Լեւոն Տեր-Պետրոսյանի դեմ իրականացվող ռեպրեսիաները: Այդ մասին վրացական հ/կ-ները հայտարարություն են արել «Շերատոն Մետեխի-Պալաս»-ում կայացած ասուլիսի ժամանակ: Միջազգային հանրությանն ուղղված պետիցիայում հ/կ-ների ներկայացուցիչները կոչ են արել պատժել հայկական իրավապահ մարմինների աշխատակիցներին, նպաստել ընդդիմադիր քաղաքական գործիչների ազատ արձակմանը, արտակարգ իրադրության վերացմանը, ընտրությունների ընթացքում տեղ գտած կեղծիքների ուսումնասիրությանն ու հայկական ԶԼՄ-ների ժողովրդավարացմանը:

Սպանվածը Ապերն էր
Ինչպես արդեն տեղեկացրել ենք, ոստիկանության հաղորդագրության համաձայն մարտի 4-ին անհայտ անձը հրազենով կրակել եւ սպանել է 1972 թ. ծնված Արսեն Գալստյանին: Արդեն տեղեկացրել ենք, որ Գալստյանը եղել է Էրեբունու թաղապետ Մհեր Սեդրակյանի` Թոխմախի Մհերի մերձավորներից: Ինչպես հաղորդում են մեր աղբյուրները, սպանվածը Թոխմախի Մհերի աջ թեւերից մեկն էր, ով հայտնի էր Ապեր մականունով:

փորձում են չձանձրանալ
Երեւանի փողոցներում հանդիպող զինվորականների թիվը, կարծես, չի նվազում: Նրանք, որ հիմնականում երիտասարդ տղաներ են, արդեն քանի օր է իրենց ժամանակի մեծ մասն անցկացնում են դրսում` անիմաստ հերթապահության կանգնելով:

Դա, իհարկե, առանձնապես հետաքրքիր զբաղմունք չէր լինի, եթե գոյություն չունենար աղջիկների հանգամանքը: Զինվորական երիտասարդները ժամանակն անտեղի չեն անցկացնում եւ շատ ուշադիր զննում են իրենց կողքով անցնող աղջիկներին: Եւ եթե հանկարծ նկատում են, որ իրենցից որոշակի հեռավորության վրա գտնվող ընկերը բաց է թողնում այդպիսի տեսարանը, անմիջապես ձայն են տալիս նրան: Որոշ ոստիկաններ, եթե կա այդպիսի հնարավորություն, փորձում են իրենց ձանձրույթը մեղմել երաժշտություն լսելով, որը միացնում են իրենցից մի քիչ հեռու կանգնած եւ իրենց պատկանող ավտոմեքենայում: Իսկ մայրաքաղաքի բնակիչները, որոնք գործի բերումով, ասենք` տրանսպորտի սպասելիս, ստիպված են լինում երկար կանգնել զինվորականների հարեւանությամբ, սկսում են մեկը մյուսին հարցնել. «Էս էրեխեքի՞ն ինչու են էստեղ բերել կանգնեցրել»: Նշենք նաեւ, որ գնալով արդեն սովորական է դառնում զինվորների եւ նրանց հարազատների հանդիպումների տեսարանները: Իրենց զինվորի համար հարազատները նաեւ ուտելիք են տանում: Ի դեպ, տեղեկություններ կան, որ մարտի մեկի իրադարձությունների ժամանակ էլ զինվորները, որոնք ժամեր շարունակ շրջափակման օղակի մեջ էին պահում ցուցարարներին, զանգահարել են տուն եւ խնդրել, որ իրենց ուտելիք բերեն:

artmika said...

http://samizdatam.blogspot.com/2008/03/070308.html

ընդհատակյա թերթ
www.Payqar.net
07.03.08

Խիստ շեշտադրումներ

Հայաստանում ստեղծված ներքաղաքական վիճակը երեկ շարունակում էր մնալ միջազգային մամուլի ուշադրության կենտրոնում:ՀՀ-ին վերաբերող հոդվածներ էին տպագրվել «Նյու Յորք Թայմս», «Ֆայնենշլ Թայմս», եւ մի շարք այլ համաշխարհային հեղինակություն ունեցող թերթերում: Հայաստանից հատուկ ռեպորտաժ էին տարածել նաեւ «Ռոյթերը», «BBC»-ին, «Ասոշիեյթիդ Փրես»-ը եւ այլն: «Այն բանից հետո, երբ Հայաստանի ընդդիմությունը սկսեց պայքարել անցյալ ամիս կայացած նախագահական ընտրությունների կեղծիքների դեմ, իշխանությունը երկրում դաժան արտակարգ դրություն մտցրեց: ԱՄՆ նախագահ Բուշը եւ Արեւմտյան մյուս լիդերները պետք է հասկացնեն Հայաստանի իշխանություններին, որ այդ պահվածն անընդունելի է եւ կարող է խաթարել Հայաստանի հետ հետագա հարաբերությունները»,-գրել էր «Նյու Յորք Թայմս»-ը, որտեղ նաեւ նշված էր, որ ականատեսները թերթի թղթակցին պատմել են, որ անցյալ կիրակի իշխանության ներկայացուցիչները զենքեր եւ պայթուցիկներ են տեղադրել քնած ցուցարարների շարքերում, այնուհետեւ հայտարարելով, թե ցուցարարները պատրաստվում են գրոհի, ոստիկանությունը հարձակվել է ցուցարարների վրա: «Հաջորդ օրը գործող նախագահը տանկերը հանեց փողոց, արգելեց հանրահավաքները եւ հրամայեց ՀՀ ԶԼՄ-ներին հրապարակել միայն իր կառավարության տրամադրած տեղեկատվությունը»,-շարունակել է թերթը: «Նյու Յորք Թայմս»-ը գրում է նաեւ, որ Ջորջ Բուշը պետք է բարձրաձայն արտահայտվեր Հայաստանում տիրող իրավիճակի մասին, ինչը ավելի ազդեցիկ կդարձներ ԱՄՆ պետքարտուղարության հայտարարությունը: Գրեթե նույն շեշտադրումներով են հանդես եկել նաեւ արեւմտյան վերը նշված թերթերը:


Րաֆֆի Հովհաննիսյանը հանդիպել է Պրեսկոտին եւ Բրայզային

Հայաստանում նախագահական ընտրությունները դիտարկող Եվրախորհրդի Խորհրդարանական վեհաժողովի ժամանակավոր հանձնաժողովի նախագահ Ջոն Պրեսկոտը այսօր հանդիպումներ է ունեցել Ազգային ժողովի խմբակցությունների հետ:«Ժառանգություն» խմբակցության ղեկավար Րաֆֆի Հովհաննիսյանի, խմբակցության անդամներ Անահիտ Բախշյանի եւ Վարդան Խաչատրյանի հետ հանդիպման ժամանակ Պրեսկոտն անդրադարձել է նախընտրական շրջանում Լեւոն Տեր-Պետրոսյանի հետ ունեցած հանդիպմանը եւ նշել, որ նրա տեղեկացմամբ, այդ շրջանում արդեն ստեղծվել էր լուրջ իրավիճակ` կապված խոսքի ազատության եւ մարդու իրավունքների հետ: Ներկայացնելով հետընտրական իրավիճակի վերաբերյալ իր տպավորություններն ու մտահոգությունները` Պրեսկոտն անհրաժեշտ է համարել երկխոսության ծավալումը եւ հավաստիացրել, որ դրա համար եվրոպական միջազգային կառույցները կօգտագործեն իրենց բոլոր հնարավորությունները: ԵԽԽՎ-ի ժամանակավոր հանձնաժողովի նախագահն անհրաժեշտ է համարել արտակարգ դրության պայմաններում որոշ սահմանափակումների կրճատումը, բաց եւ հրապարակային քննության անցկացումը, ինչը եւս կնպաստի հասարակության վստահության բարձրացմանը:

Րաֆֆի Հովհաննիսյանն անդրադարձել է հետընտրական զարգացումներին եւ կարեւորել տարբեր մակարդակներում երկակի ստանդարտների կիրառման բացառումը: Նա ներկայացրել է նախընտրական եւ հետընտրական իրադարձությունները եւ նկատել, որ ներկայումս Սահմանադրական դատարանում ընթացող դատաքննությունը կատարվում է արտակարգ դրության պայմաններում, ինչը չի կարող օրինական համարվել եւ հասարակության մեջ կխորացնի դատական համակարգի նկատմամբ անվստահությունը: «Ժառանգության» ղեկավարը կարծիք է հայտնել, թե քիչ բան է արվում երկխոսություն ծավալելու համար. մասնավորապես, տրվում է միակողմանի տեղեկատվություն, ձերբակալվում են բացառապես ընդդիմության ներկայացուցիչները: Րաֆֆի Հովհաննիսյանը հույս է հայտնել, որ Ջոն Պրեսկոտի այցը կնպաստի երկխոսության ծավալմանը:Իսկ երեկոյան էլ Րաֆֆի Հովհաննիսյանն ընդունել է ԵԱՀԿ-ի Մինսկի խմբի ամերիկացի համանախագահ, ԱՄՆ-ի պետքարտուղար տեղակալի օգնական Մեթյու Բրայզային եւ ԱՄՆ-ի գործերի ժամանակավոր հավատարմատար Ջոզե‎ֆ Փենինգթոնին: «Ժառանգություն» կուսակցության տրամադրած հաղորդագրության համաձայն` հանդիպման ընթացքում քննարկվել են տարածաշրջանային եւ Հայաստանի ներքաղաքական զարգացումներին առնչվող մարտահրավերները:

Այնուհետեւ ՀՀ-ում ԱՄՆ-ի դեսպանատանը Մեթյու Բրայզայի հետ են հանդիպել նաեւ «Ժառանգություն» խմբակցության անդամներ Անահիտ Բախշյանը եւ Ստեփան Սաֆարյանը: Պատգամավորները ներկայացրել են նախագահական ընտրություններից հետո Հայաստանում ստեղծված լարվածության լիցքաթափման վերաբերյալ իրենց մոտեցումները:

Ասենք, բոլորին ազատազրկեցին, հետո՞

«Մենք ոստիկանության տեսանյութերում տեսնում ենք, որ առանց որեւէ անձանագրություն կազմելու, առանց ընթերակաների, առանց համապատասխան ձեռնոցների եւ այլն, ոստիկանները ձեռք են տալիս Ազատության հրապարակում գտնվող զենք զինամթերքին:Այսինքն, եթե դրանք իրեղեն ապացույցներ են, ապա քրեական դատավարության մեջ կան հստակ չափանիշներ, թե ինչպես պետք է այդ իրեղեն ապացույցները հավաքվեն, ինչ որոշման հիման վրա, ինչ կարգով: Փաստացի, ոստիկանն իր ձեռքով ձեռք է տալիս զենքին: Հիմա ինչպե՞ս կարող է արտաքին դիտորդը համոզված լինի, որ այդ գործընթացը տեղի է ունեցել օրենքի սահմաններում, տեղի է ունեցել իրավաչափ, տեղի է ունեցել իրապես ինչ-որ հանցագործություն բացահայտելու եւ կանխելու համար: Ես կարող եմ որպես արտաքին դիտորդ ասել, որ այս զենքերը ինչ-որ մեկի կողմից, հենց նույն իրավապահների կողմից, կարող է բերել էին եւ այդտեղ տեղադրել»,- երեկ հրավիրված ասուլիսի ժամանակ ասել է ԱԺ «Ժառանգություն» խմբակցության պատգամավոր Զարուհի Փոստանջյանը: Նա նաեւ հայտարարել է, որ որեւէ անձի կարելի է բերման ենթարկել ոստիկանություն միայն որեւէ քրեական գործի շրջանակներում: Այնինչ արդեն փետրվարի 19-ից հետո եւ 19-ին էլ ներառյալ, Լեւոն Տեր-Պետրոսյանի բազմաթիվ վստահված անձինք, դիտորդներ, համախոհներ անհետացել են եւ գտնվել են ոստիկանության բաժանմունքներում: Մարտի 1-ի առավոտյան, ժամը 8-11.30-ը Զարուհի Փոստանջյանն ականատես է եղել, թե ինչպես են ծեծված, արյունահոսող վերքերով մարդկանց բերում ոստիկանության բաժանմունք, հետո բաժանմունքից սեփական համարանիշներով մեքենաներով տանում էին հայտնի չէ, թե ուր: «Այնտեղ կար անչափահաս, 10-12 տարեկան երեխա: Մինչդեռ օրենքն ասում է, անչափահաս երեխային, հղի կնոջը բերման ենթարկելու իրավունք չունեն: Ինչպես էր այդ երեխան` ծեծված վիճակում այնտեղ հայտնվել, ո՞ւր տարան այդ երեխային, բացարձակ պարզ չէ»- հարցրել է պատգամավորը: Նա ասել է նաեւ, որ տեսել է, թե ինչպես են բազմաթիվ ծեծված մարդիկ, արյունահոսող վերքերով դուրս հանվում ոստիկանության բաժանմունքից: Անդրադառնալով այն հարցին, թե որքանով է արտակարգ դրություն մտցնելու հրամանագիրը համապատասխանում ԵԽ-ի առաջ ՀՀ-ի ստանձնած պարտավորություններին, Զարուհի Փոստանջյանն ասել է, որ մինչեւ արտակարգ դրություն հայտարարելը մենք պարտավոր էինք եվրոպական կոնվենցիայի 15 հոդվածի համաձայն, անհապաղ այդ մասին տեղյակ պահել Եվրոպայի խորհրդի գլխավոր քարտուղար Թերի Դեւիսին, քանի որ մենք վավերացրել ենք այդ կոնվենցիան: Ընդ որում, ըստ տիկին Փոստանջյանի, դա պետք է արվեր ոչ թե 1 էջի վրա, այլ դա պետք է լիներ հստակ հիմնավորված փաստաթուղթ, թե որն է արտակարգ դրություն մտցնելու հիմքը: Դա, սակայն, չի արվել: Այսինքն, այդ պահին, ըստ պատգամավորի, խախտվել են կոնվենցիայի մի շարք հոդվածներ: Բացի այն, որ ԵԽ գլխավոր քարտուղարին այդ մասին տեղյակ չի պահվել, նաեւ անհիմն կասեցվել է որոշ լրատվամիջոցների գործունեությունը: Զարուհի Փոստանջյանը հայտարարել է, որ այն ընտրություններից հետո, որոնք տեղի ունեցան փետրվարի 19-ին, հասարակության լայն շերտերը չէին կարող դուրս չգալ փողոց եւ իրենց դժգոհությունը չհայտնել: Մարդիկ հասկանում էին, որ իրենց իրավունքները կոպտորեն ոտնահարվել են եւ չէին կարող լռել: Այն հարցին, թե արդյո՞ք միջազգային ճնշումները բավարար են, որ այսօր իշխանությունների կողմից մարդկանց վրա կիրառվող ճնշումները կանխվեն, պատգամավորը պատասխանել է,- «Մենք մեր հույսը պետք է դնենք մեզ վրա, եւ բոլոր այն քաղաքացիները, ովքեր ենթարկվել են բռնությունների ու ապօրինությունների, պետք է հետամուտ լինեն եւ մինչեւ վերջ իրավական հարթության մեջ իրենց բողոքները տեղ հասցնեն»: Ըստ նրա, բավական շատ նյութ կա, որ իրավապահ մարմինները թե’ մարտի 1-ի առավոտյան, թե երեկոյան չեն գործել օրենքի շրջանակներում: Այսինքն, երբ առավոտյան խաղաղ ցուցարարների նկատմամբ կիրառվել է բռնություն, որեւէ հիմք չի եղել դրա համար: «Նրանք կիրառել են նաեւ էլեկտրաշոկ: Ու քնած կնոջ, երեխաների նկատմամբ նման ձեւով կիրառված ուժը, բնական է, պետք է զայրույթ առաջացներ: Բայց իշխանությունն ուներ ջրցան մեքենաներ, գոնե դա օգտագործեին, ոչ թե զենք: Մահտեսյանն ասում է` հրազեն չի կիրառվել: Բայց 8 զոհվածներից առնվազն մեկին ես գիտեմ, որ հրազենից է մահացել: Այսինքն, արդեն ոչ լիարժեք տեղեկատվություն են տալիս, որն իրականությանը չի համապատասխանում»,- ասել է Զարուհի Փոստանջյանը:

«Ժառանգություն» կուսակցությունն այժմ զբաղված է մարտի 1-ի զոհերի իրական թիվը ճշտելով: Դա, սակայն, բավական բարդ գործ է, քանի որ իշխանությունների կողմից ամեն կերպ փորձ է արվում այդ թիվը գաղտնի պահել: Ի դեպ, այս օրերին իրավապահ համակարգում այնպիսի խայտառակ իրավիճակ է տիրում եւ այնքան մարդու են փաստացի անազատության մեջ պահում, որ անգամ իրենք չգիտեն, թե որ քննիչը որ գործով է զբաղվում: Իսկ փաստաբաններին էլ օրերով թույլ չեն տալիս տեսակցել իրենց պաշտպանյալների հետ: Մի խոսքով, ըստ պատգամավորի, ամբողջ այս նախաքննությունը բավական տարերային բնույթ է կրում, քանի որ իշխանությունների մոտ խուճապային վիճակ է ու հենց այդ խուճապն էր պատճառը, որ նրանք գնացին բռնությունների: «ՀՀ-ում նախագահի պաշտոնում պաշտոնավարող անձն իրեն հռչակել է Սադամ Հուսեյն: Ես այդպես եմ գնահատում, որովհետեւ արտակարգ դրությունը մտցվել է կոնվենցիայի խախտմամբ: Եթե նման պայմաններում արձակվում է հրամանագիր, որով փակվում են ԶԼՄ-ներ, տեղի են ունենում զանգվածային բռնաճնշումներ, մարդու իրավունքների սահմանափակում, զանգվածային ձերբակալություններ ու կալանավորումները, ահաբեկում, նախ, այդ ամենի համար պետք է պատասխան տա հրամանագիր տվողը: Ինչքա՞ն կարող են այսպես պահել: Որքա՞ն մարդ պիտի ազատազրկեն: Յուրաքանչյուր ազատազրկված անձ իր հետեւից ունի մի մեծ բանակ, որոնք նույնպես դառնում են մի հսկայական զանգված, որոնք նույնպես դեմ են այդ գործողություններին: Ասենք, բոլորին ազատազրկեցին, հետո՞: Նրանք ընտրել են մի ճանապարհ, որը նախապես դատապարտված է: Լավ, մենք մեկ ամիս հետո ինչպե՞ս ենք ապրելու: Հրամանագիր ստորագրողը չի գնահատել, թե ինչ հետեւանքներ է այն ունենալու»,- ասել է Զարուհի Փոստանջյանը:


Դիմելու են Եվրադատարան

ԱԺ «Ժառանգություն» խմբակցության պատգամավոր Զարուհի Փոստանջյանը երեկ Մամուլի ազգային ակումբում հայտարարել է, որ իրենք պատրաստվում են դիմել Մարդու իրավունքների Եվրոպական դատարան:Այս մասին տիկին Փոստանջյանը հայտարարել է այն բանից հետո, երբ լրագրողները նրան հարցրել են, թե ինչու այն գիշերը, երբ Քոչարյանն ԱԺ-ին նախագիծ էր ներկայացրել Երեւանում արտակարգ դրություն մտցնելու մասին, «Ժառանգություն» խմբակցությունն այլ նախագիծ չի ներկայացրել: «Այդ պահին եթե մենք որեւէ նախագիծ ներկայացնեինք, միեւնույն է, որեւէ ազդեցություն չէր ունենալու: Այդ իսկ պատճառով մենք որոշեցինք գնալ ուրիշ ճանապարհով: Մենք ներկայումս պատրաստում ենք բողոք` միանգամից դիմելու Մարդու իրավունքների եվրոպական դատարան: Եվրոպական դատարանն ունի նման ընթացակարգ, որը նման իրավիճակներում նախատեսում է միանգամից դիմել այնտեղ, երբ որեւէ երկրի պետական մեխանիզմներն արդյունավետ չեն»,- ասել է Զարուհի Փոստանջյանը: Նրա կարծիքով, այս ճանապարհով պայքարն ավելի արդյունավետ կլինի, քան եթե իրենք Աժ-ին նախագիծ ներկայացնեին, որը, միեւնույն է, չէր անցնելու, որովհետեւ, ըստ նրա, մենք ունենք ԱԺ, որը շատ հեշտ ու հանգիստ, առանց որեւէ իրավական ու բարոյական հիմքերի կարողացավ հանձնել 4 պատգամավորների: Խոսքը Լեւոն Տեր-Պետրոսյանին աջակցող պատգամավորների մասին է` Հակոբ Հակոբյանի, Մյասնիկ Մալխասյանի, Սասուն Միքայելյանի եւ Խաչատուր Սուքիասյանի, որոնց ՀՀ գլխավոր դատախազի միջնորդությամբ ԱԺ-ն փակ գաղտնի քվեարկությամբ զրկեց պատգամավորական անձեռնմխելիությունից: «Դատախազի նման միջնորդագրի դեպքում մեր պատգամավորները նման քայլի չպետք է դիմեին եւ չպետք է հանձնեին մեր այդ 4 գործընկերներին»,- երեկ ասել է Զարուհի Փոստանջյանը:

ԱԺ «Ժառանգություն» խմբակցությունը Երեւանում հայտարարված արտակարգ դրության հրամանագրի օրինականությունը վիճարկելու նպատակով Մարդու իրավունքների եվրոպական դատարան հայց կուղարկի, ըստ ամենայնի, արդեն վաղը:

Դիմելու են Հաագա

Խիստ հավաստի աղբյուրներից հայտնի դարձավ, որ ֆրանսահայ մի շարք փաստաբաններ պատրաստվում են դիմել Հաագայի դատարան` պատասխանատվության ենթարկելու Ռոբերտ Քոչարյանին:Արդեն Քոչարյանի դեմ պատրաստվում է գործ` կապված 2008-ի մարտի 1-ի դեպքերի հետ:


«Սպեցնազի» հագուստ` թիկնապահներին

Ըստ Գրիգոր Լուսավորիչ փողոցի եւ դրա մոտակայքի բնակիչների, ովքեր իրենց պատշգամբներից ականատես են եղել մարտի 1-ի գիշերվա դեպքերին, այդ փողոցներում են գտնվել զինված բազմաթիվ մարդիկ Ազգային անվտանգության ծառայության «սպեցնազի» համազգեստով:«Սպեցնազի» շորերով այդ մարդկանց հագին, սակայն, եղել են տարբեր կոշիկներ: Իսկ ինչպես հայտնի է, «սպեցնազի» համազգեստն առանձնանում է եւ բոլորը կրում են միեւնույն ձեւի համազգեստ ու կոշիկներ: Արդեն հավաստի տեղեկություններ կան այն մասին, ԱԺ պատգամավորներ Լֆիկ Սամոյի, Ալյուր Լյովիկի եւ մի քանի այլ մականունավոր պատգամավորների թիկնազորին բաժանվել է «սպեցնազի» հագուստ եւ հենց նրանք են կրակել ժողովրդի վրա: Տեղեկություններ կան նաեւ այն մասին, որ «դեպքի» վայրում է եղել նաեւ անձամբ Ալյուր Լյովիկը:


3-ի վիճակը ծանր է

Ըստ REGNUM գործակալության տվյալների, մարտի 1-ի հայտնի դեպքերից տուժածներից 3-ը գտնվում են շատ ծանր վիճակում:Նրանցից մեկը կրիտիկական վիճակում է, եւ գտնվում է Միքայելյանի անվան վիրաբուժական ինստիտուտի վերակենդանացման բաժնում, մյուս 2-ը գտնվում են «Արմենիա» հանրապետական-կլինիկական հիվանդանոցում:


Ինտենսիվ հանդիպումներ

Մարտի 7-ին ՀՀ առաջին նախագահ Լևոն Տեր-Պետրոսյանը երկու անգամ հանդիպել է Հարավային Կովկասում Եվրամիության հատուկ հանձնակատար Պիտեր Սեմնեբիին և նրա գլխավորած պատվիրակության հետ, որի կազմում էին Հայաստանում Ֆրանսիայի արտակարգ և լիազոր դեսպան Սերժ Սմեսսովը, Հայաստանում Եվրոպական Հանձնաժողովի պատվիրակության գործերի ժամանակավոր հավատարմատար Ռաուլ դե Լուզենբերգերը և այլ անձինք:Հանդիպման ընթացքում քննարկվել են Հայաստանում ստեղծված իրավիճակից դուրս գալու հնարավոր ելքերը` հիմնված ԵՄ Նախագահության մարտի 4-ի հայտարարության վրա, որը, ինչպես Լևոն Տեր-Պետրոսյանը հավաստել է Սահմանադրական դատարանում ունեցած իր ելույթում, նա ընդունում է ամբողջությամբ և համարում իրավիճակից դուրս գալու լավագույն առաջարկը:

Մարտի 7-ին ՀՀ առաջին նախագահ Լևոն Տեր-Պետրոսյանը հանդիպել է ԱՄՆ Պետքարտուղարի Եվրոպայի ու Եվրասիայի հարցերով տեղակալի օգնական Մեթյու Բրայզայի գլխավորած պատվիրակության հետ, որի կազմում էին Հայաստանում ԱՄՆ գործերի ժամանակավոր հավատարմատար Ջոզեֆ Փեննինգտոնը, ԱՄՆ Դեսպանության քաղաքական բաժնի ղեկավար Սթիվեն Բենքսը: Հանդիպման ընթացքում քննարկվել են Հայաստանի ներքին իրավիճակի կարգավորման հետ կապված հարցեր, ինչպես նաև Լեռնային Ղարաբաղի հակամարտության կարգավորման հեռանկարները: Անդրադարձ է եղել նաև վերջին օրերին շփման գծում արձանագրված զինադադարի խախտման դեպքերին:

Այս մասին հաղորդագրություն է տարածել ՀՀ առաջին նախագահ Լեւոն Տեր-Պետրոսյանի գրասենյակը:


փորձում են չձանձրանալ

Երեւանի փողոցներում հանդիպող զինվորականների թիվը, կարծես, չի նվազում: Նրանք, որ հիմնականում երիտասարդ տղաներ են, արդեն քանի օր է իրենց ժամանակի մեծ մասն անցկացնում են դրսում` անիմաստ հերթապահության կանգնելով:Դա, իհարկե, առանձնապես հետաքրքիր զբաղմունք չէր լինի, եթե գոյություն չունենար աղջիկների հանգամանքը:

Զինվորական երիտասարդները ժամանակն անտեղի չեն անցկացնում եւ շատ ուշադիր զննում են իրենց կողքով անցնող աղջիկներին: Եւ եթե հանկարծ նկատում են, որ իրենցից որոշակի հեռավորության վրա գտնվող ընկերը բաց է թողնում այդպիսի տեսարանը, անմիջապես ձայն են տալիս նրան: Որոշ ոստիկաններ, եթե կա այդպիսի հնարավորություն, փորձում են իրենց ձանձրույթը մեղմել երաժշտություն լսելով, որը միացնում են իրենցից մի քիչ հեռու կանգնած եւ իրենց պատկանող ավտոմեքենայում: Իսկ մայրաքաղաքի բնակիչները, որոնք գործի բերումով, ասենք` տրանսպորտի սպասելիս, ստիպված են լինում երկար կանգնել զինվորականների հարեւանությամբ, սկսում են մեկը մյուսին հարցնել. «Էս էրեխեքի՞ն ինչու են էստեղ բերել կանգնեցրել»: Նշենք նաեւ, որ գնալով արդեն սովորական է դառնում զինվորների եւ նրանց հարազատների հանդիպումների տեսարանները: Իրենց զինվորի համար հարազատները նաեւ ուտելիք են տանում: Ի դեպ, տեղեկություններ կան, որ մարտի մեկի իրադարձությունների ժամանակ էլ զինվորները, որոնք ժամեր շարունակ շրջափակման օղակի մեջ էին պահում ցուցարարներին, զանգահարել են տուն եւ խնդրել, որ իրենց ուտելիք բերեն:


ԱՄՆ-ի վերաբերմունքը կախված կլինի իշխանությունների հետագա քայլերից

Հայաստանում ԱՄՆ-ի դեսպանատունը երեկ տարածել է հայտարարություն, որում, մասնավորապես, նշվում է, որ մարտի 7-ին Հայաստան է ժամանել ԱՄՆ-ի պետքարտուղարի Եվրոպայի ու Եվրասիայի հարցերով տեղակալի օգնական Մեթյու Բրայզան:Այցի ընթացքում նա հանդիպել է ՀՀ նախագահ Ռոբերտ քոչարյանին, Վարչապետ Սերժ Սարգսյանին, ԱԳ նախարար Վարդան Օսկանյանին, ՀՀ առաջին նախագահ Լեւոն Տեր-Պետրոսյանին եւ ընդդիմադիր այլ քաղաքական առաջնորդների եւ քաղաքացիական հասարակության ներկայացուցիչների:

Հանդիպումների ընթացքում նա խոսել է արտակարգ դրությունը չեղյալ հայտարարելու անհրաժեշտության մասին: Բրայզան նաեւ նշել է, որ լարվածությունը թուլացնելու լավագույն միջոցը բոլոր կողմերի միջեւ երկխոսությունն է, ինչը խրախուսելու համար անհրաժեշտ է հանել լրատվամիջոցների վրա դրված սահմանափակումները եւ վերականգնել մամուլի լիակատար անկախությունը:Ամերիկացի բարձրաստիճան դիվանագետը ընդգծել է, որ ոստիկանությունն ու դատարանները պետք է մանրակրկտություն ցուցաբերեն մարտի 1-ի եւ 2-ի դեպքերի հետ կապված հետաքննություններում, որպեսզի քաղաքական ընդդիմության հանդեպ հալածանքների տպավորություն չստեղծվի: Մեթյու Բրայզան նաեւ ընդգծել է, որ ԱՄՆ-ի հետ երկկողմ հարաբերությունները կախված կլինեն այն բանից, թե ինչ արագությամբ Հայաստանի իշխանությունները կկարողանան ժողովրդավարական ինստիտուցիոնալ դաշտ ձեւավորել երկրում:


Իրեն «պատին դեմ տված իշխանությո՞ւն, թե` Տեր-Պետրոսյանի աճող ժողովրդականությո՞ւն

Ռուսական «FinTimes» ինտերնետային պարբերականը երեկ հրապարակել է հայաստանյան ներքաղաքական վերջին իրադարձություններին նվիրված հոդված:Դրանում, մադնավորապես, նշվում է, որ փետրվարի 19-ին կայացած նախագահական ընտրությունների արդյունքների բողոքարկման գործընթացը, ընդդիմության բազմահազարանոց հանրահավաքները, որոնք իշխանությունների կողմից զսպվում են արյունահեղությամբ, եւ հայտարարված արտակարգ դրության ռեժիմը հանգեցրել է նրան, որ այսօր Հայաստանը ոչ այնքան Լեւոն Տեր-Պետրոսյանի կողմից է, որքան` Սերժ Սարգսյանի դեմ: «FinTimes»-ը գրում է, որ իրեն խայտառակ ընտրություններով վարկաբեկած իշխանությունը կրիտիկական պահին չդիմացավ եւ «ձեռքերին ազատություն տվեց»` մի ակնթարթում իր դեմ տրամադրելով ամբողջ միջազգային հասարակայնությանը: Պարբերականը նշում է, որ Հայաստանում ընդդիմադիր շարժումը գլխավորում է հենց այն նույն Լեւոն Տեր-Պետրոսյանը, որը 1980-ականների վերջերին իր կազմակերպած հանրահավաքներով կարողացավ Հայաստանում ջախջախել խորհրդային իշխանությունը: Հոդվածագիրը իրադարձությունների հետագա զարգացման մի քանի տարբերակներ է կանխատեսում: Ըստ հոդվածագրի, այն տարբերակները, որոնք ենթադրում են կողմերի միջեւ փոխզիջում, ճշմարտանման չեն, իսկ մյուս տարբերակները, որոնք ենթադրում են, որ արտակարգ դրության չեղյալ հայտարարումից հետո լարվածությունը ավելի կխորանա, Տեր-Պետրոսյանին կամ տանում են նախագահի նստավայր, կամ էլ` բանտ: «Երկու դեպքում էլ իշխող կոալիցիան վարկաբեկվելու է, ինչը վերջինիս համար ձեռնտու չէ»-կարծիք է հայտնում հեղինակը:«Ռուսաստանի համար ի՞նչ է ներկայացնում իրեն «պատին դեմ տված» հայաստանյան իշխող կոալիցիան եւ ի՞նչ Տեր-Պետրոսյանի աճող ժողովրդականությունը»,-հարց է տալիս հեղինակը: «Այն, որ Հայաստանը Ռուսաստանի համար ռազմավարական տեսանկյունից շատ կարեւոր երկիր է, կասկած չկա: Եվ, ի տարբերություն, Ռուսաստանի դեմ ագրեսիվորեն տրամադրված Վրաստանի կամ Ադրբեջանի, ուր ԱՄՆ-ը «նշանակել է իր մարդկանց» մենք դեռ Հայաստանը պահում ենք: Իսկ Հայաստանի նկատմամբ վերահսկողության կորստով Կրեմլը ամբողջությամբ կկորցնի Կովկասը»-եզրափակում է հոդվածագիրը:



ՍԴ-Ն ԳՆԱՑ ՈՐՈՇՈՒՄ ԿԱՅԱՑՆԵԼՈՒ

ՀՀ Սահմանադրական դատարանում այսօր ավարտվեց փետրվարի 19-ին տեղի ունեցած նախագահական ընտրությունները անվավեր ճանաչելու պահանջով դիմումների քննարկումը: ՀՀ առաջին նախագահ, նախագահի թեկնածու Լեւոն Տեր-Պետրոսյանի լիազոր ներկայացուցիչներ Արտակ Զեյնալյանը, Վահե Գրիգորյանը եւ Պարգեւ Օհանյանը հանդես եկան եզրափակիչ խոսքերով, իսկ պատասխանող կողմը շարունակեց պնդել իրենց իրականացրած կեղծիքները: Այդքանով, ՍԴ-ն ավարտեց դիմումների քննարկումը եւ գնաց խորհրդակցական սենյակ որոշում կայացնելու: Ստորեւ ներկայացնում ենք փաստաբան Վահե Գրիգորյանի խոսքն ամբողջությամբ.
«Ի լրումն նախկինում մեր կողմից ներկայացված դիմումի եւ բացատրությունների` սույն ամփոփիչ ելույթում ընդամենը հակիրճ կանդրադառնանք հետեւյալ 3 հարցադրումներին.

1. Հայաստանի Հանրապետության Նախագահ Ռոբերտ Քոչարյանը միջամտել է նախընտրական քարոզչությանը, իրականացրել է նախընտրական քարոզչություն հօգուտ Նախագահի թեկնածու Սերժ Սարգսյանի եւ ընդդեմ դիմողի: Սույն հանգամանքը որեւէ կերպ չի առարկվել պատասխանողների կողմից: Ավելին,ի պատասխան մեր հարցի` պատասխանողի ներկայացուցիչ Գ. Ազարյանը պատասխանեց, որ Հայաստանի Հանրապետության Նախագահը «ոչ թե զբաղվել է նախընտրական քարոզչությամբ, այլ քաղաքական գործունեությամբ»: Իրականության մեջ սա ոչ թե առարկություն էր մեր պնդմանը, այլ դրա հաստատումը, քանի որ նախընտրական քարոզչությունը քաղաքական գործունեության ամենավառ դրսեւորումներից է: Ավելին, դատարանի հարցերից մեկին պատասխանելիս նույն ներկայացուցիչը իր խոսքում բառացիորեն նշեց, որ ներկայացված քաղաքական գործունեության մեջ որոշակիորեն կային նախընտրական քարոզչության տարրեր: Բացի այս, եթե մի պահ վերանանք մեր բոլոր առարկություններից առ այն, թե ինչպես է Հայաստանի Հանրապետության Նախագահի պաշտոնում ընտրվել Նախագահ Ռոբերտ Քոչարյանը 2003թ.-ին, ապա զուտ պաշտոնական վիճակագրության հիման վրա նրան կողմ են քվերակել ընտրողների 1 մլն-ից ավելին:

Դատարանին խնդրում ենք այս թվին համադրել Սերժ Սարգսյանին ընտրված համարելու համար անհրաժեշտ այն 46.000 ձայները, որոնք նրա համար ապահովել են մեկ փուլով ընտրվելու հնարավորություն: Մի՞թե Հայաստանի Հանրապետության Նախագահ Ռոբերտ Քոչարյանը այս երկրում չունի 46.000 համակիրներ եւ ընտրողներ, որոնք նրա կոչով եւ հորդորով իրենց ձայնը կտային թեկնածու Սերժ Սարգսյանին:

2. Հայաստանի Հանրապետության վարչապետ Սերժ Սարգսյանի պաշտոնավարման արդյունքում ձեւավորված թեկնածուների միջեւ պայմանների հավասարության վերաբերյալ թեկնածուի ներակայացուցիչը Բարձր դատարանի առջեւ հայտնեց, որ այդ հավասարությունը կարող է լինել միայն հարաբերական: Ըստ էության չենք կարող առարկել այն փաստարկին, որ հավասարությունը բացարձակ չի կարող լինել ամեն դեպքում, սակայն եթե հարաբերական հավասարության սահմանը ընդգրկում է նաեւ վարչապետի լիազորությունների ծավալը, ապա այդ դեպքում ո±րն է անհավասարությունը: Վարչապետի լիազորությունների ծավալից առավել լիազորություններ ունի միայն հանրապետության Նախագահը, որը, ինչպես մեր ընդդիմախոսներն են պնդում, պարտավոր չէ նախընտրական քարոզչության մասնակցելիս դադարեցնել իր լիազորությունները: Փաստորեն, հարաբերական հավասարության սահմանը ներառում է այն առավելագույնը, որից դուրս այլեւս չկա որեւէ լիազորություն կամ դիրքի առավելություն: Այս դեպքում տարակուսելի է, թե ինչու է առհասարակ օրենսդրորեն ամրագրված թեկնածուների միջեւ հավասարության ապահովման պայմանը, այն դեպքում, երբ թեկնածուների միջեւ անհավասարությունը տեսականում եւ գործնականում անհնար է: Մեր կարծիքով հարաբերական հավասարության սահմանը ոչ մի դեպքում իր մեջ չի կարող ներառել Հայաստանի Հանրապետության վարչապետի սահմանադրական լիազորություններից եւ ոչ մեկը:

3. Ընդամենը 29.02.2008թ. մեր դիմումի մեջ այս դատարանին մենք կանխատեսումների ձեւով դատողություններ էինք ներկայացրել առ այն, որ ինչքան վտանգավոր կլիներ մեր երիտասարդ հանրապետության ժողովրդավարության համար Հայաստանի Հանրապետության Զինված ուժերի ներքաղաքական հարցերի հորձանուտում ներքաշվածությունը, եւ ինչ անդառնալի վնաս կհասցվեր մեր երկրում մարդկանց ազատություններին եւ իրավունքներին Զինված ուժերի` սահմանդրորեն ամրագրված ներքաղաքական հարցերում չեզոքության պայմանի խախտումը:

Արդեն 7 օր է` ներառյալ նաեւ սույն դատավարության ողջ ընթացքի համար մեր դատողություններն այլեւս կանխատեսումներ չեն. դրանք իրականություն են:
Պատմության ընթացքում շատ հազվադեպ է պատահում, երբ այս կամ այն համայնքի, պետության, հասարակության տնտեսական, մշակութային, սոցիալական, քաղաքական պատասխանատվությունն ընկնում է արդարադատության ատյանի վրա:
Այս դատարանն իր որոշմամբ կհավաստի, թե որքանով է Հայաստանի Հանրապետությունն իրավական պետություն եւ հավատարիմ այդ պետության սկզբունքներին:
Այս դատարանի պատասխանատվության ներքո է նաեւ պատասխանել, թե որքանով է մեր հանրապետությունը սոցիալական պետություն` հաշվի առնելով այն իրողությունը, որ վիճարկվող որոշման ուժի մեջ մնալը բացառելու է ցանկացած քաղաքացիական համերաշխության դրսեւորում: Իսկ քաղաքացիական համերաշխությունը ցանկացած սոցիալական պետության առաջնային բնութագրիչն է:

Ժողովրդավարության սկզբունքին հավատարիմ մնալը բացառվում է ցանկացած անազատ ընտրության իրականացմամբ: Եւ այս դատարանի հայեցողության սահմաններում է գտնվում որոշել, թե որքանով է գոյություն ունեցող փաստացի պետական կառույցը հավատարիմ ժողովրդավարության սկզբունքներին:

Եւ ի վերջո, ամենակարեւորը` ճգնաժամը, որ առկա է մեր երկում պայմանավորված զանգվածային եւ համակարգված ընտրախախտումներով, ստանալու է իր լուծումը: Այն կարող է լինել ներքին ռեսուրսի կամ օտար միջամտությունների արդյունքում: Ներքին իրավական ռեսուրսը ամբողջությամբ սպառված է: Մնացել է միայն օտար միջամտությունների ռեսուրսը, որի կիրառումը մեր երիտասարդ հանրապետությանը արտաքին քաղաքական ասպարեզում որոշակի ազատություններից զրկելու վտանգ է պարունակում: Եւ ուրեմն, 8 դատավորների ուսերին է ծանրացել Հայաստանի Հանրապետության ինքնիշխանության սահմանի որոշումը: Հուսով եմ, որ այդ սահմանը համապատասխանելու է մեր Սահմանադրության նախաբանին»:

Ի դեպ, ՍԴ որոշման հրապարակման վերջնաժամկետը մարտի 8-ի 24.00-ն է:


Սպանվածը Ապերն էր

Ինչպես արդեն տեղեկացրել ենք, ոստիկանության հաղորդագրության համաձայն մարտի 4-ին անհայտ անձը հրազենով կրակել եւ սպանել է 1972 թ. ծնված Արսեն Գալստյանին:
Արդեն տեղեկացրել ենք, որ Գալստյանը եղել է Էրեբունու թաղապետ Մհեր Սեդրակյանի` Թոխմախի Մհերի մերձավորներից: Ինչպես հաղորդում են մեր աղբյուրները, սպանվածը Թոխմախի Մհերի աջ թեւերից մեկն էր, ով հայտնի էր Ապեր մականունով:


Վրացական հ/կ-ները դիմում են

Երեկ վրացական մի շարք հասարակական կազմակերպությունների ներկայացուցիչներ հանդես են եկել պետիցիայով, որտեղ իրենց զորակցությունն են հայտնել հայ ժողովրդին եւ դատապարտել են ՀՀ առաջին նախագահ Լեւոն Տեր-Պետրոսյանի դեմ իրականացվող ռեպրեսիաները:

Այդ մասին վրացական հ/կ-ները հայտարարություն են արել «Շերատոն Մետեխի-Պալաս»-ում կայացած ասուլիսի ժամանակ: Միջազգային հանրությանն ուղղված պետիցիայում հ/կ-ների ներկայացուցիչները կոչ են արել պատժել հայկական իրավապահ մարմինների աշխատակիցներին, նպաստել ընդդիմադիր քաղաքական գործիչների ազատ արձակմանը, արտակարգ իրադրության վերացմանը, ընտրությունների ընթացքում տեղ գտած կեղծիքների ուսումնասիրությանն ու հայկական ԶԼՄ-ների ժողովրդավարացմանը:


Արտակարգ դրությունը միայն Երեւանում չէ

Հելսինկյան քաղաքացիական ասամբլեայի Վանաձորի գրասենյակը երեկ տարածել է հայտարարություն, որում, մասնավորապես, նշվում է, որ «Երևանում արտակարգ դրություն հայտարարելուց հետո ոչ մայրաքաղաքային տարածաշրջանների բնակիչները հայտվել են տեղեկատվական շրջափակման մեջ:

ՀՔԱ Վանաձորի գրասենյակը, հաշվի առնելով ստեղծված պայմանները, փորձեց ՀՀ Սահմանադրությամբ, օրենքներով և ՀՀ միջազգային պարտավորությունների շրջանակներում գոյություն ունեցող իրավական մեխանիզմներով իրականացնել իր իրավունքները: Վանաձորցիներին տեղեկատվություն տրամադրելու նպատակով կազմակերպությունը որոշեց հանրահավաք կազմակերպել Վանաձորում՝ ՀՀ «ժողովներ, հանրահավաքներ, երթեր և ցույցեր անցկացման մասին» ՀՀ օրենքին համապատասխան: 2008թ. մարտի 3-ին կազմակերպությունը գրությամբ դիմեց Վանաձորի քաղաքապետին 2008թ. մարտի 6-8-ը իրազեկման հանրահավաքների կազմակերպումը թույլատրելու համար: Քաղաքապետարանը, սակայն, մերժեց՝ պատճառաբանելով, որ հանրահավաքները կարող են վտանգ սպառնալ մասնակիցների կյանքին և առողջությանը: Այնուհետև կազմակերպությունը փորձեց տպագրել «Քաղաքացիական նախաձեռնություն» շաբաթաթերթի հատուկ համարը:

Նախապատրաստվեցին համապատասխան հոդվածները, սակայն այս անգամ էլ Լոռու մարզպետարանից տպարանի տնօրենին ուղղակիորեն հրահանգեցին չտպագրել մեր թերթը: Այսպիսով, արտակարգ դրության ռեժիմի պայմաններում վարչական ռեսուրսների կիրառմամբ, տնտեսվարող սուբյեկտների նկատմամբ ճնշումներով տեղական ինքնակառավարման և պետական կառավարման մարմինները խախտում են մարդու իրավունքներն ու հիմնարար ազատությունները նաև այլ բնակավայրերում: Այս պայմաններում փաստորեն մեզ ստիպում են գործել իրավական դաշտից դուրս, որպեսզի այնուհետև պատասխանատվության ենթարկեն չգրված օրենքները խախտելու համար»,-ասված է հայտարարության մեջ:


Որ միտինգի չգնան

Ինչպես հաղորդում է ԱԱԾ մեր աղբյուրները, հետընտրական շրջանում բավականին ուշագրավ իրավիճակ էր ստեղծվել ԱԱԾ-ում:

ԱԱԾ ղեկավարությունը ստիպում է իր աշխատակիցներին տուն գնալ բավականին ուշացումով, որպեսզի որեւէ մեկը հանկարծ չգնար ընդդիմության հանրահավաքներին: Բանն այն է, որ ԱԱԾ ղեկավարությունը պարզել է, որ իր աշխատակիցների մի մասը ոչ աշխատանքի բերումով հաճախում էին հանրահավաքներին:


Մահացել է Երվանդ Զախարյանի եղբայրը

Մարտի 4-ին մահացել է ԱԺ 3-րդ գումարման պատգամավոր, Երվանդ Զախարյանի եղբայր Սայադ Զախարյանը: Նշվում է, որ Զախարյանի մահված պատճառ է եղել քաղցքեղը:
Հիշեցնենք, որ Զախարյանը 2003-ից մինչեւ 2006-ի մայիսի 22-ը (Արթուր Բաղդասարյանի հրաժարակը ԱԺ նախագահի պաշտոնից) եղել է Օրինաց Երկիր կուսակցության եւ խմբակցության անդամ: Բաղդասարյանի հրաժարականից հետո Զախարյանը եղել է ՕԵԿ-ից թռած 11 պատգամավորներից մեկը: Ուշագրավն այն է, որ Զախարյանի մահվան մասին համառորեն լռություն են պահպանում հայրենի պատասխանատու լրատվամիջոցները:


Հանդիպել է Պրեսկոտի հետ

ՀՀ առաջին նախագահ Լեւոն Տեր-Պետրոսյանը երեկ հանդիպել է ԵԽԽՎ ժամանակավոր հանձնաժողովի նախագահ Ջոն Պրեսկոտի հետ:

Հանդիպման ընթացքում քննարկվել են Հայաստանում ստեղծված իրավիճակը եւ դրանից դուրս գալու հնարավոր ելքերը: Լեւոն Տեր-Պետրոսյանն ընդգծել է, որ ինքն ամբողջությամբ համաձայն է Եվրամիության Նախագահության հայտարարության մեջ արտացոլված կետերի հետ, որը նա դիտում է իր սեփական դիրքորոշում եւ ակնկալում իշխանությունների համարժեք պատասխանն այդ հայտարարությանը:


Սերժ Սարգսյանի տխուր ելույթի մեկնաբանությունները

Մարտի 6-ին կայացած կառավարության նիստում Սերժ Սարգսյանը մի տխուր ելույթ է ունեցել իր նախարարների առջեւ, որը ոչ թե պատասխաններ, այլ հարցեր է առաջացրել: Մեկնաբանենք Սերժ Սարգսյանի ելույթի որոշ դրույթներ:

«Ուզում եմ մեկ անգամ եւս փաստել, որ տեղի ունեցավ այն, ինչի մասին ամիսներ շարունակ մենք խոսում էինք, բայց չկարողացանք կանխել: Եւ եթե չկարողացանք կանխել, ապա մեղավոր ենք նաեւ մենք»,-ասել է Սերժ Սարգսյանը:

Մեկնաբանություն.
Եթե Սերժ Սարգսյանն ընդունում է, որ մեղավոր են նաեւ իրենք, ուրեմն իրենք պետք է բարոյականություն ունենան եւ առաջինը հրաժարական տան: Եթե վարչապետը չի կարողանում, ոստիկանապետը չի կարողանում, ազգային անվտանգության ծառայության պետը չի կարողանում կանխել իրադարձությունների ընթացքը, ուրեմն գործ ունենք ապաշնորհների հետ, ուրեմն նրանք բոլորը պետք է առաջինը հրաժարական տան: Սերժ Սարգսյանը չկարողացավ կանխել նաեւ հոկտեմբերի 27-ը: Բայց հրաժարական տալու փոխարեն սկսեց պատժել 27-ի զոհերի հարազատներին, բոլոր նրանց, ովքեր ուզում էին բացահայտել հոկտեմբերի 27-ը: Հիմա չի կարողացել կանխել մարտի մեկը, բայց հրաժարական տալու փոխարեն խոսում է բոլորին պատժելու մասին:

-------

«Մենք ունեցանք նյութական կորուստներ, բարոյական կորուստներ` կապված մեր երկրի անվտանգության հետ, եւ կորուստներ` կապված մեր երկրի միջազգային հեղինակության հետ»,- ասել է Սերժ Սարգսյանը:

Մեկնաբանություն.
Բա ինչպիսի~ բարոյական կորուստներ ունեցանք հոկտեմբերի 27-ից հետո, միջազգային հեղինակության ինչպիսի~ կորուստներ ունեցանք: Ինչո՞ւ պիտի հանդուրժենք, որ սերժսարգսյանների նմանների շնորհիվ անընդհատ ունենանք մարդկային, բարոյական, նյութական, հեղինակության կորուստներ: Այդ ինչ բարոյականությամբ նրանց պիտի հանդուրժենք, նրանց հետ պիտի երկխոսության գնանք: Իսկ ավելի բարոյական չէ՞, որ նրանք ինքնակամ հեռանան:

------

«Հասարակության մեջ չարությունը մեծացել է, հասարակությունը երկփեղկված է, եւ այս առումով, ես ակնկալում եմ բոլորիդ ակտիվ աշխատանքը այս ուղղությամբ: Պետք է մտնել երկխոսության մեջ, պետք է վիճել, բացատրել նույնիսկ` եթե դիմացինդ չի հասկանում: Նույնիսկ` եթե դիմացինդ ատելությունից կուրացած է: Երրորդ, ես պասիվություն եմ նկատում բոլորիդ աշխատանքներում, միջազգային կազմակերպությունների հետ կապված, ընդհանրապես, իրավիճակը ճիշտ ներկայացնելու հետ կապված: Ես առաջարկում եմ, որպեսզի բոլորդ ուշադրությամբ ուսումնասիրեք բոլոր այն նյութերը, որոնք մատուցվում են պաշտոնական խողովակներով, պետական կառավարման մարմինների կողմից եւ ձեզ հավաստիացնում եմ, որ այս տեղեկատվությունը ճշմարտություն է եւ առանց վարանելու դուք կարող եք հենվել այս փաստերի վրա»:

Մեկնաբանություն.
Արդյո՞ք սա չի նշանակում, որ Սերժ Սարգսյանի նախարարները չեն հավատում իրենց վարչապետին, չեն հավատում նրա ներկայացրած նյութերին, չեն հավատում պաշտոնական խողովակներով տրվող քարոզչությանը, չեն հավատում ոստիկանության ներկայացրած տեղեկատվությանը, չեն հավատում Ռոբերտ Քոչարյանի ելույթներում ասվածներին: Եթե հավատում են, ինչո՞ւ է Սերժ Սարգսյանը պիոների նման երդվում, որ դրանք ճշմարտություններ են: Ճշմարտությունն ապացուցելու համար չեն երդվում: Արդյո՞ք սա չի նշանակում, որ Սերժ Սարգսյանի ղեկավարած բուրգն իրոք քանդվել է, իրոք ճաքեր է տվել եւ այն պահվում է ռեպրեսիվ ապարատի միջոցով: Պատկերացնու ե՞ք, եթե նախարարները հավատային իրենց վարչապետին, ի~նչ ոգեւորությամբ կլծվեին նրա ճշմարտությունները պաշտպանելու գործին:

-----

«Փառք Աստծո, որ մեր բանակը կարողացավ մեկ անգամ եւս ապացուցել, որ կայացած կառույց է եւ կարողացավ համարժեք արձագանքել մեր անվտանգությանն սպառնացող խնդիրներին»,- ասել է Սերժ Սարգսյանը:

Մեկնաբանություն.
Ի՞նչ նկատի ունի Սերժ Սարգսյանը. որ բանակը կարողացավ կրակել սեփական ժողովրդի, խաղաղ ցուցարարների վրա՞, որ կարողացավ սադրել մարտի 1-ի իրավիճակը՞: Ադրբեջանական բանակը մեկ հարձակումով կարողանում է գրավել տարածաշրջանի ամենամարտունակ բանակի պահպանած դիրքերը եւ մի քանի ժամ հետո միայն, երկու վիրավոր զինվոր թողնելով, տարածաշրջանի ամենամարտունակ բանակը կարողանում է ետ վերցնել գրաված դիրքերը: Սա պաշտոնական տեղեկատվությամբ: Իրականում խոսակցություններ կան, որ այդ դիրքերը դեռ ադրբեջանակլան բանակի ձեռքում են: Ինչո՞ւ, որովհետեւ զինված ուժերի գլխավոր շտաբի պետն ու պաշտպանության նախարարը ուղնուծուծով ներքաշված են Սերժ Սարգսյանի ներքաղաքական խաղերում, բանակը թողած պաշտպանում են Սերժ Սարգսյանի դիքերը: Նրանք պատրաստ են կորուստներ ունենալ նաեւ ղարաբաղյան դիրքերում, միայն թե պահպանեն Սերժ Սարգսյանին:

-------

«Բոլորիդ կոչ եմ անում լինել ակտիվ, լինել նախաձեռնող, մենք հետամուտ ենք լինելու, որպեսզի բոլոր մեղավորները պատժվեն: Սա հարյուր տոկոս խոստանում եմ բոլորիդ. սա խոստում չի, սա պարտականություն է, որ ես անելու եմ»,-ասում է Սերժ Սարգսյանը:

Մեկնաբանություն.
Իսկ եթե մեղավորը Սերժ Սարգսյանն է, ո՞վ պիտի հետամուտ լինի, որ նա պատժվի: Մենք իրավունք ունե՞նք ունենալ մեղավորներին պատժելու մեր հետամուտ լինելու իրավունքը: Եվ ինչու՞ Սերժ Սարգսյանը հոկտեմբերի 27-ից հետո 100 տոկոսով չխոստացավ պատժել մեղավորներին եւ ինչու՞ դա Սերժ Սարգսյանի համար պարտականություն չէր: Եվ ընդհանրապես, զարմանալի է չէ՞, որ հոկտեմբերի 27-ից հետո Սերժ Սարգսյանի «Հայլուրն» այսքան ողբերգական տոներով չէր, այսքան շատ չէր խոստանում պատժել մեղավորներին, այսքան շատ երեւանցիներից կարծիք չէր հարցնում, որ դատապարտեն 27-ի կազմակերպիչներին: 27-ի գործը Քոչարյանը համարեց ուչաստկովիի բացահայտելու գորրծ, իսկ այսպիսի ծավալով գործ Քոչարյանն ու իր գլխավոր դատախազը դեռ չէին տեսել:

artmika said...

*http://samizdatam.blogspot.com/2008/03/080308.html

ՊԱՅՔԱ՛Ր, ՊԱՅՔԱ՛Ր, ՄԻՆՉԵՎ ՎԵ՛ՐՋ
ընդհատակյա թերթ
www.Payqar.org
08.03.08 (March 8, 2008)

ՄԱՄԼՈ ՀԱՂՈՐԴԱԳՐՈՒԹՅՈՒՆ
Մարտի 8-ին ՀՀ առաջին նախագահ Լևոն Տեր-Պետրոսյանը հանդիպել է Հայաստանում ԱՄՆ գործերի ժամանակավոր հավատարմատար Ջոզեֆ Փեննինգտոնին և ԱՄՆ Դեսպանության քաղաքական բաժնի ղեկավար Սթիվեն Բենքսին:
Ի շարունակություն նախորդ օրը կայացած հանդիպման, քննարկվել են Հայաստանում ստեղծված իրավիճակը և դրանից դուրս գալու հնարավոր ճանապարհները:

ՍԴ-ն հրապարակեց ղազագիրը
ՀՀ Սահմանադրական դատարանն այսօր հրապարակեց փետրվարի 19-ին տեղի ունեցած նախագահական ընտրությունների արդյունքները անվավեր ճանաչելու պահանջով դիմումների առնչությամբ կայացրած իր որոշումը:
ՀՀ առաջին նախագահ, նախագահի թեկնածու Լեւոն տեր-Պետրոսյանը եւ ժողովրդական կուսակցության նախագահ Տիգրան Կարապետյանը դիմել էին ՍԴ եւ պահանջել անվավեր ճանաչել ընտրությունների արդյունքները: ՍԴ քննարկումները սկսվելուց եւ դատարանի անդամների պահվածքից ակնհայտ էր, որ այդ մարմինը վաղուց մոռացել է ՀՀ Սահմանադրության եւ արդարադատության մասին: Սակայն, մինչեւ ջեբկիրն իր գողությունը չի անում ոչ ոք չի կարող նրան ասել հանցագործ:

Ուստի, երբ ՍԴ-ն հնազանդ ստրուկի պես իր գործն արեց եւ մերժեց ՀՀ ԿԸՀ-ի Սերժ Սարգսյանին ՀՀ նախագահ հռչակելու մասին որոշումը անվավեր ճանաչելու մասին դիմումները, ոչ մի նոր բան տեղի չունեցավ: Այսինքն, բոլորի համար վաղուց պարզ էր, որ ՍԴ-ն գործնականում ոչինչ չի որոշում եւ այս մարմնի անդամները Հայաստանի բարձրագույն ղեկավարության հնազանդ կամակատարներն են:
Ի դեպ, ՍԴ նախագահ Գագիկ Հարությունյանի համարձակությունը բավարարել էր միայն նրա համար, որ որոշում-«ղազագիրը» ինքը չհրապարակեր: Այդ պատասխանատու գործը նա հանձնարարել էր Հրանտ Նազարյանին, որն էլ ընթերցեց ՍԴ-ի որոշումը: Այն փաստը, որ ՍԴ որոշման բովանդակությունը մեղմ ասած խայտառակություն էր, նույնպես կարծում ենք բնական է, քանի որ կեղծիքը եւ սուտը ոչ ոք չի կարող որպես արդարադատություն ներկայացնել:

Եթե չդիմեին բռնության
Հայաստանի ԱԳ նախարարության մամուլի եւ տեղեկատվության վարչության նախկին պետ Վլադիմիր Կարապետյանը, ՆԱՏO-ի բաժնի նախկին ղեկավար Մարթա Այվազյանը, ԱՄՆ-ի եւ Կանադայի բաժնի նախկին ղեկավար Կարինե Աֆրիկյանը եւ Եվրոպայի վարչության նախկին խորհրդական Առաքել Սեմիրջյանը ուղերձով դիմել են ՄԱԿ-ի մարդու իրավունքների հարցերով գերագույն հանձնակատարին, ԵԱՀԿ-ի նախագահին, ԵԱՀԿ/ԺՀՄԻԳ-ի տնօրենին, ԵԱՀԿ-ի դեսպաններին, Եվրոպայի խորհրդի գլխավոր քարտուղարին, ՆԱՏՕ-ի գլխավոր քարտուղարին եւ Հայաստանում հավատարմագրված արտասահմանյան առաքելություններին:
Դիվանագետները ցավակցություն են հայտնել մարտի 1-ի ողբերգական իրադարձությունների ընթացքում զոհվածների ընտանիքներին: Միաժամանակ, նրանք վրդովմունք են հայտնել այդ արյունալի իրադարձությունների առիթով, պնդելով, որ «դրանցից կհաջողվեր խուսափել այն դեպքում, եթե իշխանությունները չդիմեին բռնության»:
Նրանք նաեւ շնորհակալություն են հայտնել ժողովրդավարական բոլոր հաստատություններին, որոնք արագ արձագանքել են երեւանյան իրադարձություններին:
«Մինչ Հայաստանի իշխանությունները փորձում են արդարացում գտնել զինված ուժերի գործադրման եւ քաղաքական ձերբակալությունների համար եւ ընդդիմությանը մեղադրում են իշխանությունը զավթելու փորձի մեջ, այս զարգացումների իրական դրդապատճառ են հանդիսացել նախագահական ընտրությունների անցկացումն ու արդյունքները, որոնք, ըստ BBC-ի հաղորդագրության, «լիովին համապատասխանում էին խորհրդային հին ստանդարտներինª ձայները գնվել են, ընտրողներին ահաբեկել են, հեռուստատեսության լուսաբանումը հավասարակշռված չի եղել», - ասված է ուղերձում:
«Մենք համոզված ենք, որ միայն ժողովրդավարական եւ արդար ճանապարհով ընտրված նախագահը կարող է ներքին խաղաղություն եւ կայունություն ապահովել Հայաստանում եւ վերականգնել երկրի խաթարված հեղինակությունը», - գրում են դիվանագետները:

FIDH-ը կոչ է անում անմիջապես վերացնել արտակարգ դրությունը
Մարդու իրավունքների միջազգային ֆեդերացիան, մարտի 3-ին տարածել է հայտարարություն, որտեղ մանրամասն նշելով նախընտրական եւ հետընտրական շրջանում տեղ գտած խախտումները, արձանագրում է.
«2008-ի մարտի 1-ին նախագահ Ռոբերտ Քոչարյանը հրամանագիր ստորագրեց Երեւանում մինչեւ մարտի 20-ը արտակարգ դրություն հայտարարելու վերաբերյալ… արգելված են ամեն տեսակի հրապարակային հավաքները եւ մայրաքաղաքում տեղի ունեցող ամեն տեղաշարժը, պետության հսկողության տակ են առնված զանգվածային տեղեկատվության միջոցների բոլոր հրապարակումները, ժամանակավորապես կասեցվել է այն քաղաքական կուսակցությունների եւ հ/կ-ների գործունեությունը, որոնք խոչընդոտում են «արտակարդ դրության հայտարարելու համար հիմք ծառայող հանգամանքների վերացմանը»…:
Այս իրավիճակը ստեղծվեց ոստիկանության ուժերի եւ ընդդիմադիր նախագահական թեկնածու Լեւոն Տեր-Պետրոսյանի կողմնակիցների միջեւ ընդհանուրմից հետո, որի արդյունքում 8 մարդ է զոհվել եւ առնվազն 130-ը վիրավորվել են:
Ըստ ԿԸՀ տվյալների, Սերժ Սարգսյանը հաղթել է ընտրությունները` ստանալով ընտրողների քվեների 53 %-ը, մինչդեռ Տեր-Պետրոսյանը ստացել է 21.5 %: Բողոքարարները պահանջում են արդյունքների վերանայում…:
ԵԱՀԿ եւ Եվրախորհրդի առաքելություններն անօրինականություններ էին նկատել քվեարկության ընթացքում, այդ թվում` ընտրողների ահաբեկում, ընտրակաշառքի բաժանման փորձեր, լցոնումներ, խախտումներ ձայների հաշվարկի ժամանակ, սակայն այնուհանդերձ եզարակցրել էին, որ ընտրությունները հիմնականում համապատասխանում էին ԵԱՀԿ եւ Եվրոպայի խորհրդի առջեւ ստանձնած պարտավորություններին եւ չափանիշներին:
Այնուհանդերձ, FIDH-ը եւ քաղաքացիական հասարակության ինստիտուտըª Հայաստանում FIDH–ին անդամակցող կազմակերպությունը, ահազանգեր էին ստանում կեղծիքների և խախտումների մասինª ինչպես քվեարկությունից առաջ, այնպես էլ դրանց ընթացքում և դրանցից հետո: Քաղաքացիական հասարակության ինստիտուտը մասնակցեց «Իրավական նախաձեռնություն. Ընտրություններ 2008» թեժ գծի աշխատանքին, որի նպատակը քաղաքացիներին անվճար իրավաբանական խորհրդակցությամբ և պաշտպանությամբ ապահովելն էր: Այս անվճար թեժ գիծը սկսել էր աշխատել հունվարի 15–ից մինչև մարտի 15–ը, իսկ ընտրությունների օրը երկրով մեկ գործում էին իրավական շտապ օգնության 40 մեքենա: Արագ արձագանքման յուրաքանչյուր խմբի կազմի մեջ ներգրավված էին մեկական իրավաբան, քաղաքացիական ակտիվիստ, դիտորդ և լրագրող, ովքեր պիտի փորձեին անմիջապես տեղերում պաշտպանություն և լուսաբանում ապահովել: Փետրվարի 19–ին թեժ գծով մոտ 475 ահազանգ էր ստացվել զանազան խախտումների վերաբերյալ, և շուրջ 70 զանգերի հետքերով իրավական շտապ օգնության մեքենաներ են ուղարկվել:
Խաղաղ ցույցերի ազատությունը պարբերաբար ոտնահարվում էր: Օրինակª փետրվարի 22–ին Արարատի մարզի Արտաշատ–Երևան մայրուղին փակվել էր, և մարդկանց թույլ չտրվեց մասնակցել պրն Տեր–Պետրոսյանի Երևանի հանրահավաքին: Ավելին, ըստ որոշ հայտարարությունների, պետական պաշտոնյաները պարտադրում էին մարդկանց մասնակցել Սերժ Սարգսյանի հանրահավաքին. նման տեղեկություններ են ստացվել թիվ 21, 43, 119, 114, 44, 9, 71, 194 և 68 դպրոցների ուսուցիչներից և աշակերտներից:
Ըստ Երևանի Մամուլի ակումբի և «Թիմ» հետազոտությունների կենտրոնից ստացված տեղեկություններիª կապված նախագահական ընտրությունների լուսաբանման մոնիտորինգի հետ, խիստ միակողմանի լուսաբանում է դիտարկվել հեռուստաընկերություններում և հատկապես պետական հեռուստաալիքներում:
Մի շարք քաղաքական ընդդիմախոսներ կալանքի են ենթարկվել տարբեր քրեական մեղադրանքներով:
…FIDH–ը կոչ է անում անմիջապես վերացնել արտակարգ դրությունը, որպեսզի լիարժեք ապահովվեն ազատ տեղաշարժվելու, արտահայտվելու, խաղաղ հավաքներ անցկացնելու ազատությունները և ազատ արձակվեն կամայական կերպով ձերբակալված բոլոր մարդիկ: FIDH–ը կոչ է անում երկու կողմերին չդիմել բռնության և ներգրավվել արդյունավետ երկխոսության մեջ:
FIDH–ը կոչ է անում Հայաստանի իշխանություններին անմիջապես անկողմնակալ հետաքննություն ձեռնարկել մարտի 1-ին և 2–ին անհամարժեք ուժի կիրառման կապակցությամբ և օրենքի առաջ կանգնեցնել բոլոր մեղավորներին:

Դատախազություն են հրավիրվել Ստեփան Դեմիրճյանն ու Ռուզան Խաչատրյանը
Ինչպես հաղորդում է «Ազատություն» ռադիոկայանը, այսօր դատախազություն են հրավիրվել ՀԺԿ առաջնորդ Ստեփան Դեմիրճյանն ու ՀԺԿ վարչության անդամ Ռուզան Խաչատրյանը:
Ինչպես «Ազատության»-ը ասել է Ռուզան Խաչատրյանը, իրեն հրավիրել էին նախագահական ընտրություններին հաջորդած, մասնավորապես` մարտի 1-ի եւ մարտի լույս 2-ի գիշերվա իրադարձությունների փաստով հարուցված քրեական գործի շրջանակներում հարցաքննության` «առայժմ, համենայն դեպս, իբրեւ վկա»: «Նախ` անընդհատ պնդում էին մասնակցությունը «ապօրինի»` ինչպես իրենք էին արտահայտվում, հանրահավաքներին, երթերին եւ այլն: Ես հակադարձում էի, որ Սահմանադրությամբ հռչակված է ազատ երթերի եւ հանրահավաքների, զանգվածային միջոցառումների իրավունք, եւ ես իրականացրել եմ իմ իրավունքը, իսկ «ապօրինի հանրահավաք» հասկացություն Հայաստանի օրենքում չկա: Բացի այդ, հետաքրքրվում էին` որ օրը որ ժամին որտեղ եմ եղել, ինչ եմ տեսել: Պնդում էին, որ զանգվածային անկարգություններ, սպանություններ, ինչպես այնտեղ հարցը ձեւակերպված էր, զենքի կիրառում եւ այլն: Ես պատասխանեցի, որ ես այդպիսի բաներ չեմ տեսել, հետո մամուլից եմ իմացել, որ ինչ-որ անկարգություններ են եղել Մաշտոցի պողոտայում, բայց հանրահավաքը տեղի է ունեցել Ֆրանսիայի դեսպանատան մոտ: Այնտեղ որեւէ այդպիսի բան չի եղել: Բայց երկու դրվագ, ինչին ականատես եմ եղել, ես մեջբերեցի: Առաջինը` ցերեկվա ժամերին ոստիկանության մեքենան թափով մխրճվեց ցուցարարների մեջ, եւ հետո մենք իմացանք, մեզ տեղեկացրեցին քաղաքացիները, որոնք երկու հոգու տարել էին հիվանդանոց` մի կնոջ եւ մի տղամարդու, նրանք ենթարկվել էին վրաերթի, ինչը ոստիկանությունը որեւէ կերպ չի ուզում ընդունել: Եվ եւս մեկ դրվագ, երբ ցուցարարների մի խումբ բերեցին տոպրակ, որի մեջ շշեր էին բենզինով լցված, եւ ասացին, որ առգրավել են այդ տոպրակը ոստիկանության մեքենայից»,- ռադիոկայանին պատմել է Խաչատրյանը: Խաչատրյանի խոսքերով, հարցաքննությունը տեւել է չորս ժամ: «Երբ ես այնտեղ էի, հարցաքննության եկավ նաեւ Ստեփան Դեմիրճյանը իր փաստաբան Աշոտ Սարգսյանի ուղեկցությամբ», - պատմել է Ռուզան Խաչատրյանն ու հավելել. - «Ասեմ, որ ինձ հարցրեցին նախապես` ուզո՞ւմ եմ փաստաբան, թե՞ոչ: Ես պատասխանեցի, որ այս պահին փաստաբանի կարիք չունեմ, հետագայում, եթե պետք լինի, կհրավիրեմ»: Ինչպես նշում է «Ազատությունը», Խաչատրյանի հետ հարցազրույցի պահին Ստեփան Դեմիրճյանը դեռ դատախազությունում է եղել:

Կանանց երթ
Այսօր մարտի 8-ն է` կանանց տոնը:
Այս օրը, սակայն, Երեւանի շատ կանայք սկսել են ոչ թե շնորհավորանքով, այլ սեւ ժապավեններով երթով: Կեսօրից հետո, մոտ տաս կին փորձել են գնալ դեպի Ֆրանսիայի դեսպանատուն` ծաղիկներ դնելու Մյասնիկյանի արձանի մոտ` ի հիշատակ մարտի 2-ի գիշերը տեղի ունեցած բախումների զոհերի: Սակայն արդեն ձկան խանութի մոտ ոստիկանները կանգնեցրել են կանանց եւ արգելել են շարունակել ճանապարհը: Ուշագրավն այն է, որ այդ ամբողջը հեռվից նկարահանվել է. ըստ ամենայնի ոստիկանների կողմից:
ԵԱՀԿ/ԺՀՄԻԳ-ը քննադատել է
Մարտի յոթի երեկոյան հրապարակվել է փետրվարի 19-ին ՀՀ-ում տեղի ունեցած նախագահական ընտրությունների վերաբերյալ ԵԱՀԿ/ԺՀՄԻԳ-ի երրորդ միջանկյալ զեկույցը, որը իր բովանդակությամբ էականորեն տարբերվում է նախորդ զեկույցներից:
Այստեղ արձանագրված են ընտրության օրը եւ հետընտրական շրջանում, ձայների վերահաշվարի ընթացքում բացահայտված բազմաթիվ խախտումներ: Ի դեպ «Նյու Յորք Թայմս»թերթի այսօրվա համարն առանձին լուրով արդեն անդրադարձել էր ԵԱՀԿ/ԺՀՄԻԳ-ի զեկույցին, նշելով, որ այն ավելի բացասական գնահատականներ է պարունակում, ինչպես նաեւ խախտումների եւ բռնությունների բազմաթիվ փաստեր ներկայացնում:

Երեկ ԵԱՀԿ/ԺՀՄԻԳ-ի սույն զեկույցի վերաբերյալ հայտարարություն է արել նաեւ ՀՀ ԱԳ նախարարությունը: Այս հայտարարությամբ ՀՀ ԱԳՆ-ն պարզապես փորձում է «պատերազմի»մեջ մտնել ԵԱՀԿ/ԺՀՄԻԳ-ի հետ: «Միջանկյալ զեկույցում կան նաև չստուգված տվյալների հիման վրա արված մեկնաբանություններ», «հակառակ Հայաստանի իշխանությունների բազմաթիվ պնդումներին, մինչ օրս չեն տրամադրվել այն տեղամասային 17 կենտրոններից 13-ի համարները, որոնցում, ըստ զեկույցի, հաշվարկի գործընթացը գնահատվել է «վատ»կամ «շատ վատ»»,-ահա այսպիսի «դժգոհություններ»է պարունակում ՀՀ ԱԳՆ-ի հայտարարությունը:
Ստորեւ ներկայացնում ենք զեկույցի հայերեն տարբերակն ամբողջությամբ.

ԵԱՀԿ/ԺՀՄԻԳ-ը հրապարակել է երկրորդ միջանկյալ զեկույցը Մարտ 8, 2008 Փետրվարի 19-ի նախագահական ընտրությունների վերաբերյալ Եվրոպայում անվտանգություն եւ համագործակցության կազմակերպության Ժողովրդավարական հաստատությունների եւ մարդու իրավունքների գրասենյակի (ԵԱՀԿ/ԺՀՄԻԳ) առաքելության նախնական զեկույցում դիտորդները լարվածություն եւ անհանգիստ վիճակ էին արձանագրել այցելած ընտրատեղամասերի ավելի քան 6 տոկոսում եւ «փոքրաթիվ բռնության դեպքեր»` չնայած «հարաբերականորեն հանգիստ մթնոլորտին»: Դրանից հետո միջազգային դիտորդական առաքելությունը տեղեկություններ է ստացել տարբեր աղբյուրներից տեղական դիտորդների, վստահված անձանց, տեղամասային ընտրական հանձնաժողովների (ՏԸՀ) անդամների եւ որոշ լրագրողների նկատմամբ գործադրված հարձակումների եւ ահաբեկումների մասին, հատկապես Երեւանի որոշ համայնքներում: Թիվ 1 ընտրատարածքային ընտրական հանձնաժողովում (ԸԸՀ), մասնավորապես, երկու դեպքում թեկնածուների վստահված անձինք հնարավոր ֆիզիկական պատժի մասին սպառնալիքներ են ստացել, թիվ 4 եւ 5 ԸԸՀ-ներում երեք թեկնածուների վստահված անձինք ֆիզիկական հարձակման են ենթարկվել. երկու դեպքում` ընտրատեղամասում, մեկ դեպքում` հարակից տարածքում: Թիվ 4 ԸԸՀ-ում մի տեղական դիտորդ ֆիզիկական հարձակման է ենթարկվել եւ կորցրել է գիտակցությունը, իսկ 28 ԸԸՀ-ում ՏԸՀ-ի մի անդամ ընտրությունների օրը բռնի կերպով դուրս է բերվել հանձնաժողովից եւ այլեւս չի վերադարձել: Դիտորդական առաքելությունը նաեւ ծանոթացել է ՏԸՀ-ների երկու անդամների, երեք վստահված անձանց եւ մեկ քաղաքացու կողմից թիվ 28 ԸԸՀ-ին ներկայացված դիմում-բողոքներին հիշյալ ընտրական հանձնաժողովից իրենց բռնի ուժով հեռացնելու մասին: Ընտրությունների վերաբերյալ իր նախնական զեկույցում ԵԱՀԿ/ԺՀՄԻԳ-ի առաքելությունը փաստել էր, որ իրենց այցելած 111 ընտրատեղամասերից 16 տոկոսում քվեների հաշվման գործընթացը որակվել էր որպես «վատ» կամ «շատ վատ», զորօրինակ` 13/18, 13/30, 17/01 եւ 32/58 ընտրատեղամասերում: Մասնավորապես, 22/15 ընտրատեղամասում միջազգային դիտորդական առաքելության անդամները հաղորդել են, թե ՏԸՀ-ի անդամների վրա ճնշում է գործադրվել այլ թեկնածուների օգտին նշված քվեաթերթիկներից ավելացնել Սերժ Սարգսյանի քվեներին: Թիվ 13/18 ընտրատեղամասում հանձնաժողովի նախագահը ցույց չի տվել նշված քվեաթերթիկները, ՏԸՀ-ի անդամները հաշվել են քվեները` գրիչները ձեռքներին, քվեաթերթիկները դրել են սխալ թեկնածուների տրցակների վրա, եւ արձանագրությունները ստորագրվել են մինչեւ քվեների հաշվարկի ավարտը: 11/32 ընտրատեղամասում ՏԸՀ-ի անդամները ստորագրել են մաքուր արձանագրություն: 32/58 տեղամասում փորձեր են կատարվել խոչընդոտել դիտորդական առաքելության դիտորդներին` տեսնել քվեաթերթիկում կատարված նշումները: Այդուամենայնիվ, դիտորդները նկատել են, որ Lեւոն Տեր-Պետրոսյանի օգտին քվեարկած թերթիկները հաշվարկվել են հօգուտ Սերժ Սարգսյանի: Երկու դեպքում քվեատուփերից դուրս են եկել «զգուշորեն իրար վրա դարսված» ծրարների փաթեթներ, որոնք բոլորն էլ քվեարկված էին հօգուտ Սերժ Սարգսյանի: Քվեարկության օրվա վերաբերյալ հետագա վերլուծությունների ընթացքում միջազգային դիտորդական առաքելության որոշ անդամներ հայտնեցին, թե ընտրատեղամասային հանձնաժողովների նախագահները մշտապես հեռախոսազանգեր են ստացել արդյունքները զեկուցելու խնդրանքով, հատկապես պրն. Սարգսյանի քվեարկության տոկոսների վերաբերյալ (օրինակ, 25/04 տեղամասի հանձնաժողովի նախագահին վեց անգամ կանչել են` զեկուցելու արդյունքների մասին): Միջազգային դիտորդական առաքելությունը արդյունքների ամփոփման գործընթացին հետեւել է բոլոր 41 ԸԸՀ-ում, ինչի վերաբերյալ լրացվել է դիտարկման 85 ձեւ: Դրանց մոտ 10 տոկոսում գործընթացը բացասական գնահատական է ստացել, 7 տոկոսում` թափանցիկության պակաս է արձանագրվել: Հաղորդված բացթողումները ներառել են` որոշ ՏԸՀ-ներից չկնքված փաթեթներով ստացված քվեարկության նյութերի դեպքեր, ՏԸՀ-ի արդյունքների արձանագրության մեջ տվյալների ոչ համահունչ լինելը: Մասնավորապես, միջազգային դիտորդները գրանցել են, որ արձանագրությունների մեջ փոփոխություններ են կատարվել, երբ թվերը չեն համընկել (դիտարկումների 39 տոկոսը), ՏԸՀ-ները ԸԸՀ-ից հեռացել են ընտրական նյութերով (օրինակ` թիվ 22/20 ընտրատեղամասի անդամները տարածքային ընտրական հանձնաժողով ժամանելուց հետո մոտ 4 ժամով անհետացել էին, իսկ երբ վերադարձել են` քվեարկության նյութերն ակնհայտորեն բացվել էին): Որոշ դեպքերում, օրինակ, թիվ 37 ԸԸՀ-ում հանձնաժողովի նախագահը խոչընդոտել է, որպեսզի դիտորդները տեսնեն արձանագրությունները: Որոշ դեպքերում դիտորդական առաքելության անդամները զեկուցել են արդյունքների ամփոփման գործընթացի խախտումների մասին, օրինակ, թիվ 14 ԸԸՀ-ում Տեր-Պետրոսյանի վստահված անձը վերահաշվարկ է ներկայացրել այն բանից հետո, երբ թիվ 14/32 ՏԸՀ-ի նախագահը ներկայացրել է ՏԸՀ-ի անդամների կողմից ստորագրված 2 օրիգինալ դատարկ արձանագրություններ: Միջանկյալ զեկույցն արձանագրում է, որ ընտրությունների վերաբերյալ դիտորդների նախնական հայտարարության լուսաբանումը հեռուստատեսությամբ հիմնականում ներկայացրել է փաստաթղթի դրական կետերը եւ, ընդհանուր առմամբ, բաց թողել նշված թերություններին վերաբերող մասերը: Չնայած գործընթացի անցկացման նկատմամբ հանրության մեջ եղած զգալի հակասություններին` հիմնական հեռարձակող լրատվամիջոցները` այդ թվում հանրային հեռուստատեսությունն ու ռադիոն, մեծ ծավալով լուսաբանել են իշխանությունների տեսակետները, սակայն հազվադեպ են հեռարձակել փետրվարի 19-ի քվեարկության անցկացման վերաբերյալ մտահոգություններ ունեցող անձանց կարծիքները: Անդրադառնալով քվեարկության վերահաշվարկի փուլին` միջազգային դիտորդական առաքելությունը փաստում է, որ, ԿԸՀ-ի համաձայն, վերահաշվարկի դիմումներ են ստացվել 25 ԸԸՀ-ում` 159 ՏԸՀ-ների արդյունքների վերաբերյալ: Մնացած դիմումները ԸԸՀ-ները մերժել են այն հիմնավորմամբ, թե վերահաշվարկ պահանջելու վերջնաժամկետն անցել է: ԸԸՀ-ները մերժել են 34 դիմում` դրանց «անհիմն» լինելու պատճառով: ԿԸՀ-ում գրանցվել են մի քանի բողոքներ, համաձայն որոնց ԸԸՀ-ները չեն գործել շարունակական հիմքերի վրա մինչեւ փետրվարի 20-ի ժամը 14.00-ը, այլ խոսքով` խոչընդոտել են վերահաշվարկի դիմումների ընդունման գործընթացին: Օրինակ, ԿԸՀ բողոքներ են ստացվել թիվ 32 ԸԸՀ-ի վերաբերյալ, որը մերժել էր թիվ 32/30,32/20, 32/46 ՏԸՀ-ներում ձայների վերահաշվարկ կատարել` հիմնավորելով, թե ժամկետը սպառվել է, մինչդեռ դիմումատուները հաստատում են, որ եղել են հանձնաժողովում ժամը 13:30-ին: Թիվ 8 ԸԸՀ-ի թիվ 8/6,8/16,8/17,8/21,8/23,8/24 ՏԸՀ-ներում նույպես ԸԸՀ-ն մերժել է գրանցել վերահաշվարկի դիմումները, թեեւ դրանք ներկայացվել են մինչեւ գրանցման վերջնաժամկետի ավարտը: Թիվ 34/01,34/07,34/30 ՏԸՀ-ներում վերահաշվարկ չի կատարվել: Բողոք է ներկայացվել, որ թիվ 35 ԸԸՀ-ի նախագահը չի կատարել վերահաշվարկ`պատճառաբանելով, թե ՏԸՀ-ի հինգ անդամ են ներկա, թեեւ քվորում ապահովելու իրավական պահանջ գոյություն չունի: Վերահաշվարկի այլ պահանջներ են մերժվել թիվ 3,21,23,24 եւ 38 ԸԸՀ-ում: ԿԸՀ-ն պատասխանել է, թե նման բողոքները պետք է ուղղվեն վարչական դատարան: Դիտորդական առաքելությունը արձանագրում է, որ թեկնածու Արամ Հարությունյանի ներկայացրած ցուցակը իր կողմից պահանջված ՏԸՀ-ներում վերահաշվարկ կատարելու մասին տարբերվում է նույն թեկնածուի կողմից ԿԸՀ-ին ներկայացրած ցուցակից, ինչը դիտորդները որակել են որպես «շփոթեցնող փաստ»: Ընդ որում, որոշ դեպքերում, օրինակ թիվ 1, 4, 13 ԸԸՀ-ում հանձնաժողովը չի իրականացրել այլ թեկնածուների կողմից պահանջված վերահաշվարկը, քանի որ զբաղված է եղել պարոն Հարությունյանի պահանջով իրականացվող վերահաշվարկով: Բացի այդ, ըստ դիտորդական առաքելության, դիտարկված վերահաշվարկների մեծամասնությունը ցույց է տվել, որ առաջնային հաշվարկում կային անհամապատասխանություններ ու սխալներ, որոնց մի մասը նշանակալի էր եւ կասկածի տակ էր դնում ՏԸՀ-ների եւ ԸԸՀ-ների քաղաքական անկողմնակալությունը: Թիվ 5 ԸԸՀ-ն` Դավիթաշեն, օրինակ, անգործություն է ցուցաբերել փետրվարի 23-ին թիվ 5/21 ՏԸՀ-ում վերահաշվարկի, ինչպես նաեւ անհայտ անձանց կողմից ԸԸՀ-ն գրոհելու վերաբերյալ, ովքեր ստիպել են ԸԸՀ-ի անդամներին եւ այլ իրավասու անձանց, այդ թվում`թեկնածուների վստահված անձանց, լրագրողների, ԵԱՀԿ/ԺՀՄԻԳ-ի դիտորդի հեռանալ հանձնաժողովի տարածքից, մինչդեռ ոստիկանները պասիվորեն կանգնած են եղել: Նույն օրը թիվ 13/10 ՏԸՀ-ում արդյունքների վերահաշվարկի ժամանակ Lեւոն Տեր-Պետրոսյանի օգտին քվեարկած թերթիկների ծրարն անհետացել է: Այլ թերությունների թվում էին քվեաթերթիկների ոչ անհրաժեշտ դասումը որպես անվավեր եւ քվեաթերթիկների վրա կատարված նշումների կամ դրանց վավեր լինելու ուսումնասիրության չկատարումը: Զեկույցը փաստում է, որ վերահաշվարկի իրականացման վերջնաժամկետի սպառման պահին 24 ՏԸՀ-ների կողմից վերահաշվարկ դեռ կատարված չէր: «Չնայած օրենսդրությունը նախատեսում է, որ ԸԸՀ-ները կարող են երկարաձգել իրենց աշխատանքային ժամերը, այդուամենայնիվ, առաքելությունը չունի տեղեկատվություն, որ որեւէ ԸԸՀ այդպես է վարվել աշխատանքն ավարտելու համար»: Անդրադառնալով ընտրությունների արդյունքների վերջնական հրապարակման փուլին, առաքելությունը փաստում է, որ յուրաքանչյուր ՏԸՀ-ի համար ԿԸՀ-ի կողմից թողարկված արդյունքները պարունակում են մի շարք անոմալ արդյունքներ: «Հայաստանում կան 1923 ընտրատեղամասեր, որոնցից 95-ում մասնակցությունը գերազանցել է 90 տոկոսը, այդ թվում` 44-ում մասնակցությունը եղել է ավելի քան 95 տոկոս»: «Նույնիսկ հաշվի առնելով Սերժ Սարգսյանի սերտ ընտանեկան կապերը Գորիսի շրջանում, 4 ՏԸՀ-ների արդյունքները ապշեցուցիչ են այն պատճառով, որ նա այստեղ ստացել է քվեների ավելի քան 99 տոկոսը», - արձանագրված է զեկույցում: Որոշ դեպքերում քվեատուփում եղած թերթիկների թիվը գերազանցել է ընտրողներին տրված քվեաթերթիկների թիվը, կամ հակառակը` նշանակալիորեն պակաս եղել: ԵԱՀԿ/ԺՀՄԻԳ-ը հրապարակել է երկրորդ միջանկյալ զեկույցը Մարտ 8, 2008 Փետրվարի 19-ի նախագահական ընտրությունների վերաբերյալ Եվրոպայում անվտանգություն եւ համագործակցության կազմակերպության Ժողովրդավարական հաստատությունների եւ մարդու իրավունքների գրասենյակի (ԵԱՀԿ/ԺՀՄԻԳ) առաքելության նախնական զեկույցում դիտորդները լարվածություն եւ անհանգիստ վիճակ էին արձանագրել այցելած ընտրատեղամասերի ավելի քան 6 տոկոսում եւ «փոքրաթիվ բռնության դեպքեր»` չնայած «հարաբերականորեն հանգիստ մթնոլորտին»: Դրանից հետո միջազգային դիտորդական առաքելությունը տեղեկություններ է ստացել տարբեր աղբյուրներից տեղական դիտորդների, վստահված անձանց, տեղամասային ընտրական հանձնաժողովների (ՏԸՀ) անդամների եւ որոշ լրագրողների նկատմամբ գործադրված հարձակումների եւ ահաբեկումների մասին, հատկապես Երեւանի որոշ համայնքներում: Թիվ 1 ընտրատարածքային ընտրական հանձնաժողովում (ԸԸՀ), մասնավորապես, երկու դեպքում թեկնածուների վստահված անձինք հնարավոր ֆիզիկական պատժի մասին սպառնալիքներ են ստացել, թիվ 4 եւ 5 ԸԸՀ-ներում երեք թեկնածուների վստահված անձինք ֆիզիկական հարձակման են ենթարկվել. երկու դեպքում` ընտրատեղամասում, մեկ դեպքում` հարակից տարածքում: Թիվ 4 ԸԸՀ-ում մի տեղական դիտորդ ֆիզիկական հարձակման է ենթարկվել եւ կորցրել է գիտակցությունը, իսկ 28 ԸԸՀ-ում ՏԸՀ-ի մի անդամ ընտրությունների օրը բռնի կերպով դուրս է բերվել հանձնաժողովից եւ այլեւս չի վերադարձել: Դիտորդական առաքելությունը նաեւ ծանոթացել է ՏԸՀ-ների երկու անդամների, երեք վստահված անձանց եւ մեկ քաղաքացու կողմից թիվ 28 ԸԸՀ-ին ներկայացված դիմում-բողոքներին հիշյալ ընտրական հանձնաժողովից իրենց բռնի ուժով հեռացնելու մասին: Ընտրությունների վերաբերյալ իր նախնական զեկույցում ԵԱՀԿ/ԺՀՄԻԳ-ի առաքելությունը փաստել էր, որ իրենց այցելած 111 ընտրատեղամասերից 16 տոկոսում քվեների հաշվման գործընթացը որակվել էր որպես «վատ» կամ «շատ վատ», զորօրինակ` 13/18, 13/30, 17/01 եւ 32/58 ընտրատեղամասերում: Մասնավորապես, 22/15 ընտրատեղամասում միջազգային դիտորդական առաքելության անդամները հաղորդել են, թե ՏԸՀ-ի անդամների վրա ճնշում է գործադրվել այլ թեկնածուների օգտին նշված քվեաթերթիկներից ավելացնել Սերժ Սարգսյանի քվեներին: Թիվ 13/18 ընտրատեղամասում հանձնաժողովի նախագահը ցույց չի տվել նշված քվեաթերթիկները, ՏԸՀ-ի անդամները հաշվել են քվեները` գրիչները ձեռքներին, քվեաթերթիկները դրել են սխալ թեկնածուների տրցակների վրա, եւ արձանագրությունները ստորագրվել են մինչեւ քվեների հաշվարկի ավարտը: 11/32 ընտրատեղամասում ՏԸՀ-ի անդամները ստորագրել են մաքուր արձանագրություն: 32/58 տեղամասում փորձեր են կատարվել խոչընդոտել դիտորդական առաքելության դիտորդներին` տեսնել քվեաթերթիկում կատարված նշումները: Այդուամենայնիվ, դիտորդները նկատել են, որ Lեւոն Տեր-Պետրոսյանի օգտին քվեարկած թերթիկները հաշվարկվել են հօգուտ Սերժ Սարգսյանի: Երկու դեպքում քվեատուփերից դուրս են եկել «զգուշորեն իրար վրա դարսված» ծրարների փաթեթներ, որոնք բոլորն էլ քվեարկված էին հօգուտ Սերժ Սարգսյանի: Քվեարկության օրվա վերաբերյալ հետագա վերլուծությունների ընթացքում միջազգային դիտորդական առաքելության որոշ անդամներ հայտնեցին, թե ընտրատեղամասային հանձնաժողովների նախագահները մշտապես հեռախոսազանգեր են ստացել արդյունքները զեկուցելու խնդրանքով, հատկապես պրն. Սարգսյանի քվեարկության տոկոսների վերաբերյալ (օրինակ, 25/04 տեղամասի հանձնաժողովի նախագահին վեց անգամ կանչել են` զեկուցելու արդյունքների մասին): Միջազգային դիտորդական առաքելությունը արդյունքների ամփոփման գործընթացին հետեւել է բոլոր 41 ԸԸՀ-ում, ինչի վերաբերյալ լրացվել է դիտարկման 85 ձեւ: Դրանց մոտ 10 տոկոսում գործընթացը բացասական գնահատական է ստացել, 7 տոկոսում` թափանցիկության պակաս է արձանագրվել: Հաղորդված բացթողումները ներառել են` որոշ ՏԸՀ-ներից չկնքված փաթեթներով ստացված քվեարկության նյութերի դեպքեր, ՏԸՀ-ի արդյունքների արձանագրության մեջ տվյալների ոչ համահունչ լինելը: Մասնավորապես, միջազգային դիտորդները գրանցել են, որ արձանագրությունների մեջ փոփոխություններ են կատարվել, երբ թվերը չեն համընկել (դիտարկումների 39 տոկոսը), ՏԸՀ-ները ԸԸՀ-ից հեռացել են ընտրական նյութերով (օրինակ` թիվ 22/20 ընտրատեղամասի անդամները տարածքային ընտրական հանձնաժողով ժամանելուց հետո մոտ 4 ժամով անհետացել էին, իսկ երբ վերադարձել են` քվեարկության նյութերն ակնհայտորեն բացվել էին): Որոշ դեպքերում, օրինակ, թիվ 37 ԸԸՀ-ում հանձնաժողովի նախագահը խոչընդոտել է, որպեսզի դիտորդները տեսնեն արձանագրությունները: Որոշ դեպքերում դիտորդական առաքելության անդամները զեկուցել են արդյունքների ամփոփման գործընթացի խախտումների մասին, օրինակ, թիվ 14 ԸԸՀ-ում Տեր-Պետրոսյանի վստահված անձը վերահաշվարկ է ներկայացրել այն բանից հետո, երբ թիվ 14/32 ՏԸՀ-ի նախագահը ներկայացրել է ՏԸՀ-ի անդամների կողմից ստորագրված 2 օրիգինալ դատարկ արձանագրություններ: Միջանկյալ զեկույցն արձանագրում է, որ ընտրությունների վերաբերյալ դիտորդների նախնական հայտարարության լուսաբանումը հեռուստատեսությամբ հիմնականում ներկայացրել է փաստաթղթի դրական կետերը եւ, ընդհանուր առմամբ, բաց թողել նշված թերություններին վերաբերող մասերը: Չնայած գործընթացի անցկացման նկատմամբ հանրության մեջ եղած զգալի հակասություններին` հիմնական հեռարձակող լրատվամիջոցները` այդ թվում հանրային հեռուստատեսությունն ու ռադիոն, մեծ ծավալով լուսաբանել են իշխանությունների տեսակետները, սակայն հազվադեպ են հեռարձակել փետրվարի 19-ի քվեարկության անցկացման վերաբերյալ մտահոգություններ ունեցող անձանց կարծիքները: Անդրադառնալով քվեարկության վերահաշվարկի փուլին` միջազգային դիտորդական առաքելությունը փաստում է, որ, ԿԸՀ-ի համաձայն, վերահաշվարկի դիմումներ են ստացվել 25 ԸԸՀ-ում` 159 ՏԸՀ-ների արդյունքների վերաբերյալ: Մնացած դիմումները ԸԸՀ-ները մերժել են այն հիմնավորմամբ, թե վերահաշվարկ պահանջելու վերջնաժամկետն անցել է: ԸԸՀ-ները մերժել են 34 դիմում` դրանց «անհիմն» լինելու պատճառով: ԿԸՀ-ում գրանցվել են մի քանի բողոքներ, համաձայն որոնց ԸԸՀ-ները չեն գործել շարունակական հիմքերի վրա մինչեւ փետրվարի 20-ի ժամը 14.00-ը, այլ խոսքով` խոչընդոտել են վերահաշվարկի դիմումների ընդունման գործընթացին: Օրինակ, ԿԸՀ բողոքներ են ստացվել թիվ 32 ԸԸՀ-ի վերաբերյալ, որը մերժել էր թիվ 32/30,32/20, 32/46 ՏԸՀ-ներում ձայների վերահաշվարկ կատարել` հիմնավորելով, թե ժամկետը սպառվել է, մինչդեռ դիմումատուները հաստատում են, որ եղել են հանձնաժողովում ժամը 13:30-ին: Թիվ 8 ԸԸՀ-ի թիվ 8/6,8/16,8/17,8/21,8/23,8/24 ՏԸՀ-ներում նույպես ԸԸՀ-ն մերժել է գրանցել վերահաշվարկի դիմումները, թեեւ դրանք ներկայացվել են մինչեւ գրանցման վերջնաժամկետի ավարտը: Թիվ 34/01,34/07,34/30 ՏԸՀ-ներում վերահաշվարկ չի կատարվել: Բողոք է ներկայացվել, որ թիվ 35 ԸԸՀ-ի նախագահը չի կատարել վերահաշվարկ`պատճառաբանելով, թե ՏԸՀ-ի հինգ անդամ են ներկա, թեեւ քվորում ապահովելու իրավական պահանջ գոյություն չունի: Վերահաշվարկի այլ պահանջներ են մերժվել թիվ 3,21,23,24 եւ 38 ԸԸՀ-ում: ԿԸՀ-ն պատասխանել է, թե նման բողոքները պետք է ուղղվեն վարչական դատարան: Դիտորդական առաքելությունը արձանագրում է, որ թեկնածու Արամ Հարությունյանի ներկայացրած ցուցակը իր կողմից պահանջված ՏԸՀ-ներում վերահաշվարկ կատարելու մասին տարբերվում է նույն թեկնածուի կողմից ԿԸՀ-ին ներկայացրած ցուցակից, ինչը դիտորդները որակել են որպես «շփոթեցնող փաստ»: Ընդ որում, որոշ դեպքերում, օրինակ թիվ 1, 4, 13 ԸԸՀ-ում հանձնաժողովը չի իրականացրել այլ թեկնածուների կողմից պահանջված վերահաշվարկը, քանի որ զբաղված է եղել պարոն Հարությունյանի պահանջով իրականացվող վերահաշվարկով: Բացի այդ, ըստ դիտորդական առաքելության, դիտարկված վերահաշվարկների մեծամասնությունը ցույց է տվել, որ առաջնային հաշվարկում կային անհամապատասխանություններ ու սխալներ, որոնց մի մասը նշանակալի էր եւ կասկածի տակ էր դնում ՏԸՀ-ների եւ ԸԸՀ-ների քաղաքական անկողմնակալությունը: Թիվ 5 ԸԸՀ-ն` Դավիթաշեն, օրինակ, անգործություն է ցուցաբերել փետրվարի 23-ին թիվ 5/21 ՏԸՀ-ում վերահաշվարկի, ինչպես նաեւ անհայտ անձանց կողմից ԸԸՀ-ն գրոհելու վերաբերյալ, ովքեր ստիպել են ԸԸՀ-ի անդամներին եւ այլ իրավասու անձանց, այդ թվում`թեկնածուների վստահված անձանց, լրագրողների, ԵԱՀԿ/ԺՀՄԻԳ-ի դիտորդի հեռանալ հանձնաժողովի տարածքից, մինչդեռ ոստիկանները պասիվորեն կանգնած են եղել: Նույն օրը թիվ 13/10 ՏԸՀ-ում արդյունքների վերահաշվարկի ժամանակ Lեւոն Տեր-Պետրոսյանի օգտին քվեարկած թերթիկների ծրարն անհետացել է: Այլ թերությունների թվում էին քվեաթերթիկների ոչ անհրաժեշտ դասումը որպես անվավեր եւ քվեաթերթիկների վրա կատարված նշումների կամ դրանց վավեր լինելու ուսումնասիրության չկատարումը: Զեկույցը փաստում է, որ վերահաշվարկի իրականացման վերջնաժամկետի սպառման պահին 24 ՏԸՀ-ների կողմից վերահաշվարկ դեռ կատարված չէր: «Չնայած օրենսդրությունը նախատեսում է, որ ԸԸՀ-ները կարող են երկարաձգել իրենց աշխատանքային ժամերը, այդուամենայնիվ, առաքելությունը չունի տեղեկատվություն, որ որեւէ ԸԸՀ այդպես է վարվել աշխատանքն ավարտելու համար»: Անդրադառնալով ընտրությունների արդյունքների վերջնական հրապարակման փուլին, առաքելությունը փաստում է, որ յուրաքանչյուր ՏԸՀ-ի համար ԿԸՀ-ի կողմից թողարկված արդյունքները պարունակում են մի շարք անոմալ արդյունքներ: «Հայաստանում կան 1923 ընտրատեղամասեր, որոնցից 95-ում մասնակցությունը գերազանցել է 90 տոկոսը, այդ թվում` 44-ում մասնակցությունը եղել է ավելի քան 95 տոկոս»: «Նույնիսկ հաշվի առնելով Սերժ Սարգսյանի սերտ ընտանեկան կապերը Գորիսի շրջանում, 4 ՏԸՀ-ների արդյունքները ապշեցուցիչ են այն պատճառով, որ նա այստեղ ստացել է քվեների ավելի քան 99 տոկոսը», - արձանագրված է զեկույցում: Որոշ դեպքերում քվեատուփում եղած թերթիկների թիվը գերազանցել է ընտրողներին տրված քվեաթերթիկների թիվը, կամ հակառակը` նշանակալիորեն պակաս եղել:

Սեմնեբիին խուզարկել են
Լավատեղյակ աղբյուրներից մեզ հայտնի է դարձել, որ ՀՀ առաջին նախագահ Լեւոն Տեր-Պետրոսյանի առանձնատունը շրջափակման մեջ պահող ՀՀ պետական պահպանության ծառայության աշխատակիցները մանրազնին խուզարկության են ենթարկել Հարավային Կովկասում ԵՄ հատուկ ներկայացուցիչ Պիտեր Սեմնեբիի գլխավորած պատվիրակության անդամներին:
Հիշեցնենք, որ Սեմնեբին մարտի 7-ին երկու անգամ այցելե է Լեւոն Տեր-Պետրոսյանի առանձնատուն եւ հանդիպել ՀՀ առաջին նախագահի հետ: Ականատեսների վկայությամբ եվրոպացի դիվանագետն իսկական շոկի մեջ է ընկել այն բանից հետո, երբ խուզարկել են իրեն իր մեքենան եւ պատվիրակության մյուս անդամներին:
Իսկ ահա ԱՄՆ փոխպետքարտուղարի տեղակալ Մեթյու Բրայզան ըստ նույն աղբյուրի ոչ մի կերպ թույլ չի տվել խուզարկել իր մեքենան: Բրայզան հայտարարել է որպես դիվագետ` իր ունեցած իրավունքների մասին եւ արգելել է կպնել իր մեքենային:
Ի դեպ, այն օրվանից երբ ՀՀ առաջին նախագահ Լեւոն Տեր-Պետրոսյանը ենթքարկված է տնային կալանքի, յուրաքանչյուր մեքենա, որ մտնում կամ դուրս է գալիս նրա առանձնատնից, ենթարկվում է մանրազնին խուզարկության:

Անհանգստացնող նորություններ Կովկասից
The Economist-ի տպագիր տարբերակից, Մարտ 6, 2008
Հայաստանի արյունահեղ դեպքերը անհանգստացնում են Ռուսաստանին և Արևմուտքին Դմիտրի Մեդվեդևի նախագահական հաղթանակից մեկ օր անց մոսկովյան հեղինակավոր թերթերը իրենց ուշադրության կենտրոնը ռուսաստանյան վաղուց կանխատեսելի արդյունքներից տեղափոխեցին դեպի հայաստանյան անսպասելի արյունահեղություն. առնվազն ութ մարդ մահացավ անվտանգության մարմինների և նախագահական ընտրություններում տեղ գտած կեղծիքների դեմ բողոքի ելած ընդդիմադիր ուժերի բախման հետևանքով:
<>. այսպես էր վերնագրված առաջատար բիզնես օրաթերթ Կոմերսանտի հոդվածը:
Հայաստանը, լինելով փոքր ու բարդ երկիր` դժվար արտասանվող անուններով, տևական ժամանակ դուրս էր մնացել համաշխարհային նորությունների մայրուղուց: Այնուամենայնիվ, այն ամենը, ինչ տեղի է ունենում այս երկրում, իր հետևանքներն է թողնում ոչ միայն ամբողջ կովկասյան տարածաշրջանի վրա, որը, ի դեպ, Եվրոպայի էներգետիկ անվտանգության համար կարևորագույն ռեգիոն է, այլև Ռուսաստանի վրա: Կեղծված ընտրությունների, կոռումպացված պաշտոնյաների և մահացած ցուցարարների մասին պատմությունը հատկապես կարող է թուլացնել իր կայունությամբ հպարտացող Ռուսաստանի ուժը:
Փետրվարի 19-ին Հայաստանում անցկացվեցին նախագահական ընտրություններ: Թեկնածու վարչապետ Սերժ Սարգսյանը կողմնակալ մամուլի և քվեատուփերի պատահական լցոնումների շնորհիվ հաղթեց ձայների 53%-ով: Եթե ընտրություններն անցկացվեին արդար, հավանականությունը մեծ է, որ նա կպայքարեր նաև երկրորդ փուլում, և հնարավոր է` պարտվեր: Սակայն պարոն Սարգսյանը ուներ ներկայիս նախագահ Ռոբերտ Քոչարյանի աջակցությունը, ինչն էլ իր ազդեցությունը թողեց արդյունքների վրա: Պարոն Քոչարյանը, ասում են, ձգտում է վարչապետի պաշտոնին այնպես, ինչպես իր ռուս գործընկերը:
Միջազգային դիտորդները իրենց իսկ շնորհիվ չարժանացան ակնածանքի: Եվրոպայում անվտանգության և համագործակցության կազմակերպությունը մատնանշեց շատ թերություններ, սակայն նախնական զեկույցում ասաց, որ ընտրությունները <>:
Ընդդիմությունը` գիտնական և Հայաստանի առաջին նախագահ Լևոն Տեր-Պետրոսյանի գլխավորությամբ, պահանջեց նոր ընտրությունների անցկացում, և նրա կողմնակիցները դուրս եկան փողոց: Պարոն Տեր-Պետրոսյանը ժողովրդավարական հրեշտակ չէ: Տարածված կարծիք է, որ 1996-ի նախագահական ընտրությունները նա կեղծել է իր իսկ օգտին: Սրանով հանդերձ, նրանք, ովքեր այս անգամ նրան ձայն տվեցին, հիմնականում այդ քայլ գնացին` դեմ լինելով պարոն Քոչարյանի հետ ասոցիացվող տեղական մաֆիային, կոռուպցիային և գործազրկությանը:
Տասնմեկ օր շարունակ իշխանությունը հանդուրժեց խաղաղ ցույցերը, սակայն մարտի 1-ին ոստիկանությունը գործի անցավ` պատճառաբանելով, թե իբր ցուցարարները կրում են հրաձիգներ, որոնք, ըստ բազմաթիվ ականատեսների, տեղադրվել էին արհեստականորեն: Պարոն Տեր-Պետրոսյանին ենթարկեցին դե ֆակտո տնային կալանքի, իսկ ամբոխը ցրեցին: Ինչպես և սպասվում էր, այն վերստին միավորվեց և հավաքվեց Երևանում Ֆրանսիայի դեսպանատան դիմաց: Պարոն Քոչարյանը գործի դրեց բանակը, և տարածքը շուտով բռնկվեց հետևողական կրակոցներով:
Մահացավ 8 մարդ, այրվեցին մեքենաներ, կողոպտվեցին խանութներ: Ցուցարարներից շատերը զինված էին քարերով և մետաղյա ձողերով, սակայն վերջնական պատասխանատվությունը ընկնում է իշխանության վրա, որը թույլ տվեց իրավիճակի վերածումը քաոսի: Պարոն Քոչարյանի կողմից հայտարարված 20 օրով արտակարգ իրավիճակը, իր մեջ ներառելով մամուլի ժամանակավոր բացակայություն և ընդդիմադիր անձանց ձերբակալություն, կարող է մի որոշ ժամանակ ճնշել ցույցերը, սակայն հազիվ թե լուծի ֆունդամենտալ խնդիրները:
Այդ խնդիրների մեջ են մտնում կոռուպցիան, ցածր կենսամակարդակը և տնտեսական շրջափակումը Ադրբեջանի ու Թուրքիայի կողմից Լեռնային Ղարաբաղի պատճառով: Վերջինս Ադրբեջանի տարածքում հայաբնակ անկլավ է, որը Հայաստանը գրավել է 1994 թվականին: Այս հակամարտությունը երկար ժամանակ սառեցված էր, սակայն երևանյան բռնություններից 3 օր անց հայկական և ադրբեջանական ուժերը մասնակցեցին վերջին տասը տարում ամենաահավոր հրաձգություններին: Հայաստանը և Ադրբեջանը միմյանց մեղադրում են փոխհրաձգությունը սկսելու մեջ, որի արդյունքում երկու կողմն էլ ունեցավ վիճելի թվով զոհեր:
Պնդելով, որ անցած ամիս Կոսովոյի անկախության հռչակումը ոգեշնչել է հայ սեպարատիստներին` Ադրբեջանի նախագահ Իլհամ Ալիեևը զգուշացրեց, որ ինքը զենքեր է գնում` անհրաժեշտության դեպքում Լեռնային Ղարաբաղը ուժով հետ վերցնելու նպատակով: Նոր պատերազմը կապակայունացնի տարածաշրջանը և կվտանգի դեպի Թուրքիա ձգվող ռազմավարական նշանակության նավթամուղը, որն ընդամենը 15 կիլոմետր (10 մղոն) հեռավորության վրա է զինադադարի գծից:
Լեռնային Ղարաբաղը շարունակում է <> մնալ: Պարոն Տեր-Պետրոսյանի անկումը 1998-ին գլխավորապես դրդված էր առավել ճկուն մոտեցում ցուցաբերելու իր ակնարկներով` միտված Ադրբեջանի հետ խաղաղության հաստատմանը: Ե’վ պարոն Քոչարյաը, և’ պարոն Սարգսյանը Լեռնային Ղարաբաղից են և կռվել են պատերազմում, սակայն նրանք քիչ բան են արել խաղաղության հասնելու գործում: <>-ում վերջերս հրապարակված իր հոդվածում պարոն Տեր-Պետրոսյանը հերքում է այն միտքը, թե միայն ծագումով ղարաբաղցի կոշտ դիրքորոշում ունեցողները կարող են հակամարտությունը լուծել: Ավելին` նա փաստում է, որ պարոն Սարգսյանը, ում նախագահությունը պղծված է արյունահեղությամբ և անվստահությամբ, շատ ավելի քիչ ունակ կլինի կառավարել:
Ռուսաստանը և Արևմուտքը հետաքրքրված են Հայաստանի կայունությամբ և նրանք պետք է աշխատեն այն պահպանելու ուղղությամբ: Սա կարող է լինել պարոն Մեդվեդևի առաջին միջազգային փորձությունը որպես նախագահ:

«Բալկանյան քաղաքական ակումբ» - ի նախագահ, Գ.Դ. Ժելյու Ժելևի հայտարարությունը Հայաստանում տեղի ունեցած վերջին իրադարձությունների կապակցությամբ
Որպես Բալկանյան քաղաքական ակումբի նախագահ, ես ուզում եմ հայտնել այս ակումբի անդամների խորին մտահոգությոնը Հայաստանում փետրվարի 19-ի նախագահական ընտրություններին հաջորդած իրադարձությունների անցանկալի զարգացումներով:
Որպես կանոն` մեր ակումբը չի միջամտում այն երկրների ներքին քաղաքական խնդիրներին, որոնց հետ աշխատում է: Առավել ևս այն չի արտահայտում իր համակրություններն այս կամ այն քաղաքական ուժին և աջակցում որևէ կողմի: Սակայն խոսելով համատարած ընտրակեղծիքների արդյունքում առաջացած զանգվածային բողոքների մասին, որի արդյունքում հարյուր հազավոր մարդիկ դուրս եկան փողոց` պահանջելով չեղյալ համարել ընտրությունների արդյունքները, անելով դա ոչ մեկ օր, այլ շաբաթներ շարունակ, երբ կառավարության պաշտոնյաները ձերբակալում էին ընդիմության առաջնորդներին և նույնիսկ թույլ էին տալիս իրենց փաստացի տնային կալանքի տակ պահել նախագահի թեկնածուի ուժեղագույն հավակնորդ պարոն Տեր-Պետրոսյանին, երբ նույն պաշտոնյաները խաղաղ ցուցարարների դեմ հանեցին անվտանգության ուժերը` կրակելու և սպանելու մարդկանց /համաձայն պաշտոնական տվյալների զոհերը 8-ն են, իսկ համաձայն ընդիմության տվյալների 40/ - սա արդեն իսկ հարցականի տակ է դնում ժողովրդավարական կարգը երկրում և ինքնին ոչնչացնում ժողովրդավարությունը:
Այս դեպքում անհնար է մեր ակումբի համար մնալ անտարբեր, քանզի Բալկաններում հաղորդակցման ենթակառուցվածքների արագացված ձևավորուման առաքելությունից բացի, մեր ակումբի հիմնական նպատակների ու առաջնայնությունների թվում է աշխարհի բոլոր մայրցամաքներում տևական խաղաղությանը պահպանումը և անվտանգությունը, ժողովրդավարության կատարելագործումն ու զարգացումը: Ժողովրդավարությունը, միտված լինելով դարձնել մեր աշխարհն ավելի թափանցիկ և կանխատեսելի, ժամանակակից մարդկության անվտանգության, կայունության և բարեկեցության լավագույն երաշխիքն է: Այդ իսկ պատճառով, ժողովրդավարության հանդեպ ոտնձգության դեպքում, անկախ նրանից` որտեղ և ում կողմից է այն իրականացվում, ոչ միայն քաղաքական և պետական գործիչները այլ նաև հասարակ քաղաքացիներն իրավունք չունեն անտարբեր մնալու: Առավել ևս անտարբերության դրսևորման իրավունք չունեն ազգային, տարածաշրջանային ու մայրցամաքային այնպիսի հանրային ինստիտուտներ, ինչպիսիք են ԵԱՀԿ-ն, Եվրախորհուրդը, Եվրամիությունը և ՆԱՏՕ-ն:
Բալկանյան քաղաքական ակումբ» - ի նախագահ, Գ.Դ. Ժելյու Ժելևի հայտարարությունը Հայաստանում տեղի ունեցած վերջին իրադարձությունների կապակցությամբ
Որպես Բալկանյան քաղաքական ակումբի նախագահ, ես ուզում եմ հայտնել այս ակումբի անդամների խորին մտահոգությոնը Հայաստանում փետրվարի 19-ի նախագահական ընտրություններին հաջորդած իրադարձությունների անցանկալի զարգացումներով: Որպես կանոն` մեր ակումբը չի միջամտում այն երկրների ներքին քաղաքական խնդիրներին, որոնց հետ աշխատում է: Առավել ևս այն չի արտահայտում իր համակրություններն այս կամ այն քաղաքական ուժին և աջակցում որևէ կողմի: Սակայն խոսելով համատարած ընտրակեղծիքների արդյունքում առաջացած զանգվածային բողոքների մասին, որի արդյունքում հարյուր հազավոր մարդիկ դուրս եկան փողոց` պահանջելով չեղյալ համարել ընտրությունների արդյունքները, անելով դա ոչ մեկ օր, այլ շաբաթներ շարունակ, երբ կառավարության պաշտոնյաները ձերբակալում էին ընդիմության առաջնորդներին և նույնիսկ թույլ էին տալիս իրենց փաստացի տնային կալանքի տակ պահել նախագահի թեկնածուի ուժեղագույն հավակնորդ պարոն Տեր-Պետրոսյանին, երբ նույն պաշտոնյաները խաղաղ ցուցարարների դեմ հանեցին անվտանգության ուժերը` կրակելու և սպանելու մարդկանց /համաձայն պաշտոնական տվյալների զոհերը 8-ն են, իսկ համաձայն ընդիմության տվյալների 40/ - սա արդեն իսկ հարցականի տակ է դնում ժողովրդավարական կարգը երկրում և ինքնին ոչնչացնում ժողովրդավարությունը:
Այս դեպքում անհնար է մեր ակումբի համար մնալ անտարբեր, քանզի Բալկաններում հաղորդակցման ենթակառուցվածքների արագացված ձևավորուման առաքելությունից բացի, մեր ակումբի հիմնական նպատակների ու առաջնայնությունների թվում է աշխարհի բոլոր մայրցամաքներում տևական խաղաղությանը պահպանումը և անվտանգությունը, ժողովրդավարության կատարելագործումն ու զարգացումը: Ժողովրդավարությունը, միտված լինելով դարձնել մեր աշխարհն ավելի թափանցիկ և կանխատեսելի, ժամանակակից մարդկության անվտանգության, կայունության և բարեկեցության լավագույն երաշխիքն է: Այդ իսկ պատճառով, ժողովրդավարության հանդեպ ոտնձգության դեպքում, անկախ նրանից` որտեղ և ում կողմից է այն իրականացվում, ոչ միայն քաղաքական և պետական գործիչները այլ նաև հասարակ քաղաքացիներն իրավունք չունեն անտարբեր մնալու: Առավել ևս անտարբերության դրսևորման իրավունք չունեն ազգային, տարածաշրջանային ու մայրցամաքային այնպիսի հանրային ինստիտուտներ, ինչպիսիք են ԵԱՀԿ-ն, Եվրախորհուրդը, Եվրամիությունը և ՆԱՏՕ-ն:

artmika said...

*http://samizdatam.blogspot.com/2008/03/100308-1.html

ՊԱՅՔԱ՛Ր, ՊԱՅՔԱ՛Ր, ՄԻՆՉԵՎ ՎԵ՛ՐՋ 10.03.08 Մաս 1

ընդհատակյա թերթ
www.Payqar.org
10.03.08
թանկացումները սկսվել են
Վերջին մեկ շաբաթում Հայաստանի սպառողական շուկայում նկատվում է գրեթե բոլոր ապրանքատեսակների գների աճ:

Այս պահի դրությամբ առավել շատ բարձրացել է հացի գինը` 10-15 տոկոսով: Այսինքն, նախկին ասենք 130-140 դրամանոց հացը երեկվանից խանութներում սկսել են վաճառել 150-160 դրամով:

Չնայած, հացից բացի մնացած մթերքների արժեքները խանութներում էապես չեն փոխվել, սակայն, դրանց մեծածախ գներն այս օրերին դանդաղ բայց հաստատուն աճում են: Բանն այն է, որ ձեթերի, մակարոնեղենի, քաղցրավենիքների, մսամթերքների, սուրճերի եւ մնացած այլ մթերքների մեծածախ գները` մեկ միավորի կտրվածքով, վերջին մեկ շաբաթում բարձրացել են մինչեւ տաս դրամով: Այս հանգամանքի շնորհիվ խանութներն առայժմ պահպանում են հին գները: Բայց հասկանալի է, որ հետագայում եւս թանկացումները շարունակվելու դեպքում խանութները ստիպված են լինելու իրենց վաճառքի գները եւս բարձրացնել:


ՍԴ-ն` մարդասպանների հովանավոր
ՀՀ Սահմանադրական դատարանի որոշումը, որով այդ մարմինը հավանություն տվեց փետրվարի 19-ին տեղի ունեցած խայտառակությանը, ինչը պաշտոնապես որակվում է, որպես Հայաստանի նախագահի ընտրություններ, հայ հանրության շրջանում էական արձագանք չստացավ: Այնպիսի տպավորություն է ստեղծվում, որ մարդիկ ՍԴ-ից ավելին չէին էլ ակնկալում:


Ի վերջո անհեթեթություն է մինչեւ ուղնուծուծը ստրկացած մարդկանցից ակնկալել, որ նրանք կարող են հանուն ազատության ինչ-որ քայլեր անել` գիտակցելով, որ դրա համար կարող են զրկանքներ կրել:

Այն հանգամանքը, որ ՍԴ-ում ամեն ինչ կանխորոշված էր, ակնհայտ էր հենց մարտի 4-ին, երբ այդ մարմինը սկսեց քննել փետրվարի 19-ին տեղի ունեցած ընտրությունները անվավեր ճանաչելու վերաբերյալ դիմումները: Այն փաստը, որ ՍԴ նիստին չէր մասնակցում դատարանի անդամներից մեկը` Վալերի Պողոսյանը, արդեն իսկ վկայում էր, որ ամեն ինչ ի սկզբանե որոշված է: Վ. Պողոսյանը նախկին ԽՍՀՄ տարիներին դիսիդենտ է եղել եւ նրա ազատական հայացքները բոլորին են հայտնի: Ավելին, որոշ լուրերի համաձայն Պողոսյանը իր գործընկերների վարքի մասին իմանալուց հետո միանգամից վատացել է եւ հրաժարվել է ՍԴ քննարկումներին մասնակցել` չբացառելով, որ դատարանի դահլիճում կարող է սրտի կաթված ստանալ:


ՍԴ մնացած անդամները դատաքննությանը սկսվելուց առաջ եւ դրա ընթացքում մի քանի անգամ Ռոբերտ Քոչարյանին անձամբ հավաստիացրել են, որ իրենք հնազանդ են եւ իրենց «խելոք» կպահեն: Ավելին, որոշ լուրերի համաձայն ՍԴ որոշումը հրապարակելուց առաջ այդ դատարանի բոլոր անդամները առանձին-առանձին հրավիրվել են Ռոբերտ Քոչարյանի մոտ եւ կրկին անգամ հավաստել, որ իրենք հնազանդ են: Նույնիսկ ՍԴ անդամ Կիմ Բալայանը, որը ինչպես հայտնի է մազերով է զգում, թե իրենից ինչ են ակնկալում իշխանությունները, նա եւս ստիպված է եղել եւս մեկ անգամ «պախանին» հավաստել, որ հնազանդ է:


Ավելին, ՍԴ նիստերի օրերին դատարանի անդամները սեփական ստրկական վիճակը նկարագրելու համար լուրեր էին շրջանառության մեջ դնում այն մասին, որ դատարանի շենքը գտնվում է Ազգային անվտանգության աշխատակիցների կատարյալ հսկողության տակ: Ըստ այդ լուրերի, ԱԱԾ աշխատակիցները արձանագրել են անգամ ՍԴ անդամների հոգոցները: Արդյունքում, ստեղծվել մի այնպիսի իրավիճակ, որ ՍԴ-ն գործնականում ղեկավարել է ոչ թե այդ դատարանի նախագահ Գագիկ Հարությունյանը այլ Կիմ Բալայանը:Իհարկե, ՍԴ նախագահ Գագիկ Հարությունյանը յուրովի բոյկոտել էր դատաքննությունը` դատարանի որոշման ընթերցումը հանձնարարելով Հրանտ Նազարյանին: Սակայն, նման ստից «բոյկոտներով» միեւնույն է իրական մեղքերդ չես կարող թաքցնել, առավել եւս, որ ՍԴ անդամները իրենց ձեռքով վերջնականապես քարուքանդ արեցին ՀՀ արդարադատության համակարգը:

Այսօր արդեն ակնհայտ է, որ ապագայում ՍԴ անդամների հիմնական փաստարկը լինելու է այն, որ իբր իրենք մեղավոր չեն եւ այդ Ռոբերտ Քոչարյանն է իրենց պարտադրել խայտառակությունը դարձնել, որպես նախագահական ընտրություն: Իրականում, ՍԴ-ի հետ կապված միակ փաստը, որը անհրաժեշտ է արձանագրել եւ ՀՀ ապագան կերտելիս չմոռանալ, այն է, որ սահմանադրական արդարադատություն իրացնելուն կոչված այդ մարմնի բոլոր 9 անդամները, այդ թվում նաեւ նիստերին մասնակցելուց հրաժարված Վալերի Պողոսյանը, փաստացի Ռոբերտ Քոչարյանի հետ միասին ստանձնել են մարտի 1-ին խաղաղ ցուցարարներին սպանելու պատասխանատվությունը:


Միքայել Դանիելյան,-«Ես լուրջ կասկածներ ունեմ, որ իրականում սպանվել է 8-ից ավելի մարդ»
Հայաստանի Հելսինկյան ասոցիացիայի նախագահ Միքայել Դանիելյանը «Կավկազսկիյ ուզել» պարբերականի հետ երեկ կայացած հեռախոսազրույցի ժամանակ նշել է, որ իշխանությունների կողմից Հայաստանում իրականացվող ձերբակալությունները միանշանակ քաղաքական բնույթ են կրում:

Նա նաեւ տեղեկացրել է, որ իր ունեցած տեղեկություններով, ձերբակալվել են 85 մարդ: Իրավապաշտպանի խոսքերով, դրա մեջ մտնում են նաեւ այն մարդիկ, ովքեր ձերբակալվել են փետրվարի 20-ից 29-ը Ազատության հրապարակում տեղի ունեցած նստացույցի ժամանակ: Դանիելյանի հրապարակած թվերը տարբերվում են պաշտոնական տվյալներից, ըստ որի` Երեւանում տեղի ունեցած զանգվածային անկարգություններին մասնակցելու մեղադրանքով ձերբալավել է 59 մարդ: Միաժամանակ, Միքայել Դանիելյանը նշել է, որ ընդդիմության ներկայացուցիչների ձերբակալությունները շարունակվում են: Ըստ նրա, մարտի 9-ին ձերբակալվել են եւս 9 հոգի. 7-ը` Եղվարդում, 2-ը` Կապանում: Նրա խոսքերով, ձերբակալվածների մեջ կան նաեւ մարդիկ, որոնք մարտի 1-ի լույս 2-ի գիշերը Երեւանի կենտրոնում զբաղվում էին խանութների թալանով: Մասնավորապես, կողոպուտ կատարելու մեղադրանքով ձերբակալվել է 4 մարդ, սակայն, ըստ իրավապաշտպանի, նշված 4 հոգին չեն մտնում իր հրապարակած ձերբակալվածների ցուցակի մեջ: «Մենք հստակ տարբերակում ենք մեր ցուցակները, դրանցում չպետք է խառնաշփոթ լինի»,- ընդգծել է Դանիելյանը: Վերջինս նաեւ տեղեկացրել է, որ հանդիպել եւ խոսել է ազատ արձակված ընդդիմադիրների հետ: Ըստ նրա, դրանք ընդդիմության ակտիվիստներ են. մեկը` Մասիս քաղաքի բնակիչ Արմեն Մանուկյանն է, որը զբաղվում է մանր բիզնեսով. իսկ մյուսը` նստացույցի մասնակից, Վանաձոր քաղաքի բնակիչ 23-ամյա Ռոբերտ Չախոյանը: Նրանք, ըստ իրավապաշտպանի, դաժան ծեծի են ենթարկվել ոստիկանությունում: Նա նաեւ ավելացրել է, որ Երեւանի քրեակատարողական հիմնարկներից մեկում դաժան ծեծի է ենթարկվել պատգամավորական անձեռնմխելիությունից զրկված Մյասնիկ Մալխասյանը, որի հետ թույլ չի տրվել հանդիպել: Միքայել Դանիելյանը նաեւ տարակուսանք է հայտնել, որ ձերբակալվածների մեջ կան նաեւ այնպիսի մարդիկ, ովքեր հանրահավաքներին եւ երթերին չեն մասնակցել, սակայն նրանց մեղադրում են զանգվածային անկարգությունների կազմակերպման եւ իշխանության զավթման մեջ, ինչպիսիք են, օրինակ, ԱԺ նախկին փոխխոսնակ Կարապետ Ռուբինյանը: Դանիելյանը տեղեկացրել է նաեւ, որ Տեր-Պետրոսյանի վստահված անձանցից Երջանիկ Աբգարյանը որպես բողոքի նշան հացադուլ է հայտարարել:

Իրավապաշտպանը նաեւ հայտարարել է, որ շարունակում է ցուցմունքներ հավաքել տուժածներից` պարզելու մարդկանց վիճակը, որոնք ոստիկանության եւ հատուկ ջոկատայինների կողմից բռնության են ենթարկվել:Նա հաղորդել է, որ ասոցիացիան տեղեկություններ ունի այն մասին, որ Գրիգոր Լուսավորիչ փողոցում հանրահավաքը ցրելու ժամանակ օգտագործվել են դիպուկահարներ, ինչի մասին, վկայում են մի շարք ականատեսներ: «Ես լուրջ կասկածներ ունեմ, որ իրականում սպանվել է 8-ից ավելի մարդ»-նշել է Դանիելյանը: Վերջինիս խոսքերով, մարտի 1-ին 23.00-ի սահմաններում ներքին զորքերի ստորաբաժանումները հարձակվել եւ ծեծի են ենթարկել մոտ 30 հոգանոց մի խմբի` հիմնականում կանանց, որոնք գտնվում էին Լուսավորիչ եւ Լեոյի փողոցների խաչմերուկում եւ զինվորներին կոչ էին անում չենթարկվել իրենց հրամանատարների հրամաններին: Դանիելյանը ընդգծել է, որ ծեծի ենթարկվածների մեջ է եղել նաեւ հայտնի հասարակական գործիչ, ակադեմիկոս Ռաֆայել Ղազարյանի այրին` Գրիզելդան, եւ դուստրը` 23-ամյա Գայանեն:


Լեւոն Տեր-Պետրոսյանի ձերբակալությունը չի նպաստի լարվածության նվազեցմանը


Հայաստանում ԱՄՆ-ի գործերի ժամանակավոր հավատարմատար Ջոզեֆ Փենինգթոնը երեկ հարցազրույց է տվել «Ազատություն» ռադիոկայանին:

Հայաստանում ԱՄՆ-ի գործերի ժամանակավոր հավատարմատար Ջոզեֆ Փենինգթոնը երեկ հարցազրույց է տվել «Ազատություն» ռադիոկայանին: Դրանում, Փենինգտոնը մասնավորապես, նշել է. «Մենք ընդունում ենք, որ որոշակի պահի, երբ բռնություններ են կիրառվում, կարգ ու կանոնը պետք է վերականգնվի: Բայց մենք հավատում ենք, որ այժմ արտակարգ դրությունը կարող է վերացվել, եւ լրատվամիջոցների գործունեության սահմանափակումները դադարեցվեն: Որքան արագ դա արվի, այնքան արագ Հայաստանը կվերադառնա այն ուղուն, որտեղ մենք նրան ցանկանում ենք տեսնել, այսինքն` ժողովրդավարության ուղուն, որտեղ քաղաքական հայացքներն արտահայտվում են օրինական եղանակով եւ մամուլը ազատորեն տարածում է այդ հայացքները»: «Մարտի 1-ին եւ լույս 2-ի գիշերը Հայաստանում տեղի ունեցան ողբերգական իրադարձություններ, եւ ԱՄն-ի կառավարության եւ Հայաստանում ԱՄՆ-ի դեսպանության անունից մեր խորը ցավակցությունն ենք հայտնում բոլոր զոհերի ընտանիքներին, իսկ վիրավորներին ցանկանում ենք շուտափույթ ապաքինում», - նշել է Ջոզեֆ Փենիգթոնը: Անդրադառնալով ԱՄՆ-ի պետքարտուղարի օգնականի տեղակալ Մեթյու Բրայզայի` անցած շաբաթավերջին Հայաստանի իշխանությունների հետ հանդիպումների ժամանակ արած հայտարարություններին, ամերիկացի դիվանագետը շեշտել է, որ որոշ մեկնաբանություններ ընդհանուր համատեքստից կտրված էին, իրար կպցրած եւ չեն արտացոլում Բրայզային այցի ընդհանուր էությունը` ավելացնելով, թե նա Հայաստանի իշխանություններին հստակորեն փոխանցել է, որ արտակարգ իրավիճակը պետք է վերացվի: Հարցին, թե ինչպիսին կլինի Միացյալ Նահանգների արձագանքը, եթե մարտի 20-ին արտակարգ իրավիճակը Հայաստանում չվերացվի եւ շարունակվեն ընդդիմադիրների ձերբակալությունները, Ջոզեֆ Փենինգթոնը պատասխանել է. «Մենք հստակ կերպով Հայաստանի իշխանություններին ենք հասցրել մեր դիրքորոշումը, որ թեեւ մենք ճանաչում ենք մարտի 1-ի եւ 2-ի բռնություններին մասնակցածներին եւ քրեական վարքագիծ ցուցաբերածներին ձերբակալելու` իշխանությունների իրավունքը, սակայն պետք է հստակ տարբերակում լինի այդ մարդկանց եւ նրանց միջեւ, ովքեր ընդամենը իշխանություններին դուր չեկող եւ նրանց զայրացնող կարծիքներ են հայտնում: Նման մարդկանց` կամ երթերին մասնակցած, կամ էլ որոշակի կուսակցությանը պատկանող կամ թեկնածուի աջակցող մարդկանց ձերբակալությունները կարող են դիտվեն որպես քաղաքական ձերբակալություններ: Մենք դա չենք խրախուսում եւ կարծում ենք, որ նման քայլը չի նպաստի կայունության հաստատմանը եւ լարվածության նվազեցմանը»: Հայաստանում ԱՄՆ-ի գործերի ժամանակավոր հավատարմատարը նշել է, որ Լեւոն Տեր-Պետրոսյանի ձերբակալման հնարավորությունը ակնհայտորեն իրավիճակը մեղմացնող քայլ չի լինի: «Չենք կարծում, որ դա անհրաժեշտ քայլ է: Հավանաբար դա միայն կսրի լարվածությունը»-ընդգծել է դիվանագետը: Լեւոն Տեր-Պետրոսյանի հետ հանդիպման ժամանակ Մեթյու Բրայզայի եւ իր հիմնական ուղերձը նրան, Փենինգթոնի խոսքով, եղել է կառուցողական երկխոսությանը վերադառնալու անհրաժեշտությունը` որպես քայլ, որը Հայաստանը կվերադաձնի ժողովրդավարական ուղի: Պատասխանելով հարցին, թե արդյոք իշխանությունների եւ Լեւոն Տեր-Պետրոսյանի մոտ նշմարել են քաղաքական երկխոսության գնալու կամք, եւ կա արդյոք փոխզիջումների դաշտ, ամերիկացի դիվանագետն նշել է. «Դա գործընթացի մասնակից կողմերի գործն է, բայց երկխոսությունը չպետք է լինի ինքնանպատակ, այլ հստակ հասցեագրում ունենա իրական բարեփոխումների, որոնց ձգտում է հայաստանցիների մեծ մասը»: Ինչ վերաբերում է լրատվամիջոցների գործունեության սահմանափակումներին, ըստ Ջոզեֆ Փենինգթոնի, ազատ եւ բազմակարծ մամուլը ժողովրդավարական համակարգի ամենաառանցքային բաղկացուցիչն է եւ որ սահմանափակումները, որոնք արտակարգ դրության պայմաններում տարածվել են էլեկտրոնային, տպագիր լրատվամիջոցների, ինչպես նաեւ ինտերնետային կայքերի վրա, առողջ քայլ չէ եւ Հայաստանն ավելի չի մոտեցնում ժողովրդավարությանը: «Սա նաեւ հակաարդյունավետ է, քանի որ եթե չունեք վստահելի տեղեկատվություն եւ ստանում եք հասարակության շերտերում շրջանառվող երբեմն նաեւ սուտ բամբասանքներ, մարդիկ չեն հասկանում` ինչ է կատարվում իրականում, ինչն իր հերթին նպաստում է լարվածության աճին: Որքան արագ բացվեն հաղորդակցության եւ տեղեկատվության այդ ուղիները, այնքան լավ կլինի Հայաստանի համար»,- շեշտել է Փենինգտոնը:


ՄԱՄԼՈ ՀԱՂՈՐԴԱԳՐՈՒԹՅՈՒՆ
Մարտի 10-ին ՀՀ առաջին նախագահ Լևոն Տեր-Պետրոսյանը հեռախոսազրույց է ունեցել Հարավային Կովկասում Եվրամիության հատուկ հանձնակատար Պիտեր Սեմնեբիի հետ, որն այժմ գտնվում է Բրյուսելում և մասնակցում է ԵԽ Նախարարների խորհրդի` Հայաստանում ստեղծված իրավիճակի վերաբերյալ նախաձեռնված քննարկումներին:
Լևոն Տեր-Պետրոսյանը Պիտեր Սեմնեբիին է ներկայացրել արտակարգ դրության չհիմնավորվածությունը, նշել է, որ Հայաստանի իշխանությունների կողմից որևէ դրական քայլ` ուղղված երկրում քաղաքական ճգնաժամի հաղթահարմանն ու լարվածության մեղմացմանը, չի կատարվել: Հակառակը` շարունակվում են իր համախոհների համատարած ձերբակալությունները, որոշ մարզերում և գյուղական վայրերում (Հատկապես Արարատի և Արագածոտնի մարզերում) քրեական տարրերը ոստիկանության համատեղ խմբերով բռնություններ են իրականացնում ինչպես շարժման համախոհների, այնպես էլ իր նախընտրական շտաբի ներկայացուցիչների նկատմամբ:


«Սումգայիթ» հայկական ձեւով
Փաստագրական նյութերի եւ վկայությունների աճող քանակը արդեն այժմ թույլ են տալիս արձանագրել, որ մարտի մեկին գրանցված մահերը հանդիսանում են իշխանությունների կողմից իրականացված հատուկ ակցիաների արդյունք, ակցիաներ, որոնք իրականացվել են ընդդիմության հանրահավաքից բավականին հեռու։

Ըստ երեւույթին, արտակարգ դրություն հայտարարելու համար անհրաժեշտ էին ծանրացուցիչ հանգամանքներ։

Հայաստանի իշխանությունները մինչ այժմ չեն հրապարակում զոհերի գնդակահարության վայրերը, ինչը եւս մեկ անգամ հաստատում է վերեւում ասվածը։ Ավելին, ութ զոհերի առկայության փաստը հրապարակվեց միայն մարտի երկուսի առավոտյան հնչեցված պաշտոնական հայտարարությամբ, երբ Երեւանում կայունությունն արդեն ապահովվում էր բանակի կողմից։

Հիշեցնենք, որ մարտի մեկի երեկոյան մամլո ասուլիսի ժամանակ Քոչարյանը հայտարարեց, որ չունի տվյալներ բնակչության շրջանում զոհերի վերաբերյալ, բայց կա զեկույց Ոստիկանության ութ վիրավոր զինվորների վերաբերյալ։ Առավոտյան արդեն պաշտոնապես հայտարարվեց ութ զոհերի մասին։ Միեւնույն ժամանակ այդ հայտարարությունը, ըստ որի քաղաքացիական զոհերը մահացել էին հրազենային վնասվածքներից, մարտի հինգին փոխարինվեց Գլխավոր դատախազության պաշտոնական հայտարարությամբ, որով բոլոր զոհերը ստացել էին բեկորային վնասվածքներ, իսկ ոստիկանների կողմից հրազեն չի օգտագործվել։

Անհրաժեշտ է մինչեւ վերջ պարզել, թե ինչպես հայտնվեցին այդ զոհերը Քոչարյանի հայտարարությունից հետո /կամ հայտարարությունն անելու պահին/։ Սակայն ձեռքի տակ արդեն առկա փաստերն ու վկայությունները թույլ են տալիս բացահայտել «դիակների պատրաստման» դեպքերից մեկը, որը տեղի է ունեցել Պռոշյան եւ Լեո փողոցների խաչմերուկում մարտի մեկի երեկոյան՝ ուշ ժամերին։ Պռոշյան փողոցի բակերից մեկից անհայտ օպերատորը նկարահանել է հրաձգության կադրեր եւ վերջինիս ընթացքում զոհված մեկ անձնավորության, որին ինչ-որ մեկը քարշ է տալիս դեպի մայթեզր։

Ըստ հասած տեղեկությունների` մահացածը մինչ այդ նստած էր Ոստիկանությունից խլված բեռնատարի ղեկին։ Բեռնատարը Մաշտոցի պողոտային կողմից շարժվում էր դեպի Պռոշյան փողոց, որը փակել էին ոստիկանները։ Ոստիկանները կրակ են բացել բեռնատարի ուղղությամբ։ Սակայն սպանությունը տեղի է ունեցել այն ժամանակ, երբ զոհը դուրս է եկել արդեն կանգնած ավտոմեքենայից։

Բացի այդ, ըստ մեկ այլ տեղեկության, որ եւս մի ծանր վիրավոր, ում ընկերները փորձում էին տեղափոխել շենքերից մեկի բակ, դաժան ծեծի է ենթարկվել Ոստիկանության Կենտրոնի բաժանմունքի աշխատակիցների կողմից եւ մահացել է /բաժանմունքը գտնվում է այդ բակում/։Ականատեսի խոսքերով, Պռոշյանը շղթայած ոստիկանների դեմ կանգնած էին տասնհինգից ոչ ավելի մարդիկ։ Նրանցից ոչ մեկը զինված չէր հրազենով, եւ ոստիկաններից պաշտպանվում էին քարերով եւ խողովակներով /ինչը պարզորոշ երեւում է նկարահանված կադրերում/։ Մահակներով եւ վահաններով զինված ոստիկանների թիկունքից ավտոմատային կրակ է բացվել այդ խմբի ուղղոթյամբ։ Կադրերի ձայնային փորձաքննությունը ֆիքսել է նաեւ դիպուկահար հրացանի կրակոցներ։

Արձանագրվել են նաեւ խմբի ուղղությամբ կրակոցներ՝ արձակված ոստիկանության բաժանմունքի աշխատակիցների կողմից /բակի կողմից/։ Փաստորեն, մարդկանց գնդակահարության մեջ ներգրավված էր նաեւ տեղական ոստիկանությունը։ Ականատեսները նշում են, որ Ներքին զորքերի զինվորներն անընդհատ կոչ էին անում ավտոմատավորներին՝ չկրակել մարդկանց վրա։Դեռեւս չկա ամփոփ տեղեկատվություն, թե որքան մարդ է սպանվել քաղաքի այդ մասում։ Առկա փաստագրական բազան վկայում է առնվազն երեք սպանվածների մասին:

Բերված ամբողջ տեղեկատվությունը թույլ է տալիս Հայաստանի իշխանություններին մեղադրել զոհեր ստանալու նպատակաուղղված ակցիայի կազմակերպման մեջ։ Այն փաստը, որ չի հրապարակվում նաեւ Ոստիկանության սպայի մահվան հանգամանքները, եւս խոսում է դրա օգտին։ Իրավիճակում առավել ծանրացուցիչ հանգամանքներ ստեղծելու նպատակով իշխանությունները գնացին այդ հանցագործությանը։ Դրա մասին են վկայում նաեւ այն ստացված տվյալները, որոնք ապացուցում են, որ Կենտրոնի այլ հատվածներում նույնպես կատարվել են նպատակաուղղված սպանություններ /Գրիգոր Լուսավորիչի փ., Մաշտոցի փակ շուկա եւ այլն/:
Հայտնվելով ժողովրդական զանգվածների համատարած մոբիլիզացիայի վտանգի առջեւ՝ Հայաստանի իշխանությունները գնացին բացահայտ հանցագործության, որպեսզի ներգրավեն բանակը իրենց դիրքերի պաշտպանության մեջ։ Բացի այդ, այդ ակցիան /մեկ այլ ակցիայի՝ Մաշտոցի պողոտայում կեղծ հրկիզումների եւ խուլիգանության կազմակերպման հետ մեկտեղ/ պետք է դառնար հիմք ընդդիմության առաջնորդների հետ հաշվեհարդար տեսնելու համար, որոնց պետք է վերագրվեր զոհերի եւ բռնությունների ողջ պատասխանատվությունը։Ա Ս


Հայաստանի իշխանությունները թակարդում
Այսօր Հայաստանում գրեթե բոլորը փորձում են իմաստավորել երկրում ձեւավորված քաղաքական իրավիճակը։

Արտակարգ դրության ներդրումը Հայաստանում, որն ուղեկցվում է ոչ պաշտոնական տեղեկատվության տարածման լիակատար արգելքով, ինչպես նաև ընդդիմության առաջնորդների չդադարող ձերբակալությունները շատ դիտորդների հիմք են տալիս երկրում իրավիճակը բնութագրել որպես իշխանությունների կողմից ընդդիմադիր շարժման ճնշում /հեղափոխության իրականացման փորձի ճնշում/։

Ձեւավորված իրավիճակն արտաքուստ հաստատում է այդ կարծիքը։ Բավարարվել է ՀՀ Գլխավոր դատախազության ներկայացրած դիմումը ԱԺ չորս պատգամավորների անձեռնմխելիությունից զրկելու եւ նրանց կալանավորելու մասին։ Իշխանությունները չեն բացառում ընդդիմության առաջնորդ Լևոն Տեր-Պետրոսյանի ձերբակալությունը։Երկրի բոլոր հեռուստաալիքները զբաղված են Լևոն Տեր-Պետրոսյանի վարկաբեկմամբ՝ նրան ներկայացնելով որպես հետընտրական զոհերի և բռնությունների պատասխանատու։ Կանխարգելվում է ցանկացած այլընտրանքային տեղեկատվության տարածումը։ Արգելված է առավել ազդեցիկ անկախ լրատվական աղբյուրների գործունեությունը։ Սահմանափակվում է արտասահմանյան հեղինակավոր հեռուստաալիքներից ստացվող ինֆորմացիան։

Միաժամանակ իշխանությունները ամրացրեցին պրոիշխանական կուսակցությունների կոալիցիան՝ նրա մեջ ներառելով Բարգավաճ Հայաստանը, ՀՀԿ-ն, եւ իշխանությունների կողմն անցած Օրինաց երկիրը։ ԱԺ շուրջ 80 պատգամավորներ /131-ից/ մոբիլիզացված են և պատրաստ են աջակցել գործող նախագահի ցանկացած որոշմանը։ Նման պատրաստակամություն են արտահայտում նաև իրավապահ մարմինները։ Թվում է, որ հիմքեր չկան «ճնշված հեղափոխության» վարկածը մերժելու համար…

Սակայն ներկա իրավիճակն ունի նաև այլ առանձահատկությություններ։ Մասնավորապես, արևմտյան առաջատար պետությունների կողմից մերժումը՝ ճանաչել Սերժ Սարգսյանի հաղթանակը անցած ընտրություններում, Հայաստանի իշխանություններին ուղղված կտրուկ պահանջները արտակարգ դրությունը չեղյալ հայտարարելու վերաբերյալ, ամերիկյան եւ եվրոպական պահանջները իշխանությունների եւ ընդդիմության միջեւ երկխոսություն սկսելու մասին, արեւմտյան մամուլում տեղ գտած բացասական գնահատականները Հայաստանի իշխանությունների հետընտրական գործողությունների նկատմամբ եւ այլն հաստատում են, որ Իիավիճակը Հայաստանում շատ ավելի բարդ է, քան կարող է թվալ առաջին հայացքից։
Եվ կարեւոր նույնիսկ դա չէ. հիմնախնդիրը առկա է երկրի ներսում։ Արդեն այն հանգամանքը, որ մարտի հինգին Հայաստանի իշխանությունները փորձեցին բարձրաձայնել արտաքին վտանգի մասին լոզունգը, հեռուստաալիքներով տարածելով Ղարաբաղում ռազմական գործողությունների վերսկսման մասին լուրերը, վկայում է իշխանությունների շփոթվածության մասին։ Արտաքին վտանգի միջոցով հասարակությանը շանտաժի ենթարկումը հասարակական կարծիքի վերակողմնորոշման փորձն անտեղի կլիներ, եթե իշխանություններն իրենք նույնպես գնահատեին երկրում առկա իրավիճակը որպես «իրենց կողմից ճնշված հեղափոխություն»։
Սակայն գնահատականներն այս պահին թերեւս ավելի սթափ են։ Եվ իշխանությունը հիմքեր ունի նման վարք դրսեւորելու համար։ Եվ առաջին հերթին այն պատճառով, որ Հայաստանի իշխանությունները հասկացան, որ ընդդիմության առաջնորդների մեկուսացումը, ինչպես նաեւ Երեւանի փողոցներում վերահսկողողության վերականգնումը նրանց տրվեցին չափազանց թանկ գնով։ Վերջին օրերի բոլոր որոշումներն ընդունվել են վախի ազդեցության տակ։ Ռացիոնալ չգնահատվեց հասարակության գործոնը եւ չկանխատեսվեցին ընդդիմության բոլոր գործողությունները։ Արդյունքում, Հայաստանի իշխանությունները փաստորեն հայտնվեցին թակարդում։

Մի կողմից հասարակությունը լի է նիհիլիզմով եւ իշխանությունների նկատմամբ ատելությամբ, իսկ նրա նշանակալից մասը պատրաստ է շարունակել պայքարը այս իշխանություններից ազատվելու համար։ Մյուս կողմից արեւմտյան հասարակայնությունը ոչ միանշանակ է տրամադրված Հայաստանի իշխանությունների նկատմամբ։ Եվ ամենակարեւորը՝ իշխանությունները մնացին երես առ երես իրենց կողմից իրականացված եւ ողբերգական հետեանքների հանգեցրած հակաօրինական գործողությունների հետ։ Հենց այս պայմաններում է , որ Հայաստանի իշխանությունները պետք է մարսեն հետընտրական իրադարձությունները։
Ստացվեց այնպես, որ այսուհետ Հայաստանի իշխանությունները կարող են գոյություն ունենալ բացառապես հասարակության ակտիվության լիակատար ճնշման պայմաններում։ Խոսքի ազատության նույնիսկ նվազագույն հնարավորությունն ընդունակ է համախմբել հայ հասարակությունը իշխանությունների դեմ։ Հաշվի առնելով, որ արդեն առաջին իսկ հետընտրական օրերին Հայաստանի մարզերը որոշ տեղերում բացահայտել են իրենց ապստամբ կեցվածքը՝ իշխանությունների համար խիստ դժվար, եթե ոչ անհնար կլինի ըմբոստության հերթական դրսեւորումների ճնշումը։

Անկասկած, խոսքի ազատությունն առաջին հերթին հասարակության առջեւ կբացահայտի իշխանությունների հակաօրինական գործողությունների բովանդակությունը՝ սկսած մարտի մեկի առավոտից։ Առանց այդ էլ հասարակությունը խորապես վիրավորված է իշխանություններից Ազատության հրապարակի հանրահավաքը բռնի ուժով ցրելու համար։ Այդ թեմայի ներառումը հանրային քննարկումների օրակարգում լիովին բավարար է, որ իշխանական ճամբարը կորցնի իր հավասարակշռությունը։ Արդեն իսկ նկատվում են հակասությունները նախագահ Ռոբերտ Քոչարյանի եւ ՀՀ Մարդու իրավունքների պաշտպան Արմեն Հարությունյանի միջեւ՝ պայմանավորված իրավապահ մարմիններին՝ վերջինիս ուղղած հարցադրումներով։ Բավականին բարդ իրադրություն է նաեւ Ազգային ժողովում, որտեղ նախ քվորում չհավաքվեց արտակարգ դրություն մտցնող որոշումն ընդունելու համար, իսկ այնուհետ, ըստ Ժառանգության եւ ՀՀԿ պատգավորների, հարցը նույնիսկ չդրվեց քվեարկության։ Այսինքն՝ Երեւանում հայտարարված արտակարգ դրությունն ի սկզբանե կրում է ոչ լեգիտիմ բնույթ։ Նման միտումները կարող են ունենալ անդառնալի բնույթ։

Պատահական չէ, որ մարտի հինգին կայացած մամլո ասուլիսում նախագահ Քոչարյանը հայտարարեց հանրահավաքների անցկացման ընթացակարգի խստացման անհրաժեշտության մասին։ Իշխանությունների վիճակի հետագա բարդացումը կարող է դրդել նրանց երկրում հայտարարել ավելի խիստ ռեժիմ՝ ընդհուպ մինչեւ ռազմական դրություն։Իշխանության վիճակը ավելի է ծանրանում նաեւ նրանով, որ արտակարգ դրության պայմաններում ՀՀ Սահմանադրական դատարանի ցանկացած որոշում չի կարող ճանաչվել լեգիտիմ։ Հայաստանի սահմանադրությունն արգելում է ընտրությունների անցկացումը արտակարգ իրավիճակում, իսկ Սահմանադրական դատարանում տեղի ունեցող գործընթացը հանդիսանում է ընտրական գործընթացների բաղկացուցիչ մասը։

Այսիսով, արդեն նախընտրական շրջանում անհրաժեշտ էր ընդունել, որ հայ հասարակության քաղաքական գործունակությունը ներկայումս ակնհայտորեն գերազանցում է իշխանությունների գործունակության մակարդակը։ Այդ հանգամանքը շատ ավելի որոշակի երեւաց հետընտրական ժամանակաշրջանում։ Նախագահ հայտարարված Սերժ Սարգսյանն ի սկզբանե չկայացավ որպես երկրի ընդունված ղեկավար։ Նա ասելիք չունի ո՛չ հասարակությանը, ո՛չ իշխանական ճամբարի անդամներին։ Դա միայն կարող է նշանակել, որ իշխանությունն այսուհետ կարող է գոյություն ունենալ միայն հասարակությունը լիովին ճնշելու մեխանիզմների շրջանակում։ Նախագահի աթոռից Ռ.Քոչարյանի հեռանալուց հետո պրոիշխանական ճամբարում իրադրությունը պետք է էլ ավելի բարդանա։

Իշխանության ցանկացած հետագա սխալ՝ Լեւոն Տեր-Պետրոսյանի ձերբակալությունը կամ նրա արտաքսումը երկրից կարող է վերջնականապես փակել թակարդը։ Իսկ դա կարող է միայն նշանակել, որ Հայաստանում տեղի ունեցող հասարակական-քաղաքական գործընթացները տանում են երկրի քաղաքական որակի կտրուկ փոփոխության։

Հարցազրույց Ժիրայր Սեֆիլյանի եւ Վարդան Մալխասյանի հետZhamanak.com
շաբաթ, մարտի 8-ին Zhamanak.com հրապարակել է հարցազրույց քաղբանտարկյալներ Ժիրայր Սեֆիլյանի եւ Վարդան Մալխասյանի հետ: Հարցազրույցը ամբողջությամբ ներկայացնում ենք նաեւ մեր ընթերցողին:

-Անկախ ձեր կարգավիճակից` դուք ակտիվորեն հետեւում եք երկրում տեղի ունեցող իրադարձություններին: Ինչպե՞ս կբնութագրեք մարտի 1-ին տեղի ունեցածը:

- Հակառակ Լեւոն Տեր-Պետրոսյանի համառ ջանքերին, որ չարիքի վարչախումբը կազմաքանդվի առանց արյունի եւ առանց զոհերի, ցավոք` չստացվեց: Եվ տեղի ունեցավ բոլորիս համար ամենաանցանկալին: Գարնան առաջին օրը` մարտի 1-ը, զուգադիպեց այն դաժան օրերին, երբ 20 տարի առաջ, Սումգայիթում մոնղոլ-թաթարների հետնորդները սպանդի ենթարկեցին հայերին: Ինչպես Սումգայիթում, այնպես էլ Երեւանում զոհվածները հայերն էին, իսկ ոճրագործները` մոնղոլ-թաթարների հետնորդները: Մարտի 1-ը պատմության մեջ կմնա որպես ենիչերիների կողմից մեր ժողովրդի նկատմամբ իրագործած կոտորածի օր, որպես հայ ժողովրդի ազատագրական պայքարի համար նահատակված նվիրյալների հիշատակի օր:

Իհարկե, հոգեվարքի մեջ գտնվող չարիքի իշխանությունը Լեւոն Տեր-Պետրոսյանի ցանկության դեպքում մարտի 1-ին վերջնականապես կտապալվեր, բայց Լեւոնն ամեն ինչ անում էր, որ արյուն չթափվի: Սակայն եղկելի սադրիչները ու նրանց ողորմելի տերերը դա արեցին: Նրանք մարտական փամփուշտներով կրակեցին ժողովրդի վրա ու սկսեցին անխնա կոտորել, որից հետո միայն ժողովուրդն անցավ ինքնապաշտպանության: Եվ եթե իշխանությունները կարծում են, թե իրենք պետք է կրակեն ժողովրդի վրա, իսկ ժողովուրդն ինքնապաշտպանության չդիմի, դա արդեն խաբկանք է: Թող Քոչարյանը մեկընդմիշտ մոռանա այն քստմնելի միտքը, թե ինքը միակ տղամարդն է այս երկրում: Եվ եթե մինչեւ այսօր կասկածներ կային, որ այս իշխանությունների մեղքով եղել են առեղծվածային սպանություններ, ապա մարտի 1-ի դեպքերը դրանք բացահայտ հիմնավորեցին: Իսկ հետագա օրերին իշխանավորներն իրենց անմարդկային դեմքն ու էությունը բացահայտեցին նաեւ նրանով, որ որեւէ ձեւով չցավակցեցին անգամ զոհվածների հարազատներին: Այսպիսի դեպք եթե տեղի ունենար որեւէ այլ պետությունում, անկախ դեպքի մեղավորներից, հաջորդ օրն իսկ համազգային սուգ կհայտարարվեր: Այս փաստը մեկ անգամ եւս հիմնավորում է, որ մենք չենք գտնվում նորմալ պետությունում, այլ կատարյալ ավազակապետությունում:

Այս ողբերգական դեպքերի հետագա շարունակությունն ու արյունահեղությունը կանխվեց միայն Լեւոն Տեր-Պետրոսյանի ջանքերով եւ նրա հրահանգով, ի տարբերություն այն բարբաջանքների, թե իբր բանակային ուժերին գործի դնելու շնորհիվ իշխանությունները կարողացան զսպել իրավիճակը: Դա անամոթ, լկտի սուտ է: Մազից կախված սարսափահար իշխանությունները լավ գիտեին, որ դրանք գործի դնելու դեպքում բանակը կմիանա ժողովրդին, քանի որ բացի մի քանի ծախված, թալանչի եւ ստորաքարշ գեներալներից, բանակը հիմնականում ժողովրդի հետ է: Իրականում հետագա արյունահեղությունը կանխեց Լեւոն Տեր-Պետրոսյանը, որովհետեւ նա երբեք չի ցանկացել բռնությամբ կամ հեղաշրջմամբ իշխանության գնալ:

- Ու՞մ մեղքն եք տեսնում այս ամենում:

- Տեղի ունեցածը մեր ժողովրդի նկատմամբ վերջին 10 տարիներին իրագործված ամենօրյա հանցանքների գագաթնակետն էր: Եվ եթե մինչեւ այսօր Լեւոն Տեր-Պետրոսյանն ու նրա կողմնակիցները պահանջում էին, որ Սերժիկն ու Ռոբերտը հեռանան երկրից, ապա այսօր մենք ասում ենք, որ պետք է խիստ միջոցներ ձեռնարկել, որ նրանք չճողոպրեն, չհեռանան երկրից: Ընդամենը վերջին օրերն ապրող այս մեռնող իշխանության տապալումից հետո նրանք պետք է կանգնեն օրենքի ու դատարանի առաջ: Որեւէ մեկը մազաչափ անգամ թող չկասկածի, որ ինչպես քոչարյանասերժական կլանը, այնպես էլ նրանց կամակատար ենիչերիները խստագույնս պատասխան են տալու հայ ժողովրդի նկատմամբ թույլ տված բոլոր ոճրագործությունների համար:

- Ինչպե՞ս եք պատկերացնում այս իրավիճակից դուրս գալու ելքը: Ինչպիսի՞ քայլեր են անհրաժեշտ ըստ Ձեզ:

- Մեր համոզմամբ Լեւոն Տեր-Պետրոսյանը առաջին փուլով ընտրված նախագահ է: Սակայն, միջազգային ասպարեզում մեր երկրի հեղինակությունը համապատասխան դիրքում պահելու համար անհրաժեշտ է անցկացնել նոր ընտրություններ: Բայց այդ ընտրությունները պետք է տեղի ունենան Քոչարյանի եւ Սերժիկի հրաժարականից հետո միայն, քանի որ այս իշխանությունների օրոք ընտրություններ անցկացնելը ուղղակի անհեթեթություն է:


Վերջապես 1991-ից հետո թող մեր ժողովուրդը մեկ անգամ էլ տեսնի արդար ընտրություններ եւ վերականգնի իր կորսված հավատը մեր պետականության նկատմամբ: Եթե իրոք ցանկանում ենք ունենալ օրենքի գերակայության երկիր, ուրեմն պետք է գործի դնել վերը նշված տարբերակը, որն իրականացնելու համար մեր ժողովուրդն այսօր պատրաստ է: Եվ եթե քաղաքակիրթ աշխարհը հավատարիմ է իր դավանած արժեքներին ու սկզբունքներին, ապա նրանք նույնպես պետք է երաշխավոր լինեն այս տարբերակին:

- Ի՞նչ կոչով կդիմեք ժողովրդին, ընդդիմությանը կամ իշխանություններին:

- Այս չարագործ իշխանություններին հորդորում ենք իրավիճակը ճիշտ գնահատել եւ օր առաջ հրաժարական տալ: Բացի այդ, պետք է նրանք պատրաստ լինեն նաեւ դատարանի առաջ պատասխան տալ իրենց կատարած ոճրագործությունների համար: Եթե նրանք չհամակերպվեն այս պահանջների հետ, իրենք իրենց ձեռքով ընկնելու են տխրահռչակ Չաուշեսկուի օրը:

Իսկ ժողովրդին եւ ընդդիմությանը այսօր մենք միացնում ենք իրար, քանի որ կա ոչ թե ընդդիմություն, այլ համաժողովրդական շարժում, որի նպատակն է ազատագրել մեր երկիրը կեղեքիչներից ու բռնատիրությունից:Ազգային-ազատագրական շարժման յուրաքանչյուր անդամի մենք կոչ ենք անում լինել ավելի համախմբված ու վճռական, ավելի տոկուն ու համարձակ, անվերապահ հավատալ ու վստահել համաժողովրդական առաջնորդ Լեւոն Տեր-Պետրոսյանին, կատարել նրա բոլոր հրահանգներն ու առաջադրանքները:
Մեր հաղթանակն անկասելի եւ անխուսափելի է: Մեր հաղթանակը շատ մոտ է:


Սրբություն չունեն
Մարտի 3-ի առավոտյան Ազգային անվտանգության ծառայության աշխատակիցները իր բնակարանից ԱԱԾ են տարել արցախյան պատերազմի մասնակից, «Տիգրան Մեծ» ջոկատի հրամանատար Վլադիմիր Առաքելյանին:


Առաքելյանը մեղադրվում է քրեական օրենսգրքի 225 հոդվածի 2-րդ կետի հատկանիշներով (զանգվածային անկարգություններ): Նրա նկատմամբ խափանման միջոց է ընտրվել երկամսյա կալանքը: Սա ազատամարտիկի համար, ըստ էության նշանակում է մահապատիժ, քանի որ նա լրջագույն առողջական խնդիրներ ունի, հեռացված է թոքերի մի մասը, ունի մաշկի պրոբլեմներ եւ այլն: Տեղեկություններ կան, որ Վլադիմիր Առաքելյանին ԱԱԾ մեկուսարանից տեղափոխել են Նուբարաշենի քրեակատարողական հիմնարկ:


Բոյկոտում են
Երեւանի Ավան համայնքի բնակիչները բոյկոտ են հայտարարել «Միլենա» տաքսի ծառայությանը:

Սույն ծառայության տերը Հանրապետական կուսակցության անդամ է եւ նախագահական ընտրություններից առաջ իր տաքսիներին փակցրած սպիտակ դրոշներով փորձում էր քարոզչություն անել Սերժ Սարգսյանի օգտին, իսկ արդեն փետրվարի 19-ին այս ծառայության մեքենաներով Ավան համայնքի բնակիչները տեղափոխվում էին ընտրատեղամասեր` Սերժիկի օգտին քվեարկելու համար: Ավանցիները համատարած սկսել են չօգտվել «Միլենայից» եւ նախընտրում են այլ ծառայություն:


Կոչ են արել վերացնել արտակարգ դրությունը
ԱՄՆ-ի Կոնգրեսի Հայկական հարցերով հանձնախմբի համանախագահներ Ֆրենկ Փալոնը եւ Ջո Նոլենբերգը մարտի 1-ին եւ լույս 2-ի գիշերը Երեւանում տեղի ունեցած իրադարձությունների կապակցությամբ նախօրեին հանդես են եկել հայտարարությամբ:


Դրանում, մասնավորապես, նշվում է.«Որպես Կոնգրեսի Հայկական հարցերով խմբի համանախագահներ` մենք խորապես վշտացած ենք մարտի 1-ին Երեւանում տեղի ունեցած անկարգություններով եւ մեր անկեղծ կարեկցանքն ենք հայտնում այդ միջադեպերից բոլոր տուժածներին: Կոչ ենք անում բոլոր կողմերին գտնել այս ճգնաժամի խաղաղ լուծումը` հանուն կայուն ու ժողովրդավարական Հայաստանի»:


Ամերիկայի հայկական համագումարի հաղորդագրության համաձայն, Ֆրենկ Փալոնը եւ Ջո Նոլենբերգը նաեւ արտակարգ դրությունը վերացնելու կոչով դիմել են Հայաստանի իշխանություններին: «Այս դժվարին պահին օրենքի գերակայության ու իրավական մարմինների անկախության ապահովումը, ինչպես նաեւ իրադարձությունների ճշգրիտ լուսաբանումը մամուլում անչափ կարեւոր են` հասարակական կարգ ու կանոնը վերահաստատելու համար:

Մենք համոզված ենք, որ քաղաքական երկխոսության մեջ ներգրավումն ու ազգն առաջ ուղղորդելու պատասխանատվության ցուցադրումը լավագույն ուղին են բոլոր շահագրգիռ կողմերի համար»,- ասված է հայտարարության մեջ:


Մարտի 1-ը սպանդի օր էր
Մարտի 8-ին` կանանց միջազգային օրը, մի քանի տասնյակ սեւազգեստ կանայք հավաքվել էին Երեւանի Սուրբ Սարգիս եկեղեցու բակում:


Չնայած հայտարարված արտակարգ դրությանը` նրանք եկեղեցում մոմ վառելուց հետո երթով շարժվել են դեպի Լեոյի փողոց: Կանայք սեւ ժապավենով ծաղիկներ են կապել ծառերին:

«Այստեղ մարտի 1-ի գիշերը ժողովրդին ուղղակի ջարդեցին: Առնցվազն 8 զոհ ունենք, դա սպանդի օր էր: Հայ կնոջ համար այլեւս տոն գոյություն չունի, մինչեւ մեր վրայից չմաքրենք այդ անմեղ արյունը»,- ասում էին ակցիայի մասնակիցները եւ աշխարհի կանանց կոչ անելով նմանատիպ ակցիաներով միանալ իրենց:


Կրակ բոլոր ուղղություններով
Հայաստանի ներքաղաքական իրավիճակի համապատկերի վրա մի պահ կարծես թե երկրորդ պլան մղվեցին Ղարաբաղում տեղի ունեցած սահմանային բախումները:


Ամեն դեպքում, բոլորի համար էլ պարզ դարձավ, որ դրանք պետք է դիտարկվեն ընդհանուր կացության համատեքստում: Եվ մինչ փոխադարձվող մեղադրանքներում հակամարտող կողմերը վիճարկում էին այն հարցը, թե նրանցից որ մեկն էր նախահարձակ եղել, մի խնդրում ընդհանուր հայտարարն ակնհայտ էր: Երկուսի մոտ էլ հաստատուն էր այն համոզմունքը, որ փոխհրաձգություններն անմիջականորեն առնչվում էին մարտի 1-2-ի երևանյան իրադարձություններին` մի դեպքում որպես հետևանք, մեկ այլ դեպքում իբրև ծրագրված շարունակություն: Առաջնորդվելով կարծրացած այն տեսակետով, թե հակառակորդը միշտ կեղծում է փաստերը, և օգտվելով լրատվական ամլության ընձեռած հնարավորություններից, Հայաստանի իշխանությունները հույս ունեն այս նոր արկածախնդրությունը ևս «սաղացնել» հալած յուղի տեղ, իրենց ձեռնտու լույսի ներքո: Միայն թե այս անգամ և լույսն էր աղոտ, և յուղը` վատորակ:Ավելի պարզ լինելու համար սկսենք հարակից փաստերից և նոր միայն անդրադառնանք դրանց ընդհանուր միտումներին: Դիտարկենք ակնհայտ մի դրվագ` համոզվելու համար, թե իրականում ինչ արժեք կարող են ունենալ իշխանությունների խոսքերը և դրանց տակ ինչ ճշմարտություն է թաքնված: Խոսենք միջադեպքի ընթացքում թշնամու կրած կորուստների մասին: Մեծ բան չէր պահանջվում: Պետք էր ընդամենը հաղորդել չոր թվեր և փաստեր: Սակայն ի՞նչ ստացվեց: ԼՂՀ ռազմական գերատեսչությունը պաշտոնապես հայտարարեց, որ հակառակորդն ունի 8 զոհ (ի դեպ, վերջին օրերին այս թիվը մի տեսակ չափանիշ է դարձել):

ԻՏԱՌ- ՏԱՍՍ լրատվական գործակալությունը, հղում կատարելով հայաստանյան աղբյուրներին, հաղորդեց ադրբեջանցի երկու սպանված զինվորականների մասին: Ղարաբաղցի գեներալ Մովսես Հակոբյանը տեղեկացրեց, թե թշնամին մարտի դաշտում թողել է 11 դիակ:

Արտգործնախարարություն մամլո քարտուղարի պաշտոնակատար Տիգրան Բալայանը խոսեց 8 զոհվածի և 7 վիրավորի մասին այն դեպքում, երբ նախօրեին իր շեֆը` Վ. Օսկանյանը հաստատել էր ընդամենը երկուսի սպանության փաստը: Սերժիկ Սարգսյանին կոնկրետ թվերն ընդհանրապես չբավարարեցին և Հայաստանիս խրոխտ զավակն իր ասուլիսում արդեն պատմում էր ճակատամարտի վայրում թափված բազում դիակների ու լալահառաչ վիրավորների մասին: Մի խոսքով, մի հսկա շիլաշփոթ:Սակայն բանը միայն դրանով չավարտվեց: Պաշտոնական Երևանն էլ ավելի ծիծաղելի դրության մեջ հայտնվեց, երբ Ադրբեջանը նույն կերպ պատասխանեց նրան` ի լուր աշխարհի հայտնելով, թե հայերն էլ ունեցել են 12 զոհ և 15 վիրավոր: Այս անգամ Երևանը մեջտեղ հրեց տրամաբանության իր ծանր հրետանին` ի դեմս պաշտպանության նախարար Միքայել Հարությունյանի: Եվ փառապանծ զորավարը զոռ տվեց ուղեղին. «Կարծում եմ, որ յուրաքանչյուր զինծառայող, վերլուծելով միջադեպը, կարող է եզրակացնել, որ այս դեպքում էլ չի խախտվել դասական օրենքը. մեծ կորուստներ է կրել հարձակվող կողմը»,- ավետեց նա:Ի՞նչ է ստացվում: Նախարարն իր մտքի խորունկ ծալքերում երկյուղածորեն պահում-պահպանում է միջնադարյան մարտավարական դոգման, համոզված է, թե հարձակվողը միշտ տուժողն է, իսկ այդ մասին, արի ու տես, աշխարհն անտեղյակ է:

Պատկերացնու՞մ եք, որ եթե այդ մասին ժամանակին իմանային, ասենք, Միացյալ Նահանգներում, ապա նրանք հաստատ չէին հարձակվի ոչ Հարավսլավիայի, ոչ Իրաքի ու ոչ էլ Աֆղանստանի վրա: Եվ ինչպե՞ս ամերիկացիները հանդգնեցին այդքան քիչ զոհեր տալ, երբ Մ. Հարությունյանի դասական օրենքն այլ բան էր ասում....Շարունակությունը ոչ պակաս անհեթեթ կարող է ներկայանալ, եթե միևնույն տրամաբանությունը բումերանգի նման ետ թռչի: Այսինքն մեր կողմից մեծաթիվ զոհեր ունենալու հնարավորությունը հերքելու համար ասվածը կարող է դառնալ նույնի հաստատումը: Ուսադիրավոր պաշտոնյաները մոռանում են, որ հենց իրենց տեղեկատվության համաձայն, հայկական ուժերը նույն օրվա երկրորդ կեսին հակահարձակման են անցել` ետ գրավելով նախկին դիրքերը: Կնշանակի, որ եթե հարձակվել են, ուրեմն իսկապե՞ս շատ զոհեր են տվել...Բայց թողնենք այս կասկածներն ու առաջ անցնենք:Մի պահ ընդունենք, թե սահմանային միջադեպի հրահրողն իսկապես Ադրբեջանն էր: Այդ դեպքում էլ հարց է առաջանում` ինչու՞: Սոսկ այն բանի պատճառով, որ Հայաստանում իրավիճակը լարվա՞ծ է: Բայց չէ՞ որ, նախկինում ևս բազում լարված պահեր են եղել, ի վերջո եղել է 1999 թ հոկտեմբերի 27-ը, երբ շատ ավելի նպաստավոր պահ էր սահմանը խախտելու համար, միայն թե, չգիտես ինչու, նրանք այն ժամանակ ոչինչ չձեռնարկեցին: Իսկ ո՞ր պարագայում հակառակորդը կտրուկ գործողություների կդիմի: Երբ համոզված լինի, որ դիրքերը թույլ են պաշտպանված: Այդպես կարո՞ղ էր լինել: Որքան էլ տարօրինակ է, այս հանգամանքը չի հերքում նույնիսկ ՀՀ ԶՈՒ Գլխավոր շտաբի պետ Սեյրան Օհանյանը` իր ասուլիսի ժամանակ խոստովանելով, թե «որոշ տեղերում սադրանք իրականացնելու հնարավորություն կա», ասել է թե` պաշտպանական բնագծերը խոցելի են: Հարց է ծագում. ինչու՞ են խոցելի և ինչու՞ հատկապես հիմա: Գուցե այն պատճառով, որ երևանյան փողոցներում պարապ-սարապ թրևող զինվորները հենց այդ դիրքերի՞ց են մայրաքաղաք եկել:Խիստ կասկածելի էր նաև Հայաստանի իշխանությունների տրամադրության այն փոփոխությունը, որ կատարվեց միջադեպին հաջորդած երկու-երեք օրերի ընթացքում: Առաջին օրը պաշտոնական Բաքվի հասցեին բարձրագոչ սպառնալիքներ ու մեղադրանքներ շռայլողները շփման գծում միջազգային դիտորդների հատնվելուց անմիջապես հետո հանկարծ կտրուկ փոխեցին ձայնի երանգը և սկսեցին շփոթմունքով կմկմալ այն մասին, թե իբր գիտե՞ք, բանն այլ կերպ է եղել, Բաքուն նույնիսկ տեղյակ էլ չէր դրանից, այլ պատահածն ընդամենը տեղային բնույթի լարվածություն էր, որի մեղավորը կարող էին լինել Ադրբեջանական 703-րդ մոտոհրաձգային բրիգադի մարտիկները, որոնք այդ օրը նշում էին իրենց զորամիավորման տարելիցը, և այլն, և այլն... Նույնիսկ հեքիաթն այսքան զավեշտական ավարտ չի ունենում:

Սակայն մեր պատմածը, ցավոք, հեքիաթ չէ, այլ դառն իրականություն:Ղարաբաղյան սահմանի վրա այսօր էլ փոխհրաձգությունները շարունակվում են: Ադրբեջանցիները գնդակոծում են Նոյեմբերյանի, Տավուշի, Արարատի ու Վայքի դիքերը, հայերը կրակի տակ են առել Աղդամի, Գերանբոյի, Թովուզի, Թարթառի ու Ֆիզուլու տարածքները: Եվ հիմա կարելի է անսխալ գուշակել, որ մոտ ժամանակներս դրանք կարող են ունենալ ամենաանսպասելի և լուրջ հետևանքները: Դժբախտաբար, այդպես ենթադրելու բոլոր հիմքերը կան: Վերջին ճիգերով իրենց իշխանության ավերակներից կառչած Քոչարյանն ու Սերժ Սարգսյանը առանց աչք թարթելու կզոհաբերեն նույնիսկ ամենաթանկ բանը, կրակահերթեր կտեղան ինչպես երկրում, այնպես էլ սահմաններից դուրս, միայն թե ևս մի քանի օրով երկարաձգեն իրենց խայտառակ գոյությունը: Իսկ Ղարաբաղն այս պահին շատ հարմար խայծ է նրանց ձեռքում: Արտաքին թշնամու դեմ հասարակությանը համախմբելու էժանագին կոչերի ծածկույթի տակ, մեծ աղետի սպառնալիքով ժողովրդի ուշադրությունը բուն խնդիրներից շեղելու մշտական փորձերով նրանք դեռ հույս ունեն դուրս մղել մեր ներսից բռնատիրության հանդեպ ունեցած ատելությունն ու գարշահոտությունը թարմությամբ փոխարինելու ձգտումը:Սրան զուգահեռ չեն զլանա նաև բոլոր դժբախտությունների մեջ մեղադրել Լևոն Տեր-Պետրոսյանին` ասելով, թե նրա պատճառով խախտվեց այնքան մեծ ջանքերի գնով ձեռք բերված խաղաղությունն ու կայունությունը: Սակայն այդ ո՞ր միամիտն է, որ դեռ չգիտի կամ չի տեսնում ակնհայտը, չի կշտացել այն ապաշնորհության պտուղներից, որ ճաշակում է մեր երկիրն արդեն տասը տարի...


Ծանուցագիր չի ստացել
Հայաստանի առաջին նախագահ Լեւոն Տեր-Պետրոսյանի նախընտրական շտաբի խոսնակ Արման Մուսինյանը երեկ «Ազատություն» ռադիոկայանին տեղեկացրել է, որ Տեր-Պետրոսյանը որեւէ հրավեր կամ ծանուցագիր չի ստացել իրավապահ մարմիններից:


Մուսինյանը նաեւ նշել է, որ Տեր-Պետրոսյանը գտնվում է իր առանձնատանը, որը դեռեւս հսկվում է ոստիկանական ստորաբաժանումների կողմից: Մուսինյանը նաեւ չի բացառել, որ առաջիկայում Լեւոն Տեր-Պետրոսյանը ասուլիս հրավիրի: «Այս պահին մենք պետք է ուսումնասիրենք Սահմանադրական դատարանի ընդունած վճիռը, որից հետո, եթե դրա անհրաժեշտությունը լինի, առաջին նախագահը, իհարկե, ասուլիս կտա», - նշել է Արման Մուսինյանը:


արգելել են
Ըստ մեր տեղեկությունների, զինվորականներին, որոնք արդեն քանի օր է իրենց ծառայությունն անցկացնում են Երեւանի փողոցներում, արգելվել է հանդիպել հարազատների հետ:
Մենք արդեն տեղեկացրել ենք, որ առիթից օգտվելով` զինվորականների հարազատները այցելում են նրանց ու նաեւ ուտելիք տանում, քանի որ իրենց զինվորը նորմալ չի կերակրվում:

նաեւ այլ ալիքներով
Ուրբաթ օրվանից սկսած` Երեւանի ժամանակով ժամը 19:00-ից, «Ազատ Եվրոպա/Ազատություն» ռադիոկայանի հաղորդումները հեռարձակվում են նաեւ կարճ ալիք հաճախականություններով:
«Ազատություն» ռադիոկայանի երեկոյան ծրագիրը, որը սկսվում է Երեւանի ժամանակով ժամը 19:00-ին եւ տեւում մեկ ժամ, այսուհետ կարելի է լսել նաեւ 31 մետր կարճ ալիքով` 9830 կիլոհերց հաճախականությամբ, եւ 25 մետր կարճ ալիքով` 11695 կիլոհերց հաճախականությամբ:

հասարակությանը հնարավոր չէ խաբել
Քաղաքագետ Երվանդ Բոզոյանը հայաստանյան վերջին իրադարձությունների կապակցությամբ հարցազրույց է տվել «Ազատություն» ռադիոկայանին: Հարցազրույցի ընթացքում նա, մասնավորապես, նշել է, որ ներկա պայմաններում ճնշումները հասարակության վրա կարող են հանգեցնել նոր ցնցումների:
«Եթե փորձ արվի հասարակությանը ճնշել, միայն ճնշումներով փորձել լուծումներ գտնել, դա ոչ մի ապագա չի ունենա, եւ կարծում եմ, մենք ապագայում կտեսնենք նոր ցնցումներ»,- նշել է քաղաքագետը: Բոզոյանի կարծիքով, ըստ էության, այսօր հասարակությանը խաբել հնարավոր չէ: Նրա խոսքերով, հասարակությունն ավելի ակտիվացած է, հասարակությունն արդեն պահանջում է լուրջ լուծումներ, եւ իշխանությունը տեսել է դա:

հանդիպել է
ՀՀ առաջին նախագահ Լևոն Տեր-Պետրոսյանը մարտի 8-ին հանդիպել է Հայաստանում ԱՄՆ գործերի ժամանակավոր հավատարմատար Ջոզեֆ Փեննինգտոնին և ԱՄՆ Դեսպանության քաղաքական բաժնի ղեկավար Սթիվեն Բենքսին:
Ի շարունակություն նախորդ օրը կայացած հանդիպման, քննարկվել են Հայաստանում ստեղծված իրավիճակը և դրանից դուրս գալու հնարավոր ճանապարհները:

իրավունք չունեն անտարբեր մնալ
Հայաստանում տեղի ունեցած վերջին իրադարձությունների կապակցությամբ «Բալկանյան քաղաքական ակումբը»` ի դեմս դրա նախագահ Գ. Դ. Ժելյու Ժելեւի, երեկ տարածել է հայտարարություն:
Դրանում, մասնավորապես, նշվում է. «Որպես «Բալկանյան քաղաքական ակումբի» նախագահ` ես ուզում եմ հայտնել այս ակումբի անդամների խորին մտահոգությոնը Հայաստանում փետրվարի 19-ի նախագահական ընտրություններին հաջորդած իրադարձությունների անցանկալի զարգացումներով: Որպես կանոն` մեր ակումբը չի միջամտում այն երկրների ներքին քաղաքական խնդիրներին, որոնց հետ աշխատում է: Առավել ևս այն չի արտահայտում իր համակրություններն այս կամ այն քաղաքական ուժին և աջակցում որևէ կողմի: Սակայն խոսելով համատարած ընտրակեղծիքների արդյունքում առաջացած զանգվածային բողոքների մասին, որի արդյունքում հարյուր հազավոր մարդիկ դուրս եկան փողոց` պահանջելով չեղյալ համարել ընտրությունների արդյունքները, անելով դա ոչ մեկ օր, այլ շաբաթներ շարունակ, երբ կառավարության պաշտոնյաները ձերբակալում էին ընդիմության առաջնորդներին և նույնիսկ թույլ էին տալիս իրենց փաստացի տնային կալանքի տակ պահել նախագահի թեկնածուի ուժեղագույն հավակնորդ պարոն Տեր-Պետրոսյանին, երբ նույն պաշտոնյաները խաղաղ ցուցարարների դեմ հանեցին անվտանգության ուժերը` կրակելու և սպանելու մարդկանց /համաձայն պաշտոնական տվյալների զոհերը 8-ն են, իսկ համաձայն ընդիմության տվյալների` 40, սա արդեն իսկ հարցականի տակ է դնում ժողովրդավարական կարգը երկրում և ինքնին ոչնչացնում ժողովրդավարությունը: Այս դեպքում անհնար է մեր ակումբի համար մնալ անտարբեր, քանզի Բալկաններում հաղորդակցման ենթակառուցվածքների արագացված ձևավորման առաքելությունից բացի, մեր ակումբի հիմնական նպատակների ու առաջնայնությունների թվում է աշխարհի բոլոր մայրցամաքներում տևական խաղաղության պահպանումը և անվտանգությունը, ժողովրդավարության կատարելագործումն ու զարգացումը: Ժողովրդավարությունը, միտված լինելով դարձնել մեր աշխարհն ավելի թափանցիկ և կանխատեսելի, ժամանակակից մարդկության անվտանգության, կայունության և բարեկեցության լավագույն երաշխիքն է: Այդ իսկ պատճառով, ժողովրդավարության հանդեպ ոտնձգության դեպքում, անկախ նրանից` որտեղ և ում կողմից է այն իրականացվում, ոչ միայն քաղաքական և պետական գործիչները այլ նաև հասարակ քաղաքացիներն իրավունք չունեն անտարբեր մնալու: Առավել ևս անտարբերության դրսևորման իրավունք չունեն ազգային, տարածաշրջանային ու մայրցամաքային այնպիսի հանրային ինստիտուտներ, ինչպիսիք են ԵԱՀԿ-ն, Եվրախորհուրդը, Եվրամիությունը և ՆԱՏՕ-ն»:

Ստրուկ էիր, ստրուկ էլ մնայի՞ր
Երեւանի Կամերային թատրոնի գեղարվեստական ղեկավար Արա Երնջակյանը, որը Պետրոս Ղազարյանի շաբաթօրյա հաղորդման հյուրերից մեկն էր, վերջին ողբերգական իրադարձությունների առիթով հիշել էր Սողոմոն իմաստունին, երբ նա վճռում է կիսել երեխային, որպեսզի դրա համար կռվող երկու կանաց էլ հնարավոր լինի բաժին հանել:
Այդկերպ Սողոմոն իմաստունը պարզում է, թե ով է երեխայի իրական մայրը, քանի որ վերջինս գերադասում է հրաժարվել նրանից, քան թե մասնատված տեսնել: Արա Երնջակյանը պատմում էր այս ամենը, իսկ հեռուստադիտողը մտածում էր` տեսնես ի՞նչ եզրակացություն է անելու Երնջակյանը: Եւ նրա ասածը մոտավորապես հետեւյալն էր` եթե նախագահ դառնալու հավակնություններ ունեցող մարդը, այսինքն` Լեւոն Տեր-Պետրոսյանը, գիտի, որ իր քայլերը պատճառ են դառնալու, որպեսզի գոնե մեկ կաթիլ արյուն թափվի, ապա նա պետք է հրաժարվեր իր հավակնություններից: Արդյո՞ք դա չի նշանակում, որ «Առաջ, Հայաստան» գովաբանող Արա Երնջակյանն, այդպիսով, ընդունում է, որ մենք ունենք մարդասպան իշխանություն եւ նրա դեմ ստրկության լուծը թոթափելու յուրաքանչյուր փորձ պետք է ստանար այնպիսի հակահարված, ինչպիսին ստացավ մարտի մեկին: Եւ ուրեմն` պետք է համակերպվել ստրկացման վիճակի հետ ու չփորձե՞լ դրա դեմ պայքարել:

ԻՐԱՎԻՃԱԿԸ ՄԱՐՏԻ 9-ի դրությամբ
Արտակարգ դրության պայմաններում շարունակվում են խուզարկությունները, ձերբակալությունները, ծեծով, ստորացմամբ, մարդու տարրական իրավունքների ոտնահարմամբ ուղեկցվող հարցաքննությունները:
Շարժման ղեկավարների եւ ակտիվիստների մի մասը ծերբակալված է, մի մասն անցել է ընդհատակ: Տեղեկություններ են ստացվում մեկուսարաններում եւ քննչական գործողությունների ընթացքում իրականացվող խոշտանգումների մասին:
Վարչախմբի գործողությունները նպատակ ունեն.

Բարոյապես սպանել Շարժման ակտիվիստներին եւ ամբողջ երկրում վերականգնել վախի մթնոլորտը
Ահա ոստիկանական բաժիններում արձանագրված մի քանի փաստեր, որոնք պատկերացում են տալիս մարդկանց նկատմամբ վերաբերմունքի բնույթի մասին:
- Ոստիկանական բաժնում երկար ժամանակ պահվող կինը, երբ խնդրել է բնական կարիքները հոգալու հնարավորություն տալ, նրան ստիպել են, որ այդ բանը անի դուռը բաց զուգարանում` քննիչի եւ ոստիկանների աչքի առջեւ:
- Մի այլ կնոջ 4 տարեկան երեխայի հետ մի քանի օր բերման են ենթարկել եւ առավոտից մինչեւ ուշ երեկո, առանց սննդի հնարավորության, պահել ոստիկանական բաժանմունքում, որպեսզի դրանով ստիպեն նրա ամուսնուն ներկայանալ ոստիկանություն:
- Ծանր կոտրվածքներ ունեցող, գիպսի մեջ կապկպված հիվանդին տարել են ոստիկնություն «կարճ զրույցի», որը տեւել է շուրջ 20 ժամ: Ընդ որում` հարցաքննությունն իրոք տեւել է մեկ ժամ, սական դա իրականացվել է վերջին ժամվա ընթացքում:
- Ոմանք, արդեն իսկ տեղեկացնում են, որ իրենց դաժան ծեծի ենթարկելով կամ սպառնալիքներով ստիպել են կեղծ ցուցմունքններ ստորագրել Շարժման ղեկավարների մասին:
Կան ավելի սահմռկեցուցիչ դեպքեր: Դաժանություններն իրականացնում են հատուկ առանձնացված քննիչները եւ ոստիկանության առանձին աշխատակիցներ: Ոստիկնությունն ընդհանուր առմամբ ավելի զուսպ է: Եւ դա այն պատճառով, որ սրանք մարտի 1-ին նույնպես դարձել են դիմակավոր պատժիչ մարդասպանների թիրախը:
Լ. Տեր-Պետրոսյանի վստահված անձանց (որոնց` շուրջ 4000 հոգու ցուցակները հայտնի են), հանրահավաքների եւ երթերի առավել ակտիվ մասնակիցների (որոնց հնարավոր է եղել արձանագրել), պարզապես նախընտրական շրջանում նրա օգտին արտահայտված կամ նրան ձայն տված հազարավոր մարդկանց, կանչում են ոստիկանություն` «զրույցի»: Հսկայական այս ցուցակից այն մարդկանց, ովքեր աշխատում են պետական որեւէ հիմնարկում, ազատում են աշխատանքից, իսկ մասնավոր սեկտորում աշխատողներին պահանջում են, որ աշխատանքից ազատեն գործատուները:

Ծանր մեղադրանքներով գործեր թխել Շարժման ղեկավարության եւ առաջին հերթին` Լեւոն Տեր-Պետրոսյանի դեմ
Քոչարյան-Սարգսյան զույգը համաժողովրդական շարժման քաղաքական ողջ էլիտային ձերբակալելու հրաման է տվել: Խնդիրը` նրանց դեմ ծանր մեղադրանքներ հարուցելով տեւական ժամանակով նրանց ազատությունից զրկելն է: Ձերբակալված կամ հետախուզման մեջ են կենտրոնական շտաբի անդամների մեծ մասը, շրջանային շտաբների ղեկավարներ եւ ընտրական գործընթացների համակարգողներ: Նույն խմբի մեջ են դասվում հանրահավաքներում բոլոր ելույթ ունեցողները: Կարճ քննչական գործողություններ կատարելուց հետո, նրանց նկատմամբ սովորաբար մեղադրանք է հարուցվում Քր. օրենսգրքի 300 (Պետական իշխանությունը յուրացնելու), 316 (Իշխանության ներկայացուցչի նկատմամբ բռնություն գործադրելու), 225 (Զանգվածային անկարգություններ կազմակերպելու), 225.1 (Օրենքով սահմանված կարգի խախտմամբ հրապարակային միջոցառում կազմակերպելու ու անցկացնուլու) եւ այլ հոդվածներով:

Քննչական գործողությունների հիմնական միտումն ու ուղղվածությունը, անկախ նրանից, թե ով է հարցաքննվողը, հենց սա է` ցուցմունքներ կորզել այն մասին, թե իբր հանրահավաքները եւ այլն ուղղված են եղել պետական հեղաշրջման միջոցով իշխանությունը յուրացնելուն: Դրանով Քոչարյան-Սարգսյան զույգը նպատակ ունի մի կողմից արդարացնել ապօրինի արտակարգ դրություն հաստատելու իր որոշումը, մյուս կողմից` իր վրայից գցել այն սպանությությունների մեղքը, որ կատարեցին իրենց հրամանով` հատուկ այդ նպատակով Հայաստան բերված հատուկ ջոկատայինները:

Հասարակական մթնոլորտը
Չնայած գործադրված համընդհանուր բռնություններին, որեւէ մեկին անհնար է թվում արյունով եկեծ եւ արդեն երկրորդ անգամ սեփական ժողովրդի արյան վրա իր իշխանությունը հաստատել փորձող ռեժիմի հարատեւումը: Հակառակ դեպքում նրանք այլ բան չեն տեսնում, քան երկրից հեռանալը:
Սակայն նաեւ չեն պատկերացնում, թե ինչպես կարող է 3 միլոն մարդ ստիպված լինի հեռանալ երկրից` այն թողնելով երկու կամ թեկուզ երկու տասնյակ մարդու: Ուստիեւ շատերն ասում են, որ պարզապես սպասում են արտակարգ դրության շրջանի ավարտին` համարելով, որ հենց հաջորդ օրը պետք է հանրահավաքներ անել:

ԱՅԼ ՏԵՂԵԿՈՒԹՅՈՒՆՆԵՐ
Տեղեկություններ են ստացվել, որ միջազգային ճնշման արդյունքում հնարավոր է, որ առաջիկա երկուշաբթի օրը հանվի արտակարգ դրությունը:
Ոմանք տեսել են, թե ինչպես ավտոբուսներով Հայաստանից դուրս են բերվում հատուկ պատժիչ ջոկատայինները: Ավտոբուսներն ուղղություն են վերցրել դեպի Ղարաբաղ:
Ոստիկանական բաժանմունք է հրավիրվել եւ հարցաքննվել Ստեփան Դեմիրճյանը, ինչից հետո նրան տուն են թողել:
Մի խուսբ երկրապահների հրավիրել են ոստիկանական բաժանմունքներ, սպառնալիքներով նրանցից ստորագրություն վերցրել, որ նրանք այլեւս չեն մասնակցի որեւէ հանրահավաքի:
Շրջում են բազմաթիվ տեսանյութեր, որոնցում պատկերված են մարտի 1-ին ուշ երեկոյան տեղի ունեցած ընդհարման եւ ոճրագործության առանձին դրվագներ: Դրանցից մեկում, մի քանի րոպե տեւողությամբ, պատկերված է, թե ինչպես միմյանց դեմ հանդիման կանգնած են ոստիկանական ստորաբաժանումները եւ ժողովուրդը: Որեւէ ընդհարում չկա: Ապա ոստիկանները դուրս են գնում ու նրանց ետեւից երեւում են սեւազգեստ ու դիմակավորված հատուկ ջոկատայինները` ավտոմատներով զինված: Նրանք սկսում են կրակել, հիմնականում մեկական կրակոցներով: Ընկնում է առաջին սպանվածը, ապա` ուրիշներ: Սպանվածներին ոտքերից ու ձեռքերից բռնած տեղավորում են ինչ-որ մեքենայի մեջ: Կրակոցները շարունակվում են: Մինչդեռ հանրապետության դատախազության մամլո խոսնակաը հայտարարում է, թե այդ օրը զինվորների կողմից հրազեն չի օգտագործվել:

artmika said...

http://samizdatam.blogspot.com/2008/03/110308.html

ընդհատակյա թերթ
www.Payqar.org
11.03.08


Դավիթ Շահնազարյան. «Պայքարը նոր է սկսվում»
http://zhamanak.com/article/8603/ 8:08 Yerevan 4:08 GMT Tuesday 11 March 2008
«Այն, ինչ Ռոբերտ Քոչարյանը մարտի 1-ին իրականացրեց Երեւանում` հանցագործություն էր ոչ միայն հայ ժողովրդի նկատմամբ, այլեւ մարդկության հանդեպ. նա կրակ բացեց ժողովրդի վրա, ինչի համար նախատեսված է միջազգային պատասխանատվություն` Հաագայի դատարանում», - համոզված է «ԺԵ»-«ԺԼԱ»-ի զրուցակից` ՀՀՇ հիմնադիր անդամ, 1991-1999թթ. ԱԺ պատգամավոր, ՀՀ առաջին նախագահ Լեւոն Տեր-Պետրոսյանի հատուկ հանձնարարություններով դեսպան, 1994-1995թթ. Ազգային անվտանգության պետական վարչության ղեկավար Դավիթ Շահնազարյանը:

-Պարոն Շահնազարյան. մարտի 1-ի ողբերգական իրադարձություններից հետո Ձեր անունը մի քանի օր շարունակ տարբեր պաշտոնյաներ եւ իշխանական լրատվամիջոցներ հնչեցնում էին` կապելով այդ դեպքերի հետ: Ի՞նչ է իրականում տեղի ունեցել մարտի 1-ին Երեւանում, եւ ի՞նչ գնահատական կտաք այդ իրադարձություններին:

- Օգտվելով` մարտի 1-ից հետո ինձ ընձեռված այս առաջին հնարավորությունից` խորապես եւ անկեղծորեն ցավակցում եմ մարտի 1-ին բոլոր զոհվածների հարազատներին եւ մտերիմներին: Իմ անունը շոշափելու առիթով այդ պաշտոնյաներին ձեր թերթի միջոցով ես արդեն պատասխանել եմ (Դ.Շահնազարյանը մեր թերթի մարտի 6-ի համարում ասել էր. «Այս հսկայածավալ տեղեկատվական շրջափակման ու պաշտոնական տոտալ կեղծ տեղեկատվության տարածման պայմաններում Քոչարյանը կամ որեւէ այլ պաշտոնատար անձ, որոնք ուղղակիորեն կրում են մարտի 1-ի սպանությունների եւ այլ հանցագործությունների ողջ պատասխանատվությունը, թող չփորձեն հոլովել իմ անունը` համեմելով այն կեղծիքով ու ստով».- հեղ.): Ինչպես գիտեք, մարտի 1-ի վաղ առավոտյան իշխանությունները հատուկ ստորաբաժանման զորքերով հարձակում են գործել Ազատության հրապարակում անցկացվող խաղաղ նստացույցի հազարավոր մասնակիցների եւ նրանց վրանների վրա. ընդ որում, այդ գործողությունները իրականացվել է առանց որեւէ նախազգուշացման: Այն բանից հետո, երբ հատուկ նշանակության զորքերը մտել են Ազատության հրապարակ Տեր-Պետրոսյանը խոսափողով դիմել է թե նստացույցի մասնակիցներին, թե ոստիկանական զորքերին` ասելով հետեւյալը. «Խնդրում եմ պահպանել հանգստություն. ոստիկաններ են եկել, տեսնենք ինչ են ուզում», այնուհետեւ դիմելով ոստիկաններին Տեր-Պետրոսյանը նշել է` «նստացույցին մասնակցում են կանայք եւ երեխաներ, վրաններում կան կանայք եւ երեխաներ, խնդրում եմ հաշվի առեք դա». դեռ խոսքը չավարտած հատուկ ջոկատայինները մահակներով, վահաններով, էլեկտրաշոկով, հատուկ միջոցներով, ինչպես հետագայում պարզվեց` նաեւ արցունքաբեր գազ կիրառելով սկսել են հարձակումները, նաեւ` Մաշտոցի, Թումանյանի, Սայաթ-Նովայի փողոցներում: Դրան հաջորդած իրադարձությունների մանրամասները Տեր-Պետրոսյանը մարտի 1-ի առավոտյան, տնային կալանքի մեջ գտնվելով, ժամը 11.00-ին հրավիրած իր մամուլի ասուլիսում արդեն ներկայացրել է: Ազատության հրապարակի շրջակայքում իրականացված գործողություններից մի քանի ժամ անց, արդեն Ֆրանսիայի դեսպանատան մոտ, Մյասնիկյանի արձանին հարակից հրապարակում, երբ ես եկա այդտեղ, կարծում եմ` 100 000-ից ավելի մարդ էր հավաքված: Ակնհայտ էր, որ բավական լարված, պայթունավտանգ իրավիճակ էր` հատուկ ստորաբաժանումները զինված էին մահակներով, վահաններով. նաեւ ջրցան մեքենաներ կային, եւ, ի դեպ, զորքերը կանգնած էին ժողովրդից կես կամ մեկ մետր հեռավորության վրա` դեմ առ դեմ: Բացի այդ, հատուկ ստորաբաժանումները ժողովրդին բաժանել էին մի քանի հատվածների. մարդկանց խմբերը միմյանցից կտրված էին, ժողովրդի եւ հատուկ ջոկատայինների միջեւ անընդհատ` հաճախ բավական սուր վիճաբանություններ էին ծագում: Պետք է նկատել, որ մարդիկ արդեն տեղյակ էին, թե ինչ է տեղի ունեցել վաղ առավոտյան Ազատության հրապարակում, եւ հասարակությունը չափազանց բորբոքված էր, զայրացած. ավելին` այդտեղ կային նաեւ Ազատության հրապարակի դեպքերի ականատեսներ, իրավիճակը իսկապես լարված էր: Պետք է շեշտեմ նաեւ, որ դա ինքնաբուխ հանրահավաք էր` այն չուներ կազմակերպիչներ: Այդ իրավիճակում միայն մեկ խնդիր կար. հարկավոր էր անմիջապես հեռացնել ոստիկանական զորքերը, որովհետեւ այնպիսի իրադրություն էր ստեղծվել, որ հնարավոր էր անգամ առանց հրամանի բախումներ բռնկվեին: Ի դեպ, նշեմ, որ ինքս նկատեցի մի քանի անձանց, որոնք ակնհայտորեն սադրիչներ էին, օլիգարխների, այսպես կոչված` թիկնազորից, որոնց դեմքով բոլորս էլ ճանաչում ենք: Անմիջապես սկսեցինք խոսել, կարելի է ասել` բանակցել գեներալներ Աֆյանի եւ Գիզիրյանի հետ. ի դեպ, ներկա էր նաեւ մարդու իրավունքների պաշտպանը, ով իրեն պատշաճ դրսեւորեց` նա եւս ձգտում էր լիցքաթափել լարված մթնոլորտը: Ինչեւէ, գեներալներն առաջարկեցին ժողովրդին «տեղափոխել» Մատենադարան: Ժողովրդի պահանջը մեկն էր. մարդիկ սպասում էին, պահանջում էին Լեւոն Տեր-Պետրոսյանին, որովհետեւ արդեն տեղյակ էին, որ նա գտնվում է տնային կալանքի մեջ: Ի սկզբանե ասեմ, որ ժողովրդին տեղափոխել Մատենադարան անհնար էր, քանի որ ժողովուրդը առանց Տեր-Պետրոսյանի չէր շարժվի այդտեղից, ժողովուրդը կենթարկվեր բացառապես նրա կոչերին եւ, իմիջիայլոց, գիշերը ժամը 3.00-ին ժողովուրդը ցրվեց հենց Տեր-Պետրոսյանի հորդորով: Ապա. ժողովրդի շարժը դեպի Մատենադարան կնպաստեր սադրանքների հրահրման, անկարգությունների մի նոր փուլի մեկնարկին: Եվ հաջորդ կարեւոր հանգամանքը` անթույլատրելի էր, որպեսզի Ազատության հրապարակում տեղի ունեցած այդ դաժան ծեծուջարդից ու բռնություններից հետո 100 000-ից ավել մարդ անցներ Օպերայի շրջակայքով` ուր տեղակայված էր զինուժ եւ տեխնիկա: Երբ գեներալների կողմից առաջարկ եղավ ժողովրդին «տեղափոխել» Մատենադարանի դիմացի հրապարակ, ի պատասխան դրան ես գեներալներին ասացի, որ հարկավոր է ետ քաշել, հեռացնել զորքերը, բացել հատուկ ստորաբաժանումների շղթաները, ինչի արդյունքում ժողովուրդը մասնատվել էր: Գեներալները համաձայնեցին, ասացին, որ եթե ես հայտարարեմ դեպի Մատենադարան շարժվելու մասին, իրենք զորքերը ետ կքաշեն: Ես ոստիկանական մեքենայի բարձրախոսով դիմեցի ժողովրդին` նախ նշեցի, որ սա ինքնաբուխ հանրահավաք է, չունի կազմակերպիչներ, այնուհետեւ հայտարարեցի, որ պետք է շարժվել դեպի Մատենադարանի տարածք: Դրանից անմիջապես հետո զորքերը իսկապես սկսեցին ետ քաշվել, իրավիճակը փոքր-ինչ հանդարտվեց, սակայն ժողովուրդը շարունակում էր պահանջել Լեւոն Տեր-Պետրոսյանի անձնական ներկայությունը եւ ակնհայտ էր, որ որեւէ ուղղությամբ այդտեղից չէր շարժվելու, ինչի մասին ես հայտնեցի գեներալներին: Ի դեպ ասեմ, որ իմ անձնական տպավորությամբ` գեներալներ Աֆյանը եւ Գիզիրյանը շահագրգռված չէին, որ այդտեղ բախումներ ծագեն: Այնուհետեւ նկատեցինք, որ սադրիչների մի նոր խումբ աղմուկ-աղաղակով եկավ Գինու գործարանի կողմից, սկսեցին քարեր նետել, այնուհետեւ ոստիկանական մեքենայի հետ կապված հայտնի միջադեպը եղավ` ես 200 մետր հեռավորության վրա նկատեցի, թե ինչպես ոստիկանության այդ մեքենան մխրճվեց ժողովրդի մեջ, եւ փառք Աստծո, իմ տեղեկություններով զոհեր չկան, երեք մարդ է վիրավորվել:

- Այնուամենայնիվ, Լեւոն Տեր-Պետրոսյանին հնարավորություն չտրվեց գալ` իրեն մի քանի ժամ սպասող հազարավոր մարդկանց մոտ: Իսկ դրանից հետո ի՞նչ տեղի ունեցավ:

- Մի պահ հույս կար, որ իշխանությունները խելամիտ կգտնվեն եւ գոնե 15 րոպեով թույլ կտան Տեր-Պետրոսյանին գալ, հանդարտեցնել բորբոքված ժողովրդին: Որ իշխանությունները չգնացին այդ քայլին, դա խոսուն եւ լրացուցիչ ապացույցն է այն բանի, որ նրանք մեծ սադրանք էին կազմակերպում, այն, ինչը եւ տեղի ունեցավ: Այդ անորոշ իրավիճակը պահպանվեց մինչեւ երեկոյան ժամը 21.10-ը` ցուցարարները Գրիգոր Լուսավորչի պողոտայում հավաքվել էին մինչեւ ՌԴ-ի դեսպանատան հատվածը, ինքնակազմակերպվել, բարիկադավորվել էին: ժամը 21.10-ին ՌԴ դեսպանատնից դեպի վերեւ` ձկան խանութի տարածքից պայթյուններ հնչեցին, կարծում եմ պայթուցիկ փաթեթներ էին: Այնուհետեւ սկսվեցին հուժկու ավտոմատային լուսարձակող գնդակների տեւական կրակահերթեր` ցուցարարների գլխավերեւով. դա նույնպես հոգեբանական ակցիա էր, սակայն ժողովուրդը չշարժվեց տեղից` 100 000 մարդ միաբերան վանկարկում էր` «թուրքեր, հեռացեք»: Սակայն Քոչարյանը հրեշավոր սադրանք էր ծրագրել, որն էլ իրականացրեց: Պարզվեց, որ նա սպանդ էր կազմակերպել այլ տեղ` Լեոյի, Պարոնյան-Պռոշյան փողոցների հատվածում, ուր ցուցարարներ չկային եւ չէին էլ եղել: Ցուցարարների գլխավերեւում այդ լուսարձակող գնդակներով կրակահերթերին զուգահեռաբար, ճիշտ այդ պահին սկսվել էին այրվել ավտոմեքենաներ եւ ջարդվել խանութների ցուցափեղկեր Մաշտոցի պողոտայում` շուկայի շրջակայքում: Այսինքն` ցուցարարները այլ վայրում էին, իսկ Քոչարյանը հատուկ գործողություններ էր իրականացնում բոլորովին այլ հատվածում` կրակում էին անցորդների, ժողովրդի վրա, իսկ սադրիչները, քրեածին տարրերը, օլիգարխների թիկնազորի անդամները այրում, ջարդում էին խանութների ցուցափեղկերը: Այսինքն` Մյասնիկյանի արձանին հարող հրապարակում մինչեւ ՌԴ-ի դեսպանատան տարածքում հավաքված ցուցարարների նկատմամբ Ռ.Քոչարյանը հարձակման իմիտացիա իրականացրեց` լուսարձակող փամփուշտներով ցուցարարների գլխավերեւով սուրացող կրակահերթերով, որպեսզի ցուցարարների համար խլացվեն այն իրական կրակոցները, որոնք մարդկային կյանքեր էին խլում. փաստորեն սպանդ էր իրականացվում Լեոյի, Պարոնյանի եւ Մաշտոցի փողոցներում: Հարց է ծագում` ինչու՞ ժամը 21.10-ին սկսվեցին այդ գործողությունները, կարող էին սպասել մինչեւ գիշերվա ժամը 03.00-04.00-ն, ցուցարարները կհոգնեին, կհեռանային... Ոչ, Քոչարյանի նպատակը մեկն էր` Օպերայի հրապարակում իրականացրած իր բռնությունները մարտի 1-ին նույնացնել արդեն Ֆրանսիայի դեսպանատան իրադարձությունների հետ: Այն, ինչ Ռոբերտ Քոչարյանը մարտի 1-ին իրականացրեց Երեւանում` հանցագործություն էր ոչ միայն հայ ժողովրդի նկատմամբ, այլեւ մարդկության հանդեպ. նա կրակ բացեց խաղաղ ժողովրդի վրա, ինչ համար նախատեսված է միջազգային պատասխանատվություն` Հաագայի դատարանում: Սրա ապացուցողական փաստերը բազմաթիվ են եւ շեշտակիորեն ավելանում են` այս մասին ամենայն մանրամասնությամբ տեղյակ է միջազգային հանրությունը: Մեկ հատկանշական փաստ` ինչու՞ են իշխանությունները կտրականապես հրաժարվում, որպեսզի ստեղծվի մարտի 1-ի իրադարձությունները ուսումնասիրող միջազգային անկախ հետաքննող մարմին... Որովհետեւ դրա կազմակերպիչները իրենք են եւ դրա ողջ պատասխանատվությունը կրում է անձամբ Քոչարյանը. նրան հարկավոր էին զոհեր, գնդակահարվեցին մարդիկ, ովքեր անգամ ցուցարարներ չէին` խաղաղ անցորդներ էին, նրան պետք էր արտակարգ դրություն հայտարարել: Հետեւաբար, մեծագույն այս ողբերգությունը, որը տեղի ունեցավ մարտի 1-ին, անձամբ Ռոբերտ Քոչարյանի կողմից կազմակերպված, ծրագրված հանցագործություն է հայ ժողովրդի նկատմամբ: Ես առայժմ չեմ անդրադառնա մարտի 1-ի իրադարձությունների բոլոր մանրամասներին, արդեն հսկայածավալ տեղեկություններ եւ փաստեր կան, որոնք ուղղակիորեն ապացուցում են Քոչարյանի գործած ոճրագործությունը, սակայն արդեն իսկ անվիճելի է, որ Քոչարյանը արյուն թափեց, նպատակ ունենալով այդ արյունը «բարդել» ընդդիմության վրա, սակայն այս անգամ նրա հաշվարկները չարդարացան: Եվ ամենացավալին այն է, որ այդ դեպքերից հետո ոչ միայն սգո օր չհայտարարվեց, այլեւ` նա ցավակցություն չհայտնեց զոհվածների ընտանիքներին. իրեն մտավորական համարող Քոչարյանի նոմենկլատուրայի որեւէ ներկայացուցիչ նույնպես ցավակցություն չհայտնեց, ավելին` ԼՂ-ից ոչ միայն համաժողովրդական Շարժմանը սատար կանգնելու որեւէ արձագանք չեղավ, այլեւ չգտնվեց ցավակցություն հայտնող: Քոչարյանը իր սահմանափակ, գավառամիտ եւ բացառապես քրեական (կրիմինալ) մտածողությամբ չի գիտակցում մեկ պարզ իրողություն. սա արդեն Լեւոն Տեր-Պետրոսյանի պայքարը չէ, սա արդեն մեր ժողովրդի` ՀՀ քաղաքացիների պայքարն է. ժողովուրդը սա երբեք չի հանդուրժելու եւ պայքարը իրականում նոր է սկսվում: Մի ուշագրավ փաստ եւս` մարտի 1-ի երեկոյան ինձ երկու տասնյակից ավելի մարդիկ մոտեցան, ասացին, որ քվեարկել են Սերժ Սարգսյանի օգտին, բայց որոշել են Ֆրանսիայի դեսպանատան հրապարակ գալ` Ազատության հրապարակում առավոտյան խաղաղ ցուցարարների նկատմամբ իրականացրած բռնություններից հետո: Այսինքն` մի կողմում մեր ամբողջ հասարակությունն է, իսկ մյուս կողմում` իշխանությունը: Քոչարյանը ապացուցեց, որ եղել եւ մնում է օտար, որ ինքը օկուպացիոն ռեժիմ է ղեկավարում եւ այժմ այդ օկուպացիոն ռեժիմի դեմ պայքարի է ելել ողջ ժողովուրդը, եւ այդ ռեժիմը դատապարտված է: Քոչարյանը գտնվելով անդունդում` փորձում է իր շրջապատին էլ քաշել անդունդը: Մեկ կարեւորագույն հանգամանք` համաժողովրդական այս Շարժման եւ 1988թ. Շարժման միջեւ զուգահեռներ-ընդհանրություններ անշուշտ կան, սակայն այս Շարժումը, դրականորեն, էապես տարբերվում է 1988թ. Շարժումից. սա Շարժում է հանուն ազատության եւ քաղաքացիական իրավունքների, սա Հայաստանի Հանրապետության ազատ քաղաքացիների Շարժումն է` հանուն արժանապատվության եւ ազատության հաստատման: Իշխանությունները չեն գիտակցում, որ այսօր գործ ունեն նոր ժողովրդի հետ. սա այն ժողովուրդը չէ, որը մինչ այժմ էր, այս ժողովուրդը գիտի ինչ է անում, եւ զանգվածային ինքնակազմակերպման այն գործընթացները, որոնք ծավալվում են` անշրջելի են: Այս իշխանության ճակատագիրը կանխորոշված է, նրանց չի փրկի ոչ միջազգային հանրությունը (որի դիրքորոշումն իմիջիայլոց կտրուկ փոխվել է հօգուտ հայ ժողովրդի), ոչ կրիմինալը: Ես հպարտ եմ, որ հիմա մենք այսպիսի ժողովուրդ ենք: Եվ բանակը, եւ ոստիկանությունը, եւ գեներալիտետը հստակ գիտակցում են, թե Ռ.Քոչարյանը ինչպիսի արհավիրքի առաջ է իրենց կանգնեցրել, քանի որ այն արյունը, որը թափվել է մարտի 1-ին` ոչ միայն Քոչարյանի վրա է, այլեւ իրենց վրա է, եւ նրանք պիտի գիտակցեն, որ ովքեր Քոչարյանի կողքին են այսօր` նրանք եւս հանդիսանում են այդ օկուպացիոն ռեժիմի ներկայացուցիչները:

- ԵԱՀԿ/ԺՀՄԻԳ-ը օրերս հրապարակեց իր երկրորդ միջանկյալ զեկույցը, որում բավականաչափ օրինախախտումների փաստեր են ներկայացված, Եվրամիության նախագահության հայտարարության եւ արեւմտյան բազմաթիվ բարձրաստիճան պաշտոնյաների բավականին կոշտ հայտարարությունների ականատեսն ենք վերջին օրերին: Սակայն մյուս կողմից էլ իշխանությունները միջազգային հանրության պահաջները, կոչերը շրջանցելու մարտավարություն են կարծես որդեգրել. օրինակ` ամենահաճախ հնչող հորդորներից մեկը` «բոլոր կողմերի միջեւ երկխոսություն սկսելու» գաղափարն է, որը չի կայանում: Նման իրավիճակում ի՞նչ ելքեր եք տեսնում` Հայաստանը բնականոն կյանքի վերադարձնելու նպատակով:

- Միջազգային հանրության կողմից արձագանքները բազմաթիվ են` միջազգային տարբեր ատյաններից, կազմակերպություններից, կուսակցություններից, անհատներից հսկայական թվով համերաշխության ուղերձներ են ստացվում: Կանդրադառնամ երկուսին. ԵՄ նախագահության հայտարարությունը. կոչ էր ուղղված երկու կողմերին` Տեր-Պետրոսյանին եւ իշխանություններին. հայտնի է, որ Տեր-Պետրոսյանը այդ հայտարարությունը անվերապահորեն ընդունել է` այդ մասին հայտարարելով Հայաստանի ամենաբարձր ատյանում` Սահմանադրական դատարանում: Մինչդեռ իշխանությունների կողմից որեւէ արձագանք չկա: Երկրորդ կարեւոր փաստաթուղթը` ԵԱՀԿ/ԺՀՄԻԳ-ի հրապարակած երկրորդ միջանկյալ զեկույցն է, որը, ըստ էության, դատավճիռ է այս իշխանությունների համար: Այդ զեկույցից կարելի է բացառապես մեկ եզրակացության գալ` Հայաստանում ընտրություններ տեղի չեն ունեցել: Ինչ վերաբերում է երկխոսությանը` ապա իշխանությունները մյուս թեկնածուների հետ, այսինքն` իրենց ներսում ինչ-որ բանակցություններ են վարում: Այս ընտրությունները հստակ եւ վերջնականապես ցույց տվեցին թե մեր ժողովրդին, թե ամբողջ աշխարհին, որ գոյություն ուներ ընդդիմության մեկ թեկնածու, իշխանության ութ թեկնածու` առանց որեւէ բացառության եւ նույնիսկ այդ պայմաններում Տեր-Պետրոսյանը ջախջախիչ հաղթանակ է տարել: Այժմ էլ տեղեկատվական բլոկադա են իրականացնում, զանգվածային կեղծիք ու սուտ են տարածում, թույլ չեն տալիս թերթերը տպագրվեն, կայքեր են արգելափակում, ինտերնետն էլ գուցե արգելեն` այս պայմաններում դա էլ չի բացառվում. հետո ի՞նչ պետք է անեն. «սանձել է ուզում հողմերին էս ողորմելին»...

- Ակնհայտ է, որ Լեւոն Տեր-Պետրոսյանի շուրջ ձեւավորված համաժողովրդական շարժման հարյուրավոր կողմնակիցների, Լ.Տեր-Պետրոսյանի թիմի նկատմամբ մշակվել է քաղաքական հետապնդումների հստակ ծրագիր. այս իրավիճակում ինչպե՞ս եք պատկերացնում ընդդիմության հետագա քայլերը եւ իշխանության հետագա գործողությունները. ի՞նչ խնդիր են լուծում իշխանությունները արտակարգ դրություն հայտարարելուց հետո:

- Ինչպես գիտեք, հարյուրավոր ձերբակալվածներ կան: Տեր-Պետրոսյանն արդեն դիմել է` ամսի 21-ին հանրահավաք անցկացնելու մասին իրազեկելով: Վստահ եմ, որ Տեր-Պետրոսյանի թիմը, ինչպես եղել է` այդպես էլ շարունակելու է մնալ բացառապես օրենքի շրջանակներում: Ինչ վերաբերում է իշխանություններին, ապա կարծում եմ, որ Քոչարյանը սրանով չի սահմանափակվելու, նա նորանոր սադրանքներ է կազմակերպելու, որպեսզի երկարաձգի արտակարգ դրությունը, ավելին` հաշվի առնելով Քոչարյանի ոչ ռացիոնալ, իրավիճակին բացարձակապես ոչ համարժեք (ոչ ադեկվատ) մտածելակերպը, վստահ եմ, որ նրա ծրագրերում է նաեւ ռազմական դրություն հայտարարելու գաղափարը, որը կարող է իրագործել` օգտագործելով ԼՂ-ի եւ Ադրբեջանի շփման գծում տեղի ունեցած վերջին իրադարձությունները, որոնք ես չափազանց մտահոգիչ եմ համարում: Չեմ բացառում, որ դեպքերի նման ընթացքի դեպքում նա փորձի ապրիլի 9-ի Ս.Սարգսյանի երդմնակալության արարողությունն էլ ոչ նպատակահարմար համարել: Իսկ Տեր-Պետրոսյանը այս ամբողջ ընթացքում խախտել է ընդամենը մեկ օրենք, այսպես կոչված` «չարտոնված հանրահավաքներ» է անցկացրել (թեեւ «չարտոնված ցույց, հանրահավաք, երթ» ձեւակերպում գոյություն չունի` հանրահավաքը խաղաղ է, կամ ոչ խաղաղ), մինչդեռ այսօր գոյություն չունի քրեական մեկ հոդված, Հայաստանի ստանձնած մեկ միջազգային պարտավորություն, որը այս իշխանությունները խախտած չլինեն: Ամեն օր ձերբակալվածների, կալանավորների թիվը ավելանում է, շարունակում են ռեպրեսիաները, իշխանությունները ավելի են սրում իրավիճակը: Այսինքն` այս իշխանությունները ապացուցում են, որ Հայաստանում իսկապես ավազակապետություն է, որ այս իշխանությունների հիմքը կրիմինալն է: Ի դեպ, միջազգային հանրությունն էլ արդեն համոզվել է, որ Հայաստանում ավազակապետություն է, եւ որ ԱԺ, ՍԴ, դատարաններ գոյություն չունեն, դրանք ընդամենը ցուցանակներ են:

- Ընդհանրապես, երբ ասում ենք «իշխանություններ», ու՞մ պետք է նկատի ունենալ` Ռ.Քոչարյանի՞ն, թե՞ Ս.Սարգսյանին, եւ մարտի 1-ի դեպքերի պատասխանատուն Ռ.Քոչարյա՞նն է, թե՞ Ս.Սարգսյանը:

- Չեմ ցանկանում նրանց միմյանցից տարանջատել. գոյություն ունի պարագլուխ, որը արդեն կործանված է, իր շրջապատին էլ իր հետ տանում է:

- Սահմանադրական դատարանը ԿԸՀ-ի որոշումը թողեց ուժի մեջ, Ձեր խոսքից կարելի է եզրակացնել, որ որեւէ այլ վճիռ չէիք ակնկալում ՍԴ-ից, իրո՞ք կանխատեսելի էր այդ վճիռը:

- Ավելի քան կանխատեսելի էր:

- Ադրբեջանի ու Լեռնային Ղարաբաղի շփման գծում վերջերս սրված իրադրությունը Ձեր կարծիքով հայաստանյան ներքաղաքական իրավիճակի հետ կապ ու՞նի, եւ եթե այո` ի՞նչ հետեւանքներ կարող է դա ունենալ:

- Անշուշտ կապ ունի, որովհետեւ Քոչարյանը պատրաստ է ամեն ինչի` նա Ղարաբաղն էլ կզոհի, ժողովրդին էլ է պատրաստ զոհել` հանուն իր անձի. նրա գործողությունները երբեք ադեկվատ չեն իրավիճակին: Իսկ հետեւանքները կարող են շատ ծանր լինել առաջին հերթին հենց Լեռնային Ղարաբաղի համար: Եթե Քոչարյանի իշխանությունը երկարաձգվի` ԼՂ-ի հարցը արդեն անվերադարձ կլուծվի` գուցե արդեն դե ֆակտո:

www.zhamanak.com


Բողոքի ցույց Վաշինգտոնում
ԱՄՆ Վաշինգտոն քաղաքում տեղակայված Հայաստանի դեսպանատան առաջ երեկ բողոքի ցույց են կազմակերպել բազմաթիվ ամերիկահայեր` որպես Լոս Անջելեսում վերջերս տեղի ունեցած բազմահազարանոց հանրահավաքի պատվիրակներ` ՀՀ իշխանություններին փոխանցելու հանրահավաքի մասնակիցների պահանջները:

Պատվիրակ ցուցարարները պահանջել են, որ ՀՀ դեսպանատնից իրենց մոտ պաշտոնյա իջնի, սակայն այդպես էլ ոչ ոք չի եկել: Ցուցարարները կարդացել են Լոս Անջելեսի բազմահազարանոց հանրահավաքի մասնակիցների հայտարարությունը, որով ամերիկահայերը ՀՀ իշխանություններից պահանջում են վերջ տալ քաղաքական հետապնդմանը, ազատ արձակել մարտի մեկի իրադարձություններից հետո ձերբակալված կամ կալանավորված բոլոր ցուցարարներին, Հայաստանում վերացնել արտակարգ դրությունը, ինչպես նաեւ չեղյալ հայտարարել նախագահական ընտրությունների արդյունքները: Ցուցարարները հայտարարությունը փոխանցել են ՀՀ դեսպանատուն: Բողոքի ցույցը կազմակերպել են «Հանուն ժողովրդավար Հայաստանիե կոալիցիան եւ Վաշինգտոնի կազմակերպական կոմիտեի անդամները: Կոալիցիայի անդամ Կարո Կարապետյանը երեկ մեզ հետ հեռախոսազրույցում ասաց, որ արդեն իսկ ունեն նախնական համաձայնություն ԱՄՆ Պետդեպարտամենտ մտնելու եւ ամերիկահայերի պահանջները այնտեղ ներկայացնելու համար` Լոս Անջելեսի բազմահազարանոց ցույցի մասնակիցների տասնյակ հազարավոր ստորագրություններով: «Մենք` որպես Ամերիկայում բնակվող հայեր, ցանկանում ենք, որ ԱՄՆ-ը օժանդակի, որպեսզի դարադեցվի բռնապետությունը եւ չճանաչվեն կեղծված ընտրությունների արդյունքներըե, - ասաց Կարո Կարապետյանըwww.zhamanak.com


Իրականացվում է միակողմանի ագրեսիվ քարոզչություն
«Ազատություն» ռադիոկայանը այսօր հարցազրույց է անցկացրել Երեւանի մամուլի ակումբի նախագահ Բորիս Նավասարդյանի հետ:

Ռադիոկայանի այն հարցին, թե արդյո±ք զանգվածային լրատվամիջոցներին առնչվող դրույթը հրամանագրում համապատասխանում է Սահմանադրության եւ օրենքի պահանջներին, Երեւանի մամուլի ակումբի նախագահ Բորիս Նավասարդյանը վերապահումով է պատասխան տվել. «Ինձ այս օրերին մեկ այլ բան է ավելի մտահոգում: Դա այն է, որ զանգվածաբար նախագահի հրամանագրի դրույթը, որը կապված է լրատվամիջոցների գործունեության հետ, խախտվում է, եւ դա հանդուրժվում է: Ես առաջին հերթին նկատի ունեմ այն, որ համարյա բոլոր հեռուստաընկերություններն ու ռադիոընկերությունները եւ թերթերը, որոնք մենք սովորաբար իշխանամետ ենք կոչում, փաստորեն որեւէ ձեւով իրենց գործունեությունը չեն սահմանափակել»:
Երեւանի մամուլի ակումբի ղեկավարը, մասնավորապես, նկատի ուներ, որ հեռուստաընկերությունները եւ ինչպես Հայաստանում ընդունված է ասել իշխանամետ մամուլը հենց հրամանագիրը ուժի մեջ մտնելու պահից պետական եւ ներքաղաքական կյանքի մասին ոչ միայն պաշտոնական հաղորդագրություններ են տարածում, «այլ գրում են բազմաթիվ վելուծություններ, բազմաթիվ քաղաքական հայտարարություններ, բազմաթիվ կարծիքներ, հարցազրույցներ եւ այլն, եւ այլն, որոնք ուղղակիորեն եւ կոպտորեն խախտում են հրամանագրի դրույթները»: «Այն դեպքում, որ այն լրատվամիջոցները, որոնք փաստորեն որեւէ խախտում դեռ չէին արել, արգելափակվել են: Եվ փաստորեն նրանց նկատմամբ նախնական գրաքննության մեխանիզմներ են աշխատացվում: Իսկ նախագահի հրամանագրով Հայաստանում գրաքննություն, առավել եւս` նախնական գրաքննություն մտցված չէր»:

Ըստ Բորիս Նավասարդյանի, լրատվամիջոցների միակողմանի սահմանափակում է կատարվել: Առանց հանցանք կատարելու եւ հանցանքը ապացուցելու, մեղադրվել եւ պատժվել են մի շարք լարտվամիջոցներ, ինչի արդյունքում խախտվել է Մարդու իրավունքների եվրոպական կոնվենցիայով ու Հայաստանի Սահմանադրությամբ ամրագրված կարեւոր իրավական սկզբունք` անմեղության կանխավարկածը:

Հարցին, թե որքանով են հատկապես ԶԼՄ-ի եւ ազատ խոսքի սահմանափակումները մեղմացնում ներքաղաքական լարվածութունը եւ ինչ հետեւանքներ կունենան այս միջոցառումները երկրի համար, Նավասարդյանը պատասխանել է. «Այն, ինչ մենք տեսնում ենք այսօր, առաջինը` որեւէ ձեւով չի նպաստում արտակարգ իրավիճակի համար հիմք ծառայած խնդիրների հաղթահարմանը: Բացի դրանից, իշխանությունները հայտարարել են, որ ցանկանում են գնալ երկխոսության, համագործակցության եւ համաձայնության հասնել հասարակության տարբեր շերտերի, տարբեր խմբերի հետ, բայց կատարվում է հակառակը, երբ միակողմանի ագրեսիվ քարոզչություն է տեղի ունենում: Եվ վերջապես, այս օրերին կիրառվում են խոսքի ազատությունը, մամուլի հավասարությունը, բազմակարծությունը ճնշելու այնպիսի եղանակներ, որոնք ամբողջատիրական հասարակություններում են միայն կիրառվում»:


Հիասթափեցնող է
«Ազատություն/Ազատ Եվրոպա» ռադիոկայանի նախագահ Ջեֆրի Գեդմինն այսօր գոհունակություն է հայտնել ռադիոկայանի հայկական ծառայության հաղորդումները կարճ ալիքներով հեռարձակելու կապակցությամբ:

«Հիասթափեցնող է, որ Հայաստանի իշխանությունների սահմանափակումների պատճառով մենք ստիպված ենք եղել դիմելու այս հետընթաց քայլին` օգտագործել հնացած հաճախականությունները, որոնցից Հայաստանում հրաժարվել էինք 3 տարի առաջ, բայց ուրախ եմ, որ դա գործում է»,- ասված է Գեդմինի հայտարարության մեջ:

Նշենք, որ մարտի 8-ից «Ազատություն» ռադիոկայանի հայկական ծառայության երեկոյան ծրագիրը հեռարձակվում է կարճ ալիքների երկու հաճախականություններով: Այնուամենայնիվ այդ հաճախականություններով հեռարձակվում է «Ազատություն» ռադիոկայանի ընդամենը մեկժամյա ծրագիրը, մինչդեռ մինչեւ սահմանափակումները FM կայաններով հեռարձակումը կազմում էր 3 ժամ: Միաժամանակ կտրուկ ավելացել է «Ազատություն» ռադիոկայանի ինտերնետային կայքի այցելուների թիվը: Մարտին այցելուների թիվը եռապատկվել է նախորդ ամսվա համեմատությամբ:


Կոչ է արել չճանաչել ընտրությունների արդյունքները
Հայաստանի հելսինկյան ասոցիացիան այսօր դիմել է միջազգային կազմակերպություններին` կոչ անելով չընդունել փետրվարի 19-ին կայացած նախագահական ընտրությունների արդյունքները, ըստ որոնց Հայաստանի նախագահ է ընտրվել Սերժ Սարգսյանը:

Իրավապաշտպան կազմակերպությունը միջազգային հանրությանը նաեւ կոչ է արել պահանջել Հայաստանի նախագահից անհապաղ չեղյալ համարել 2008 թվականի մարտի 1-ի հրամանագիրը՝ Երեւան քաղաքում արտակարգ դրություն մտցնելու մասին:


Մերժել են
Երեկ ՀՀ հիմնադիր նախագահ Լեւոն Տեր-Պետրոսյանը իրազեկում է ներկայացրել Երեւանի քաղաքապետարան` մարտի 21-ին Ազատության հրապարակում հանրահավաք ացկացնելու մասին:

Այսօր հայտնի դարձավ, որ քաղաքապետարանը մերժել է Լեւոն Տեր-Պետրոսյանի իրազեկումը: Իսկ մերժել է «Ժողովներ, հանրահավաքներ, երթեր եւ ցույցեր անցկացնելու մասին» ՀՀ օրենքի 13-րդ հոդվածի առաջին մասի 3-րդ ենթակետով` զանգվածային հրապարակային միջոցառումը կարող է արգելվել միայն այն դեպքում, եթե առկա են հավաստի տվյալներ, որ նշված օրը, ժամին եւ նշված վայրում միջոցառման անցկացումն իրական (ռեալ) վտանգ է սպառնում անձանց կյանքին կամ առողջությանը: Երեւանի քաղաքապետարանը այս մերժումով փաստորեն խոստովանել է, որ Հայաստանում խաղաղ ցույցերն ու հանրահավաքները մարդկանց կյանքին վտանգ են սպառնում` ոստիկանությունն ու բանակը գալիս մարդկանց վրա կրակում են:


Միայն միջազգային հետաքննությունը կհամարվի արժանահավատ
Նորվեգիայի հելսինկյան կոմիտեն Հայաստանի իշխանություններին կոչ է արել հարգել միջազգային օրենքները եւ միջազգային քննիչներ հրավիրել մարտի 1-ին տեղի ունեցած դեպքերը քննելու համար:

«Հայաստանի իշխանությունները պետք է հրավիրեն Եվրախորհրդին կամ հարգանք վայելող այլ կազմակերպությունների՝ հուզումները եւ Հայաստանի ոստիկանության եւ բանակի կողմից դրանց պատասխանը քննելու համար: Միայն նման միջազգային հետաքննությունը արժանահավատ կհամարվի հայաստանցիների կողմից»,- հայտարարել է Նորվեգիայի հելսինկյան կոմիտեի գլխավոր քարտուղարի տեղակալ Գունար Կարլսենը: Վերջինս նաեւ նշել է, որ լայն տարածում է ստացել թերահավատությունը այն բանի հանդեպ, թե ինչպես են իշխանություններն անցկացրել նախագահական ընտրությունները, եւ ահագնանում են վրդովմունքն ու հուսահատությունը այն միջոցների կապակցությամբ, որոնցով դադարեցվել են խաղաղ ցույցերը: Կարլսենի խոսքերով, ժամանակն է, որ կառավարությունը հրավիրի անկախ միջազգային դերակատարների, որոնք կբացահայտեն, թե ինչ է կատարվել, եւ կապահովեն պատասխանատվությունը յուրաքանչյուր հանցանքի համար: Ի դեպ, անցյալ շաբաթ Նորվեգիայի հելսինկյան կոմիտեն նամակ է հասցեագրել երկրի արտգործնախարար Յոնաս Գար Ստորեին` հորդորելով Նորվեգիայի իշխանություններին ակտիվություն ցուցաբերել այս հարցում:


Մտահոգված է մարդու իրավունքների վիճակով
Հայաստանում հետընտրական բռնությունների հետեւանքով Եվրոպայի խորհրդի մարդու իրավունքների հանձնակատար Թոմաս Համմարբերգը եռօրյա այցով մարտի 12-ին ժամանելու է Երեւան` մարդու հիմնարար իրավունքների արդյունավետ պաշտպանության խրախուսման նպատակով:

«Ես մտահոգված եմ Հայաստանում մարդու իրավունքների վիճակով եւ արտակարգ դրության հայտարարման հետեւանքներով»,- Հայաստան ժամանելուց առաջ երեկ հայտարարել է հանձնակատարը: Այցի ընթացքում նախատեսված են նրա հանդիպումները Հայաստանի նախագահ Ռոբերտ Քոչարյանի, ԱԺ խոսնակի Տիգրան Թորոսյանի, վարչապետ Սերժ Սարգսյանի, նախագահի թեկնածու Լեւոն Տեր-Պետրոսյանի, ԱԳ նախարար Վարդան Օսկանյանի, Արդարադատության նախարար Գեւորգ Դանիելյանի, Ոստիկանության պետ Հայկ Հարությունյանի, ՀՀ Գլխավոր դատախազ Աղվան Հովսեփյանի, Մարդու իրավունքների պաշտպան Արմեն Հարությունյանի, միջազգային կազմակերպությունների ու ընդդիմության ներկայացուցիչների հետ: Հանձնակատար Համմարբերգը այցելելու է նաեւ բանտեր, ոստիկանական տեղամասեր եւ հիվանդանոցներ` հայտնի իրադարձությունների մասնակից անձանց հանդիպելու նպատակով:Հրատապ է վերականգնել այն վիճակը, երբ լրատվամիջոցների, քաղաքական կուսակցությունների եւ ոչ կառավարական կազմակերպությունների գործունեությունը չի խոչընդոտվում:


Ռեկտոր են խոստացել
Ըստ որոշ տեղեկությունների, ԱԺՄ առաջնորդ Վազգեն Մանուկյանին իշխանությունները խոստացել են ՀՀ-ում գործող հեղինակավոր բուհերից մեկի ռեկտորի պաշտոնը:

Մասնավորապես նշվում է հայ-ռուսական սլավոնական համալսարանի անունը: Սույն պաշտոնը թերեւս կլինի այն ծառայության գինը, որ Վազգեն Մանուկյանը նախագահական ընտրությունների ժամանակ մատուցեց ՀՀ իշխանություններին:


Այսօր կրկին
Երեկ ՀՀ գլխավոր դատախազություն է հրավիրվել ԱԺ «Ժառանգություն» խմբակցության քարտուղար Ստեփան Սաֆարյանը:

Պատգամավորը դատախազությունում մոտ ութը ժամ հարցաքննվել է որպես վկա: Երեկ դատախազությունից դուրս գալուց հետո Ստեփան Սաֆարյանն ասաց, որ ինքն առարկություններ ունի քննության ընթացքի հետ կապված եւ չի գտնում, որ այն անաչառ է: Այսօր Ստեփան Սաֆարյանը կիկին հրավիրվել է գլխավոր դատախազություն: Այսօր գլխավոր դատախազություն է հրավիրվել նաեւ «Ժառանգություն» խմբակցության պատգամավոր Արմեն Մարտիրոսյանը:


ԱՄՆ պետքարտուղարի տեղակալը երկխոսության կոչ է արել
ԱՄՆ պետքարտուղարի տեղակալի պաշտոնակատար Քուրթ Վոլքերը հայտարարել է, թե միայն երկխոսությունն ու հետագա կտրուկ քայլերի բացառումը հնարավոր կդարձնի հայաստանյան քաղաքական ճգնաժամի հանգուցալուծումը:

«Մենք աշխատում ենք կողմերին համոզել, որպեսզի երկխոսության սկիզբ դրվի: Խոսքը թե՛ կառավարության մասին է, որը շատ կոշտ մեթոդների է դիմել` սահմանափակելով լրատվամիջոցների ազատությունը, արտակարգ դրություն հայտարարելով, ձերբակալություններ իրականացնելով: Դիմում ենք նաեւ ընդդիմությանը, որն այդ մարդաշատ ցույցերի կազմակերպիչն էր: Մենք աշխատում ենք երկու կողմի հետ էլ` փորձելով քաղաքական երկխոսություն նախաձեռնել, կազմակերպել մի «կլոր սեղան», որի շուրջ կառավարության ու ընդդիմության ներկայացուցիչները կքննարկեն ստեղծված իրադրությունը` փորձելով հանգուցալուծել այն հակամարտությունն ու լարվածությունը, որն այսօր առկա է», - ասել է Վոլքերը:Վերջինս նաեւ հատուկ քննադատության է ենթարկել Հայաստանի իշխանությունների որդեգրած մարտավարությունը: «Մենք չենք կարծում, որ հետագա ճնշումները, հետագա ձերբակալությունները ճիշտ գործելաոճ են: Անհրաժեշտ է վերացնել արտակարգ դրությունը, ապահովել մամուլի եւ հավաքների ազատությունը, ապահովել քաղաքական կուսակցությունների գործունեությունը, որպեսզի Հայաստանը կարողանա դուրս գալ քաղաքական այս ճգնաժամից», - հայտարարել է Քուրթ Վոլքերը:


ԱՄՆ-ն դատապարտել է ընդդիմադիր ցուցարարների նկատմամբ ՀՀ իշխանությունների գործադրած բռնությունները
«Ասոշիեյթեդ փրես» լրատվական գործակալությունը տեղեկացնում է, որ ԱՄՆ պետքարտուղարի տեղակալի օգնական, ԵԱՀԿ-ի Մինսկի խմբի համանախագահ Մեթյու Բրայզան խստորեն դատապարտել է ընդդիմադիր ցուցարարների նկատմամբ Հայաստանի իշխանությունների գործադրած բռնությունները:

Բրայզան դա որակել է որպես «ցավալի» եւ ասել, թե ակնհայտ է, որ կառավարական ուժերի արձագանքը «կոպիտ եւ վայրագ էր»: Բրայզան նաեւ մտահոգություն է հայտնել անկախ մամուլի նկատմամբ գործադրվող սահմանափակումների վերաբերյալ: Նա հորդորել է վերացնել արտակարգ դրությունը եւ իշխանություններին կոչ է արել վերջ տալ նախագահի թեկնածու Լեւոն Տեր-Պետրոսյանի հետ առնչություն ունեցող ընդդիմության ակտիվիստների ձերբակալություններին: «ԱՓ»-ն նշում է, որ Բրայզան Երեւանում հանդիպել է Տեր-Պետրոսյանին, ընտրություններում հաղթող ճանաչված վարչապետ Սերժ Սարգսյանին եւ հեռացող նախագահ Ռոբերտ Քոչարյանին:


Պրեսկոտը կոչ է արել արտակարգ դրության մնացած դրույթներն էլ հանել
Հայաստանում ընտրությունների վերաբերյալ ԵԽԽՎ զեկուցող Ջոն Պրեսկոտը երեկ ողջունել է արտակարգ իրավիճակի երկու դրույթների չեղյալ հայտարարումը Հայաստանի իշխանությունների կողմից՝ անցյալ շաբաթ Հայաստան իր կատարած այցից հետո, եւ կոչ է արել հանել արտակարգ իրավիճակի մնացած դրույթները:

«Ես հատկապես ողջունում եմ քաղաքական կուսակցությունների եւ ոչ կառավարական կազմակերպությունների գործունեության կասեցման մասին դրույթի չեղյալ հայտարարումը, որի վերաբերյալ ես հատուկ կոչ արեցի իմ այցի ընթացքում: Այժմ ես կոչ եմ անում իշխանություններին հանել արտակարգ իրավիճակի մնացած դրույթները, մասնավորապես նրանք, որոնք սահմանափակում են լրատվամիջոցների ազատությունը», - հայտարարել է Պրեսկոտը եւ հավելել. «Ես կրկնում եմ իմ այն եզրակացությունը, որ ներկա ճգնաժամի հանգուցալուծման միակ եղանակը նախագահական ընտրությունների արդյունքների վերաբերյալ Սահմանադրական դատարանի որոշման ճանաչումն է, արտակարգ դրության հանումը եւ մարդու իրավունքների ու ազատությունների վերականգնումը եւ 2008 թվականի մարտի 1-ի իրադարձություններին հանգեցրած հանգամանքների անկախ հետաքննումն ու քաղաքական բոլոր ուժերի միջեւ երկխոսության ծավալումը անհրաժեշտ քաղաքական եւ ընտրական բարեփոխումների վերաբերյալ»: Հայաստանում Եվրախորհրդի տեղեկատվական գրասենյակի հաղորդագրության համաձայն` Ջոն Պրեսկոտը իր բացահայտումների եւ եզրակացությունների վերաբերյալ կզեկուցի Վեհաժողովի նախագահին ԵԽԽՎ-ի բյուրոյի մարտի 13-ին Փարիզում կայանալիք հանդիպմանը:


Զինվորները մնացել են պեռաշկիի հույսին
ինչպես արդեն տեղեկցրել էինք, մարտի 1-ից Երեւան բերված ժամկետային զինծառայողներին իրենց վերադասները մեղմ ասած «այնքան էլ լավ չեն կերակրում»:

Թերահավատները կարող են ականատես լինել, թե ինչպես են զինվորականների բարեկամները ուտելիք բերում նրանց: Իսկ կառավարության եւ ՀՀԿ-ի գրասենյակի մոտ կանգնած զինվորականները նույնիսկ այդ հնարավորությունից են զրկված: Նրանք մնացել են պեռաշկի ծախող պապիկների հույսին: Օրվա տարբեր ժամերի կարելի է ականատես լինել, թե ինչպես է պեռաշկի վաճառող պապիկը սկուտեղը ձեռքին մոտենում զինվորներին, եւ ինչպես են զինվորները հերթ կանգնում` 1-2 պեռաշկի գնելու համար:


Առա’ջ, Շուշան
Ըստ մեր ունեցած հավաստի տեղեկությունների, մարտի 1-ի գիշերը «Ազատության» հրապարակում տեղի ունեցած ջարդի ամենաակտիվ մասնակիցներից մեկը եղել է երգչուհի, նախընտրական շրջանում Սերժ Սարգսյանի համար «Առաջ, Հայաստան» երգող Շուշան Պետրոսյանի ներկայիս ամուսինը` Արման Հարությունյանը:

Վերջինս տխրահռչակ 6-րդ վարչության աշխատակիցներից է: Ընդ որում, Շուշան Պետրոսյանի Արմանը հատկապես աչքի է ընկել նրանով, որ առանձնահատուկ դաժանությամբ ծեծել է «ՉԻ» եւ «Առավոտ» թերթերի ֆոտոլրագրող Գագիկ Շամշյանին:

artmika said...

http://samizdatam.blogspot.com/2008/03/120308.html

ընդհատակյա թերթ
www.Payqar.org
12.03.08

Տիգրան Կիմիչը Վիկտոր Սողոմոնյանի ոճով
ՀՀ ԱԳՆ լրատվամիջոցների հետ կապի բաժնի վարիչ, ԱԳՆ տեղեկատվության վարչության պետ Վլադիմիր Կարեպետյանի հրաժարականից հետո հեռուստաէկրանների աստղ դարձած Տիգրան Բալայանը, ով նաեւ ոչ անհայտ Կիմ Բալայանի որդին է, արձագանքել է ԱՄՆ պետքարտուղարի տեղակալի օգնական Մեթյու Բրայզաի Հայաստանում տեղի ունեցած վերջին իրադարձությունների վերաբերյալ հայտնի հայտարարությանը:

«Մենք ապշած ենք, որ անգամ Երեւան կատարած այցից եւ տարբեր պաշտոնական ու ոչ պաշտոնական աղբյուրներից տեղեկատվություն ստանալուց հետո ԱՄՆ պետքարտուղարի տեղակալի օգնականը կարող է նման կամայական հայտարարություններ անել»,- հայտարարել է Տիգրան Կիմիչը` հավելելով, թե «նման միակողմանի մեղադրանք հնչեցնելը անհիմն եւ անօգուտ է»: «Վիրավորված ոստիկանների թիվը` 108, որոնցից 43-ը հրազենային կամ բեկորային վնասվածքներով, հստակորեն ցույց է տալիս, որ ցուցարարները զինված են եղել հրազենով եւ պայթուցիկ նյութերով: Սա համընկնում է իրավապահ մարմինների օպերատիվ տեղեկատվությանը, որը հանրությանն այս ամենի մասին տեղյակ էր պահել մարտի 1-ից դեռ օրեր առաջ: Այս պարագայում կառավարության արձագանքը որպես «ընդդիմադիր բողոքի ցույցերի ցրում» պիտակավորելը կամ որպես «կոպիտ եւ դաժան» որակելը ճշգրիտ չէ: Դա ամենեւին ոստիկանության կողմից քաղաքացիների վրա հարձակում չի եղել»- շարունակել է երիտասարդ Բալայանը: Վերջինս նույնիսկ նշել է, թե մարտի 1-ին տեղի ունեցած բռնությունները, իրոք, լրջագույն մտահոգություն են մեզ բոլորիս համար Հայաստանում, առաջին հերթին` կառավարության համար, որը պատասխանատվություն է կրում երկրում կարգուկանոնի եւ անվտանգության պահպանման համար: «Կառավարությունը, զսպվածություն դրսեւորելով, փորձում էր պահպանել կարգուկանոնը, սակայն, ինչպես նախապես զգուշացնում էին իրավապահ մարմինները, այն վերածվեց ոստիկանության եւ ցուցարարների միջեւ բախման: Այն պարագայում, երբ կա ութ զոհ (որոնցից մեկը ոստիկան է) եւ տասնյակ վիրավորներ (որոնցից շատերը իրավապահ մարմիններից են), կասկած չի կարող լինել, որ սա լուրջ եւ իրավամբ դատապարտելի բռնարարք էր, ինչպես ինքը պարոն Բրազյան է նշում»,- ոչ մի կերպ չէր հանսգտանում Տիգրան Կիմիչը: Վերջինս միջազգային կառույցների ներկայացուցիչների վրա հեռվից հոխորտալու մեկ այլ հայտնի մամլո քարտուղարի` Վիկտոր Սողոմոնյանի ոճով ավելացրել է նաեւ բառացիորեն հետեւյալը. «Այսօր` այդ ահավոր օրվանից 10 օր անց, Հայաստանի առջեւ կանգնած հիմնական խնդիրն ամբողջությամբ քննել եւ հասկանալն է, թե ինչ տեղի ունեցավ, եւ միասին առաջ գնալու ուղիներ փնտրելն է: Միջազգային հանրությունը պետք է խրախուսի բոլոր ներգրավված կողմերին` պատասխանատվություն ստանձնելու մեր հասարակության հիմքերին հասցված վնասի համար եւ փնտրելու առաջ գնալու ներառական ուղիներ: Թյուր տեղեկացվածության հիման վրա արված հայտարարությունները կարող են եւ արդեն իսկ նպաստում են քաղաքական լարվածության սրմանը»: Բալայան կրտսերի ինտելեկտը, թերեւս ընդամենը այնքան է, որ նա ոչ «թյուր տեղեկատվության» աղբյուր է համարում է «Հայլուրը»: Բայց այդպիսի «ինտելեկտուալներ» Հայաստանում բարեբախտաբար արդեն շատ քիչ են մնացել:


Խուզարկություն
Ազգային անվտանգության ծառայության աշխատակիցները երեկ մոտ երկուսուկես ժամ խուզարկել են ՀՀՇ վարչության նախագահ Արարատ Զուրաբյանի աշխատասենյակը եւ ընդունարանը:

Նրանք փնտրել են զենք զինամթերք: Սակայն ոչինչ չգտնելով, ԱԱԾ աշխատակիցներն իրենց հետ տարել են Լեւոն Տեր-Պետրոսյանի հանրահավաքներից մի քանի CD, Արարատ Զուրաբյանի 2 նոթատետրերը եւ նշումներ արած թղթեր: ԱԱԾ-ն իր հետ տարել է նաեւ ՀՀՇ վարչության փոխնախագահ Խաչիկ Քոքոբելյանի աշխատասենյակում գտնվող համակարգիչը: Ի դեպ, ԱԱԾ-ականները դատարանի որոշմամբ ունեցել են միայն Արարատ Զուրաբյանի աշխատասենյակն ու ընդունարանը խուզարկելու թույլտվություն եւ Քոքոբելյանի սենյակում գտնվող համակարգիչը տարել են անօրինական:

ԱՄՆ-ը պնդում է, որ պետք է պատժել նրանց, ովքեր ուժ են գործադրել
Երեկ ուշ երեկոյան Վաշինգտոնում «Ազատություն» ռադիոկայանին տված բացառիկ հարցազրույցում ԱՄՆ-ի փոխպետքարտուղարի օգնական Մեթյու Բրայզան Հայաստանի քաղաքական ուժերին կրկին հորդորել է երկխոսություն սկսել:

Այն հարցին, թե ի՞նչ հավելյալ մանրամասներ կարող է հաղորդել ամերիկացի դիվանագետը ԱՄՆ-ի կողմից երկխոսության, այսպես կոչված, «կլոր սեղանի» ձեւաչափի վերաբերյալ, Բրայզան պատասխանել է. - «Մենք կցանկանայինք տեսնել, որ բոլոր խոշորագույն քաղաքական կուսակցությունների` ընդդիմադիր, իշխանամետ, կոալիցիայի անդամները, բոլորը հավաքվեն միասին քննարկման համար, քննարկում, որը կներկայացնի Հայաստանի բոլոր քվեարկողներին, որը կխոսի Հայաստանի ժողովրդավարական հաստատությունների ապագայի եւ դրանց ամրապնդման մասին: Թե որո՞նք կլինեն կոնկրետ թեմաները` դա մասնակիցների գործն է, իհարկե: Սակայն բանավեճի սեղանի շուրջ քննարկումների միջոցով սեփական երկրի քաղաքական ապագան որոշելու գործընթացն է այն ճանապարհը, որով պետք է կառուցել առողջ ժողովրդավարություն, այլ ոչ թե փողոցը»:

«Մենք պաշտպանում ենք անկախ հետաքննության առաջարկը եւ կարծում ենք, որ դա օգտակար կլինի: Բայց, միաժամանակ, ես կարծում եմ, որ շատ դժվար կլինի երբեւէ գնահատել ճշգրտորեն, թե ինչպես այդ ողբերգական իրադարձությունները տեղի ունեցան: Այժմ մենք պետք է առաջ շարժվենք: Վերականգնենք ընտրություններին հասցված վնասները` պատժելով այն մարդկանց, որոնք ապօրինի կերպով ուժ են գործադրել կամ խախտել են ընտրությունների մասին օրենքը»-նշել է ամերիկացի դիվանագետը պատասխանելով այն հարցին թե ինչպես է ԱՄՆ-ը վերաբերվում Եվրամիության նախագահության` անկախ հետաքննություն անցկացնելու առաջարկին:

Ռադիոկայանի այն հարցին, թե հակառակ ԱՄՆ-ի` ձերբակալությունները դադարեցնելու մասին կոչերին, ընդդիմության ակտիվիստներին շարունակում են ձերբակալել եւ ինչ է արվում այդ առնչությամբ` Մեթյու Բրայզան ընդգծել է. «Սա մի խնդիր է, որը պետք է լուծվի Հայաստանի կառավարության կողմից, իհարկե, եւ մենք կոչ ենք անում Հայաստանի կառավարությանը` վերջ տալ քաղաքական ղեկավարների ձերբակալություններին եւ վերականգնել ժողովրդավարական այն պահը, որը բնորոշ էր Հայաստանին մինչեւ այս վերջին ընտրությունները»:

Անդրադառնալով Հայաստանի գլխավոր դատախազի այն պնդումներին, թե «ընդդիմության առաջնորդները հոգեբանական դիվերսիա են իրականացրել մարդկանց նկատմամբ», ԱՄՆ-ի պետքարտուղարի տեղակալի օգնականն արձագանքել է.-«Օհ, այ քեզ հայտարարություն: Պարոն Տեր-Պետրոսյանը ակնհայտորեն շատ հայտնի քաղաքական գործիչ է, ով շատ հմուտ է իր հռետորության մեջ, այնպես որ, նա մարդկանց ոգեշնչելու կարողություն ունի եւ անում էր դա Երեւանի Ազատության հրապարակում ունեցած իր ելույթներում: Սա այն դեպքը չէ, երբ մասնավոր մի ղեկավար կախարդական հնարքներ է գործադրում. Lեւոն Տեր-Պետրոսյանը հանդես է գալիս իբրեւ քաղաքական գործիչ»: Ամերիկացի բարձաստիճան պաշտոնյան նշել է նաեւ, որ ինքն այցելել է Հայաստանի առաջին նախագահ, նախագահի նախկին թեկնածու Lեւոն Տեր-Պետրոսյանին եւ, իր կարծիքով, օգտակար զրույց ունեցել նրա հետ: «Ես, մասնավորապես, քաջալերեցի նրան` լիարժեք մասնակցել Հայաստանի կառավարության հետ երկխոսությանը եւ ուղիներ փնտրել` Հայաստանում ժողովրդավարության ընթացքը վերականգնելու համար», - մանրամասնել է Մեթյու Բրայզան:

Անդրադառնալով մարտի 1-ի իրադարձություններին եւ դրանց վերաբերյալ «Ասոշիեյթեդ փրես» գործակալությանը տված հարցազրույցին, որտեղ Բրայզան Հայաստանի կառավարության արձագանքը գնահատել էր որպես «կոշտ ու վայրագ», նա նշել է.-«Վայրագություն տեղի է ունեցել երկու կողմերում էլ, եւ ես փորձել եմ դա հասկացնել իմ բոլոր հարցազրույցներում: Խնդիրն այն է, որ երբ մարդիկ փողոցներում հայտնվում են առճակատման իրավիճակում, եւ չկա տեղեկատվության ազատ հոսք` անկախ մամուլի միջոցով, յուրաքանչյուր կողմ փորձում է մեղավոր ճանաչել մյուսին: Բայց ի վերջո, իհարկե, կառավարությունը պատասխանատու է քաղաքացիների դեմ կառավարական ուժեր գործադրելու համար: Իսկ քաղաքացիներն էլ պատասխանատու են խաղաղ կերպով բողոքելու եւ օրենքի սահմաններում տեղավորվող մեխանիզմներ գործադրելու հարցում: Ահա այս ենք մենք կոչ անում բոլոր կողմերին»:

Հարցին, թե հնարավո՞ր է արդյոք, որ Միացյալ Նահանգների նախագահը միջամտի Հայաստանում ստեղծված ներքաղաքական լարվածությունը հարթելու գործընթացին, Մեթյու Բրայզան ասել է.-«Մենք Հայաստանի կառավարության հետ հաղորդակցության շատ արդյունավետ միջոցներ ունենք, եւ ես վստահ եմ, որ Հայաստանի իշխանությունների հետ այժմ տեղի ունեցող հաղորդակցությունը բավարար է: Նախագահ Բուշը իր որոշումը կկայացնի, եւ եթե նա ցանկանա ներգրավվել գործընթացում, դա, իհարկե, նրա որոշումն է»:

Ամերիկացի բարձաստիճան դիվանագետը միաժամանակ նշել է, որ Միացյալ Նահանգները Հայաստանում, ինչպես նաեւ ողջ Հարավային Կովկասում տեղի ունեցող զարգացումների վերաբերյալ մշտական շփումներ է ունենում Ռուսաստանի կառավարության եւ դիվանագիտական շրջանակների իրենց գործընկերների հետ: «Այդուհանդերձ, մենք չենք համաձայնեցնում մեր դիվանագիտական դիրքորոշումները այն առումով` ինչ քայլեր պետք է ձեռնարկվեն», - ասել է ԱՄՆ-ի փոխպետքարտուղարի օգնականն եւ ընդգծել.-«Միացյալ Նահանգները հստակ դիրքորոշում ունի, թե ինչ է նշանակում իսկական ժողովրդավարություն ստեղծելը, եւ մենք այդ նպատակին հետամուտ ենք լինում մեր սեփական ուղիով` սերտորեն համագործակցելով Հայաստանի կառավարության եւ քաղաքացիների հետ»:
ընդդեմ գրաքննության

Այսօր մի շարք լրատվամիջոցների ներկայացուցիչներ տարածել են համատեղ հայտարարություն: Դրանում, մասնավորապես, նշվում է.
«Երեւանում արտակարգ դրություն հայտարարելու հաջորդ օրը՝ մարտի 2-ին, Ազգային անվտանգության ծառայության (ԱԱԾ) աշխատակիցներն այցելեցին թերթերի խմբագրություններ` ներկայացնելով անստորագիր եւ չկնքված մի երկտող, որով զգուշացվում էր, որ եթե թերթերի հրապարակումները պարունակեն պաշտոնականից տարբերվող տեղեկատվություն, ապա տվյալ թերթի գործունեությունը կդադարեցվի: Նույն գիշեր տպարան տարված թերթերի նյութերը մանրակրկիտ ստուգել են ԱԱԾ աշխատակիցները եւ բանավոր հրահանգով արգելել տպագրությունը:Նկատի ունենալով, որ պաշտոնական կոչվող տեղեկատվությունն առնվազն միակողմանի է, չի արտացոլում կատարվածի ամբողջական պատկերը եւ առանց ընդհատումների եթեր է սփռվում շուրջ մեկ տասնյակ հեռուստաալիքներով` առանձին թերթեր պարզապես հրաժարվեցին լույս տեսնել, մյուսներն էլ հայտնվեցին հարկադիր պարապուրդի մեջ: Սա մեզ հիմք է տալիս հայտարարելու, որ ՀՀ իշխանությունները պարզապես արգելել են իրենց համար անցանկալի լրատվամիջոցների գործունեությունը: Մանավանդ որ, արտակարգ դրության պայմաններում հրատարակվող «յուրային» պարբերականների վրա ամենեւին էլ չէր տարածվել բացառապես պաշտոնական լրատվություն հրապարակելու պահանջը: Տեղեկատվական տեռորը լիակատար դարձնելու համար արգելափակվել են նաեւ ինտերնետային կայքէջերը: Ավելին, CNN ու Euronews հեռուստաալիքների թողարկումները, որոնք անդրադառնում են Հայաստանում կատարվող իրադարձություններին, ընդհատվում են, եւ փոխարենը հեռարձակվում են գովազդային հոլովակներ, իսկ «Ազատություն» ռադիոկայանի հեռարձակումը ընդհանրապես դադարեցվեց:Մենք հայտարարում ենք, որ այս ամենը ոչ միայն չի նպաստում հասարակության մեջ առկա լարվածության թուլացմանը, այլեւ խորացնում է ատելության ու թշնամանքի մթնոլորտը£ Պաշտոնական կոչվող տեղեկատվություն սփռող լրատվամիջոցների ճնշող մեծամասնությունը եւ մանավանդ մամուլի խոսնակները իրենց ագրեսիայով ընդամենը նպաստում են անառողջ տրամադրությունների բորբոքմանը եւ խորացնում են անվստահությունը պետության նկատմամբ£Ստեղծված իրավիճակում ոտնահարվել է տեղեկություններ տարածելու եւ ստանալու մեր սահմանադրական իրավունքը, խախտվել են խոսքի եւ մամուլի ազատության համընդհանուր ճանաչված սկզբունքները, լրատվամիջոցները կրում են նյութական կորուստներ, Հայաստանում իրականացվում է գրաքննություն, եւ մեր երկիրը հայտնվել է տեղեկատվական լիակատար շրջափակման մեջ:

«Ա1+»-ի նախագահ
«Առավոտ» օրաթերթի գլխավոր խմբագիր
Երեւանի մամուլի ակումբի նախագահ
«Ժամանակ Երեւան» օրաթերթի խմբագիր
«Ինտերնյուս» կազմակերպության ղեկավար
«Լրագիր» կայքէջի գլխավոր խմբագիր
«Հայկական ժամանակ» օրաթերթի գլխավոր խմբագրի տեղակալ
«Հայք» օրաթերթի գլխավոր խմբագիր
«168 ժամ» թերթի գլխավոր խմբագիր
«Հետք» էլեկտրոնային թերթի գլխավոր խմբագիր
«Հրապարակ» օրաթերթի գլխավոր խմբագիր
«Չորրորդ իշխանություն» թերթի գլխավոր խմբագիր
«Տարեգիր» թերթի գլխավոր խմբագիր
«ԱրմենիաՆաու» էլեկտրոնային հանդեսի խմբագիր


Քոչարյանի անօրինական ակտը
Մի խումբ փաստաբաններ այսօր տարածել են հայտարարություն, որում, մասնավորապես, նշվում է.

«Մենք, որպես մարտի 1-ին և 2-ին զանգվածային բռնությունների արդյունքում իրավապահ մարմինների կողմից տարբեր ոստիկանական բաժանմունքներ և կալանավայրեր տեղափոխված անձանց շահերի պաշտպաններ տալիս ենք հայտարարություն ՀՀ Նախագահ Ռ. Քոչարյանի մարտի 1-ի հրամանագրի կապակցությամբ, տվյալ հրամանագրի համապատասխանությունը վիճարկելով ՄԻԵԿ-ի դրույթների համապատասխանության ներքո: Մենք գտնում ենք, որ ՀՀ Նախագահի հրամանագիրը հակասում է նույն կոնվենցիայի 6-րդ և 10-րդ հոդվածներին և Հայաստանի Հանրապետությանը որպես բարձր պայմանավորվող կողմ, տվյալ դեպքում, ուղղակիորեն խախտել է իր կողմից ստանձնած պարտավորությունները: Չնայած արտակարգ դրություն հայտարարելով փորձ է արվում հիմնավորել դրա անհրաժեշտությունը՝ ՀՀ սահմանադրական կարգին սպառնացող վտանգը կանխելու և բնակչության իրավունքներն ու օրինական շահերը պաշտպանելու պատճառաբանմամբ, սակայն հրամանագրով սահմանված սահմանափակումները այսօր պետությունում ստեղծել են սարսափի, ահաբեկման, նույն բնակչության իրավունքների և օրինական շահերի կոպիտ ոտնահարման իրադրություն:

Միարժամանակ անվերահսկելի են դարձել նախաքննական մարմինների ապօրինի գործողությունները: Մասնավորապես հրամանգրի 4-րդ կետը սահմանափակում է ժողովների, հանրահավաքների, ցույցերի, երթերի և այլ զանգվածային միջոցառումների իրականացումը, տեղաշարժերի և զանգվածային լրատվական միջոցների կողմից պետական և ներքաղաքական հարցերի առնչությամբ հրապարակումները կարող են իրականացվել բացառապես պետական մարմինների պաշտոնական տեղեկատվության սահմաններում: Սա թույլ է տալիս սահմանափակել և վերահսկելի դարձնել մեր պաշտպանական գործունեության ռեալ և արդյունավետ իրականացմանը, քանի որ պաշտպանական գործունեությունը իր մեջ ներառում է նաև հրապարակային քննարկումները, իրավապաշտպան հասարակական կազմակերպությունների ուշադրության սևեռումը կատարված իրավախախտումներին, որը չի արվում: Մարտի 5-ի մամուլի ասուլիսում ՀՀ Նախագահը ընդդիմադիր ուժերին ուղղակի մեղադրանք առաջադրեց, որով էլ առաջնորդվում են նախաքննական մարմինները: Նրաց կողմից հայտարարվեցին կոնկրետ անձանց ուղղված մեղադրանքներ, որով խախտվեց անմեղության կանխավարկածի սկզբունքը: Պաշտանական լրատվության միակողմանի, սադրիչ և մեղադրական քարոզչությունը տարածվում է բոլոր ԶԼՄ-ների միջոցով, որով բացառվում է այլակարծությունը, այդ թվում մեր պաշտպանյալների պաշտպանական իրավունքից բխող տեսակետների և կարծիքների ներկայացումը: Ավելին, ՀՀ Նախագահի կողմից կոշտ քննադատության է ենթարկվել նաև ՀՀ մարդու իրավունքների պաշտպանը, որը արձանագրել էր խաղաղ ցուցարարների իրավունքների շարունակաբար խախտվող փաստերի մասին՝ անձանց ոստիկանության տարբեր բաժանմունքներում ապօրինաբար պահելը, հարազատներին որևէ տեղեկություն չտրամադրելը, մասսայական բռնությունների կիրառելը և պաշտպանություն նախապատրաստելու համար բավարար ժամանակ և հնարավորություններ չստեղծելու շարունակական դեպքերը: Ուստի և սույն հրամանագիրը պետք է դիտել որպես ՀՀ սահմանադրությանը և ՄԻԵԿ-ին հակասող պետական ակտ»:


օրինակ վերցրեք Սահակաշվիլիից
Armenia-Today պարբերակականը այսօր հրապարակել է Հայաստանում հետընտրական շրջանում ստեղծված իրադրության շուրջ քաղաքագետ Մանվել Սարգսյանի տեսակնետներն ու կանխատեսումները:

Նա, մասնավորապես, նշել է, որ հետընտրական շրջանում Հայաստանում տեղ գտած զարգացումները արմատականորեն տարբերվում են այլ երկրներում ստեղծված իրավիճակից, որտեղ, այսպես կոչված թավշյա կամ գունավոր հեղափոխություններ են տեղի ունեցել: Մանվել Սարգսյանը ընդգծել է, որ թավշյա հեղափոխությունների հիմքում ընկած են եղել բացառապես էլիտայի ներսում առկա տարաձայնությունները, իսկ Հայաստանի պարագայում իրավիճակն այլ է: Քաղաքագետի խոսքերով, Հայաստանի պարագայում իշխանությունների ընդհանուր անգործունակությունը կտրուկ առճակատման մեջ է մտել ստեղծված բարդ իրավիճակի հետ, իսկ իշխանությունները անզոր են գտնվել եւ նրանց համար միակ ելքը ուժային մեխանիզմների կիրառումն ու արտակարգ դրության հայտարարումն է եղել: Ըստ քաղաքագետի, Հայաստանում տեղի ունեցած իրադարձությունների առանձնահատկություններից է նաեւ արտաքին գործոնի իսպառ բացակայությունը: «Հայաստանում տեղ գտած իրադարձությունները կրում էին զուտ ներքին բնույթ, որեւէ արտաքին գործոնի կիրառում պայքարի ընթացքում չի օգտագործվել»-ընդգծել է քաղաքագետը: Վերջինս նաեւ նշել է, որ մինչեւ հանրահավաքի ցրումը միջազգային կառույցներն ու գերտերությունները չեզոքություն են պահպանել եւ չմիջամտելու դիրքորոշում էին որդեգրել` երկրի իշխանություններին չներկայացնելով որեւէ էական պահանջ: Սարգսյանը նաեւ պնդել է, որ ընդդիմադիր ուժերի գործողությունները հակառուսական բնույթ չեն կրել, ինչը նկատվել է հետխորհրդային այլ երկրներում:

Խոսելով իրադարձությունների հետագա զարգացման մասին` քաղաքագետը նշելէ, որ դատելով իշխանությունների հայտարարություններից` վերջիններս դեռեւս հույս ունեն ուժային ճանապարհով ճնշել ընդդիմությանը: Ըստ նրա, երկրի ղեկավարությունը անգործունակ է եւ թույլ, նրանց գործողությունների մեջ չկա տրամաբանություն, այդ իսկ պատճառով կայունության վերականգնման համար իշխանությունները պետք է վերականգնեն հասարակության վստահությունը` հակառակ դեպքում իրավիճակը հետագայում եւս շարունակելու է սրվել:

Սարգսյանի կարծիքով, ճնշումների ցանկացած տարբերակ ավելի է բարդացնելու իշխանությունների վիճակը: Քաղաքագետը հիշեցրել է, որ Վրաստանի նախագահը իրադրության կայունացման համար հրաժարական էր տվել եւ հայտարարել նոր ընտրություններ: «Եվ նկատի առնելով, այն հանգամանքը, որ մարտի 1-ի հայտնի դեպքերից հետո Հայաստանում իրադրությունը բարդացել է, հայաստանյան իշխանությունները պետք է էլ ավելի ծայրահեղ քայլի դիմեն` գիտակցելով, որ պտուտակների ձգումը անհեռանկարային է»,- եզրափակել է քաղաքագետը:


կիսում են մտահոգությունը
«Դեմո» հանրային թերթի գլխավոր խմբագիր Գեղամ Բաղդասարյանը եւ «Karabakh-open» էլեկտրոնային թերթի գլխավոր խմբագիր Նաիրա Հայրումյանը այսօր տարածել են համատեղ հայտարարություն:

Դրանում, մասնավորապես, նշվում է.«Ուշի ուշով հետևելով մայր Հայաստանի ներքաղաքական ցավալի զարգացումներին և տեղեկատվական դաշտում դրանց անդրադարձներին, խոր մտահոգություն ենք հայտնում անհանդուրժողականության առկա դրսևորումների կապակցությամբ և համոզված ենք, որ միայն երկրի ու ժողովրդի ճակատագրի շուրջ շահագրգիռ ու պատասխանատու երկխոսության միջոցով կարելի է ելք գտնել ստեղծված վտանգավոր իրավիճակից, ինչը հնարավոր չէ առանց տեղեկատվական դաշտի բնականոն գործունեության: Ծանոթանալով խնդրո առակայի շուրջ ՀՀ մարդու իրավունքների պաշտպանի և հայաստանյան մի շարք լրատվամիջոցների ու լրագրողական կազմակերպությունների ղեկավարների հայտարարություններին՝ մենք ևս կիսում ենք նրանց մտահոգությունը և ՀՀ իշխանություններին կոչ անում բեկանել արտակարգ դրության մասին հրամանագրով նախատեսված լրատվամիջոցների գործունեության սահմանափակումները, առավել ևս, որ դրանք փաստացիորեն կիրառվում են անկախ ու ընդդիմադիր լրատվամիջոցների նկատմամբ միայն: Կատարվածը գնահատելով որպես քաղաքացիների՝ տեղեկություններ տարածելու եւ ստանալու սահմանադրական իրավունքի, ինչպես նաև խոսքի եւ մամուլի ազատության համընդհանուր ճանաչված սկզբունքների խախտում, ՀՀ իշխանություններին կոչ ենք անում վերանայել իրենց որոշումը»,-ասված է հայտարարության մեջ:


Վախենում են անգամ նկարից
Երեկ գիշեր անհայտ անձինք ներկել են Վարդանանց 5 հասցեում տեղակայված Լեւոն Տեր-Պետրոսյանի ենթաշտաբի ապակիները, որոնց ետեւում փակցված էին ՀՀ առաջին նախագահի նկարները:

Իհարկե, կասկած չկա, որ դա արել է վերջին շրջանում մայրաքաղաքում վխտող քրեական տարրերից կազմված ինչ-որ հրոսակախումբ, որը կատարում է ավազակապետության ղեկավարների պատվերները: Ուշագրավն այն է, որ այդ ավազակապետերը արդեն վախենում են ոչ միայն Լեւոն Տեր-Պետրոսյանից, այլ նաեւ նրա նկարներից: Այդ «քաջերին» տեղեկացնենք, որ կոնկրետ իրենք պետք է վախենան նաեւ Տեր-Պետրոսյանի ստվերից, անունից, եւ հատկապես ծխամորճից, որովհետեւ, կան տեղեկություններ, որ հենց այդ ծխամորճով է Լեւոն Տեր-Պետրոսյանը հիպնոսացնում, ու ինչպես Աղվան Հովսեփյանն է ասում, «հոգեխանգարմունքի» մեջ գցում մարդկանց: Ինչեւէ, ենթաշտաբի հետ կատարվածի առնչությամբ հաղորդում է տրվել ՀՀ ոստիկանության կենտրոնի բաժին:


Նորից են դիմելու
ՀՀ հիմնադիր նախագահ Լեւոն Տեր-Պետրոսյանի աջակից ուժերից սոցիալ-դեմոկրատ հնչակյան կուսակցության ատենապետ Լյուդմիլա Սարգսյանը պատրաստվում է մարտի 13-ին դիմել Երեւանի քաղաքապետարան` մարտի 21-ին, 22-ին եւ 23-ին Ազատության հրապարակում կամ Մատենադարանի մոտ հանրահավաքի իրազեկում ներկայացնելու համար:
Հիշեցնենք, որ մարտի 21-ին Ազատության հրապարակում հանրահավաքի իրազեկման համար երեկ էլ Լեւոն Տեր-Պետրոսյանի անունից Երեւանի քաղաքապետարան էր դիմել Արտակ Զեյնալյանը: Քաղաքապետարանը, սակայն, մերժել էր իրազեկումը: Իրականում, ըստ «Երթեր, ցույցեր, հանրահավաքներ անցկացնելու մասին» ՀՀ օրենքի, քաղաքապետարանն իրավունք չուներ մերժել իրազեկումը: Սույն կառույցն այդ իրազեկումը կա’մ պետք է ի գիտություն ընդուներ կամ էլ հանրահավաքի անցկացման համար այլ տեղ առաջարկեր: Այժմ ՍԴՀԿ ատենապետ Լյուդմիլա Սարգսյանը Երեւանի քաղաքապետարանին ընտրության հնարավորություն է տալու` Ազատության հրապարակ կամ Մատենադարան, եթե 21-ին համար չէ, ապա` 22 կամ 23: Տեսնենք, թե քաղաքապետարանը որքան է մերժելու հանրահավաքի իրազեկման դիմումները:


Իր դիմումի համաձա՞յն
Մեր տեղեկություններով` Արարատյան հայրապետական թեմի առաջնորդարանի գործավարուհի Անահիտ Սարգսյանն իր աշխատանքից զրկվել է` ընդդիմության հանրահավաքներին մասնակցելու պատճառով:

Մամլո դիվանից «ՀԺ»-ի թղթակցի հարցին ի պատասխան, ինչպես եւ սպասվում էր, հայտնել են, որ նա մարտի 10-ին, իրոք, ազատվել է զբաղեցրած պաշտոնից, սակայն` իր դիմումի համաձայն: «Թեմն ունի 500 աշխատող, որոնք պարբերաբար փոխվում են, ինչպես բոլոր հիմնարկներում»,- ասել է Մամլո դիվանի պատասխանատու Էլիզա Մանուկյանը` մանրամասնելով, թե մի աշխատողի փոփոխությունը չի նշանակում գլոբալ փոփոխություններ: Հիշեցնենք, որ Արարատյան հայրապետական թեմի առաջնորդը Սերժ Սարգսյանի նախընտրական քարոզարշավին ամեն մի պատեհ առիթով իր նպաստը բերած Նավասարդ Կճոյանն է:


ՀԱՄԱԿՐԵԼՆ ԱՐԳԵԼՎԱԾ Է
«Գլաձոր» համալսարանի ժուռնալիստիկայի ֆակուլտետի ուսանողուհիներից մեկի անկեղծ խոստովանությունը, թե Նիկոլ Փաշինյանն իրեն դուր է գալիս, անախորժ ավարտ է ունեցել թե այդ ուսանողուհու և թե նրա համակուրսեցիների համար:

Ամբիոնի վարիչ Էմանուել Մանուկյանը` դերասան Գուժ Մանուկյանի եղբայրը, սպառնալիքներ է տեղացել «մոլորված» լսարանի գլխին, անպատվել է աղջկան «անվայել» պահվածքի համար: Նույն օրը ամբիոնի դասախոսների առաջ վերջինս նաև բոցաշունչ մի ճառ է արտասանել` հրահանգելով համալսարանի պատերի ներսում խեղդել յուրաքանչյուր «հակապետական» համակրանք:


«ԵՍ ՔԵԶ Ի՞ՆՉ ՀԱՐՑՆԵՄ...»
«Երբ կրակում են ավտոմատները, մուսաները լռում են» հայտնի ասույթը ճշմարտացի է եղել բոլոր մտածող, բանական մարդկանց համար:
Բացառություն կարող են լինել միայն այն մարդկանց մուսաները, ովքեր հենց իրենք են կրակում: Այդ իսկ պատճառով էլ կարիք չկա զարմանալու, որ հատկապես այս օրերին կրակահերթերի ու համազարկերի աղմուկից աչքերն է բացել Սերժ Սարգսյանի մուսան ու հագեցում է պահանջում: Իր դարակազմիկ խոհերն ի լուր աշխարհի հաղորդելու համար Սերժին այլևս չեն բավարարում իշխանամետ ու ծառայամիտ լրատվամիջոցները: Հիմա էլ նոր բան է մտածել: Եվ այդ «բանը» օրը տասն անգամ տասնյակ հետուստաալիքներով պտտում են խազ ընկած ձայնասկավառակի նման: Սերժ Սարգսյանը բարեհաճել է պատասխանել հանրությանը հուզող հարցերին ոչ այլ կերպ, քան վիրտուալ տիրույթներում: Էկրաններին ժամը մեկ հայտնվում են այն ինտերնետային կայքերի հասցեներն ու հեռախոսահամարները, որոնցով կարելի է հղել հարցերը: Զարմանում ես, թե ինչպե՞ս է, որ այս անգամ իշխանությունները չեն օգտագործել ձեռքի տակ եղած հնարավորությունների ամբողջ զինանոցը: Չէ՞ որ վերը հիշատակված հասցեներից բացի կարելի էր անկաշկանդ օգտվել նաև մի քանի պոռնոկայքերից, «секс по телефону» ծառայության ազատ հեռախոսահամարներից` վստահ լինելով, որ հենց այդ տարածքներում կգտնվի ամենահամապատասխանող լսարանը:

Ամեն դեպքում, պատմական ասուլիսից առաջ չափազանց դժվար է գուշակություններ կատարել, թե ովքեր ու ինչպիսի հարցեր պիտի ուղղեն նրան: Բանն այն է, որ բոլոր հարցերը տրվեցին ու բոլոր պատասխանները սպառվեցին այն պահին, երբ զորքը ներխուժեց Ազատության հրապարակ: Էլ ի՞նչ հարցնես այդ ներխուժող հարցասերից:

Սակայն արի ու տես, որ պաշարը լիովին չի սպառվել: Ո՞վ չգիտի, որ նման պահերին, ինչպես պատվիրված մղձավանջ, միշտ էլ հայտնվում է մեկը, ասենք կանացի ամբավարարվածությամբ տառապող որևէ հիստերիկ ուսուցչուհի, ով հանրայինի խոսափողը տեսնելիս արդեն գրգռվում է ու սկսում է ճղճղալ, թե կախել է պետք Տեր-Պետրոսյանին: Ահա հենց նա կամ նրա նման մեկը անպայման զանգ կտա իր սիրասուն վարչապետին ու հեշտամոլ ձայնով կհարցնի նրան. «Ի՞նչ է ձեզ համար հայերենասիրությունը...»: Իսկ հաշիշածխով պարուրված վարչապետը, որ չգիտի այդ հարցի պատասխանը, քանի որ երբեք հայրենիք չի ունեցել, հանկարծ կհիշի անձնական օգտագործման դատախազ Աղվան Հովսեփյանի բոլորովին վերջերս արտասանած խոսքերը. «Ես, որպես հանրապետության գլխավոր դատախազ, սիրում եմ իմ հարենիքը», այսինքն դատախազ լինելն է այդպես պարտավորեցնում, այլապես թքած ունի թե հայրենիքի և թե նրա բնակիչների վրա: Ու հենց նրա պես էլ կպատասխանի Սերժ Սարգսյանը: Կրկին կգեղգեղա այն մասին, որ բոլորն էլ իր քույրերն ու եղբայրներն են, հատկապես նրանք, որոնց երեկ գնդակահարեց և առանձնապես նրանք, որոնց վաղն է գնդակահարելու: Կասի, որ իր հորեղբոր տղաներն են բանտերում փակվածները և իր մորաքրոջ աղջիկներն են փողոցներում ծեծված կանայք: Ահա այսպես ներշնչված ու «մուսայոտված» կպատասխանի Սերժ Սարգսյանն իրեն ուղված հարցերին:

Իսկ գուցե ոչինչ էլ չլինի: Կլսենք սոսկ արդեն պատրաստ հարցերի պատրաստ պատասխաններ, ինչպիսիք տեսել ու լսել ենք հազար անգամ:

Եվ ո՞վ գիտե, գուցե գտնվի նաև մեկը, ում խղճի ձայնը կարթնանա քնած մուսայի փոխարեն և բոլոր այդ նամակների ու հեռախոսազանգերի հեղեղի միջից նա գուցե շշնջա վարչապետի ծավալուն ականջին` հիշեցնելով մեկ այլ հանրահայտ ասույթ ևս. «Հայրենասիրությունը ստահակների վերջին ապաստանն է»:


Ո՞րն է Ռոբերտ, սուտն ակնհայտ….
Ռոբերտ Քոչարյանն այսօր հայտարարել է, թե արտակարգ դրության ժամկետի երկարացման որեւէ պատճառ չի տեսնում:

Ավելին, Քոչարյանը հայտարարել է, թե այսօր կամ վաղը կստորագրի արտակարգ դրության պայմաններում ԶԼՄ-ների աշխատանքների սահմանափակումների մեղմացմանը վերաբերող հրամանագիր: Քոչարյանի խոսքերով, հրամանագրում հստակ նշված կլինեն այն գործողությունները, որոնցից ԶԼՄ-ները պետք է զերծ մնան, մասնավորապես` «ակնհայտ սուտ եւ սադրիչ տեղեկությունների հրապարակումից»: Քոչարյանը, սակայն, չի մանրամասնել, թե իր պատկերացումներով որո՞նք են ակնհայտ սուտ եւ սադրիչ տեղեկությունները, եւ ըստ էության, ո՞րն է լինելու իր նոր եւ հին հրամանների տարբերությունը:


Սերժ Սարգսյանը տնտեսագիտականում
Սերժ Սարգսյանը այսօր հանդիպում է անցկացրել տնտեսագիտական համալսարանի ուսանողների հետ:

Սույն հոգեցունց հանդիպման ընթացքում Սերժ Ազատիչը մի ուշագրավ հայտարարություն է արել. «Լեւոն Տեր-Պետրոսյանի ձերբակալության մասին լուրերը իրականությանը չեն համապատասխանում»: Մյուս, կողմից, Գարեգին Ազարյանի ու Գագիկ Հարությունյանի կողմից նախագահ հռչակված Սարգսյանը ավելացրել է, թե Լեւոն Տեր-Պետրոսյանի պատասխանատվության աստիճանը պետք է որոշի ժողովուրդը:

Բրայզան երկխոսության կոչ է անում
Երեկ ուշ երեկոյան Վաշինգտոնում «Ազատություն» ռադիոկայանին տված հարցազրույցում ԱՄՆ-ի փոխպետքարտուղարի օգնական Մեթյու Բրայզան կրկին հորդորել է Հայաստանի քաղաքական ուժերին սկսել երկխոսություն:

Այն հարցին, թե ի՞նչ հավելյալ մանրամասներ կարող է հաղորդել ամերիկացի դիվանագետը ԱՄՆ-ի կողմից երկխոսության, այսպես կոչված, «կլոր սեղանի» ձեւաչափի վերաբերյալ, Բրայզան պատասխանել է. «Մենք կցանկանայինք տեսնել, որ բոլոր խոշորագույն քաղաքական կուսակցությունների` ընդդիմադիր, իշխանամետ, կոալիցիայի անդամները, բոլորը հավաքվեն միասին քննարկման համար, քննարկում, որը կներկայացնի Հայաստանի բոլոր քվեարկողներին, որը կխոսի Հայաստանի ժողովրդավարական հաստատությունների ապագայի եւ դրանց ամրապնդման մասին: Թե որո՞նք կլինեն կոնկրետ թեմաները` դա մասնակիցների գործն է, իհարկե: Սակայն բանավեճի սեղանի շուրջ քննարկումների միջոցով սեփական երկրի քաղաքական ապագան որոշելու գործընթացն է այն ճանապարհը, որով պետք է կառուցել առողջ ժողովրդավարություն, այլ ոչ թե փողոցը»: Հայաստանի իշխանություններն ասում են, թե անվտանգության ուժերը զենք չեն օգտագործել մարտի 1-ի ցույցը ցրելիս: Ընդդիմությունն էլ մեղադրում է, թե հատուկ ուժերը կրակ են բացել ցուցարարների վրա` միաժամանակ պնդելով, թե տուժածների թիվը շատ ավելի մեծ է, քան կառավարությունն է հաղորդում: Եվրամիության նախագահությունը առաջարկել է անկախ հետաքննություն անցկացնել: Իսկ Միացյալ Նահանգները աջակցում է այդպիսի հետաքննություն անցկացնելու առաջարկը: «Մենք պաշտպանում ենք անկախ հետաքննության առաջարկը եւ կարծում ենք, որ դա օգտակար կլինի», - ասել ԱՄՆ-ի փոխպետքարտուղարի օգնականը` հավելելով. «Բայց, միաժամանակ, ես կարծում եմ, որ շատ դժվար կլինի երբեւէ գնահատել ճշգրտորեն, թե ինչպես այդ ողբերգական իրադարձությունները տեղի ունեցան: Այժմ մենք պետք է առաջ շարժվենք: Վերականգնենք ընտրություններին հասցված վնասները` պատժելով այն մարդկանց, որոնք ապօրինի կերպով ուժ են գործադրել կամ խախտել են ընտրությունների մասին օրենքը»: Չնայած Միացյալ Նահանգների կոչերին` ձերբակալությունները դադարեցնելու մասին, ընդդիմության ակտիվիստներին շարունակում են ձերբակալել: Ի՞նչ է արվում այդ առնչությամբ: Ի պատասխան Բրայզան արձագանքել է. «Սա մի խնդիր է, որ պետք է լուծվի Հայաստանի կառավարության կողմից, իհարկե, եւ մենք կոչ ենք անում Հայաստանի կառավարությանը` վերջ տալ քաղաքական ղեկավարների ձերբակալություններին եւ վերականգնել ժողովրդավարական այն պահը, որը բնորոշ էր Հայաստանին մինչեւ այս վերջին ընտրությունները»:


«Պայքարը չի ավարտվել»
Հայաստանի առաջին նախագահ Լեւոն Տեր-Պետրոսյանի գրասենյակի ղեկավար Ավետիս Ավագյանը «Կոմերսանտ» թերթին տված հարցազրույցում ասել է, որ իշխանությունների կողմից ձեռնարկվող միջոցները մեծ հարված են հասցրել Տեր-Պետրոսյանի թիմին: «Ձերբակալվել է ողջ ակտիվը:

Մեկուսարանում են Զուրաբյանը եւ Արզումանյանը, թաքնվում է Արամ Սարգսյանը: Մենք կաթվածահար ենք», - նշել է Ավետիս Ավագյանը: Միաժամանակ, թերթը մեջբերել է ՀԺԿ առաջնորդ Ստեփան Դեմիրճյանի խոսքերը. «Պայքարը չի ավարտվել: Ժողովուրդը վրդովված է եւ վիրավորված: Մարդիկ ցանկանում են, որ հանրահավաքները շարունակվեն»:


Օմբուդսմեն. ԶԼՄ-ների նկատմամբ գործող սահմանափակումները պետք է վերացվեն

Հայաստանի մարդու իրավունքների պաշտպան Արմեն Հարությունյանն այսօր հայտարարել է, որ արտակարգ դրության պայմաններում լրատվամիջոցների նկատմամբ գործող սահմանափակումները պետք է վերացվեն:

«Որպես մարդու իրավունքների պաշտպան գտնում եմ, որ անհրաժեշտ է վերացնել նախագահի հրամանագրով նախատեսված լրատվամիջոցների գործունեության սահմանափակումները:

Համոզված եմ, որ ժողովրդավարական հասարակությունների համար բազմակարծությունը շատ կարեւոր է», - ասել է օմբուդսմենը` լրագրողների հետ հանդիպման ժամանակ: Արտակարգ դրություն հայտարարելու վերաբերյալ փաստաթղթում սահմանվել է, որ լրատվամիջոցները ներքաղաքական հարցերը լուսաբանելիս պետք է օգտվեն միայն պետական մարմինների պաշտոնական հաղորդագրություներից: Երեւանում լույս չեն տեսնում մի շարք թերթեր, «Ազատություն» ռադիոկայանի հայաստանյան վերահեռարձակողները հրաժարվել են Երեւանում վերահեռարձակել ռադիոկայանի հաղորդումները, արգելափակվել է ռադիոկայանի ինտերնետային կայքը: Անդրադառնալով մարտի սկզբին Երեւանի կենտրոնում տեղի ունեցած իրադարձություններին, Արմեն Հարությունյանն ասել է. - «Պարտադիր եմ համարում ստեղծված իրավիճակի բոլոր օբյեկտիվ եւ սուբյեկտիվ պատճառների խորը ուսումնասիրությունը»:


ԱՄՆ Պետդեպը անբավարար է գնահատել մարդու իրավունքների պաշտպանվածության վիճակը Հայաստանում
Հրապարակվել է ԱՄՆ-ի Պետդեպարտամենտի՝ աշխարհի տարբեր երկրներում մարդու իրավունքներին վերաբերող ամենամյա զեկույցը, որտեղ մասնավորապես Հայաստանին վերաբերվող մասում նշվում է, որ մարդու իրավունքների պաշտպանվածության վիճակը Հայաստանում 2007 թվականին եղել է անբավարար:

Ըստ այդ փաստաթղթի՝ անցած տարվա գարնանը տեղի ունեցած խորհրդարանական ընտրությունները հիմնականում համապատասխանել են միջազգային չափանիշներին, բայց անցկացվել են թերություններով: Միաժամանակ, զեկույցում նշված է, որ քաղաքացիները ի վիճակի չեն եղել ազատորեն փոխելու իշխանություններին: Ականատեսների վկայությամբ՝ իրավապահները երբեմն ծեծի են ենթարկել ձերբակալվածներին, իսկ ձերբակալությունները որոշ դեպքերում ինքնակամ բնույթի են եղել: Զեկույցում նաեւ նշվում է, որ իշխանությունները սահմանափակումներ են մտցրել մարդկանց մասնավոր կյանքի ոլորտում, խղճի, մամուլի ազատության եւ հավաքվելու իրավունքի բնագավառում:


Սպառնում են Լեւոն Տեր-Պետրոսյանի ներկայացուցչին
Երեկ ժամը 21-ին մոտ հարձակում է տեղի ունեցել Հանրապետություն կուսակցության կենտրոնական գրասենյակի վրա:

Այդ գրասենյակում էր տեղակայված նաեւ Լեւոն Տեր-Պետրոսյանի նախընտրական շտաբերից մեկը: Հարձակման պահին գրասենյակում եղել է միայն կուսակցության քաղխորհրդի անդամ Արտակ Զեյնալյանը: Վերջինիս խոսքերով 3-4 երիտասարդներ պոկել են գրասենյակի վրա փակցրած պաստառներըպատառոտել եւ արագ հեռացել: Այդ անձինք, ինչպես նկատել է Արտակ Զեյնալյանը աթոռ եւ դանակ են վերցրել մոտակա սրճարանից: Այս հարձակումից մոտ երկու ժամ առաջ գրասենյակում գտնվող Արտակ Զեյնալյանին է զանգահարել մի անհայտ անձ եւ սպառնալիքներ ու հայհոյանքներ տեղացել նրա հասցեին: Ըստ Զեյնալյանի զանգարողը օգտվել է տաքսաֆոնից: Զանգահարողը սպառնացել է թե «Եթե չես ուզում հետդ մի բան պատահի, տանից դուս չգաս»: Դրանից մոտ 20 րոպե անց Զեյնալյանին է զանգահարել կինը եւ տեղեկացրել, որ ինչ-որ մեկը զանգահարել է տուն եւ համանման սպառնալիքներ տեղացել: Արտակ Զեյնալյանը այս իրադարձությունները ուղղակիորեն պայմանավորում է նրանով, որ Լեւոն Տեր-Պետրոսյանի` հանրահավաքի մասին երեկվա իրազեկումը ինքն է ներկայացրել Երեւանի քաղաքապետարան: «Նախկինում իրազեկման քննարկմանը մասնակցում էր միայն մեկ արձանագրող: Այս անգամ դրանք երեքն էին, որոնցից երկուսը` բավական բնորոշիչ դեմքերով»,-ասում է Զեյնլյանը: Լեւոն Տեր-Պետրոսյանը մտադիր է ամեն օր հանրահավաքի մասին իրազեկում ներկայացնել քաղաքապետարան եւ կուսակցության վրա իրականացված հարձակումն ու իրեն ուղղված սպառնալիքները, ըստ Զեյնալյանի ընդամենը մի նպատակ ունեն` անել այնպես, որ ամենաօրյա իրազեկումներ չներկայացվեն: «Դա ակնհայտորեն նյարդայնացնում է որոշ մարդկանց եւ նրանք էլ գործի են դնում ավազակապետության սպասավորներին»,-ասում է Զեյնալյանը: Բայց Արտակ Զեյնալյանը մտադիր չէ ընկրկել. «Ես Լեւոն Տեր-Պետրոսյանի կողմից նշանակվել եմ ներկայացուցիչ (հանրահավաքների մասին իրազեկումը քաղաքապետարանում քննարկելիս-խմբ) եւ դիմելու եմ ամեն օր մինչեւ իրազեկումն ընդունվի ի գիտություն»,-ասում է Արտակ Զեյնալյանը: Այսօր առավոտյան Արտակ Զեյնալյանը երեկվա դեպքերի առնչությամբ հանցագործության մասին հաղորդում է ներկայացրել ՀՀ ոստիկանություն, դատախազություն եւ ԱԱԾ:

artmika said...

http://samizdatam.blogspot.com/2008/03/blog-post_12.html

Լեւոն Տեր-Պետրոսյան. «Ես կարեկցում եմ Սերժ Սարգսյանին'

ՊԱՅՔԱ՛Ր, ՊԱՅՔԱ՛Ր, ՄԻՆՉԵՎ ՎԵ՛ՐՋ
ընդհատակյա թերթ www.Payqar.org 12.03.08

ՀՀ հիմնադիր նախագահ Լեւոն Տեր-Պետրոսյանը, ով ըստ էության, գտնվում է տնային կալանքի տակ, մարտի 11-ի երեկոյան իր առանձնատանը ասուլիս էր հրավիրել: Ստորեւ ներկայացնում ենք նրան ուղղված հարցերը եւ պատասխանները աննշան կրճատումներով:

-Մի քիչ անհասկանալի կլիներ, թե ինչո՞ւ շուտ չեմ արել ասուլիսը, բայց սպասում էի` նախ, Սահմանադրական դատարանի որոշմանը, երեք օր էլ սպասեցի, մինչեւ գրավոր ստացա որոշումը. մինչեւ այդ որոշումը ձեռքիս չլիներ, ես չէի կարող խոսել: Հիմա այդ գրավոր որոշման մասին ես մի հայտարարություն եմ արել:

«Ս.թ. մարտի 5-ին ես Սահմանադրական դատարանի ուշադրությունը հրավիրեցի երկու իրավական հարցի վրա: Ընտրական օրենսգրքի 78.1 հոդվածի համաձայն` վարչապետը միայն մեկ հանգամանքում կարող էր գրանցվել ՀՀ նախագահի թեկնածու, այն է` եթե ունենար ՀՀ նախագահի պաշտոնակատարի կարգավիճակ, եւ քանի որ Սերժ Սարգսյանը այդպիսի կարգավիճակ չուներ հետեւաբար նրա գրանցումն անօրինական է: Իսկ ըստ ՀՀ Սահմանադրության 53.1 հոդվածի` «Ռազմական եւ արտակարգ դրության ժամանակ Հանրապետության նախագահի ընտրություն չի անցկացվում»: «Նախագահի ընտրություն» նշանակում է ընտրական ողջ գործընթացը` սկսած առաջադրումից մինչեւ բողոքարկման համար սահմանված ժամկետի ավարտը, այն է` Սահմանադրական դատարանի որոշումը: Ուստի, քանի որ Սահմանադրական դատարանի նիստերը կայացել են այդպիսի դրության պայմաններում, ապա ընտրությունները վավերական կամ օրինական չեն կարող համարվել»:

Իմ կողմից բարձրացված այս հարցերի վերաբերյալ դատարանում իր առարկությունները ներկայացրեց պատասխանող կողմի ներկայացուցիչ Դավիթ Հարությունյանը:Այսպիսով, Սահմանադրական դատարանն ուներ ընտրական օրենսգրքի 78.1 եւ ՀՀ Սահմանադրության 53.1 հոդվածների վերաբերյալ թե’ դիմող, թե’ պատասխանող կողմի կարծիքները: Ըստ այդմ, դատարանը պարտավոր էր իր վերաբերմունքն արտահայտել դրանց նկատմամբ եւ համապատասխան եզրակացության հանգել, ինչը զարմանալիորեն տեղի չունեցավ:Սա նշանակում է մեկ բան. Սահմանադրական դատարանը, իրավական փակուղու առջեւ չկանգնելու կամ անհարմար վիճակի մեջ չընկնելու համար խուսափեց անդրադառնալ անցած ընտրությունների օրինականությունը կասկածի տակ դնող ամենաանառարկելի հիմքերին:

Սակայն գերադասելով անտեսել այդ հիմքերը` Դատարանն ընկավ ավելի անպատվաբեր եւ խայտառակ վիճակի մեջ. փաստորեն լռելյայն անվավեր ճանաչելով անցած ընտրությունները եւ ական դնելով Սերժ Սարգսյանի լեգիտիմության տակ: Ես այս հայտարարությունը վերնագրել եմ այսպես «Սահմանադրական դատարանը ականապատեց Սերժ Սարգսյանի լեգիտիմությունը»:
Մի երկրորդ տեղեկություն էլ իմ կողմից. ես բազմիցս հայտարարել էի, որ մենք առայժմ հարգում ենք արտակարգ դրության պայմանները, ոչ մի միջոցառում, ոչ մի զանգվածային բողոք չենք կատարել եւ ընդհանրապես, մարտի 1-ից հետո մեր կողմից իրադրությունը սրելուն ուղղված բացարձակապես որեւէ քայլ չի կատարվել: Բայց ասել էի, որ արտակարգ դրությունը վերացնելուց անմիջապես հետո մենք պիտի սկսենք մեր հանրահավաքները: Երեկ մենք դիմել էինք քաղաքապետարան` մարտի 21-ին հանրահավաքի իրազեկում տալու համար: Այսօր առավոտյան մեզ մերժել են: Մերժում կա գրավոր, ինձ հետաքրքիր էլ չէ դրա հիմնավորումը, բայց փաստ է` այսպիսի բան չի եղել ընդհանրապես: Մերժելու պրակտիկա գոյություն չունի: Կարող էին մերժել ասելով` Թատերական հրապարակը հարմար չէ, մենք ձեզ տրամադրում ենք այլ տեղ: Ուրիշ հիմք չկա: Դա էլ չեն արել` ընդհանրապես են մերժել: Սա շատ կարեւոր բան է:
ՍԴ որոշման մասին: Ի՞նչ է ստացվում: ՍԴ 19 էջանոց որոշումը մանրամասներին է վերաբերվում: Հիմնական մասը կոնստատացիա է` դիմողի եւ պատասխանողի հարցադրումների շարադրանք: Մնացածը` դատարանի վերաբերմունքը, նորից մանրամասներին է վերաբերվում. ինչ-որ տեղամասերում կատարվածի, մամուլի անհավասարության եւ այլն: Բայց այս ամբողջը նշելուց հետո, վերը նշված ամենագլխավոր երկու խնդիրը լրիվ անտեսել են: Լրիվ անտեսված են այս 2 գլխավոր խնդիրները: Ինձ համար շատ հասկանալի է: Եթե նրանք անդրադառնային այս 2 հարցին, պիտի կայացնեին մի հեղհեղուկ մեկնաբանություն, այն դեպքում, երբ այս 2 հոդվածները մեկնաբանության ենթակա չեն: Ոչ մի դատարան իրավասու չէ մեկնաբանելու այս 2 հոդվածները: Ուրեմն, կատարվել է մի մեկնաբանություն, որ արել է Դավիթ Հարությունյանը:

Բայց այնքան հեղհեղուկ է եղել նրա մեկնաբանությունը, որ դատարանը դա չի ներկայացրել որպես իր կարծիք: Ուղղակի տվել է որպես պատասխանողի կարծիք: Ասենք, կարող էր ասել` մենք համաձայն ենք Դավիթ Հարությունյանի մեկնաբանության հետ, կամ իրենց մեկնաբանությունը տալ: Եթե սա չեն արել, եթե իմ հարցադրմանը չեն պատասխանել, դա նշանակում է, որ իմ հարցադրումները ապացուցված են:

-Պարոն Տեր-Պետրոսյան, ՍԴ-ն իր որոշման մեջ այդ նկարագրական մասում նաեւ նշեց, որ ՍԴ-ն չպիտի քննի օրենսդրական վեճերը եւ ասաց, որ դրանք քննության են ենթակա վարչական դատարանում, որ դա դուք պիտի վիճարկեք վարչական դատարանում: Դա ինչպե՞ս եք մեկնաբանում:

-Գուցե զուտ ձեւական առումով նրանք շատ ճիշտ են, այդպիսի ընթացակարգ կա, որոշ հարցեր վերաբերվում են վարչական դատարանների իրավասությանը: Այսինքն, իրենք այստեղ կարող են շատ ճիշտ լինել: Նույնը Եվրոպական դատարանները, եթե բոլոր ինստանցիաները չեն անցել, չեն բողոքարկել, նրանք չեն ընդունում գործը: Այստեղ ֆորմալ առումով նա կարող էր ասել` սա ինձ չի վերաբերվում: Բայց այս 2 հարցերը միայն իրեն են վերաբերվում, ուրիշ ոչ մեկին: Ինձ համար, ասում եմ, մանրամասները կարեւոր չեն: Դրված են ամենակոնկրետ եւ ամենագլխավոր հարցերը, որոնց ՍԴ-ն չի պատասխանել, չի անդրադարձել, վերաբերմունք չի արտահայտել եւ եզրակացության չի հանգել:

-Պարոն նախագահ, ՍԴ-ն փաստացի այն վերջին իրավական ատյանն էր Հայաստանում, որտեղ կարելի էր բողոքարկել ընտրությունների արդյունքները: Սրանից հետո ի՞նչ իրավական քայլեր եք պատրաստվում անել:

-Չկա: Եվրոդատարանը չի ընդունում գործեր նախագահի ընտրության արդյունքները վերանայելու վերաբերյալ: Բայց կան ուրիշ խդնիրներ, որ կարելի է բարձրացնել, ասենք մարդու իրավունքների պաշտպանության, քաղաքացիների իրավունքների, մարդիկ, որոնք ձայն են տվել եւ փաստորեն այդ ձայները գողացվել են նրանցից: Բազմաթիվ այլ հարցերով կարելի է դիմել ՍԴ:

-Պարոն նախագահ, այն, որ մերժեցին հանրահավաքը, արդյոք դա չի՞ նշանակում, որ իշխանությունները ցանկանում են ընդդիմության գործողությունները տանել դեպի փակուղի:

-Իհարկե: Ուրիշ ի՞նչ է նշանակում: Հենց դա էլ նշանակում է: Մենք հիմա կդիմենք հաջորդ օրվա համար` մարտի 22-ի համար, թող էլի մերժեն, կդիմենք մարտի 23-ի համար:

-Իսկ հնարավո՞ր է հանրահավաքները Երեւանից դուրս անել:

-Կա այդպիսի հնարավորություն, բայց հիմա այնպիսի երկրում ենք ապրում… Մերոնք դիմել էին Էջմիածնում, այնտեղ էլ էին արգելել: Ասացին, որ ԳԱԼԱ-ն չի հեռարձակվում, թեեւ արտակարգ դրությունը չի տարածվում Երեւանից դուրս:

-Չարտոնված հանրահավաքներ չե՞ք անելու: Եթե անընդհատ մերժեն, ի՞նչ եք անելու:

-Ինչքա՞ն պիտի մերժեն: Չեն կարող այդքան մերժել: Ուրիշ ձեւ կգտնեն: Պարզապես կերկարացնեն արտակարգ դրությունը: Իրենց պետք է 20 օր, որ մինչեւ ապրիլի 9-ը հանրահավաք չլինի: Մենք չենք պատրաստվում չիրազեկված հանրահավաք անել: Իրազեկված կլինի, կանենք:

-Հայ-ադրբեջանական շփման գծում լարվածությունը ինչպե՞ս եք մեկնաբանում:

-Շատ ցավալի էին այս վերջին իրադարձությունները սահմանի վրա, որովհետեւ լուրջ էին: Համենայնդեպս, ըստ արտասահմանյան աղբյուրների, զինադադարի 14 տարվա ընթացքում սրանք ամենալուրջ խախտումներն են եղել: Դա արդեն լուրջ բան է: Հիմա մոտիվների մասին չեմ ուզում խոսել: Ակնհայտ մոտիվներ կան: Հնարավոր է, որ Ադրբեջանում, ամենավերին մակարդակներում ինչ-որ մարդկանց թվա, որ Հայաստանը թուլացած է, ներքին քաղաքական լարվածությունը կոտրել է կառավարելիությունը եւ այլն: Հետախուզական բան կա այս ամենի մեջ` թեթեւ հետախուզություն անել, տեսնել, թե ինչպիսի դիմադրություն կլինի: Հնարավոր է: Խոսում են նաեւ հայկական կողմի մոտիվների մասին: Ես չեմ ուզում հիմա չեղած տեղը ենթադրություններ անել: Ասում են, որ միգուցե Հայաստանի իշխանությունները շահագրգռված լինեն Հայաստանի ներքին խնդիրներից շեղել մեր ժողովրդին: Չգիտեմ` որքանով է լուրջ: Եթե տեղյակ չեմ, ենթադրություններ ես երբեք չեմ անում: Բայց փաստն արդեն մտահոգիչ է:

-Պարոն նախագահ, կարո՞ղ եք կոնկրետացնել, շարունակելո՞ւ եք պայքարել հանուն նոր ընտրությունների եւ եթե այո, ինչ մեթոդներով:

-Ես հիմա մեկ միջոց ունեմ պայքարելու` կլինի հնարավորություն հանրահավաքներ անցկացնելու, մամուլը կբացվի, կօգտագործենք մամուլը, կօգտագործենք հանրահավաքները, բոլոր օրինական միջոցները, որոնցով մենք հնարավորություն կունենանք ժողովրդի հետ շփվելու, խոսելու, այն, ինչ արել ենք 5 ամիս: Հինգ ամիս մեր կողմից որեւէ խախտում տեղի չի ունեցել: Այդքան երթեր եղան, մեծ հանրահավաքներ, որեւէ երթի ժամանակ որեւէ մեքենա չքերծվեց, մի ապակի չկոտրվեց, այդ ի՞նչ պատահեց, որ հանկարծ մեկ օրում ժողովուրդը փոխվեց: Մի բան պատահեց` ժողովրդի վրա մահակ բարձրացրեցին, հետո տարերային բողոքներ եղան, հավաքվեցին Ֆրանսիայի դեսպանատան մոտ, հայտնվեցին պրովոկատորներ, սկսվեց մի պրոցես, որը կառավարելիությունից դուրս եկավ: Բայց ես վստահ եմ, որ այդ պրոցեսը հրաշալիորեն կառավարվում էր իշխանությունների կողմից: Ես այսօր էլ 100 տոկոսով վստահ եմ, որ եթե լինեն հանրահավաքներ` իրազեկված, թույլ տրված եւ իշխանությունները մահակ չկիրառեն, ոչ մի հասարակական կարգի խախտում տեղի չի ունենա:

Հիմա այն մասին, թե ինչ պիտի ասեմ ժողովրդին: Պիտի ասեմ, որ ես չեմ ընդունում այս իշխանությունների լեգիտիմությունը, պիտի բացատրեմ: Եթե կոռուպցիա է, կոռուպցիա, եթե մարդու իրավունքների խախտում է, մարդու իրավունքների խախտում է: Քաղաքական պայքար է: Կլինեն նոր հնարավորություններ, չգիտեմ` ընտրություններ` տեղական, պառլամենտական, բոլոր միջոցներով մենք պետք է պայքարենք այս իշխանությունների դեմ` քաղաքակիրթ, հասկանալի, հստակ, անզիջում: Մեր կարծիքի կամ կամքի ինչ-որ փոփոխության պարտադրանքի մենք չենք ենթարկվի, ոչ ոք Սահմանադրությամբ էլ չի կարող ստիպել մեզ փոխել մեր կարծիքը:

Դա իմ իրավունքն է: Ինչ վերաբերվում է ոչ քաղաքական լարվածությանը, դրան մենք չենք գնում:

Ոչ քաղաքական ես համարում եմ ֆիզիկական կոնտակտը` բռնություններ եւ այլն: Այդպիսի բանի մենք երբեք չենք գնացել եւ չենք էլ պատրաստվում գնալ:

-Պարոն նախագահ, անընդհատ միջազգային կառույցները ներկայացուցիչները այցելում են Հայաստան, հետո մենք ստանում ենք տարբեր հաղորդագրություններ, միջազգային մամուլը բոլորովին այլ բան է ասում, իսկ մեր մամուլը հայտարարում է, որ եկան Սերժ Սարգսյանին շնորհավորեցին եւ գնացին: Ի՞նչ հետեւանքներ կարող է դա ունենալ:

-Դա հավատի խնդիր է: Ով ուզում է, հավատում է Սերժ Սարգսյանի պրոպագանդային, ով ուզում է` հավատում է միջազգային հանրությանը: Դա ինձ թվում է, ցույց է տալիս, թե մենք ինչ երկրի հետ գործ ունենք: Իսկապես, մարդկաց անհարմար վիճակի մեջ են դնում: Մարդիկ գալիս են, իրենց հետ մի բանի մասին են խոսում, դուրս են գալիս, այդ մարդու անունից ինչ-որ բաներ են հայտարարում: Նույնիսկ կոնֆլիկտներ…: Դուք այսօրվա Բրայզայի հայտարարությանը ծանո՞թ եք, թե ոչ: Ես չգիտեմ, թե ինչ խոսակցություն է եղել նրանց միջեւ, բայց ես տեսնում եմ ինչ-որ անձնական վիրավորվածության տարր էլ կա այդտեղ: Նրանք մի բան են խոսել, արել են լրիվ հակառակը: Ես անգամ դա եմ տեսնում այս հայտարարության մեջ:

-Իսկ ի՞նչ հետեւանք կարող է դա ունենալ:

-Ի՞նչ հետեւանք կարող է ունենալ: Գալու ենք Բրեժնեւի շրջանին, երբ մեր ժողովուրդը մեր պաշտոնական հեռուստատեսության ոչ մի ասածին չի հավատալու: Կամ հակառակն է հասկանալու: Նրանք մի բան են ասելու, հակառակն են հասկանալու: Գալու ենք այս վիճակին:

-Ըստ էության, քանի որ գնում է ուղեղների լվացման պրոցես եւ մարդիկ կամ հասարակության մեծ մասը չունեն ինտերնետի հնարավորություն, տարվում են այդ ինֆորմացիայով եւ հավատում են նրան ինչ տրվում է պետական հեռուստատեսության եթերով: Եւ նաեւ հաշվի առնելով ձերբակալվածների մեծ թիվը` դուք կարծում եք, եթե հաջողվի հետագայում ստանալ հանրահավաքի թույլտվություն, ժողովուրդ կհավաքվի՞:

-Ուղեղների լվացումն, իհարկե, նոր չէ, այս իշխանությունները 10 տարի դրանով էին զբաղված: Ալտերնատիվն էլ շատ թույլ էր: 17 հեռուստաընկերությանը դիմադրում էր ընդամենը 3-4 թերթ` ընդհանուր` 15-20 հազար տպաքանակով: Ալտերնատիվ դարձան մեր հանրահավաքները, մեր CD-ները: Դրանք շատ լուրջ ալտերնատիվ դարձան: Հիմա դա էլ կօգտագործենք, եթե հանրահավաքներ թույլ չտան: Մենք կհասցնենք ժողովրդին: Ժողովուրդն էլ սիրում է… արդեն ճաշակ է ձեւավորվել: Նույնիսկ պահանջում են` բա ո՞ւր է մեր կինոն: Ուղեղների լվանալը երբեք արդյունք չի տալիս: Ուղեղներ լվանալով հասարակությանը հնարավոր չէ խաբել: Կարող էին խաբել, եթե այս վերջին 6 ամսվա իրադարձությունները տեղի ունեցած չլինեին: Ես գտնում եմ, չգիտեմ, ինձ հետ համաձայն եք, թե չէ, այսօր մենք ունենք լրիվ ուրիշ հասարակություն, ուրիշ ժողովուրդ, քան ունեինք 6 ամիս առաջ: Ես սա համարում եմ մեր ամենամեծ նվաճումը: Իմ համակիրների, իմ թիմի հետ հրաշք ենք գործել: Մենք ստեղծել ենք նոր հասարակություն, քաղաքացիական հասարակություն, գիտակից հասարակություն, ինտելեկտուալ հասարակություն, որի հետ ուզած-չուզած, պիտի հաշվի նստեն: Այո, ձերբակալություններով կարող է փորձեն չեզոքացնել մեզ: Այսօր ամենասուր հարցը դա է: Ձերբակալությունները շարունակվում են նույն թափով: Այդ ձերբակալությունները բացառապես քաղաքական ռեպրեսիայի բնույթ ունեն: Ըստ էության, բախումների ոչ մի մասնակից չի ձերբակալվել, ձերբակալվել են միայն քաղաքական դեմքեր: ՀՀՇ վարչության 70 տոկոսն է ձերբակալված, մի մասն էլ թաքնվում են, իմ կենտրոնական շտաբից 3-ն են ձերբակալված, 3-ը թաքնվում են, իմ տարածքային շտաբների բոլոր ղեկավարները ձերբակալված են, բոլոր այն մադրիկ, ովքեր ակտիվ են եղել այս ընտրությունների ժամանակ, ձերբակալված են: Աշխարհը սա շատ լավ հասկանում է եւ սրա տակից դուրս չեն գալու: Ինչքան շատ ձերբակալեն, այնքան դժվարանալու է իրենց գործը: Իրենց թվում է, փակելո՞ւ են աչքերը: Ոչ: Քաղբանտարկյալն այսօր շատ հազվագյուտ կատեգորիա է: Քաղբանտարկյալներ աշխարհի շատ քիչ երկրներում կան: Դարն անցել է, եւ Հայաստանը չունի այն ռեսուրսները: Ասենք, Իրաքը կարող է 20 տարի սահմանները փակել, նավթ ուներ, բրինձ ուներ, յուղ ուներ, կարագ ուներ, ոչ մեկի օգնության կարիքը չուներ, կարող էր դիկտատուրա լինել: Հայաստանը չունի այդ ռեսուրսները: Ե’ւ քաղաքական հալածանքներ իրականացնի, ե’ւ մարդու իրավունքներ ոտնահարի ե’ւ ընտրությունների այսպիսի վայրագ միջոցառում իրականացնի, ե’ւ նաեւ կախված լինի ամբողջ աշխարհից. չի դիմանա: Հայաստանը դիկտատուրա հաստատելու ռեսուրս չունի: Կարող է ինչ-որ ժամանակավոր խրախճանք լինի նրանց մոտ: Բայց չեմ կարծում, նրանք խրախճանքի մեջ են այսօր: Ես վստահ եմ, որ Ռոբերտ Քոչարյանն ու Սերժ Սարգսյանն այսօր շատ ավելի մտահոգ են, քան մեզանից յուրաքանչյուրը, որովհետեւ իրենք հասկանում են` ինչ են արել, ինչպիսի պատասխանատվության տակ են մտել: Արյուն է թափվել, մեծ արյուն է թափվել: Այս արյան պատասխանատվությունն իրենք շատ լավ զգում են: Այո, շատ վայրագ ընտրություններ են կատարվել: Դրա գնահատականն արդեն տրվեց ԵԱՀԿ-ի այս երկրորդ զեկույցում: 1995-ից մինչեւ 2007-ի ընտրությունները բոլոր զեկույցները եթե գումարեք, այսքան խիստ, այսքան կոշտ զեկույց չի եղել: Սրանք երեւույթներ են, որ չեն կարող անտեսվել: Ինչքան շուտ իշխանությունները գիտակցեն այս բանը եւ ավելի չծանրացնեն վիճակը, այնքան լավ: Մարտի 1-ից հետո մենք իրադրությունը սրող որեւէ քայլ չենք կատարել: Իսկ նրանց բոլոր քայլերն անընդհատ գնում են դեպի սրման: Այս ձերբակալությունները… անընդհատ խոսում են երկխոսությունից, բայց անում են ամեն ինչ, որպեսզի դա խափանեն:

-Պարոն Տեր-Պետրոսյան, ես որքան հասկացա, դուք շատ հավանական եք համարում արտակարգ դրության երկարաձգումը: Կասե՞ք ինչ հիմնավորմամբ:

-Իշխանությունները երբեք էլ չեն հավատացել, որ հանրահավաքներն ինչ-որ վտանգ են ներկայացնում հասարակական կարգը խախտելու տեսանկյունից: Եթե մեզ թույլ չեն տալիս, ուրիշ պատճառով թույլ չեն տալիս: Հիմա Սերժ Սարգսյանը վերջապես ստացավ «օծություն» ՍԴ-ի կողմից: Նա ուզում է թագադրվել ապրիլի 9-ին: Հիմա ի՞նչ կստացվի, եթե հանկարծ մարտի 21-ին նորից 300 հազար մարդ կանգնի հրապարակում, ասի` Սերժիկ, հեռացիր: Դա կնշանակի, որ ժողովուրդը չի ընդունում ՍԴ-ի որոշումը: Այսինքն, ժողովուրդը չի ճանաչում այդպիսի նախագահ: Իրեն դա պետք չէ: Գոնե, ասում եմ, հասցներ մինչեւ 9-ը, հետո ինչ կլինի, կլինի: Ես նրանց շատ լավ հասկանում եմ: Աշխարհն այդպես է դատում. ինչ դատարան կուզի վճռի, ինչ դիտորդներ ուզեն` գնահատեն… եթե ժողովուրդը չի ընդունում այդ իշխանությունը, սրա հետ է հաշվի նստում աշխարհը: Ժողովուրդը հավատ չի տածում այս ընտրությունների նկատմամբ: Այդ հավատը չկա: Սա ամենակարեւոր հարցն է: Չկա, ժողովուրդը չի ընդունում, ծանր բան է Սերժ Սարգսյանի համար: Ես նրան կարեկցում եմ:

-Պարոն նախագահ, այնուամենայնիվ, քրեական գործը, որ քննչական հատուկ ծառայությունում է քննվում, այսպես է սկսվում, «Լեւոն Տեր-Պետրոսյանը…», այսինքն, ձեր անունը առաջինն է: Ինչքանո՞վ եք հնարավոր համարում, որ այնուամենայնիվ այն խոսակցությունները, որոնք շրջում են ձեզ ձերբակալելու մասին, իրակացվեն:

-Ես չեմ բացառում, որ ձեզ էլ ձերբակալեն: Չեմ բացառում այս կանխավարկածը:

-Պարոն նախագահ, միջազգային հանրությունը կարեւորում է քաղաքական երկխոսությունը: Այս պահի դրությամբ եղե՞լ է երկխոսություն սկսելու որեւէ փորձ:

-Միջազգային հանրությունը լուրջ հանրություն է: Նրանք երբեք դատարկ կոչ չեն արել: Նրանք դրել են օրակարգը` 4 կետ, եւ 5-րդը` երկխոսություն: Ես էլ ՍԴ-ում պաշտոնապես հայտարարել եմ, որ այս օրակարգով ես պատրաստ եմ հենց այս պահին, խնդրեմ, սկսենք երկխոսություն: Մեր կողմը ընդունել է, մյուս կողմը չի ընդունել: Դա դնում են մի կողմ, ինչ-որ ուրիշ վերացական բաներ են ասում` շոու, կլոր սեղան, մյուս կողմից շարունակում են ձերբակալությունները: Մեր դիրքորոշումը շատ լուրջ է: Մենք չենք հնարել, մենք չենք հուշել, Եվրամիության նախագահությունը դրել է, թե ինչ օրակարգով երկխոսություն: Մենք համաձայնել ենք: Հիմա թող Եվրամիությունը բարի լինի, տեր կանգնի իր առաջարկներին, շարունակի պնդել: Ես անընդհատ հանդիպում են նրանց հետ, ասում եմ` ձեզանից բան չենք ուզում, դուք եք ընկել թակարդը, դուք առաջարկել, տեր կանգնեք: Ասել եմ, որ դա ձեզ համար էլ է քննություն: Դրանով մենք կտեսնենք, թե դուք որքան լուրջ եք, որքան եք պնդում ձեր իսկ առաջարկը: Օրակարգի առաջին հարցն է` արտակարգ դրությունը վերացնել, բոլոր ձերբակալվածներին ազատել, ապահովել խոսքի, մամուլի, զանգվածային միջոցառումների ազատությունը եւ անցկացնել մարտի 1-ի իրադարձությունների միջազգային անկախ հետաքննություն: Ոչ մի նշանակություն չունի` ես ընդունում եմ իշանությունների լեգիտիմությունը, թե ոչ: Իշխանությունը կա, դա քաղաքական ֆակտոր է, դա ուժ է, նշանակություն չունի` ընդունում ես, թե չես ընդունում, դու կարող ես նրանց հետ բանակցել: Աշխարհը երկար ժամանակ չէր ընդունում Յասեր Արաֆաթի լեգիտիմությունը, բայց նրա հետ խոսում էր: Աշխարհն այսօր չի ճանաչում Ղարաբաղի նախագահի լեգիտիմությունը, բայց նրա հետ խոսում է: Ոչ մի նշանակություն չունի: Եթե քաղաքական ֆակտոր կա, քաղաքական ֆակտորի հետ պետք է խոսես, պետք է հաշվի նստես: Ես չեմ ընդունելու Սերժ Սարգսյանի լեգիտիմությունը, բայց դա չի նշանակում, որ ես նրա հետ չեմ խոսի: Կա մարդ, իշխանություն ունի, լծակներ ունի, ո՞նց կարող ես անտեսել: Ինքն էլ ինձ չի կարող անտեսել: Իմ հետեւում էլ ժողովուրդ կա: Առայժմ անտեսում է, ոչինչ, վաղ թե ուշ հաշվի կնստի:

-Այսինքն, այդ եվրոպական եւ ամերիկյան դիվանագետների միջնորդական ջանքերն առայժմ ապարդյո՞ւն են:

-Ես չեմ կարող ասել: Բավական բանի հասել են, ինչո՞ւ:

-Արմեն Հարությունյանի մասին Քոչարյանի ունեցած ելույթն ինչպե՞ս կգնահատեք:

-Ես չեմ ուզում գնահատել: Դուք գնահատեք: Ռոբերտ Քոչարյանն այսպիսի բնավորություն ունի. մարդը կա, աշխատում է, պաշտոն ունի, երբ իրեն տհաճ մի բան է ասում, 2-րդ օրը նա կարող է գոյություն չունենալ: Ջհանգիրյանը մի հայտարարություն արեց, մի րոպե հետո գործից ազատեցին, մի օր հետո էլ ձերբակալեցին: Տասը դիվանագետ հայտարարություն արեցին, նույն պահին նրանք հեռացվեցին աշխատանքից` քիչ էր, Սահմանադրության խախտումով նրանց կոչումներից էլ զրկեցին: Արմեն Հարությունյանը կարող էր 100 տարի էլ աշխատել, եթե այսպիսի հայտարարություն չաներ: Լարիսա Ալավերդյանը դրանից առաջ մի երկու բան ասաց, վերջացավ: Հիմա դուք վաղը մի բան կասեք, դուք էլ կվերջանաք: Այսինքն, Ռոբերտ Քոչարյանն ամեն օր ապացուցում է այն, ինչ ես 5 ամիս ուզում էի ապացուցել ժողովրդին:

-Այս վիճակի լուծումը դուք ինչպե՞ս եք պատկերացնում:

-Երբ որ կստացվի, մենք մեր հանրահավաքը կանենք, կխոսենք ժողովրդի հետ:

-Այսինքն, դուք այսօր խնդիր տեսնում եք միայն հանրահավաքների՞ միջոցով:

-Ուրիշ միջոցները դուք ասեք, ես ասացի` թերթերի միջոցով, հանրահավաքի միջոցով, կտան հեռուստատեսություն, հեռուստատեսության միջոցով: Ես դա էլ եմ ասել մի անգամ: Միջնորդներին ասացի` չե՞ք ուզում հանրահավաք, խնդրեմ, տվեք ինձ հնարավորություն ամեն օր կես ժամ խոսել ժողովրդի հետ, դա ինձ համար ավելի լավ է: Ամեն օր էլ պետք չէ, ես շաբաթը մեկուկես ժամ ուղիղ եթերով խոսեմ ժողովրդի հետ: Ի՞նչ եք ուզում, ասում եք` չեք ուզում զանգվածներ հավաքվեն: Շատ լավ, ես էլ չեմ ուզում, մեղք է ժողովուրդը, տանը կխոսեմ: Ասել եմ:

-Դուք ասացիք, որ Հայաստանը ռեսուրս չունի բռնապետական երկիր կառուցելու համար եւ նաեւ անդրադարձաք միջազգային դիտորդատական առաքելության միջազգային զեկույցի գնահատականներին: ԵԱՀԿ գործող նախագահն ասաց, որ վերջնական զեկույցն ավելի խիստ է լինելու: Ի՞նչ եք կարծում, դրան կոնկրետ պատժամիջոցներ կարո՞ղ են հետեւել:

-Բազմաթիվ պատժամիջոցներ կան արդեն: Ուրիշ երկրների հանդեպ կիրառված են: Ասենք, Եվրամիությունը, Եվրոպառլամենտը չընդունեց Ալբանիայի ընտրությունները, չճանաչեց Բելառուսի ընտրությունները, նրանց պատվիրակություններին զրկեցին Եվրոպառլամենտում, Եվրախորհրդում ձայնի իրավունքից, մանդատից: Կան հետո ռեզոլյուցիաներ, նույնիսկ վիզաներ…: Բելառուսի նկատմամբ վիզաների սահմանափակում կիրառեցին: Եթե ուզեն, ինչ ասես, կարող են անել: Ես չգիտեմ, թե հիմա ինչ կանեն: Ես եվրոպացիների մտադրությունների մեջ չեմ թափանցում: Մինչեւ հիմա, իհարկե, դժգոհություններ արտահայտել եմ, բայց մարդիկ գործ էլ արեցին: Այսինքն, այնպիսի գնահատականներ են տվել, որ դրանից ետ նահանջել չեն կարող: Եթե չավելացնեն քննադատության դոզան, այլեւս ետ գնալու տեղ չունեն:

-Իշխանությունները փորձում են տարբեր պաշտոնյաների մակարդակով հայտարարություններ անել եւ ասել, որ մարտի 1-ի իրադարձությունների պատասխանատուն դուք եք:

-Վերագրել ինչ ասես կարող են: Վերագրելով 20 միլիոն մարդ Սիբիրում կործանեցին: Բայց ոչ միայն ես, մեր այս ամբողջ շարժումը, այս բռնությունների մեջ, այս բախումների մեջ որեւէ պատասխանատվություն չունենք: Դա ամենաէլեմենտար բանն է, որ նրանք իհարկե պետք է փորձեն մեզ վրա բարդել: Կհաջողվի, կհաջողվի, դրանից էլ չենք վախենում: Ես ասել եմ, ոչ ոք չի կարող իմ առջեւ որեւէ պահանջ դնել, թե ես որեւէ օրենք եմ խախտել: Հինգ ամիս բացարձակապես չի խախտվել, այո, փետրվարի 21-ից հետո մենք անցկացրել ենք չիրազեկված հանրահավաքներ: Եթե սրա համար պատիժ է հասնում, ես պատրաստ եմ կրել այդ պատիժը: Դրա պատիժը գիտե՞ք ինչ է, 300-400 դոլար տուգանք. Գորբաչովը 88-ին 2 անգամ ինձ տուգանել է:

-Պարոն նախագահ, դուք իրադարձությունների նման ընթացք կանխատեսո՞ւմ էիք մինչեւ հանրահավաքային շարժում սկսվելը:

-Չէ, ես չէի կանխատեսել այսպիսի բան եւ հանրահավանքներից մեկում ասել եմ, հիմնավորել եմ, ռացիոնալ հարթության վրա ես չէի պատկերացնում, որ այսպիսի բան հնարավոր է: Ռոբերտ Քոչարյանը գնացող նախագահ է եւ իրեն բացարձակապես պետք չէր այսպիսի բանի տակ մտնել, իսկ Սերժ Սարգսյանն էլ եկող նախագահ էր, նրան պետք չէր սրանով սկսել իր 5 տարվա իշխանությունը: Ես մոտեցել եմ մեր երկրին ռացիոնալ կատեգորիաներով, այստեղ կարող եք ասել, ես սխալվել եմ: Մեր երկիրը շատ ավելի վայրագ է, քան իրեն կարելի էր այդ կատեգորիաներով դատել: Համարեք, որ սխալվել եմ: Ես ավելի լավ պատկերացում եմ ունեցել այս մարդկանց մասին, քան նրանք կան:

-Պարոն նախագահ, մարտի 1-ի իրադարձություններից հետո միջազգային գրեթե բոլոր կազմակերպությունների ներկայացուցիչների աննախադեպ ուշադրությունն ինչո՞վ է բացատրվում:

-Որովհետեւ աննախադեպ վայրագություն է կատարվել Հայաստանում: Եթե այսպիսի ընտրություն չլիներ, եթե դրանից հետո էլ այս արյունահեղությունը չլիներ, իհարկե, այդպիսի ուշադրություն էլ չէր լինի: Աննախադեպ վայրագություն է կատարվել այս երկում: Ո՞նց կարող էր դա չնկատվեր:

-Պարոն նախագահ, եթե ձեր հանրահավաքը արտոնեն եւ կրկին դրվի նույն պահանջը` կամ պահպանության ծառայությունից հրաժարվել կամ տանից դուրս չգալ, դուք ի՞նչ որոշում կընդունեք:

-Այդպիսի պահանջը, նախ, անօրինական է: Ոչ ոք այդպիսի պահանջ չի կարող դնել իմ առջեւ: Դա օրենքն է սահմանել, եթե ես անգամ դուրս գամ մենակ, ինձ պիտի ձերբակալեն, բերեն հետ եւ միայն պահպանությամբ թողնեն: Այդ ինչի՞ համար է օրենքը; Դա ոչ Ռոբերտ Քոչարյանը կարող է այդպիսի առաջարկ անել, ոչ նրա զորքերի հրամանատարը: Օրենքը նրանցից վեր է: Օրենքն ինչի՞ համար են սահմանել` մի քանի պատճառով; Նախ, ես գաղտնիք կրող եմ: Պատկերացրեք, ադրբեջանական հետախուզությունն ինձ վերցնի, ինչքա՞ն գաղտնիքի կրող եմ ես: Երկրորդ, լավ, ես դուրս եկա մենակ, ոչ մի քաղաքական բան չէ, մի խուլիգան կամ մի շիզոֆրենիկ մի բան անի, դա պետության հեղինակության խնդիր է: Հետո Ռոբերտ Քոչարյանի, ներողություն, երեսին են թքելու, թե դու ինչպես կարող էիր նախկին նախագահին այդպես… Դա երկրի պատիվն է, իր պատիվն է: Ծիծաղելի բաներ են անում, որ չարժեր անգամ մեկնաբանել: Եթե ես անգամ ուզենամ էլ մենակ դուրս գալ, ինձ պիտի ձերբակալեն, թույլ չտան:

-Տասն օր առաջ, երբ օպերայի ջարդն էր տեղի ունեցել, դուք ասացիք, որ 10 օր չեն դիմանա, հրաժարական կտան: Դրան հետեւեցին ավելի վայրագ գործողություններ: Հիմա ի՞նչ եք կարծո՞ւմ, հրաժարական կտա՞ն, ե՞րբ, ի՞նչ պայմաններում:

-Դա ոչ մի նշանակություն չունի. մի երկու շաբաթ, 10 օր, 20 օր: Ես մի բան գիտեմ, ստեղծվել է մի այնպիսի հասարակություն, որ Սերժ Սարգսյանը եւ Ռոբերտ Քոչարյանը չեն կարող կառավարել այս հասարակությունը: Չեն կարող: Կարող է, Սադամ Հուսեյնի մեթոդներով, բայց դա էլ ռեսուրսներ է պահանջում: Այդ ռեսուրսները Հայաստանը չունի: Հայաստանը պիտի այս բանն անի, մյուս կողմից Հազարամյակի մարտահրավերների ծրագիրն են դադարեցնելու: Չեն տալու այդ փողը: Վաղը չգիտեմ, ամերիկյան օգնություններն էլ կարող են կրճատվել: Չունի ռեսուրս այս երկիրը: Կամ, կամ:

-Պարոն Տեր-Պետրոսյան, եթե Հազարամյակի մարտահրավերներից զրկեն, եթե նույնիսկ այդ գումարները չտան, ձեր կարծիքով, այդ դեպքում կհրաժարվե՞ն իշխանությունները պաշտոններից, թե՞ էլի կշարունակեն պաշտոնավարել թեկուզ առանց այդ գումարների, թեկուզ ժողովրդի շատ ծանր սոցիալական պայմաններում:

-Բայց թելը մի օր կտրվում է, չէ՞: Կարող է փորձեն դա անել, բայց ինչքա՞ն: Մի օր կկտրվի: Հայաստանում դիկտատուրա չի կարող լինել: Փորձեն, չի ստացվի: Ուղղակի վատ կլինի, որ անշրջելի բաների կարող են բերել: Եթե իրենք էլ ռացիոնալ մտածեին, այսքան չէր խորանա:

-Ձեր աղբյուրների միջոցով որեւէ այլ տեղեկություն ունե՞ք զոհերի մասին:

-Չունեմ: Փորձում ենք ճշտումներ անել: Հիմա ասված է պաշտոնապես: Ութը քի՞չ է: Եւ բացարձակապես անհարկի, ժողովուրդն ի՞նչ էր անում: Միտինգ էր անում: Ես այլ մեխանիզմ էլ էի առաջարկել: Լավ է, Քոչարյանն էլ հաստատեց, որ ես իր հետ խոսել էի գեներալի միջոցով: Կարող է դա էլ չասեր: Շատ պարզ միջոց էր, բայց իրենց պետք չէր այդպիսի մեծ միտինգների պայմաններում Սահմանադրական դատարանի նիստ անել: Սա արեցին, որ արտակարգ դրություն հայտարարվի, ՍԴ-ն այդ պայմաններում վճիռ կայացնի: Եւ հասան իրենց նպատակին: Բայց սա վերջը չէ:

-Դուք զոհերի մասին ե՞րբ իմացաք:

-Միայն դատախազի հայտարարությունից հետո: Այդ գիշեր, երբ Քոչարյանն արտակարգ դրություն մտցրեց, խոսում էր ընդամենը, որ 8 ոստիկան հրազենից վիրավորվել են: Ես 3 անգամ Քոչարյանի հետ բանակցել եմ` գնալ այնտեղ ցրել հանգիստ: Եթե դա չեղավ, ինձ վերջին անգամ ժամը 22-ի մոտերքն էր, դեռ արտակարգ դրություն չէր հայտարարվել, ինձ տեղյակ պահեցին, որ այլեւս ոչ մի կոմպրոմիս, նրանց պիտի ցրենք, դա հաստատեցին նաեւ 9 դեսպանները, որոնք գնացել էին նախագահական նույն առաջարկով: Նրանց էլ Արմեն Գեւորգյանն էր ասել` ոչ մի կոմպրոմիս, պիտի ցրենք: Դրանից հետո, երբ լսեցի, որ Քոչարյանն էլ արտակարգ դրություն հայտարարեց, ես կապի մեջ էի, իմացա, որ այնտեղ քիչ մարդ է մնացել` 4-5 հազար մարդ, որ սպասում էին, ես հասկացա, որ մի նոր ջարդ է լինելու: Այդ ժամանակ ես զանգահարեցի այնտեղ, Արամ Սարգսյանին ասացի, որ իմ անունից փոխանցի, խնդրեցի, ժողովուրդը հասկացավ, մեծ մասը գնաց Արամի հետ: Այնտեղ մնացել էր մի 200-300 հոգի, նրանց էլ համոզում էր Նիկոլը, նա էլ միկրոֆոնով ասում էր իմ բառերը, այդտեղ էլ ահագին մարդ պոկվեց, ասում է` մնացել էր 50-60 հոգի, նրանց էլ մեկ առ մեկ համոզել, տարել են:

-Պարոն Տեր-Պետրոսյան, Վեհափառը ձեր մոտ ե՞րբ է եկել, ո՞ր ժամին:

-Կարծում եմ, ժամը 14-ին, 15-ին, երբ արդեն շատ ժողովուրդ էր կուտակված, դեռ բախումները չէին եղել: Բայց կրկեսից մինչեւ Մաշտոց արդեն լիքը լցված են եղել: Մինչեւ իմ դարպասն է եկել:

-Իսկ հնարավո՞ր է, որ եթե ձեր հանդիպումը լիներ, բախումը չլիներ:

-Բայց բախումը մեզ հետ ի՞նչ կապ ուներ: Ժողովուրդն արդեն հավաքվել էր, ես էլ լավ միջոցն առաջարկում էի: Ես ասեմ, թե Վեհափառին ինչու չեմ ընդունել: Շատ պարզ պատճառով, որ սխալ հասցեով էր եկել: Նա պիտի նրա դուռը գնար, ասեր` ի՞նչ ես ուզում, ի՞նչ ես անում, եղբայր:

Armen Filadelfiatsi said...

Hi,

I'm translating these into English if you are interested.

http://armenaker.blogspot.com/

Thanks, and good job on the news and info from Armenia. Hope you keep it up.

artmika said...

Thanks, Armen!

I will add your link to the main post.

artmika said...

http://samizdatam.blogspot.com/2008/03/130308.html

ընդհատակյա թերթ
www.Payqar.org
13.03.08

ԴԱԺԱՆ ԾԵԾԻ ԵՆ ԵՆԹԱՐԿԵԼ

Մարտի 1-ի երեկոյան Ֆրանսիայի դեսպանատան մերձակա հրապարակից դեպի Պարոնյան փողոց քայլելիս, ի թիվս մոտ 30 քաղաքացիների, դաժան ծեծի են ենթարկվել նաեւ ակադեմիկոս Ռաֆայել Ղազարյանի կինը եւ դուստրը:

Լեւոն Տեր-Պետրոսյանի հանրահավաքներին մշտապես մասնակցող Գրիզելդա եւ Գայանե Ղազարյանները պաշտպանության նախկին փոխնախարար Վահան Շիրխանյանի տիկնոջ հրավերով երեկոյան ժամը 21-ի սահմաններում որոշել են գնալ Պարոնյան 18 հասցեում գտնվող նրանց բնակարան եւ փոքր-ինչ հանգստանալուց հետո հետ վերադառնալ: Ճանապարհին նրանք ականատես են եղել, թե ինչպես է ամբողջ Մաշտոցի պողոտան` մինչեւ Ամիրյան փողոց, լցված ոստիկաններով: Տիկին Գրիզելդան պատմում է, որ ոստիկանների մի մասն այդ պահին շարժվել է դեպի քաղաքապետարան, իսկ մի փոքր մաս էլ, պոկվելով խմբից, սկսել է «քշել» տարբեր պատճառներով հանրահավաքից անջատված խմբին: «Ես մոտեցա սպաներից մեկին եւ ասացի, որ երբ այս ամենը վերջանա, նրա «պագոնները» պոկել կտամ, քանի որ շատ լավ եմ ճանաչում իրեն»,- պատմում է Գրիզելդա Ղազարյանը: Իսկ սպային նա ճանաչել է դեռեւս Ժիրայր Սեֆիլյանի դատավարությունից: Հայհոյելով եւ ձեռքի ռեզինե մահակով հարվածելով Գրիզելդա Ղազարյանի որովայնին` ոստիկանը շարունակել է «քշել» մարդկանց: Նրանց հասցրել են Պարոնյան-Լեո փողոցների խաչմերուկ, որտեղ էլ, լսելով կրակոցներ, մարդիկ վախեցել են եւ մտածել, որ հրապարակում այդ պահին դիակներ են միայն եւ պետք է հետ գնալ այնտեղ:

«Հրապարակում մեր հարազատներն էին, որդիս: Շատ վախեցանք եւ գոռում էինք` էս ի՞նչ եք անում, պետությունը մենք ենք, մի միլիոն սպանեցիք, 2 միլիոն սպանեցիք, ո՞ւմ համար եք մնալու էս երկրում: Ի պատասխան` շիթավոր ոստիկանները սկսեցին խփել շիթերին, որ մեր ձայնը չլսվի, որ մեր քարոզչությունը տեղ չհասնի, ազդեցություն չգործի»,- պատմում է Գրիզելդա Ղազարյանը: Ոստիկաններն ավելի կատաղած են վազել դեպի մարդիկ, որոնք էլ սկսել են թաքնվել շենքերում: Մուտքերի մոտից քարշ տալով ոստիկաններից մեկը Գայանեին գցել է փողոց եւ իրեն միացած մի քանի ոստիկանների հետ սկսել ոտքերով հարվածել աղջկան: Այդ ընթացքում դաժան ծեծի է ենթարկվել նաեւ տիկին Գրիզելդան, չնայած Շիրխանյանի կնոջ հորդորներին, թե նա Ռաֆայել Ղազարյանի կինն է: Ծեծելուց հետո Գայանեին նորից քարշ տալով (այս անգամ նա ցավից չի կարողացել քայլել) հասցրել են մոր մոտ: Մտցնելով շենք` սպաներից մեկը նրանց ասել է, որ ինքը փրկել է նրանց կյանքը: Հետո սպան լքել է նրանց, եւ մայր ու դուստր փորձել են որեւէ մեկի բնակարան մտնել: Առաջին հարկում նրանց առաջ դուռ չեն բացել: Բարձրանալով երկրորդ հարկ` պարզել են, որ գրեթե բոլոր փախածները այդտեղի բնակարաններից մեկում են: Այդ տանն էլ Գայանեն զանգել է իր երկու ծանոթներին եւ խնդրել շտապօգնություն ուղարկել: «Որոշ ժամանակ անց երկուսն էլ զանգեցին եւ ասացին նույն բանը. շտապօգնությունից ասում են, որ իրենք Լեոյի փողոցին են հասել, բայց չեն կարողանում առաջ գալ, քանի որ ոստիկանները կրակում են իրենց մեքենաների վրա»,- ծանոթների ասածն է պատմում Գայանեն: Հետո պատշգամբից լսել են, թե ինչպես են ոստիկանները թաքնված մարդկանց փնտրում: «Այսինքն` նրանք ոչ թե մարդկանց ցրելու նպատակ ունեին, այլ ծեծելու եւ այդքանից հետո էլ դեռ չէին հանգստացել»,- մտածել է Գայանեն: Արդեն գիշերը` ժամը երկուսն անց կես, եկել է շտապօգնության մեքենան, բայց Ղազարյանները հրաժարվել են նրանց հետ գնալ: «Ասացին, որ պիտի տանեն Էրեբունու հիվանդանոց, բայց ես գիտեմ, որ այնտեղ ինձ կսպանեին: Ես չուզեցի գնալ նաեւ «Գրիգոր Լուսավորիչ» հիվանդանոց, եւ մեր մեքենայով գնացինք Հանրապետական հիվանդանոց: Այնտեղ բժիշկները զարմացան, որ ոստիկաններից բացի ուրիշ քաղաքացի են ներս թողել»,- պատմում է Գայանեն: Այդ հիվանդանոցում էլ հենց տկն Գրիզելդայի գլխին 8 կար է դրվել: Նա հրաժարվել է մնալ հիվանդանոցում եւ խնդրել է իր հիվանդության պատմությունը տալ` բուժումը շարունակելու համար, բայց չեն տվել` ասելով. «Քանի որ դուք կապված եք այդ դեպքերի հետ, մենք չենք կարող հիվանդության պատմությունը տալ: Դատախազությունը հարցում կանի, մենք նրանց կտանք պատասխանը, իսկ ձեզ` պատճենը»: Այս ամենից հետո էլ Գայանեին հեռացրել են աշխատանքից: Ու չնայած դրան, տկն Գրիզելդան հավատում է, որ հաղթելու է եւ հաղթանակած էլ պիտի ապրի միմիայն Հայաստանում:

ԱՐԴԱՐՈՒԹՅՈՒՆ ԷՐ ՈՐՈՆՈՒՄ

Գարնան առաջին օրը Երեւանում տեղի ունեցած ողբերգական իրադարձությունների զոհերից մեկը 46-ամյա Հովհաննես Հովհաննիսյանն էր, ում մասին նրա բակի հարեւաններն ասում են` արդարություն փնտրող մարդ էր:

Ու թեեւ նա արդարություն էր որոնում, սակայն այն, ինչ գտավ, որեւէ ընդհանրություն չունի այդ հասկացության հետ: Հովհաննես Հովհաննիսյանը կամ, ինչպես նրա մասին խոսելիս հարեւաններն են ասում, Հովիկը, այլեւս չկա, եւ նրա ընտանիքը մնացել է շիվար: Կինն ու երկու երեխաները պատուհասած արհավիրքից հետո երեկ առաջին անգամ էին տուն վերադարձել:

Մինչ այդ բնակվել են Հովհաննեսի ծնողական տանը, որտեղից էլ կատարվել է նրա հուղարկավորության արարողությունը: Ամուսնուն կորցրած Լիլյան անչափ սակավախոս էր: Նա չէր կարողանում ու նաեւ չէր ցանկանում իր ցավն արտահայտել բառերի միջոցով: Մանավանդ` խոսել ու պատմել մի բանի մասին, որին ներկա չի եղել: Ասում էր` դեպքերի միայն հաջորդ օրն են իրենց զանգահարել ու տեղեկացրել, որ Հովհաննեսը զոհվել է: Թե ո՞վ էր այդ բոթը հայտնողը, տիկին Լիլյան չգիտի: «Ես միայն մտածում եմ, որ անմեղ զոհ եմ ունեցել: Ո՞վ է դրա համար պատասխան տալու»,- հարց է ուղղում այրիացած կինը` վստահեցնելով, որ իր արհեստավոր ամուսինը հանրահավաքներին չէր մասնակցում, ու այդ օրն էլ «հաճախորդի» տնից է վերադառնալիս եղել. Հովհաննեսը սանտեխնիկ էր, եւ հենց որ մեկնումեկը ջրի խողովակների հետ կապված խնդիր էր ունենում, անմիջապես զանգահարում էր նրան: Այդ անգամ էլ, ինչպես վստահեցնում են Հովհաննեսի տանը, նա աշխատանքի էր գնացել ու պետք է տուն վերադառնար: Բայց ուշացել է: Ծանոթ-բարեկամներն անընդհատ զանգահարել ու հետաքրքրվել են` Հովհաննեսը չեկա՞վ: Նա այլեւս չէր գալու եւ իր ընտանիքը թողնելու էր նաեւ առանց կերակրողի, որովհետեւ միակ աշխատողն ինքն էր: Հարեւանները պատմում էին, որ նրան անընդհատ աշխատանքային գործիքներով լի պայուսակը ձեռքին էին տեսնում: Ճիշտ է, տիկին Լիլյան մասնագիտություն ունի, սակայն արդեն այնքան էլ երիտասարդ չէ, ուստիեւ չի համապատասխանում աշխատանք գտնելու համար այսօրվա ընդունված չափանիշներին: Եւ չնայած ամուսնու մահվան հարցում տիկին Լիլյան մեղավորներ չի փնտրում, գոնե մինչ այս պահը, ասելով` «Ի՞նչ իմանամ` ո՞ւմ մեղադրեմ», սակայն նրա հարեւանները չեն խուսափում այդ մասին խոսելուց: Թեեւ պետք է նշել, որ ամեն դեպքում` ակնհայտ էր մարդկանց զգուշավորություն ցուցաբերելու հանգամանքը: Ստալինի ժամանակների շունչն էր մի տեսակ զգացվում: Բայց լիովին զգուշավորություն պահպանել չի լինում, եւ մարդկանց թեկուզ կատակով արված արտահայտությունների միջից դուրս է գալիս նրանց իրական վերաբերմունքը:

««Հայլուր» նայեք, «Հայլուրից» ճիշտը չկա»,- օրինակ` հեգնանքով ասում էին նրանք: Ինչեւէ: Հովհաննես Հովհաննիսյանի հարեւանները կարծում են, որ այդ մարդկանց զոհվելու պատճառ են հանդիսացել Ազատության հրապարակում նույն օրը վաղ առավոտյան կատարված դեպքերը, երբ մահակավորները սկսել են ծեծի ենթարկել խաղաղ ցուցարարներին: ««Հայլուր» ենք լսում, ստացվում է` մեղավորը մեռնողներն են, բայց մեղավորը Օպերայում կատարված դեպքերն են: Գիշերով քնած մարդու վրա կհարձակվե՞ն»,- ասում էին նրանք ու հաղորդում իրենց իմացածը, ըստ որի` «գրոհայինները» կտրել են վրանների թելերը եւ դրանից հետո սկսել են խփել վրանների տակ մնացած մարդկանց` չնայելով` ո՞վ կա, ո՞վ չկա այնտեղ: Ահա այդպիսի անմարդկային վերաբերմունքն էլ ունեցավ իր շարունակությունը, բայց արդեն Ֆրանսիայի դեսպանատան մերձակա հրապարակում: Իսկ որ այդքան զոհ ունենալուց հետո մեր երկրում Սգո օր չհայտարարվեց, Հովհաննես Հովհաննիսյանի հարեւանները համարում են սխալ, ի տարբերություն նրա կնոջ, որն այդպիսի միտք չի արտահայտում: Կարծես վիրավորանք պարունակող տոնով նա ասում էր. «Իրենց գործն է: Մենք մեր սուգն արել ենք»: Նա նաեւ վստահեցնում էր, որ չի տեսել, թե իր զոհված ամուսինն ինչպիսի վնասվածք էր ստացել, սակայն հետո չէր ժխտում, որ կարծես գլխին ստացած հրազենային վնասվածքից է մահացել: «Ես չեմ նայել»,- ասում էր նա:

ԱՇԽԱՐՀԸ ՑՆՑՎԱԾ Է

Մարտի 1-ին Հայաստանում կատարված ողբերգական իրադարձությունները եւ դրանց հաջորդած զարգացումները լուրջ արձագանք ստացան ամբողջ աշխարհում:

Առաջին իսկ օրվանից տասնյակ միջազգային կառույցներ, եվրոպական երկրներ, հայտնի ու անհայտ կազմակերպություններ հատուկ հայտարարություններ ընդունեցին Հայաստանի վերաբերյալ եւ դեռ շարունակում են ընդունել: Հայ հանրությունը, սակայն, միայն մասամբ է ծանոթ դրանց, քանի որ եթե նույնիսկ ՀՀ իշխանական ԶԼՄ-ները անդրադառնում են այդ հայտարարություններին, ապա միայն համապատասխան սրբագրումներ անելուց հետո: Ուստի հարկ ենք համարում ներկայացնել այդ հայտարարությունների հատկապես այն հատվածները, որոնք կրճատվել են իշխանական ԶԼՄ-ների կողմից: Այսպես` մարտի 1-ին Ազատության հրապարակում ցուցարարների նկատմամբ կիրառված բռնությունների կապակցությամբ նույն օրը իր մտահոգությունն է հայտնել Եվրոպայի խորհրդի գլխավոր քարտուղար Թերի Դեւիսը: Նա, մասնավորապես, նշել է, որ ցնցված է առնվազն 8 զոհերի մասին տեղեկություններով, միաժամանակ ՀՀ իշխանություններին կոչ է արել «հետաքննել մահվան բոլոր դեպքերը եւ ուժի կիրառման չարաշահման վերաբերյալ մեղադրանքները, կենտրոնանալ հանցագործությունների կատարողներին հայտնաբերելու եւ ոչ թե քաղաքական ընդդիմախոսներին հետապնդելու վրա»: Հայտնի իրադարձությունների ժամանակ Երեւանում գտնվող Հարավային Կովկասում ԵԱՀԿ-ի գործող նախագահի հատուկ ներկայացուցիչ Հեյկի Տալվիտիեն, իր հերթին, նշել է, որ ձերբակալությունները պետք է իրականացվեն միմիայն ապացույցներով: Եվրոպացի դիվանագետը նաեւ ուշադրություն է հրավիրել այն փաստի վրա, որ Լեւոն Տեր-Պետրոսյանը դե յուրե տնային կալանքի տակ չէ, իսկ դե ֆակտո՝ այո: Տալվիտիեն Հայաստանի իշխանություններին կոչ է արել վերացնել արտակարգ իրադրությունը:

Մարտի 3-ին Եվրամիության արտաքին հարաբերությունների հարցերով հանձնակատար Բենիտա Ֆերերո-Վալդները Հայաստանի իշխանություններին կոչ է արել վերացնել հայտարարված արտակարգ իրադրությունը եւ չսահմանափակել Լեւոն Տեր-Պետրոսյանի տեղաշարժվելու իրավունքը: Իր հերթին, մեկնաբանելով Ռոբերտ Քոչարյանի կողմից Հայաստանում արտակարգ դրություն հայտարարելու մասին հրամանագիրը` ԵԱՀԿ ԶԼՄ-ների հարցերով ներկայացուցիչ Միկլոշ Հարաշտին մարտի 4-ին Վիեննայում հայտարարել է, որ արտակարգ դրությունը չպետք է իշխանությունների կողմից օգտագործվի` հասարակությանը տարբեր աղբյուրներից տեղեկատվություն ստանալու իրավունքից զրկելու նպատակով: ՀՀ-ում ստեղծված իրավիճակի կապակցությամբ մարտի 4-ին հայտարարությամբ հանդես է եկել նաեւ Հարավային Կովկասում Եվրամիության հատուկ ներկայացուցիչ Փիթեր Սեմնեբին: Հայտարարության մեջ նշվում է. «Մենք խիստ մտահոգված ենք շաբաթ օրը տեղի ունեցած բռնությամբ, որը դատապարտում ենք ամենայն խստությամբ: Հուսով ենք, որ շատ շուտով, օրինակ, ամբողջ ծավալով կվերականգնվի լրատվամիջոցների ազատությունը, եւ որ հնարավոր կլինի վերացնել արտակարգ իրավիճակը»:

Մարտի 7-ին Հայաստան էր ժամանել ԱՄՆ պետքարտուղարի` Եվրոպայի ու Եվրասիայի հարցերով տեղակալի օգնական Մեթյու Բրայզան, որը ՀՀ բարձրաստիճան ղեկավարության հետ հանդիպումների ժամանակ վերջիններիս հետ խոսել է արտակարգ դրությունը չեղյալ հայտարարելու անհրաժեշտության մասին: Բրայզան խստորեն դատապարտել է ընդդիմադիր ցուցարարների նկատմամբ Հայաստանի իշխանությունների գործադրած բռնությունները: Իսկ «Ազատություն» ռ/կ-ին տված հարցազրույցում Բրայզան դա որակել է որպես «ցավալի» եւ ասել, թե ակնհայտ է, որ կառավարական ուժերի արձագանքը «կոպիտ եւ վայրագ էր»:

Ամերիկացի դիվանագետը նաեւ մտահոգություն է հայտնել անկախ մամուլի նկատմամբ գործադրվող սահմանափակումների վերաբերյալ: Նա հորդորել է վերացնել արտակարգ դրությունը եւ իշխանություններին կոչ է արել վերջ տալ նախագահի թեկնածու Լեւոն Տեր-Պետրոսյանի հետ առնչություն ունեցող ընդդիմության ակտիվիստների ձերբակալություններին: Իսկ ահա փետրվարի 19-ի ընտրություններում ԵԽԽՎ դիտորդական առաքելության ղեկավար Ջոն Պրեսկոտը մարտի 10-ին ողջունել է արտակարգ իրավիճակի երկու դրույթների չեղյալ հայտարարումը եւ կոչ է արել հանել արտակարգ իրավիճակի մնացած դրույթները: Նույն օրը Նորվեգիայի հելսինկյան կոմիտեն Հայաստանի իշխանություններին կոչ է արել հարգել միջազգային օրենքները եւ միջազգային քննիչներ հրավիրել` մարտի 1-ին տեղի ունեցած դեպքերը քննելու համար: «Միայն նման միջազգային հետաքննությունը արժանահավատ կհամարվի հայաստանցիների կողմից»,- հայտարարել է Նորվեգիայի հելսինկյան կոմիտեի գլխավոր քարտուղարի տեղակալ Գունար Կառլսենը: Վերջինս նաեւ նշել է, որ լայն տարածում է ստացել թերահավատությունը այն բանի հանդեպ, թե ինչպես են իշխանություններն անցկացրել նախագահական ընտրությունները, եւ ահագնանում են վրդովմունքն ու հուսահատությունը այն միջոցների կապակցությամբ, որոնցով դադարեցվել են խաղաղ ցույցերը: Մարտի 11-ին եռօրյա այցով Երեւան ժամանելուց առաջ Եվրոպայի խորհրդի մարդու իրավունքների հանձնակատար Թոմաս Համմարբերգը հայտարարել էր, որ մտահոգված է Հայաստանում մարդու իրավունքների վիճակով եւ արտակարգ դրության հայտարարման հետեւանքներով: Իր հերթին, Սպիտակ տան մամուլի խոսնակ Թոնի Ֆրատոն երեկ մտահոգություն է հայտնել Հայաստանում ստեղծված իրավիճակի կապակցությամբ եւ քաղաքական երկխոսության կոչ արել: «Հայաստանի կառավարությունը պետք է ապահովի օրենքի գերակայությունը, վերացնի արտակարգ դրությունը եւ վերականգնի մամուլի ազատությունը: ԱՄՆ-ն դատապարտել է մարտի 1-ի եւ 2-ի բռնությունները, որոնց հետեւանքով մարդիկ զոհվեցին, եւ դրան հետեւած իշխանության գործողությունները, ներառյալ ընդդիմադիրների ձերբակալումը, մամուլի ազատության, ինչպես նաեւ հավաքվելու իրավունքի սահմանափակումը», - հայտարարել է Սպիտակ տան խոսնակը:

Հայաստանում ստեղծված իրավիճակի կապակցությամբ երեկ իր մտահոգությունն է հայտնել Եվրամիության նախագահությունը` իշխանություններին կոչ անելով վերացնել արտակարգ դրությունը: ԵՄ նախագահության կողմից երեկ ընդունված հայտարարության մեջ Հայաստանի իշխանություններին կոչ է արվում «ազատ արձակել այն մարդկանց, որոնք ձերբակալվել են իրենց քաղաքական ակտիվության պատճառով, եւ ձեռնպահ մնալ հետագա ձերբակալություններից»: Նշենք, որ սրանք ամբողջը չեն, եւ այս ընթացքում Հայաստանին վերաբերող հայտարարություններ ընդունած կառույցների եւ երկրների շարքը կարելի է դեռ երկար շարունակել: Մասնավորապես, դրանց մեջ են` «Human Rights Watch», «Amnesty International» կազմակերպությունները, Բալկանյան քաղաքական ակումբը, Կանադայի ԱԳ նախարարությունը, Մարդու իրավունքների միջազգային ֆեդերացիան եւ այլն:

միայն ժողովրդավարական միջավայրում

«Հազարամյակի մարտահրավերներ» ծրագրի գործադիր տնօրեն Ջոն Դանիլովիչը երեկ Հայաստանի նախագահ Ռոբերտ Քոչարյանին հասցեագրված նամակում նշել է, որ «Հազարամյակի մարտահրավերներ» կորպորացիան իրավունք ունի կասեցնել կամ դադարեցնել Հայաստանի հետ կնքված համաձայնագիրը, եթե լուրջ քաղաքական հետընթաց է տեղի ունենում:

Այս նամակը պաշտոնական զգուշացում է, որ վերջին իրադարձությունները կարող են բացասական ազդեցություն ունենալ «Հազարամյակի մարտահրավերներ» կորպորացիայի կողմից ֆինանսավորման վրա: Դանիլովիչը նաեւ գրել է, որ կորպորացիան վերանայում է Հայաստանում իր աշխատանքի գործառնական տեսանկյունները հայտնի իրադարձությունների լույսի ներքո, ներառյալ լրատվամիջոցների ազատության սահմանափակումը եւ արտակարգ դրության հայտարարումը, եւ ուշի ուշով հետեւում է իրադրությանը ԱՄՆ-ի կառավարության եւ դոնոր գործընկերների հետ միասին: «Որպես Հայաստանի բարեկամ եւ երկարաժամկետ տնտեսական աճի, կայունության եւ ժողովրդավարության ջատագով՝ «Հազարամյակի մարտահրավերներ» կորպորացիան պարտավորություն ունի հաստատելու, որ մեր ծրագիրը գործում է ժողովրդավարական միջավայրում: Կորպորացիայի համաձայնագիրը Հայաստանի ժողովրդի հետ` 235,6 միլիոն դոլար հատկացնելու վերաբերյալ, հիմնված է երկրի քաղաքական ցուցանիշներով ձեւավորվող շարունակական ընթացիկ կատարողականի վրա»,- եզրափակել է Ջոն Դանիլովիչը:

առանց երկակի ստանդարտների

Լեռնային Ղարաբաղի Ազգային ժողովի խմբակցությունները Կոսովոյի խորհրդարանի կողմից փետրվարի 17-ին ընդունված անկախության հռչակագրի կապակցությամբ երեկ հանդես են եկել հայտարարությամբ:

«Ժողովրդավարություն», «Հայրենիք» եւ «ՀՅԴ-Շարժում-88» խմբակցությունները իրենց համատեղ հայտարարության մեջ, որը տարածել է Ղարաբաղի խորհրդարանի մամուլի ծառայությունը, պաշտպանում են ազատ ինքնորոշման իրավունքը եւ ողջունում միջազգային հանրության կեցվածքը Կոսովոյի բնակչության մեծամասնության մարդկային եւ քաղաքացիական իրավունքների հարգման հարցում: Միաժամանակ, պատգամավորները աշխարհի երկրների խորհրդարաններին կոչ են արել հետեւողական լինել ազգերի ինքնորոշման իրավունքի հիման վրա կազմավորված պետությունների ճանաչման հարցում` ձեռնպահ մնալով երկակի ստանդարտներից:

չեն հանդուրժվելու

Միջազգային ճգնաժամային խմբի` Եվրոպայի ծրագրի տնօրեն Սաբինա Ֆրեյզերը երեկ ամերիկյան «Wall Street Journal» պարբերականում հրապարակված հոդվածում նշել է, որ Հարավային Կովկասում քչերն են հավատում, թե կարող են իշխանություն փոխել խաղաղ ճանապարհով` քվեատուփերի միջոցով:

Նրա խոսքերով, Հայաստանում նախագահական ընտրություններին հաջորդած բռնությունները թեեւ առաջինն էին Երեւանի փողոցներում, սակայն տեղավորվում են Հարավային Կովկասում արդեն շատ ծանոթ վտանգավոր սխեմայի շրջանակներում: Ըստ Ֆրեյզերի, «հաճախ կրկնվող սցենարը հետեւյալն է. նախ խախտումները եւ ընտրակեղծիքների մասին պնդումները ստվերում են ընտրությունները, այնուհետեւ ընդդիմությունը բողոքի զանգվածային ցույցեր է կազմակերպում, եւ վերջապես` ուղարկվում է ոստիկանությունը եւ անհամարժեք ուժ է գործադրում` ծեծելով ազատելով փողոցները ցուցարարներից: Դա այնքան սովորական բան է դարձել Հայաստանում եւ Ադրբեջանում, որ ընտրություններին մասնակցող կուսակցություններն այժմ կարծես նույնքան ժամանակ են ծախսում հետընտրական պայքարին պատրաստվելու վրա, որքան ծախսում են քվեների համար ընտրարշավի վրա: Նույնը, ինչպես երեւում է, սպասվում է Վրաստանում մայիսին անցկացվելիք խորհրդարանական ընտրությունների հետ կապված, որտեղ նոյեմբերին կառավարության հարձակումը խաղաղ ցուցարարների վրա նախորդեց հունվարյան նախագահական ընտրություններին»: Ֆրեյզերը գրում է, որ տարածաշրջանում անչափ շատ ընտրություններ են ստվերվել ձայների վատ կամ շատ վատ հաշվարկով, ընդդիմադիր ակտիվիստների ահաբեկմամբ, քվեատուփերի լցոնմամբ, բազմակի քվեարկությամբ, կողմնակալ ընտրական հանձնաժողովներով, կառավարության թեկնածուի աջակցման համար պետական ռեսուրսների օգտագործմամբ եւ լրատվամիջոցների կողմից ընտրարշավի աղավաղված լուսաբանմամբ: «Դա չէ այն հետխորհրդային իրականությունը, որի հույսը ունեին շատերը: Խորհրդային Միության փլուզումից եւ Հարավային Կովկասի հանրապետությունների անկախացումից հետո բոլորը խոսում էին նրանց ժողովրդավարացման մասին»,- շեշտում է Սաբինա Ֆրեյզերը: Վերջինս գտնում է, որ մեղքի իր բաժինն ունի նաեւ միջազգային հանրությունը: Միջազգային հաստատությունները ներկայացնող դիտորդները, հատկապես` խորհրդարանականները, սովորաբար հակված են շատ արագ հավանություն տալ ընտրություններին` առաջնորդվելով քաղաքական նպատակներով. աջակցել կառավարության թեկնածուին հանուն «տարածաշրջանային կայունության» կամ էլ պարզապես նպաստել առանձին դաշնակիցների` իշխանության մնալուն: Ֆրեյզերը շատ ավելի վստահելի է համարում ԵԱՀԿ-ի Ժողովրդավարության եւ մարդու իրավունքների գրասենյակի դիտորդական առաքելության գնահատականները, որոնք հիմնված են շաբաթներ կամ նույնիսկ ամիսներ տեւած դիտարկումների վրա, եւ որոնք վերջնական տեսքով շատ ավելի ուշ են ներկայացվում:

Հոդվածագիրը շեշտում է, որ ընտրությունների նման սցենարը կկրկնվի, մինչեւ Եվրամիությունն ու ԱՄՆ-ն նոր ուղեգիծ չորդեգրեն` աջակցելով ավելի շատ այդ երկրների հաստատություններին, այլ ոչ թե անհատներին: «Նրանք պետք է հստակ հասկացնեն, որ կեղծված ընտրությունների հերթական շրջանը չի հանդուրժվելու: Խորհրդային Միության փլուզումից 17 տարի անց բոլոր այդ երկրները պետք է արդեն իմանան` ինչպես անցկացնել իսկական ընտրություններ: Ժամանակն է, որպեսզի տեղի իշխանությունները եւ նրանց օտարերկրյա գործընկերները Հարավային Կովկասում եւ նախկին Խորհրդային Միության որեւէ այլ վայրում ժողովրդավարական գործընթացի նկատմամբ վստահությունը վերականգնելու եւ հետագա արյունահեղություններից խուսափելու համար անհրաժեշտ քաղաքական կամք ցուցաբերեն»,- եզրափակում է Սաբինա Ֆրեյզերը:

ՇՈՈՒԻ ՎԵՐԱԾՎԱԾ ՆԱԽԱՔՆՆՈՒԹՅՈՒՆ

Արդեն 2 շաբաթ է` պաշտոնական քարոզչությունը մարտի 1-ի իրադարձությունները յուրովի է մեկնաբանում` փորձելով խաղաղ ցուցարարներին ներկայացնել որպես հանցագործներ:
Այս ընթացքում ՀՀ գլխավոր դատախազությունը եւ ՀՀ ոստիկանությունը պարբերաբար հրապարակում են ինչ-որ տվյալներ, առանձին անձանց ցուցմունքներ, որոնց նպատակը նույնն է` խաղաղ ցուցարարներին ներկայացնել որպես հանցագործներ: ՀՀ իրավապահների եւ զինված ուժերի զենքը կոչված է պաշտպանել Հայաստանի քաղաքացիներին: Մարտի 1-ին տեղի ունեցած ողբերգության առանցքային կողմերից մեկն այն է, որ այդ զենքերը կրակեցին քաղաքացիների վրա, ինչի արդյունքում բազմաթիվ մարդիկ զոհվեցին` պաշտոնապես ութ հոգի: Այսօր արդեն ակնհայտ է, որ Հայաստանի իրավապահները ողբերգական իրադարձությունների ամենակարեւոր այդ կողմը` մարդկանց սպանության դեպքերը, մտադիր չեն լուրջ քննել: Դեռեւս մարտի 5-ին ՀՀ գլխավոր դատախազի մամուլի քարտուղար Սոնա Տռուզյանը հայտարարել է, որ ոստիկանները ցուցարարների դեմ հրազեն չեն օգտագործել եւ մարդկանց վրա չեն կրակել:

Այսինքն` նախաքննության ամենասկզբում իրավապահները գործնականում բացառեցին իրավապահների կողմից իրենց լիազորությունները գերազանցելու վարկածները քննելու տարբերակը: Մի խոսքով, մարդկանց սպանության դեպքերը նախաքննության մարմինը քննելու է այնքանով, որքանով հնարավոր կլինի այդ սպանությունները բարդել ընդդիմության եւ ցուցարարների վրա: Մարտի 1-ի ողբերգական դեպքերի նախաքննության վերաբերյալ տրամադրվող պաշտոնական տեղեկատվության բովանդակությունը, մեղմ ասած, տարակուսանքի տեղիք է տալիս: Հեռուստատեսությամբ հրապարակում են ոստիկանության տրամադրած տեսանյութերը, որոնցում ինչ-որ երիտասարդներ իբր ցուցմունքներ են տալիս եւ պատմում, թե ինչպես են իրենք թալանել Մաշտոցի պողոտայի խանութները: Չնայած նույն այդ երիտասարդները նշում են, որ իրենք հանրահավաքի հետ կապ չեն ունեցել, բայց ոստիկանությունը եւ գլխավոր դատախազությունը, միեւնույն է, այնպես են ամեն ինչ ներկայացնում, իբրեւ հենց այդ թալանչիներն են եղել ցուցարարները: Սա այն դեպքում, երբ նույն ոստիկանության տարածած հաղորդագրության համաձայն` ոստիկանության բաժիններ բերման են ենթարկվել եւ հարցաքննվել են շուրջ 800 քաղաքացիներ, որոնցից շուրջ 150-ը կալանավորված են: Իսկ ինչո՞ւ ՀՀ գլխավոր դատախազությունը չի հրապարակում, ասենք, մարտի 1-ի առավոտյան ժամը 10-ից 12-ն ընկած ժամանակահատվածում Մաշտոցի պողոտայից բերման ենթարկված մարդկանց ցուցմունքները: Փաստաբանների տրամադրած տվյալներից ակնհայտ է դառնում, որ մարտի 1-ի առավոտյան, երբ մարդկանց առանց տարբերակման ուժի գործադրմամբ փողոցից բերման են ենթարկել ոստիկանության Կենտրոնի բաժին, նրանց հետագա ճակատագրերը որոշվել է ըստ իրենց բացատրությունների: Նրանք, ովքեր գրել են, որ իրենք պատահական անցորդ են եւ հավաստել են, որ հանրահավաքի չեն մասնակցել, ազատ են արձակվել: Էական չի էլ եղել` այդ մարդիկ իրականում հանրահավաքին մասնակցել են, թե` ոչ: Ոստիկանության համար առավել կարեւոր է եղել, որպեսզի քաղաքացին ընդունի այն խաղի կանոնը, որն իրեն պարտադրվել է, այսինքն` հանրահավաքին մասնակցելն ընկալի որպես օրենքի խախտում եւ իր բացատրությամբ փաստի, որ ինքը նման «օրինախախտման» չի մասնակցել: Իրավապահների այս մոտեցման նպատակը մարդկանց վախեցնելը եւ հետագայում հանրահավաքներին մասնակցելուց հեռու պահելն է: Իսկ այն մարդիկ, ովքեր մարտի 1-ի առավոտյան բերման են ենթարկվել եւ գրել են այն, ինչ տեսել են, կամ ինչ իրենց հետ է տեղի ունեցել, հայտնվել են անազատության մեջ: Փաստաբանները պատմում են, որ բոլոր այն դեպքերում, երբ մարդը իր բացատրություններում գրել է, որ մարտի 1-ի առավոտյան ինքը եկել է Մաշտոցի պողոտա, եւ այնտեղ հասնելուն պես ոստիկանները հարձակվել են իր վրա, ու ծեծուջարդով բերման են ենթարկվել ոստիկանություն, տվյալ քաղաքացին հետագայում ինքն է դարձել մեղադրյալ, եւ նրան այլեւս ազատ չեն արձակել: Նույն կերպ անազատության մեջ են հայտնվել նաեւ մարտի 1-ի` լույս 2-ի գիշերվա իրադարձություններից հետո բերման ենթարկված ցուցարարները: Տվյալ դեպքում խոսքը թալանով զբաղված երիտասարդների մասին չէ: Իսկ ինչ վերաբերում է ընդդիմության ակտիվիստներին, ապա պաշտոնական քարոզչության տեսանկյունից նրանց ցուցմունքները եւ բացատրությունները «ցենզուրայից» դուրս են: Դրանք հիմնականում շատ կարճ են եւ փաստում են միայն, որ իրենց նկատմամբ սկսված հետապնդումը քաղաքական է: Մարտի 1-ի ողբերգական իրադարձությունների նախաքննությունը ի սկզբանե չի կարող օբյեկտիվ լինել, որովհետեւ այն վարողը շահագրգիռ կողմ է: Ինչպե՞ս կարող է ոստիկանությունը պատասխանել այն հարցին, թե իրավապահներից ովքեր են կրակել խաղաղ ցուցարարների վրա: Այսինքն` մարտի 1-ի նախաքննությունը միայն մեկ դեպքում կարող է հավատ ներշնչել, եթե այն իրականացվի անկախ միջազգային կառույցի կողմից: Հենց այդ նպատակով էլ ԵՄ նախագահությունը դեռեւս մարտի 4-ին ՀՀ իշխանություններին առաջարկել էր միջազգային անկախ հետաքննություն անցկացնել:

ՀԱՆԴԻՊԵԼ Է

Հայաստանի առաջին նախագահ Լեւոն Տեր-Պետրոսյանը երեկ հանդիպումներ է ունեցել Եվրոպայի խորհրդի Մարդու իրավունքների հանձնակատար Թոմաս Համմարբերգի, իսկ այնուհետեւ` ԵԱՀԿ երեւանյան գրասենյակի ղեկավար Սերգեյ Կապինոսի հետ:

Հանդիպումների ընթացքում Լեւոն Տեր-Պետրոսյանը նշել է, որ իշխանությունները շահագրգռված չեն մարտի 1-ի իրադարձությունների համապարփակ հետաքննությամբ, եւ կարեւորել է այդ իրադարձությունների վերաբերյալ միջազգային անկախ հետաքննության անցկացումը, որը ներառված է նաեւ ԵՄ նախագահության կողմից արված առաջարկում: Առաջին նախագահը նաեւ տեղեկացրել է, որ առ այսօր շարունակվում են իր կողմնակիցների ձերբակալությունները, որոնցից մի քանիսի նկատմամբ իրավապահ հաստատություններում կիրառվում են բռնություններ, եւ նրանց է հանձնել համապատասխան տեղեկանքներ ինչպես ձերբակալված, այնպես էլ բռնության ենթարկված անձանց վերաբերյալ:

վտանգված է

ԱՄՆ պետքարտուղար Կոնդոլիզա Ռայսն ԱՄՆ-ի 2009-ի բյուջեի նախագծի շուրջ Կոնգրեսի հատկացումների ենթահանձնաժողովում նախօրեին հայտարարել է, որ «Հազարամյակի մարտահրավերներ-Հայաստան» ծրագիրը վտանգված է:

Նա նշել է, որ վերջերս հայտարարված արտակարգ դրությունը Հայաստանում ամերիկյան որոշ ծրագրեր առկախելու անհրաժեշտություն է առաջացրել: Ռայսի խոսքերով, հարկ կլինի զգուշացնել հայերին, որ արտակարգ դրությունը վտանգում է նաեւ «ՀՄ»-ի ծրագիրը:

բազար

Երբ ընտրություններից հետո Վահան Հովհաննիսյանը հրաժարական տվեց ԱԺ փոխնախագահի պաշտոնից` իր այդ որոշումը կապելով ընտրությունների արդյունքների հետ, ՀՅԴ-ն հայտարարեց, թե նրան կարող են հետեւել նաեւ ՀՅԴ-ական նախարարները:
Դաշնակցականները նույնիսկ հայտարարեցին, թե ցանկացած պահի կարող են դուրս գալ կոալիցիայի կազմից: Առ այսօր, սակայն, ՀՅԴ-ական նախարարները չեն հրաժարվել իրենց պաշտոններից, իսկ դաշնակցական վերնախավն էլ, մեր տեղեկություններով, ակտիվ երկխոսության մեջ է մտել իշխանությունների հետ` հետագա համագործակցության շուրջ: Այս անգամ, սակայն, մեր աղբյուրների փոխանցմամբ, ՀՅԴ-ն չի բավարարվել ունեցած երեք նախարարական պորտֆելներով եւ կոալիցիայի մեջ մտնելու համար մի շարք կարեւոր պաշտոններ է պահանջել: Հենց այս հարցերն էլ արդեն 3 օր է` քննարկման առարկա են դարձել ՀՅԴ վերնախավում: Փաստորեն, Դաշնակցությունը զգում է Սերժ Սարգսյանի խոցելի վիճակը եւ փորձում է հնարավորինս շատ օգուտ քաղել Սարգսյանի խոցելիությունից:

ԱԿՆՀԱՅՏ ՍՈՒՏ
Նկարում պատկերվածը մի դրվագ է մարտի 1-ի իրադարձությունները ներկայացնող սիրողական տեսախցիկով նկարահանված ֆիլմից, որը ներկայումս ակտիվորեն շրջանառվում է հանրության շրջանում:

Photo path: http://www.payqar.org/payqar/100.jpg

Պարզվում է, սակայն, որ այդ ֆիլմն «ակնհայտ սուտ է», քանի որ, ինչպես ՀՀ դատախազությունն է պնդում, մարտի 1-ին ո՛չ ոստիկանությունը, ո՛չ էլ բանակը ժողովրդի վրա չեն կրակել: Իսկ ֆիլմի այդ մասը, որտեղ համազգեստավոր մարդասպանները ուղիղ նշանառությամբ կրակում են, ըստ նույն դատախազության, մոնտաժված է: Բոլոր նրանք, ովքեր տեսել են այս կադրերը, իհարկե, հասկանում են, որ սա չի կարող մոնտաժ լինել եւ ոչ էլ գեղարվեստական ֆիլմ է: Ակնհայտ ճշմարտություն է, որ համազգեստավորները կրակում են, ընդ որում` ոչ թե հատ-հատ, այլ կրակահերթերով եւ անընդհատ նույն ուղղությամբ` թիրախներին անպայմանորեն սպանելու հստակ նպատակով: Բայց սա, ըստ պաշտոնական տեղեկատվության, սուտ է եւ կեղծիք: Ըստ նույն պաշտոնական տեղեկատվության, «ակնհայտ ճշմարտություն է» այն, որ ցուցարարներն են սկսել կրակել ոստիկանների ու զինվորների վրա, բայց դեպքի վայրում հատուկ ծառայությունների մի քանի տասնյակ պրոֆեսիոնալ նկարահանողներ այդպես էլ որեւէ անժխտելի փաստ չեն կարողանում ներկայացնել, որ ցուցարարները կրակում են: Իսկ այն կադրերից, որոնք ներկայացվում են, ուղղակի ակնհայտ է դառնում, որ դրանք հստակ բեմադրված են: Օրինակ` մոխիրի տակից հանվող պլաստիկե ներարկիչը կրակի մեջ, փաստորեն, չի հալվում: Կամ Ազատության հրապարակում գիշերային հարձակումից հետո ոստիկանը վրանի մոտ գտնում է ատրճանակ եւ առանց ձեռնոցների վերցնում ու կինոխցիկի առաջ ցույց տալիս` առանց դրա վրայի մատնահետքերը պահպանելու մտահոգության: Ի դեպ, սա նկատել էր նույնիսկ «Նյու Յորք Թայմսը» եւ հստակ արձանագրել, որ զենքերն ու զինամթերքը խաղաղ ցուցարարներին ցրելուց հետո են հայտնվել: Պաշտոնական քարոզչությունն ակնհայտ ստի եւ ակնհայտ ճշմարտության այս ձեւախեղումը հասցրել է պարզապես աբսուրդի մակարդակի: Իշխանությունը պետք է որ դասեր քաղած լիներ վերջին մի քանի ամսում իր իրականացրած քարոզչության եւ հակաքարոզչության արդյունքից. որքան շատ են քննադատում ու հայհոյում ընդդիմությանը, այնքան բարձրանում է նրա հեղինակությունը, իսկ որքան շատ են գովերգում ու դիֆիրամբներ ձոնում իշխանությանը, այնքան ավելի շատ մարդկանց համար է այն դառնում ատելի ու անտանելի: Սրանից ուղղակիորեն հետեւում է, որ քոչարյանասերժական ռեժիմի դեմ պայքարողների թիվն ավելի է մեծանալու, եւ այդ պայքարը մտնում է մի նոր փուլ:

artmika said...

http://samizdatam.blogspot.com/2008/03/140308.html

Հեռու չէ Սադամ Հուսեյնի ռեժիմից

Մարտի 10-ին ռուսական «Կոմերսանտ» պարբերականը հրապարակել է Լեւոն Տեր-Պետրոսյանի հետ անցկացված հարցազրույցը:Ստորեւ այն ներկայացնում ենք, որոշ կրճատումներով:

Մարտի 1-ի տարերային հանրահավաքին Ձեր բացակայությունը իրադարձությունների ընթացքի վրա գրեթե վճռորոշ նշանակություն ունեցավ: Ինչու՞ Դուք այնտեղ չգնացիք:

Այո, Ազատության հրապարակում հանրահավաքի ցրումից հետո մարդիկ սկսեցին հավաքվել փողոցներում: Արդյունքում ժողովուրդը հավաքվեց ֆրանսիական դեսպանատան առջեւ: Մարդկանց հավաքվելուց մոտ երեք ժամ անց մեր տղաները դուրս եկան ապաստարաններից եւ գլխավորեցին հանրահավաքը: Սակայն ժողովուրդը պահանջում էր, որ ես գնամ այնտեղ: Ես միակ մարդն էի, որ կարող էր իրավիճակը առնել վերահսկողության տակ:

Դուք ասում եք, որ եթե Դուք հայտնվեիք հրապարակում, ապա դա կարող էր փոխել իրադարձությունների ընթացքը: Այդ դեպքում ինչո՞ւ Դուք այդպես էլ չգնաայնտեղ չհայտնվեցիք: Հրաժարվեիք թիկնազորից եւ հեռանայիք տնից:

Ի՞նչ տեղի կունենար: Կսպանեին: Դա նրանց պետք էր: Հետո կգցեին ինչ որ խուլիգանների վրա: Կասեին, թե մի քանի հոգի, ովքեր դժգոհ էին ինձնից, սպանել են: Եվ դա էլ ավելի կապակայունացներ իրավիճակը:

Դուք գտնում ե՞ք, որ ընդդիմությունը մեղավոր չէ, որ մարդիկ են զոհվել:

Ոչ, ոչ միայն իմ կողմակիցները, այլեւ զինվորներն ու ոստիկանները, որոնք բոլորն էլ այս ռեժիմի զոհերն են դարձել:

Ի՞նչ եզրակացություններ եք արել կատարվածից:

Ես գտնում եմ, որ այն ամենը, ինչ մենք ունենք, միանգամայն նոր իրավիճակ է: Տեղի է ունեցել մեր հասարակության բեւեռայնացում:Մի կողմից իշխանությունններն են եւ իրենց կամակատարները` կրիմինալն ու կոռուպցիան: Մյուս կողմից մեր ժողովուրդը: Իրենց գործողություններով մարտի 1-ին Ռոբերտ Քոչարյանն ու Սերժ Սարգսյանը իրենց դեմ են տրամադրել ամբողջ ժողովրդին:Նույնիսկ եթե մնան իշխանության մոտ, նրանք կառավարելու են մի ժողովրդի, որն ատելով ատում է իրենց: Ահա այսպիսի իրավիճակ: Եվ այս իրավիճակը չի կարող միջազգային ուշադրության կենտրոնում չլինել: Արդեն կա Արեւմուտքի խիստ քննադատությունը: Ես հուսով եմ, որ միջազգային ճնշումը հուժկու կլինի: Միջազգային հանրությունը արդեն գիտակցում է, որ Հայաստանում հայտնվել է մի ռեժիմ, որը ժողովրդի վստահությունը չի վայելում: Եվ դա կլինի մշտական կոնֆլիկտ: Հինգ տարի կլինի բռնություն` եւ տնտեսության, եւ իրավունքի եւ խոսքի ազատության ոլորտում:

Որո՞նք են Ձեր հետագա քայլերը:

«10 օրը կանցնի: Նրանք ո՞րքան կկարողանան պահպանել արտակագ դրությունը: Մենք չենք նահանջելու, մենք պայքարելու ենք մինչեւ վերջ, մինչեւ այս ատելի, հանցավոր, ավազակապետական ռեժիմի տապալումը: Չենք վախենում բանտերից, տնային կալանքներից եւ սպառնալիքներից: Նրանք շատ փոքր մարդիկ են, որ մեզ վախեցնեն:Գորբաչովը չէր հանդգնում մեզ վախեցնել, մենք հասանք մեր ուզածին: Սակայն շատ կարեւոր է այն հանգամանքը, թե որքանով է Արեւմուտքը հավատարիմ իր սկզբունքներին, որոնց հավատում է: Սա քննություն է Արեւմուտքի համար:

Եթե ձերբակալվեին տիկին Քլինտոնի 50 կողմնակիցներ կամ պարոն Սարկոզիի 50 կողմնակիցներ, ի՞նչ կկատարվեր Միացյալ Նահանգներում եւ Ֆրանսիայում: Այնտեղ դա անթույլատրելի է: Իսկ այստեղ կարելի է: Այնտեղ եվրոպացիները նման բան թույլ չեն տա: Իսկ այստեղ թույլ են տալիս: Եթե գոյություն ունեն չափանիշներ, ապա դրանք գոյություն ունեն բոլորի համար: Այն, ինչ չի հանդուրժվում Եվրոպայում, չպետք է հանդուրժվի նաեւ այստեղ: Այդ պատճառով էլ մենք դժգոհ ենք դիտորդների դիրքորոշումից:

Ստացվում է այսպես` ժամանում են եվրոպացիները եւ օրինականացնում են անօրինական ընտրությունները: ԵԱՀԿ-ն եւ Եվրախորհուրդըª մեր կազմակերպություններն են, մենք դրանց լիիրավ անդամն ենք: Մեր կառավարությունները դրանց նկատմամբ պարտավորություններ ունեն, բայց այդ կազմակերպություններն էլ մեր ժողովուրդների նկատմամբ պարտավորություններ ունեն: Եվ մենք պահանջում ենք, որ դրանք կատարվեն: Եթե միջազգային հանրությունը ընդունի այս ընտրությունների արդյունքները, ապա դա կնշանակի, որ նրանք պաշտպանում են մի ռեժիմ, որը հեռու չէ Սադամ Հուսեյնի ռեժիմին նմանվելուց:


Հասարակությունը երկփեղկված է

Եվրախորհրդի մարդու իրավունքների հարցերով հանձնակատար Թոմաս Համմարբերգը «Ազատություն» ռադիոկայանին այսօր տված հարցազրույցում նշել է, որ «Հայաստանում այսօր լուրջ խնդիրներ կան. հասարակությունը երկփեղկված է, կա բեւեռացում, մի շարք մարդիկ ձերբակալված են եւ դատվելու են:

Բնականաբար, դրա արդյունքում կան մտահոգություններ` կապված մարդու իրավունքների պաշտպանության հետ: Ակնհայտ է, որ այս ամենի մեջ կա քաղաքական ենթատեքստ: Քաղաքական գործիչների եւ, մասնավորապես, Սերժ Սարգսյանի հետ հանդիպման ժամանակ ես ասել եմ, որ անհրաժեշտ է սահմանափակել ձերբակալությունները: Դատական հետապնդումները պետք է իրականացվեն միայն այն դեպքերում, երբ կան բռնարարքների եւ հանցագործությունների իրական ապացույցներ, այլապես կստեղծվի այնպիսի իրավիճակ, երբ համատարած կասկածներ կլինեն, որ մարդիկ ձերբակալվել են իրենց գաղափարների համար»: Նշելով, որ հանդիպել է ձերբակալվածների հետ` Թոմաս Համմարբերգը ընդգծել է հետեւյալը. «Ձերբակալվածներից ոմանք ծեծի են ենթարկվել, ինչը, իհարկե, անընդունելի է: Ոմանք ասում են, թե իրենք ամբողջությամբ անմեղ են եւ ընդամենը արտահայտել են իրենց կարծիքները: Իմ փաստարկն այն էր, որ այսպիսի իրավիճակում անհրաժեշտ է ապահովել արդարացի գործընթաց, եւ որ արդարադատության հիմնարար սկզբունքները պետք է հարգվեն»:

Եվրախորհրդի մարդու իրավունքների հանձնակատարը զերծ է մնացել ձերբակալություններին քաղաքական գնահատական տալուց` նշելով, թե միայն, որ աստիճանաբար, «քայլ առ քայլ թուլացվում է արտակարգ իրադրության ռեժիմը: «Ես Հայաստանի նախագահին եւ վարչապետին ասացի, որ այդ փոփոխությունները բավարար չեն: Կարծում եմ, անհրաժեշտ է կայացնել գրաքննությունը վերացնելու որոշում», - այդուհանդերձ, հավելել է նա: Հարցին, թե ով է պատասխանատու մարտի 1-ի եւ 2-ի իրադարձությունների համար, Համմարբերգը ասել է. -«Կարծում եմ, որ անհրաժեշտություն կա իրականացնել անկախ, պրոֆեսիոնալ եւ անկողմնակալ հետաքննություն, որը կպարզի մարտի 1-ի առավոտյան, կեսօրի եւ երեկոյան իրադարձությունների, այդ թվում նաեւ սպանությունների իրական հանգամանքները»:


«Չորրորդ Իշխանություն» թերթի մարտի 14-ին չտպագրված նյութերը

ՄԱՆՀԱՅՐԵՆԻՔՆԵՐԻ ԿՅԱՆՔԻՑ

Ըստ ՀՀ իրավապահ մարմինների իրենք պարզել են որ ընդդիմությունը հանրահավաքների ժամանակ որոշակի «կոդավորված» բառեր է օգտագործել` «հայրենիք» «ընտանիք» «հաղթել ենք» եւ այլն:

«ՉԻ» - Զարմանալի է որ այս ցանկում «ազատություն» բառը չկա: Օսմանյան Թուրքիայում օրինակ ի թիվս այլ բառերի («Հայրենիք» «Հայաստան» եւ այլն) արգելված էր նաեւ «ազատություն» բառը: Այնպես որ մեր խորին համոզմամբ Հայաստանի Հանրապետության տարածքում այս սադրիչ բառերը պետք է արգելվեն որովհետեւ ինչպես հայտարարեց մի քննիչ դրանք «նեյրոլեզվաբանական ազդեցություն» են թողնում մարդկանց վրա:Այսպիսով Հայաստանի Հանրապետության օրհներգը պետք է սկսվի «Մեր (սադրիչ բառ) ազատ-անկախ» բառերով եւ ավարտվի այսպես. «Ամենայն տեղ մահը մի է մարդ մի անգամ պիտ մեռնի բայց երանի` ով յուր ազգի (մեկ սադրիչ բառ) կզոհվի»:Հ.Գ. Առաջարկում ենք «Հայրենիք» կինոթատրոնը վերանվանել «Ներքաղաքական կայունություն»:


ՄՈՆՏԱԺՎԱԾ ՊՍԻԽՈԼՈԳԻԱ

Նախօրեին ոստիկանական զորքերի շտաբի պետը լրագրողներին հանգամանորեն բացատրում էր որ մարտական փամփուշտներից բացի լինում են նաեւ ռետինե փամփուշտներ հետո մի քանի անգամ օդ կրակեց ու դիմեց լրագրողներին` «ուզո՞ւմ եք մի հատ էլ ձեզ վրա կրակեմ»:«ՉԻ» - Լրագրողների վրա կրակելու ենթագիտակցական այս մղումն ինքնին շատ խոսուն է: Նորմալ մարդը կամ նման բան ընդհանրապես չէր ասի կամ ծայրահեղ դեպքում կասեր «ուզո՞ւմ եք մի հատ էլ ինքս ինձ վրա կրակեմ»: Բայց խնդիրը սա չէ:
Փաստորեն եթե համադրում ենք պաշտոնական լրատվությունը ստացվում է որ ոստիկանությունը մարտական զենք չի օգտագործել ցուցարարների միջից կրակել են ոստիկանների ուղղությամբ ինչի արդյունքում... ցուցարարներից յոթ հոգի զոհվել է: Մնում է ենթադրել միայն որ ոստիկանական զորքերի ականջին ելույթից առաջ ինչ-որ մեկը չարամտորեն շշնջացել է «հայրենիք» եւ այդ մարդը զանգվածային հիպնոսի մեջ է:


ԹՌԻՉՔՆԵՐ ԵՐԱԶՈՒՄ ԵՎ ԱՐԹՄՆԻ

ՎԱՐԴԱՆ ՕՍԿԱՆՅԱՆԻ ԵՐԱԶԸ
Առավոտ: Կանգառում կանգնած` սպասում է երթուղային տաքսու: Մոտենում է առաջին երթուղայինը: «Սա ո՞ւր է գնում» հարցնում է ինքը` բացելով դուռը: «Կինոհայրենիք» պատասխանում է վարորդը: «Հայրենիք» բառը լսելով` ինքը կարճատեւ զանգվածային հիպնոսի մեջ է ընկնում ու փորձում կծոտել անցորդներին բայց քիչ անց սթափվում է եւ կանգնեցնում հաջորդ երթուղայինը: Լսելով որ սա էլ «Հաղթանակ» զբոսայգի է գնում վերջնականապես պսիխոզի մեջ է ընկնում փորձում քաշքշել վարորդի ականջը... Թարսի պես էլ հենց այդ պահին լոտո վաճառող մի կին մոտենում է ու երգեցիկ ձայնով կանչում «ընտանեկա~ն լոտո» «ընտանեկա~ն զառ...»: Բարեբախտաբար կնոջը հաջողվում է ժամանակին փախչել: Վերջապես հանդարտվում է եւ տաքսի նստում: Մի հարյուր մետր չանցած` մեքենան փոսի մեջ է ընկնում: «Ես ցնցվա°ծ եմ» գոռում է ինքը` ցնցումից առաստաղին դիպած գլուխը բռնելով «ես ցնցվա°ծ եմ Բրայզայի հայտարարությունից...»: «Ջանդ յուղի հեսա Կոնդոլիզայի հայտարարությանն ենք հասնում» քմծիծաղ է տալիս վարորդը` ցույց տալով առջեւի հսկայական փոսը...Վերջապես հասնում է նախարարություն: Միջազգային կոնֆերանս է` «Սադամ Հուսեյնի դասերը» թեմայով: Զեկուցողը ներկայացնում է հյուրերին. «սա ռուսական պատվիրակությունն է սա` իրանական իսկ սրանք թուրքերն են...»: «Սրանք թուրքերն են» բառերի վրա իր հետ ինչ-որ անհասկանալի բան է կատարվում. հարձակվում է պատվիրակների վրա ու սկսում աջուձախ կծոտել ներկաներին...

Կես ժամ անց արտգործնախարարության նոր խոսնակը պաշտոնական հաղորդագրություն է տարածում ըստ որի` միջազգային գիտաժողովի մասնակիցները սադրիչ կոչեր են արել եւ փորձել բռնությամբ տապալել Վարդան Oսկանյանին եւ վերջինս ստիպված է եղել դիմել պատասխան քայլերի` այդ ընթացքում օգտագործելով բացառապես ռետինե ատամներ...Արթնանում է ցնցումներից:

ՊԱՏԳԱՄԱՎՈՐՆԵՐԻ ԳԱՐՆԱՆԱՅԻՆ ԱԿՆԹԱՐԹՆԵՐԸ
Ազգային ժողովում դարձյալ արտահերթ նիստ էր: Նիստին ներկայացած պատգամավորների` ներկաների թիվը մեզ ուրախացրեց, եւ մենք որոշեցինք նրանց դիմել հետեւյալ հարցադրմամբ` «Ինչպե՞ս եք անցկացրել Ձեր գարնանային առաջին օրը` մարտի մեկը»: Ստորեւ ներկայացնում ենք նրանց պատասխաններն առանց մեկնաբանության:

Գալուստ Սահակյան` ՀՀԿ - Ժողովրդի հետ էի: Ժողովուրդ հասկացությունը չի կարելի մասնավորեցնել:
- Որտե՞ղ էիք:
- Ամեն օր, ամեն ժամ ժողովրդի հետ: Առավոտյան կուսակցությունում էի, հետո գնացի ընկերոջս բարեկամի մահվան հետ կապված ցավակցելու: Հետո վերադարձել եմ:
-Երեկոյան ի՞նչ էիք անում:
- Կուսակցությունում էի:

Ջոնիկ Աբրահամյան (Հովիկ Աբրահամյանի եղբայրը), ՀՀԿ-Հանրապետությունում չէի:
-Բա որտե՞ղ էիք:
-Տեղ էի գնացել:
- Բայց տեղյակ էիք, թե Հայաստանում ի՞նչ է կատարվում:
- Չէ, էկել եմ, նոր եմ իմացել:
- Եվ ի՞նչ զգացողություններ ունեցաք:
- Դատապարտում եմ:

Վահե Հակոբյան ՀՀԿ
- Ես ժողովրդի հետ էի:
- Որտե՞ղ:
- Սյունիքում. Քաջարանում:
- Բա ինչո՞ւ չեկաք Երեւան` ժողովրդին պաշտպանելու:
- Ոստիկանությունը ժողովրդին պաշտպանում էր:

Արմեն Պորտոյան ՀՀԿ
- Քաղաքում էի:
- Քաղաքում` որտե՞ղ:
- Տեղում էի, գնացել էի, որ ինչ-որ բանով կարողանամ կանխել, այն էլ` չեղավ:
- Այսինքն` դեսպանատների մոտ էի՞ք:- Ընդեղ գնացի, բայց այնքան խիտ էր, չկարողացա մտնել: Չստացվեց:
- Բայց ի՞նչ առաքելությամբ էիք գնացել այնտեղ:
- Հանդարտեցնելու:
- Բա հետո ո՞ւր գնացիք:
- Գնացի իմ տարածք:
- Էրեբունի՞:
- Այո:
- Էրեբունիում ի՞նչ էիք անում:
- Ուշի-ուշով հետում էին, թե ի՞նչ է լինելու:
- Այսինքն` կողքից հետեւողի դերում էիք:
- Չէ. ինչո՞ւ: Ոչ թե միայն հետեւում էի, այլ ուզում էի կանխել, որ բռնություններ չլինեն:
-Կոնկրետ ի՞նչ քայլեր ձեռնարկեցիք:
- Այն մարդիկ, ովքեր ինձ մոտիկ էին` հանդարտացնում էի: Ժողովրդից ում կարողանում էի` հանդարտության կոչ էի անում: Ասում էի, որ նմանատիպ բաներ չի կարելի անել:

Լեւոն Սարգսյան (Ալրաղացի Լյով), ՀՀԿ
- Պարոն Սարգսյան, Ձեզ մի հարց կարելի՞ է:
- Շմայսին հարցրեք` կպատասխանի:
- Իր տեղը, թե՞ նա նաեւ Ձեր տեղը կարող է պատասխանել:
- Սաղիս տեղն էլ ինքն ա պատասխանելու:
- Այդ դեպքում, պարոն Մովսիսյան (Շմայս, ՀՀԿ), կարո՞ղ եք ասել ինչպե՞ս եք անցկացրել գարնան առաջին օրը` մարտի մեկը, որտե՞ղ էիք:
- Որտեղ որ պետությունն ա եղել, ընդեղ էլ մենք ենք եղել:
- Որտե՞ղ էր պետությունը:
- Պետականության կողքին. գիշերը արտահերթ նիստ էր, եւ մենք այստեղ էինք` Ազգային ժողովում:
-Հետո՞:
-Հետո, քյաչալ պետո, դե գնա հիմա:
- Ուրի՞շ:

Ռուբեն Հայրապետյան(Նեմեց Ռուբո, ՀՀԿ)
- Հարց տալ մի հատ սովորեք, նոր մասնագիտությամբ զբաղվեք:
- Դուք էլ բան ունե՞ք ասելու, պարոն Հայրապետյան: Դուք ինչպե՞ս եք անցկացրել գարնան Ձեր առաջին օրը:
- Ծը:
- Բայց ի՞նչ կա ծպացնելու:
- Ափսոս շատ պուճուր երեխա ես, թե չէ մի երկու բան կասեի... գնա էլի:
- Ընդամենը:
- Ազիզ ջան, ի՞նչ ես ուզում:
- Հարցիս պատասխանեք կամ ասեք` չեմ պատասխանում:
- Պարտավոր եմ ես քո հարցին պատասխանե՞լ: Քեզ հինգ անգամ ասի` չեմ պատասխանում: Խի՞ ես կանգնել գլխիս վերեւը. մենք խոսում ենք, իսկ դու հարցրե՞լ ես` կարելի ա, թե չէ՞:
-Ես հարցրեցի նախապես:
- Իսկ ես ասեցի` ոչ: Ինչի՞ ես հիմա կանգնել ըստեղ: էթիկայի կանոններ կան. ես ասեցի` մենք իրեքով խոսում ենք, դու խի էս էկել խառնվում մեր խոսակցության մեջ:
-Ես աշխատում եմ:
-Դե աշխատում ես, գնա, աշխատելու ժամանակ կգաս` կաշխատես:
-Ես հիմա եմ աշխատանքի մեջ:
-Դու խոմ շառ չե՞ս, թող գնա ստեղից: Հարց ես տալիս` ասում եմ` չեմ պատասխանի. հիմա թող գնա ստեղից, ի՞նչ ես ուզում` վայ:
- Վայ, վայ:


ՆՐԱՆՑ ՃԱՆԱՊԱՐՀԸ
Ձեզ ենք ներկայացնում վերջին 80 տարվա ընթացքում առավել հայտնի բռնապետներին: Թե ով ինչպես է իշխանության եկել, ինչ «հերոսություններ» է արել իր պաշտոնավարման ընթացքում, ինչ ճակատագրի է արժանացել, եւ այլ մանրամասներ: Հետեւությունները թողնում ենք ձեզ:

ՍԼՈԲՈԴԱՆ ՄԻԼՈՇԵՎԻՉ`
Հարավսլավիայի բռնապետ

1989թ. ընտրվել է Սերբիայի նախագահ: Ընդամենը մի քանի տարում ամբողջությամբ իր ձեռքում կենտրոնացրեց Հարավսլավիայի ողջ իշխանությունը: 1992թ. Բոսնիա-Հերցեգովինայում սկսված պատերազմի ժամանակ սերբական ուժերը Միլոշեւիչի աջակցությամբ հարյուր հազարավոր բոսնիացի մահմեդականների եւ խորվաթների զրկեցին օթեւանից, սպանվեցին մի քանի տասնյակ հազար մարդ, հազարավոր մարդիկ հայտնվեցին համակենտրոնացման ճամբարներում: Ողջ աշխարհը դա համարեց էթնիկական զտումներ:1992թ. ընտրությունների կեղծմամբ Միլոշեւիչը վերընտրվեց Սերբիայի նախագահ:1998թ. Միլոշեւիչը սկսեց իրականացնել Կոսովոյի ալբանացիների դեմ արշավանքը, որի արդյունքում սպանվեց մոտ 10 հազար ալբանացի, իսկ 700 հազար մարդ արտագաղթեց հարեւան երկրներ:
1999թ. Միջազգային տրիբունալը Միլոշեւիչին մեղադրեց «մարդկության դեմ հանցագործությունների» մեջ: Մեկ տարի անց Միլոշեւիչը կորցրեց իշխանությունը, իսկ 2001թ. ապրիլին ձերբակալվեց եւ տեղափոխվեց Հաագա: Մահացել է Հաագայի բանտում` 2006թ.: Կինն ու որդին առ այսօր հետախուզման մեջ են:

ՆԻԿՈԼԱԵ ՉԱՈՒՇԵՍԿՈՒ`
Ռումինիայի բռնապետ

Չաուշեսկուն ղեկավարել է 1965-1989թթ.: Նրա օրոք Ռումինիան դարձել է Եվրոպայի ամենաաղքատ երկիրը, իսկ Չաուշեսկուի ընտանիքը` ամենահարուստը: Նրանց ընտանիքին են պատկանել Բուխարեստի ամենաշքեղ եւ էլիտար շենքերը, խանութները, հանգստավայրերն ու ռեստորանները: Չաուշեսկուի նստավայրը իր մեծությամբ զիջում է միայն Պենտագոնին:1989թ. Չաուշեսկուի դեմ սկսված տարերային համաժողովրդական ալիքը բռնապետը փորձեց ճնշել, հրամայելով կրակել ցուցարարների վրա: Միայն Բուխարեստում սպանվեց 89 մարդ, իսկ ամբողջ Ռումինիայով սպանվածների թիվը գերազանցեց 1000-ը: Սակայն հաջորդ օրը բանակը կանգնեց ժողովրդի կողքին, իսկ Չաուշեսկուն ձերբակալվեց փախուստի պահին:

1989թ. դեկտեմբերի 25-ին Չաուշեսկուն կանգնեց ռազմական տրիբունալի առջեւ: Դատախազը մի շարք մեղադրանքներ ներկայացրեց բռնապետին, ըստ որոնց վերջինս «իրականացրել է 60 հազ. մարդու կյանք խլած ցեղասպանություն, պետական ունեցվածքին վնաս է հասցրել, քաղաքներում պայթյուններ է կազմակերպել, քայքայել ազգային տնտեսությունը, փորձել է արտասահմանյան բանկերում պահվող ավելի քան 1 մլրդ դոլարի օգտագործմամբ փախչել երկրից»: Նույն օրը արձակվեց վճիռ եւ երեկոյան բռնապետը իր կնոջ հետ գնդակահարվեց:Ըստ որոշ տեղեկությունների, Ռումինիայի Կոմկուսի տարբեր պաշտոններում գտնվող Չաուշեսկուի հարազատների եւ մերձավորների թիվը հասնում էր 300-400-ի: Բռնապետի մոտ հարազատներից առանձնանում էր նրա որդինª Նիկուն (39տ.): Հետաքննությամբ պարզվեց, որ դեկտեմբերի 21-22-ին Սիբիու քաղաքում նրա հրամանով կրակել էին խաղաղ հանրահավաքի մասնակիցների վրա, որի հետեւանքով սպանվել էր 89 մարդ: Նիկուից բացի, դատարանի առջեւ կանգնեցին Չաուշեսկուի մյուս 2 զավակներըª Վալենտինն ու Զոյան, որոնք մեղադրվեցին պետական ունեցվածքը անձնական նպատակներով օգտագործելու մեջ: Հոդվածի առաջին մասում հիշատակված Նիկոլաե Անդրուցենª բռնապետի եղբայրը, մեղադրվեց առավել ծանրացուցիչ հանգամանքներում կատարված սպանությունների եւ ցեղասպանություն դրդելու մեջ: Իսկ Չաուշեսկուի մյուս եղբայրըª Մարինը, որն Ավստրիայում առեւտրի ներկայացուցչության նախագահն էր, անմիջապես ինքնասպանություն գործեց:

ԻԴԻ ԱՄԻՆ`
Ուգանդայի բռնապետ1971-1979թթ.

Իդի Ամինը Ուգանդայում ոչնչացրել է մոտ կես միլիոն մարդ, այդ թվում` բոլոր քաղաքական հակառակորդներին, անցանկալի լրագրողներին, ամբողջ ցեղերի: Անձամբ սպանել է մի քանի տասնյակ մարդու, այդ թվում` իր կանանցից երեքին: Մշտապես օժանդակել է մի շարք ահաբեկչական կազմակերպությունների, որոնց շնորհիվ էր հաճախ իրականացնում իր հակառակորդների սպանությունները:1979թ. փախել է երկրից` իր հետ վերցնելով հսկայական հարստություն: 2003թ. մահացել է Սաուդյան Արաբիայում:

ՄՈՀԱՄԵԴ ՍՈՒՀԱՐՏՈ`
Ինդոնեզիայի բռնապետ

1965թ. իշխանությունը զավթել է ռազմական հեղաշրջմամբ, որի արդյունքում սպանվել է առնվազն 500 հազ. մարդ (այլ տեղեկություններով` 2 միլիոն): Եվս 250 հազ. մարդ սպանվել է ինդոնեզիական զորքերի կողմից Արեւելյան Թիմորի օկուպացման ժամանակ: Ֆիզիկապես ոչնչացրել է իր մի քանի հազար քաղաքական հակառակորդներին: Իր պաշտոնավարման ընթացքում հսկայական հարստություն է կուտակել` մոտ 15 մլրդ դոլար: Իշխանությունը կորցնելուց հետո նրա նկատմամբ դատավարություն սկսվեց: Նրա կրտսեր որդին դատապարտվեց 15 տարվա ազատազրկման` դատավորի սպանություն կազմակերպելու համար:

ԺԱՆ-ԿԼՈԴ ԴՅՈՒՎԱԼՅԵ`
Հաիթիի բռնապետ

Իշխանությունը 1971թ. ժառանգել է հորից: Իր պաշտոնավարման ընթացքում սպանել է մոտ 60 հազար քաղաքական հակառակորդների: 1986թ. փախել է երկրից, եւ առ այսօր բնակվում է Փարիզում:

ՀԻՍԵՅՆ ՀԱԲՐԵ`
Չադի բռնապետ

Իր պաշտոնավարման 8 տարվա ընթացքում սպանել է մոտ 40 հազար մարդ, եւս 200 հազարին բանտարկել է կամ ուղարկել համակենտրոնացման ճամբարներ: 1990թ. փախել է հարեւան Սենեգալ երկիր:

ՄԵՆԳԻՍՏՈՒ ՀԱՅԼԵ ՄԱՐԻԱՄ`
Եթովպիայի բռնապետ

Իր պաշտոնավարման 17 տարիների ընթացքում` 1974-1991թթ. երկրում սպանվել է մոտ 200 հազ. մարդ: Անձամբ սպանել է Եթվոպիայի վերջին կայսրին` Հայլե Սելասիեին: Նրա օրոք Եթովպիայի տնտեսությունը ամբողջությամբ փլուզվել է: Միայն սովից մահացել է 1.5 միլիոն մարդ: 1991թ. փախել է Զիմբաբվե:

ՖԵՐԴԻՆԱՆԴ ՄԱՐԿՈՍ`
Ֆիլիպինների բռնապետ

Իր պաշտոնավարման ընթացքում` 1965-1986թթ. սպանել է մի քանի հազար մարդ: Նրա օրոք Ֆիլիպինների բանտերում են հայտնվել մի քանի տասնյակ հազար քաղբանտարկյալ: 1986թ. փախել է երկրից: Նրա ընտանիքի հարստությունը գնահատվում է մոտ 100 մլրդ դոլար: Ֆիլիպինների իշխանությունների բոլոր փորձերը` այդ գումարները վերադարձնելու ուղղությամբ, առ այսօր չեն պսակվել հաջողությամբ:

ՊՈԼ ՊՈՏ`
Կամբոջայի բռնապետ

Համարվում է 20-րդ դարի մեծագույն ոճրագործներից մեկը: Իր պաշտոնավարման 10 տարիների ընթացքում Կամբոջայում սպանվել է մոտ երեք միլիոն մարդ: 1985թ., երբ ընդդիմությունը վիետնամական զորքերի օգնությամբ կարողացավ վերահսկողություն սահմանել երկրում, փախավ ջունգլիներ: 1998թ. մահացել է զինվորական բանտում:


ԱՈՒԳՈՒՍՏՈ ՊԻՆՈՉԵՏ`
Չիլիի բռնապետ

1973թ. ռազմական հեղաշրջմամբ զավթել է Չիլիի իշխանությունը: Հեղաշրջման ժամանակ զոհվել է Չիլիի նախագահ Սալվադոր Ալիենդեն: Նրա օրոք սպանվել է մոտ երեք հազար չիլիացի: Նրա կարգադրությամբ Չիլիի հատուկ ծառայությունները 1976թ. սպանեցին Վաշինգտոնում բնակվող Օռլանդո Լետելյերին` Ալիենդեի կառավարության նախկին անդամին: 1998թ. թողել է իշխանությունը: Մի քանի անգամ ձերբակալվել է, նրա նկատմամբ դատավարությունները առ այսօր շարունակվում են:

ԱՆԱՍՏԱՍԻՈ ՍՈՄՈՍԱ`
Նիկարագուայի բռնապետ

1956թ. Սոմոսան իշխանությունը ժառանգեց հորից, որին սպանեցին 1956թ.: Նրա պաշտոնավարման ընթացքում երկրում սպանվեց 50 հազ. մարդ, 120 հազարը արտաքսվեց երկրից, եւս 600 հազարը զրկվեց օթեւանից: Սոմոսայի հրահանգով սպանվեցին հազարավոր քաղաքական հակառակորդներ, լրագրողներ եւ նույնիսկ հոգեւորականներ: 1980թ. Սոմոսան փախավ երկրից` իր ընտանիքի, հանցակիցների տասնյակ անդամների հետ, բնականաբար, չմոռանալով իր հետ տանել նաեւ մոտ 400 միլիոն կանխիկ ԱՄՆ դոլար: Նույն տարվա սեպտեմբերին սպանվել է Պարագվայի մայրաքաղաքում` Ասունսիոնում, վրիժառուների կողմից: Չնայած շրջում էր զրահապատ մեքենայով` մոտ 15 թիկնապահների ուղեկցությամբ:

ՄՈՒՀԱՄԵԴ ԶԻԱ-ՈՒԼ-ՀԱԿ`
Պակիստանի բռնապետ

1977թ. հուլիսին ռազմական հեղաշրջմամբ զավթել է իշխանությունը` տապալելով նախագահ Զուլֆիկար Ալի Բհուտոյին: Երկու տարի անց, Զիա-ուլ-Հակի հրահանգով Բհուտոն կախաղան հանվեց: Պակիստանում շիա մահմեդականների նկատմամբ զանգվածային բռնությունների հեղինակն էր: Նրա օրոք երկրում իրականացվեցին տասնյակ աղմկոտ սպանություններ:1988թ. զոհվել է ավիավթարից, որը, ինչպես հետագայում պարզվեց, կազմակերպված ահաբեկչության արդյունք է եղել:

ԻՍԼԱՄ ՔԱՐԻՄՈՎ`
Ուզբեկստանի բռնապետ

Միանձնյա իշխում է 1989թ. ի վեր: Նրա պաշտոնավարման ընթացքում բռնադատվել են հարյուրավոր քաղաքական հակառակորդներ, փակվել են տասնյակ ընդդիմադիր եւ անկախ լրատվամիջոցներ, մտցվել է գրաքննություն: Նրա ընտանիքի անդամների ձեռքում է կենտրոնացված երկրի ազգային հարստության զգալի մասը:2005թ. մայիսի 14-ին դաժան հաշվեհարդար է տեսել Անդիժանում հավաքված ցուցարարների հետ: Պաշտոնական տվյալներով, ցուցարարների դեմ զենք կիրառելու արդյունքում սպանվել է 189 մարդ, մինչդեռ բազաթիվ միջազգային իրավապաշտպան կազմակերպությունների տվյալներով, խոսքը գնում է ավելի քան 500 մարդու մասին:

ՍԱԴԱՄ ՀՈՒՍԵՅՆ`
Իրաքի բռնապետ

20-րդ դարի խոշորագույն ոճրագործներից մեկը: Միայն իր կողմից սկսված Իրաքա-իրանյան պատերազմի ժամանակ սպանվել է 100 հազար իրաքցի եւ 400 հազար իրանցի: Իրականացրել է ցեղասպանություն Հյուսիսային Իրաքի քրդերի նկատմամբ: Նրանց նկատմամբ կիրառել է քիմիական զենք: Ընդհանուր առմամբ 100 հազար քրդերի սպանության պատասխանատուն է: Մոտ երկու միլիոն քուրդ անտուն է մնացել: Ողջ գործունեության ընթացքում նրա վրա մեծ ազդեցություն է թողել Ստալինի կերպարը:Մինչեւ 1979թ. Սադամ Հուսեյնը ղեկավարում էր երկրի հատուկ ծառայությունները: Այդ տարիներին նրա անձնական հրահանգներով ամենասարսափելի խոշտանգումների ենթարկվելուց հետո բանտերում սպանել են մի քանի հազար քաղաքական հակառակորդների:1979թ. հուլիսին Իրաքի նախագահ Ալ-Բաքրը հրաժարական տվեց (իրականում նա վաղուց տնային կալանքի տակ էր): Նրա իրավահաջորդ հռչակվեց Սադամ Հուսեյնը: Բառացիորեն մի քանի ժամ անց ձերբակալվում է հեղափոխական ղեկավարության խորհրդի գլխավոր քարտուղար Աբդ ալ-Հուսեյն Մասհադին, ով խոշտանգումների ներքո խոստովանում է, թե խոշոր դավադրություն էր պատրաստում: Երկու օր անց, իշխող «ԲԱԱՍ» կուսակցության համագումարում Մասհադիին ներս են հրավիրում, եւ նա, որպես դավադրության մասնակիցներ, մատնացույց է անում համագումարի 60 պատվիրակների, որոնց անմիջապես ձերբակալում են: Հաջորդ մի քանի օրվա ընթացքում սպայական բարձրագույն անձնակազմի ներկայացուցիչներ, իրաքյան կառավարության փոխվարչապետներ եւ պաշտոնյաներ մահապատժի են ենթարկվում:Մի անգամ «Նյուսուիք» հանդեսի լրագրողը Սադամ Հուսեյնին հարցնում է խոշտանգումների եւ մահապատիժների մասին, եւ վերջինս զարմացած պատասխանում է. «Իհարկե, այդ ամենը կա: Բա իշխանությունների դեմ հանդես եկողների հետ ուրիշ ինչպե՞ս պիտի վարվել»:1991թ. զավթել է Քուվեյթը: Քուվեյթում մի քանի հարյուր մարդ է սպանվել: Իր պաշտոնավարման ընթացքում հասցրել է լարված կամ պատերազմական հարաբերություններ ունենալ բոլոր հարեւանների` Իրանի, Սիրիայի, Թուրքիայի, Իսրայելի, Քուվեյթի հետ: 2003թ. ապրիլից, երբ ամերիկյան զորքերը մտան Բաղդադ, փախուստի մեջ էր: Նույն տարվա դեկտեմբերին հայտնաբերվել եւ ձերբակալվել է: Իրաքի ժողովրդի դեմ կատարած ծանրագույն հանցագործությունների համար Իրաքի դատարանը 2005թ. նոյեմբերին նրան դատապարտեց մահապատժի: Նույն տարվա դեկտեմբերի 30-ին Սադամ Հուսեյնը կախաղան հանվեց:


ԼՐԱԳՐՈՂԻՆ ԾԵԾԵԼ ԵՎ ՁԵՌՆԱՇՂԹԱՆԵՐ Է ՀԱԳՑՐԵԼ ՇՈՒՇԱՆ ՊԵՏՐՈՍՅԱՆԻ ԱՄՈՒՍԻՆԸ

Մարտի մեկի առավոտյան Ազատության հրապարակում խաղաղ ցուցարարների նկատմամբ իրագործած բռնություններին ականատես ֆոտոլրագրող Գագիկ Շամշյանը եւս դաժան ծեծի է ենթարկվել իրավապահների կողմից: Նա մեզ պատմեց որ գնացել էր Ազատության հրապարակ` ֆոտոռեպորտաժ պատրաստելու այն մասին թե ինչպես են ցուցարարները դիմավորում իրենց գարնան առաջին օրը բայց ընկել է ոստիկանների «ճանկը»:

- Նպատակս գարնան առաջին օրը Ազատության հրապարակում մեր ժողովրդին լուսանկարելն էր - մեզ հետ զրույցում ասաց «Չորրորդ իշխանություն» եւ «Առավոտ» օրաթերթերի ֆոտոլրագրող Գ. Շամշյանը:
- Ես ցանկանում էի Շարժումը եւ գարնան առաջին օրվա ուրախ տրամադրությունների զուգակցումը ներկայացնել: Սակայն օրը ողբերգական դարձավ: Ոստիկանության հատուկ ստորաբաժանումները առավոտ շուտ` մթնշաղին անակնկալ հարձակվեցին ժողովրդի վրա: Ազատության հրապարակում հավաքված մարդկանց մեծ մասը վրաններում քնած էր մարդիկ այդպիսի բիրտ վերաբերմունք չէին սպասում: Շատերն անակնկալի էին եկել ահաբեկված ու վախեցած էին դա երեւում էր նրանց աչքերից: Ես նկարահանումներս սկսեցի Թումանյանի արձանի մոտից: Այնտեղ համազգեստավոր ոստիկաններ էին որոնց մի մասը դիմակներով էր իսկ ձեռքներին ռետինե մահակներ ու էլեկտրաշոկեր կային: Նրանք ծեծում էին բոլոր նրանց ովքեր քաղաքացիական հագուստով էին: Ես հասցրեցի այս տեսարանից 10-15 կադր նկարել: Այդ պահին հիշեցի մեծն լոռեցու` Թումանյանի «Թագավորն ու չարչին»` «Առաջը ջուր հետեւը սուր սուգ վայնասուն իրարանցում» ու գնացի դեպի Կարապի լիճ որպեսզի այդ ջարդը այնպես նկարեմ որ Թումանյանի արձանն էլ երեւա այդ ամենում: Երբ լուսանկարում էի հեռվից ոստիկանության աշխատակիցները ֆոտոխցիկից արձակված լույսից նկատեցին ինձ ու նրանցից մի քանիսը ամենալկտի արտահայտություններով հայհոյանքներով հարձակվեցին ինձ վրա:
- Դու չհասցրեցի՞ր ասել որ լրագրող ես:
- Ես հասցրեցի հանել վկայականս ու ներկայանալ` ասելով որ իրավունք չունեն խոչընդոտելու իմ լրագրողական գործունեությունը: Բայց դա նրանց չսթափեցրեց ավելին` նրանցից մեկը որ ավելի ագրեսիվ էր հարձակվեց ինձ վրա ու հարվածելով գետնին տապալեց: Ոստիկանության գնդապետը ամենավերջին հայհոյանքներով ասաց թե «այնպես խփեք, որ հետքեր չլինեն»: Ու այդպես օմոնականները 15-20 հոգով սկսեցին ինձ գետնին ընկած վիճակում իրենց խոսքերով ասած` ոտքերով «սամասուդ» անել: Նրանք իմ ձեռքից խլեցին լուսանկարչական ապարատը: Այդ ժամանակ իմ ձեռքերը հետեւից ոլորեց եւ ձեռնաշղթաներ հագցրեց երգչուհի Շուշան Պետրոսյանի ամուսինը (Արման Հարությունյանը) ով աշխատում է ՀՀ ոստիկանության կազմակերպված հանցավորության դեմ պայքարի գլխավոր վարչությունում: Ձեռքերս մեջքիս շղթայված Շուշան Պետրոսյանի ամուսինը մի քանի հոգու հետ բերանքսիվայր ինձ քարշ տվեց դեպի Ազատության հրապարակ: Մոտ 20 րոպե պառկած եմ մնացել ասֆալտին իսկ երգչուհու ամուսինն էլ բոլոր իր գործընկերներին տեղեկացնում էր թե ով եմ ես` «կյանքներս կերել ա» խոսքերով որին հաջորդում էին ոտքերով հարվածները մեջքիս ու ոտքերիս: Նրանց ավելի էին կատաղեցնում իմ բջջային հեռախոսների զանգերը. մեկը Բեթհովենի Հաղթական սիմֆոնիան էր մյուսը` «Պայքար, պայքար մինչեւ վերջ»: «Էս պայքարի ես հելե հա՞» - ասում էին նրանք ու հայհոյում թե° ինձ, թե° թերթերի խմբագիրներին: Իսկ ոստիկանության Նորք-Մարաշի բաժանմունքի պետի տեղակալ Էդիկ Գալստյանը ավելի հեռուն էր գնում` հայհոյանքներով հորդորելով թե «խառը վախտ ա դրա աչքը հանենք»: Դրանից հետո ինձ տեղավորեցին ոստիկանության ցանցապատ ավտոմեքենան եւ տարան Երեւանի ոստիկանություն: 10-15 րոպե միջանցքում պահելուց հետո ինձ նույն մեքենայով տեղափոխեցին Կենտրոնի ոստիկանություն որից հետո էլ տարան Քանաքեռ-Զեյթուն համայնքի ոստիկանություն: Այնտեղ ինձ ասացին որ պետք է ստորագրեմ ինչ-որ թղթեր` արձանագրություններ որ իբր ինձ իրենք բերել են Օպերայի տարածքից ոստիկանության աշխատակիցներին դիմադրություն ցույց տալու եւ զազրախոսելու համար: Ես հրաժարվեցի ստորագրել նրանց ներկայացրած թղթերի տակ` հայտարարելով որ ոստիկաններն են իմ լրագրողական աշխատանքը խոչընդոտել եւ ինձանից հափշտակել ֆոտոխցիկը: ՔՀԲ-ի աշխատակցի աշխատասենյակում ինձ մի պահ մենակ թողեցին եւ ես հասցրեցի զանգահարել ՀՀ մարդու իրավունքների պաշտպան Արմեն Հարությունյանին ինչպես նաեւ իմ գործընկերներին` հայտնելով թե որտեղ եմ եւ ինչ է պատահել ինձ հետ: Ուրախությամբ պետք է նշեմ որ մոտ 10 րոպե հետո օպեր-լիազորը ինձ տարավ իր պետի` Արթուր Աբրահամյանի մոտ: Այնտեղ էր նաեւ ՄԻՊ Արմեն Հարությունյանը որը եւս մեծ խոչընդոտների գնով էր մտել ոստիկանության շենք: Եթե չլիներ Մարդու իրավունքների պաշտպանի միջամտությունը վստահ եմ որ Քանաքեռի ոստիկանությունում ինձ հետ կվարվեին այնպես ինչպես Շուշան Պետրոսյանի ամուսինն ու նրա կոլեգաները` Ազատության հրապարակում:

Հ. Գ. Այս խոսքերը գլխավոր դատախազությունը կարող է համարել վկայություն եւ կցել հարուցված քրեական գործին:


ԻՆՉՈՒ ԱՐԳԵԼԵՑԻՆ ԴՈՆ ՄԱՐԿԵՍԻՆ

Չգիտեմ որ իշխանամետ որ պայծառ ուղեղում ծագեց «Չորրորդ իշխանություն» թերթի կայքէջը փակելու լուսավոր գաղափարը: Ինչպես հայտնի է համապատասխան փաստաթղթերով արգելված էր հրապարակել մամուլում այլ տեղեկություններ որոնք տարբերվում են պաշտոնական տեղեկատվությունից: Ընթերցողը կարող է մտածել որ մեր նյութերում պարունակվում հենց այդպիսի տեղեկատվություն:

Ավաղ ստիպված եմ վշտացնել: Թերթի էլեկտրոնային տարբերակը կրում է զուտ պատմագիտական գրական-գեղարվեստական բնույթ: Այնտեղ պարունակվում էին ինտերնետից քաղված նյութեր` հայտնի բռնապետների մահվան մասին ինչպես նաեւ հատվածներ Նոբելյան մրցանակի դափնեկիր Գաբրիել Գարսիա Մարկեսի «Նահապետի աշունը» գրքից: Եվ այնուամենայնիվ կայքէջը փակվեց: Սկսենք բռնապետներից: Հարց է ծագում. ինչն էր վրդովվեցրել այդ նյութի մեջ համապատասխան մարմինների համապատասխան աշխատակիցներին: Մի՞թե նյութում նշված բռնապետների վախճանը չի համապատասխանում իրողությանը: Կամ մի՞թե նրանց գործունեությունը չի դատապարտվել միջազգային հեղինակավոր դատական ատյանների կողմից: Ավելին նույն դատական ատյանների կողմից տարբեր ժամկետների ազատազրկման են դատապարտվել նշված բռնապետների հետեւորդները: Արգելելով տվյալ նյութը` մեր պաշտոնյաները փաստորեն դրդում էին միջազգային հանրությանը այն սխալ մտքին որ մեր հարազատ իշխանությունները կարող են իրենց նույնացնել նշված բռնապետների հետ: Քավ լիցի մեր թերթը նման բան նկատի չուներ: Պատասխան պետք է տան այն պաշտոնյաները ովքեր ենթագիտակցորեն պատկերացնում էին այս ամենը: Պատմությունը շատ դեպքեր գիտի երբ փորձում էին սրբագրել անցյալը: Ավելին ընթերցողը հավանաբար կհիշի Օրուելի անմահ ստեղծագործության հերոսին որն աշխատելով «ճշմարտության նախարարություն» կոչվող գործակալությունում զբաղված էր հին թերթերը սրբագրելով: Պատմության սրբագրումը ինչպես նաեւ պատմության արգելելը երբեք որեւէ մեկին օգուտ չի բերել: Ցավալիորեն պատմությունը օբյեկտիվ գիտություն է: Նյութում նշված բռնապետները ապրել են հենց այնպիսի կյանք եւ ունեցել են այնպիսի վախճան ինչպես նշված է եւ ոչ մի պաշտոնյա ի վիճակի չի փոխել այն ինչ արդեն եղել է: Այժմ անդրադառնանք երկրորդ հարցին: Ինչո՞ւ արգելեցին Գաբրիել Գարսիա Մարկեսին: Պարոնայք Գաբրիել Գարսիա Մարկեսի ստեղծագործությունները պաշտոնապես տպվել են մեր երկրում: Ավելին պարբերաբար նրա ստեղծագործություններից որոշ հատվածներ բեմադրվում են մեր թատրոններում: Ավելին երիտասարդության հալալ կեսը լսում է «կՏսՍՏՉվՌՍց վՌՍՑՏ վպ տՌՔպՑ» երգը որը գրված է Մարկեսի համապատասխան գրքի մոտիվներով: Այսինքն Մարկեսը լիովին թույլատրելի եւ մեր պետականության հիմքերը չխարխլող հեղինակ է: Իհարկե որոշ երկրներում որոշ հեղինակների ստեղծագործություններ իսկապես արգելվում են: Միջնադարում որոշ գրքեր նույնիսկ այրում էին: Սակայն մեր հարազատ իշխանությունները վստահաբար չէին կարող արգելել Նոբելյան մրցանակի դափնեկրին: Սա ինչ-որ ուժերի չարամիտ սադրանքն էր:
Հ.Գ. Սենյոր Մարկես գրքի կամ նրա որեւէ հատվածի արգելումը սովորաբար այդ ստեղծագործության լավագույն գովազդն է: Եվ եթե Հայաստանի Հանրապետությունում կային դեռ մարդիկ ովքեր չէին կարդացել ձեր հանճարեղ ստեղծագործությունները ապա վստահ եմ որոշ մեր կարծիքով անպատասխանատու պաշտոնյաների վարքագծի պատճառով ձեր գործերի ընթերցումը նոր թափ կստանա մեր կապուտաչյա հայրենիքում:

ՇՊԱՏԻ

ՈՎ ԻՆՉՊԵՍ ԷՐ «ԿԱՅՈՒՆԱՑՆՈՒՄ ԻՐԱՎԻՃԱԿԸ»

Մարտի 13-ին նախագահ Քոչարյանը որոշել է փոփոխություններ կատարել արտակարգ դրության մասին մարտի 1-ի հրամանագրում եւ փոքր-ինչ «մեղմացնել» լրատվամիջոցների գործունեության սահմանափակումները: Ըստ այս որոշման այսօրվանից «արգելվում է զանգվածային լրատվության միջոցների կողմից պետական եւ ներքաղաքական հարցերի առնչությամբ ակնհայտ սուտ կամ իրավիճակը ապակայունացնող տեղեկատվություն կամ առանց իրազեկման (ապօրինի) միջոցառումների մասնակցության կոչեր ինչպես նաեւ նման տեղեկատվություն կամ կոչեր որեւէ այլ եղանակով եւ ձեւով հրապարակելը կամ տարածելը»: Ինչպես տեսնում եք ձեւակերպումները խիստ անորոշ են: Օրինակ որեւէ մեկը կարո՞ղ է բացատրել թե ինչ է նշանակում «իրավիճակը ապակայունացնող տեղեկատվություն»: Այս ձեւակերպման տակ ինչ ասես կարելի է հասկանալ: Օրինակ` գրում ես որ վաղը Երեւանում լավ եղանակ է լինելու եւ ինչ-որ մեկը դա ընկալում է որպես մարդկանց` փողոց դուրս գալու (այսինքն` իրավիճակն ապակայունացնելու) կոչ: Իսկ եթե գրում ես որ վերջին մի քանի օրերին Երեւանում հացը 20-30 տոկոսով թանկացել է դա արդեն միանշանակ «միտված է ապակայունացնել իրավիճակը: Բայց խնդիրը միայն սա չէ: Վերջին երկու շաբաթվա ընթացքում իշխանություններն ազգաբնակչության նկատմամբ բառիս բուն իմաստով լրատվական տեռոր էին իրականացնում. ոչ իշխանական թերթերն առանց որեւէ պատճառաբանության չէին տպագրվում իսկ հեռուստաընկերություններն ու իշխանական թերթերը սանձարձակ միակողմանի քարոզչություն էին իրականացնում: Այլ կերպ ասած «արտակարգ դրության ռեժիմով պայմանավորված» սահմանափակումները տարածվում էին միայն ազատ մամուլի վրա իսկ իշխանահաճ լրատվամիջոցները միակողմանի քարոզչությամբ ավելի էին խորացնում լարված մթնոլորտը եւ «ակնհայտ սուտ» կամ «իրավիճակն ապակայունացնող» լուրեր էին հրապարակում: Խոսենք կոնկրետ փաստերով: Նախ` «ակնհայտ սուտ» մասով: Մարտի 4-ին ՀՀ փոխոստիկանապետ Արարատ Մահտեսյանը իշխանական բոլոր լրատվամիջոցներով հայտարարեց բառացիորեն հետեւյալը. «ուզում եմ նշել որ հատուկ ստորաբաժանումները զինված են եղել միայն վահաններով ռետինե մահակներով եւ սաղավարտներ են կրել այլ զենք չեն ունեցել... Մեր ցուցումն է եղել` առանց զենքի դուրս գալ եւ ոստիկանության կողմից զենք չի կիրառվել»: Ուղիղ ութ օր անց ոստիկանական զորքերի շտաբի պետը մանրամասն բացատրում էր թե ինչ բան է լուսարձակող փամփուշտը ռետինե փամփուշտը եւ այլն: Հարց է ծագում` եթե ոստիկաններն «այլ զենք չեն ունեցել» ինչի՞ համար էր այդ թամաշան:Հիմա անդրադառնանք իշխանական թերթերի պահվածքին: «Հայոց աշխարհ» թերթն օրինակ մարտի 1-2-ի դեպքերի մասին նյութը վերնագրել էր այսպես. «Այստեղով թուրքն է անցել»: Երեւի իշխանությունների կարծիքով տասնյակ հազարավոր ցուցարարներին «թուրք» անվանելը նպաստում է իրավիճակի կայունացմանը: Նույն թերթի արդեն մարտի 11-ի համարում կարդում ենք. «Այո նրանց մեջ կային նաեւ զոհեր պատահականորեն մահացած մարդ էր մեկը մյուսը բաշիբոզուկ էր իր նմանի հարվածից մահացավ...»: Այս տողերը տպագրող լրատվամիջոցը հասկանալի է առաջնորդվել է բացառապես երկրի ներքաղաքական լարվածությունը թուլացնելու մտահոգությամբ իշխանություններն էլ մտածել են որ արտակարգ դրության պայմաններում մարդկանց կրքերը հանդարտեցնելու համար հենց այդպիսի բաներ պետք է հրապարակել: Իրեն շատ ավելի վատ էր պահում «Իսկական իրավունք» կոչվող թերթը: Այս երկու թերթերը հիմնական մի զբաղմունք ունեին` կոչ էին անում աջուձախ ձերբակալել բոլորին: Այդ նույն ժամանակ ազգային անվտանգության աշխատակիցը տպարանում նստած արգելում էր տպագրել «Չորրորդ իշխանություն» թերթը որը համարձակվել էր հատվածներ ներկայացնել Գաբրիել Գարսիա Մարկեսի «Նահապետի աշունը» վերնագրով «սադրիչ» վեպից: Կամ էլ գուցե իշխանություններին զայրացրել էր այդ համարի առաջին էջում զետեղված Վազգեն Սարգսյանի «սադրիչ» լուսանկարը (մարտի 5-ը նրա ծննդյան օրն էր):Ինչեւէ: Մենք ամեն դեպքում պատրաստ ենք աշխատել «մամուլի գործունեության սահմանափակման» ցանկացած ռեժիմի պայմաններում: Միայն թե «սահմանափակումները» լինեն հստակ ձեւակերպված եւ հարգվեն ձեւակերպողների կողմից:

------------

ԼՂ հարցը ՄԱԿ-ում

ՄԱԿ-ի Գլխավոր ասամբլեայի 62-րդ նստաշրջանում երեկ քվեարկության է դրվել Ադրբեջանի կողմից ներկայացված «Իրավիճակը Ադրբեջանի օկուպացված տարածքներում» բանաձեւի նախագիծը: Այն 39 կողմ, 7 դեմ, 100 ձեռնպահ ձայներով ընդունվել է:
Ընդունված բանաձեւով լուրջ անհանգստություն է հայտնվում, որ «Ադրբեջանի Հանրապետության Լեռնային Ղարաբաղի ռեգիոնում եւ նրա շուրջ զինված հակամարտությունը շարունակում է սպառնալիք ստեղծել միջազգային խաղաղությանն ու անվտանգությանը եւ բացասաբար է անդրադառնում Հարավային Կովկասի երկրների հումանիտար իրավիճակի վրա:
Միաժամանակ, Գլխավոր ասամբլեան բանաձեւով անդամ-պետություններին կոչ է անում հարգել եւ պաշտպանել Ադրբեջանի ինքնիշխանությունն ու տարածքային ամբողջականությունը նրա միջազգայնորեն ճանաչված սահմաններում: Հռչակագրում նաեւ նշվում է.«Գլխավոր ասամբլեան կրկին հայտարարում է, ոչ մի երկիր չպետք է օրինական ճանաչի այն վիճակը, որը ստեղծվել է Ադրբեջանի Հանրապետության տարածքների օկուպացիայից հետո, եւ չպետք է նպաստի կամ աջակցի այդ իրավիճակի պահպանմանը»: Ընդունված փաստաթղթով նաեւ ընդգծվում է «Ադրբեջանի Հանրապետության օկուպացված բոլոր տարածքներից հայկական ուժերի անհապաղ, անվերապահ եւ լիակատար դուրս բերման» անհրաժեշտությունը:
Բանաձեւը նաեւ հաստատում է «Ադրբեջանի Հանրապետության օկուպացված տարածքներից վտարված ազգաբնակչության անքակտելի իրավունքը վերադառնալ իրենց տները» եւ ընդգծում, որ «անհրաժեշտ է ստեղծել պատշաճ պայմաններ բնակչության վերադարձի, այդ թվում նաեւ` հակամարտությունից տուժած տարածքների համապարփակ վերականգնման համար:


Քաղաքական շմոն մետրոյում

Այս օրերին Երեւանի մետրոյի կայարաններում ոստիկանությունը երիտասրադներին հրավիրում է տեղի բաժին եւ խուզարկում:

Սակայն, այս ամենի մեջ ուշագրավն այն չէ, որ ոստիկանները երիտասարդ տղաներից պահանջում են գրպաններում եղած չեղածը դատարկել սեղանին: Էականը այդ ընթացքում տրվող հարցերն են, որոնք բացառապես վերաբերվում են երիտասարդների քաղաքական դիրքորոշմանը: Ոստիկանները ուղղակի հարցնում են, թե նախագահական ընտրություններում տվյալ երիտասարդը ում օգտին է քվեարկել: Իսկ քանի որ երիտասարդներից ոչ ոք մտադիր չէ անազատության մեջ հայտնվել, այն էլ նման հիմար ձեւով, արդյունքում մետրոյի կայարանների ոստիկանության բաժիններում Սերժ Սարգսյանի վարկանիշը գրեթե 150 տոկոս է:


Պահանջում են առ ոչինչ ճանաչել

«Ժառանգություն» կուսակցությունը այսօր դիմել է ՀՀ վարչական դատարան եւ պահանջում է առ ոչինչ ճանաչել Ռոբերտ Քոչարյանի մարտի 1-ին ստորագրած «Արտակարգ դրություն հայտարարելու մասին» հրամանագրի 4-րդ կետի 1-ին, 2-րդ, 4-րդ, 5-րդ ենթակետերը, նույն հրամանագրի 4-րդ կետի 6-րդ եւ 7-րդ կետերը ճանաչել ոչ իրավաչափ, ինչպես նաեւ ՀՀ ոստիկանությանը, ազգային անվտանգության ծառայությանը եւ պաշտպանության նախարարությանը պարտավորեցնել որոշակի գործողություններ կատարելուց զերծ մնալ:
Ներկայացված հայցադիմումում, որը վարչական դատարանում ներկայացնելու է ԱԺ պատգամավոր Զարուհի Փոստանջյանը, բավական մանրամասն փաստարկված է, թե ինչու է Ռոբերտ Քոչարյանի հրամանագիրը անհիմն եւ հակաօրինական: Եթե կարճ ձեւակերպենք, խոսքն այն մասին է, որ Քոչարյանն առանց օրինական հիմքերի սահմանափակել է ՀՀ Սահմանադրությամբ եւ Մարդու իրավունքների եւ հիմնարար ազատությունների եվրոպական կոնվենցիայով ՀՀ քաղաքացիներին տրված իրավունքների մեծ մասը: Ավելին, այն սահմանափակումները, որոնք սահմանվել են Քոչարյանի հրամանագրով կիրառվում են խտրական ձեւով: Ասենք, մամուլի գործունեությանը վերաբերվող սահմանափակումները կիրառվում են միայն ընդդիմադիր եւ իշխանություններին ենթարկվել չցանկացող լրատվամիջոցների նկատմամբ: Իսկ այն լրատվամիջոցները, որոնք ծառայում են իշխանություններին եւ զբաղված են ընդդիմության հասցեին լուտանքներ տեղալով, անարգել գործում են: Ինչեւէ, հայցադիմումը, որը շուրջ 20 էջից է բաղկացած, փաստում է, որ Քոչարյանը մեղմ ասած ապօրինություն է թույլ տվել: Ակնհայտ է, որ եթե վարչական դատարանը այն քննարկի, ապա միայն այդ փաստը բավարար է, որպեսզի հրամանագրի ապօրինությունը հրապարակայնացվի: Այս տեսանկյունից ուշագրավ են այն լուրերը, ըստ որոնց, նախագահի աշխատակազմի ղեկավար Արմեն Գեւորգյանը վարչական դատարանից պահանջել է ինչ-որ ձեւ գտնել եւ հայցադիմումի քննարկումը մերժել: Առաջիկա երեք օրերին պարզ կլինի վարչական դատարանը վարույթ կընդունի հայցադիմումը, թե` ՀՀ օրենսդրությունը խախտելով կհրաժարվի այն քննել:


վարչական տույժ տնտեսագետին

Տնտեսագետ Էդուարդ Աղաջանովը երեկ հրավիրվել է ոստիկանություն, որտեղ նրան հայտնել են, թե մտադիր են տույժի ենթարկել` չարտոնված հանրահավաքներին մասնակցելու համար:
«Ես ասել եմ, որ մասնակցել եմ հանրահավաքներին նաեւ այլընտրանքային տեղեկատվություն ստանալու համար, եւ դա իմ սահմանադրական իրավունքն է: Բայց ինձ ասել են, որ հանրահավաքները արտոնված չեն եղել, եւ ես ենթարկվելու եմ վարչական տույժի»,-«Ազատություն» ռադիոկայանին տեղեկացրել է Էդուարդ Աղաջանովը: Ոստիկանությունում նրան հայտնել են, թե համապատասխան փաստաթղթերը երկուշաբթի օրը կուղարկվեն վարչական դատարան, որն էլ կորոշի տույժի չափը:


Խեղճ Սերժիկ

Երբ ընտրություններից հետո Վահան Հովհաննիսյանը հրաժարական տվեց ԱԺ փոխնախագահի պաշտոնից` իր այդ որոշումը կապելով ընտրությունների արդյունքների հետ, ՀՅԴ-ն պաշտոնապես հայտարարեց, թե Հովհաննիսյանին կարող են հետեւել նաեւ ՀՅԴ-ական նախարարները:

Ավելին, դաշնակցականները նույնիսկ հայտարարեցին, թե ցանկացած պահի կարող են դուրս գալ կոալիցիայի կազմից: Առ այսօր, սակայն, ՀՅԴ-ական նախարարները չեն հրաժարվել իրենց պաշտոններից, իսկ դաշնակցական վերնախավն էլ, մեր տեղեկություններով, ակտիվ երկխոսության մեջ է մտել իշխանությունների հետ` հետագա համագործակցության շուրջ: Ասում են` մի քանի օր առաջ համագործակցության պայմանները հստակեցնելու համար տեղի է ունեցել հանդիպում, որին իշխանությունների կողմից մասնակցել են Ռոբերտ Քոչարյանն ու Սերժ Սարգսյանը, Դաշնակցության կողմից` ՀՅԴ ԳՄ ներկայացուցիչ Արմեն Ռուստամյանն ու ՀՅԴ Բյուրոյի ներկայացուցիչ Հրանտ Մարգարյանը: Այս անգամ, սակայն, մեր աղբյուրների փոխանցմամբ, ՀՅԴ-ն չի բավարարվել ունեցած 3 նախարարական պորտֆելներով, եւ կոալիցիայի մեջ մտնելու համար մի շարք առանցքային պաշտոններ է պահանջել: Մեր տեղեկություններով, դաշնակցությունը Սերժ Սարգսյանից, ի թիվս սոցապ եւ կրթության նախարարությունների, պահանջել է նաեւ պաշտպանության նախարարությունը, ֆինանսների նախարարությունը, հարկայինն ու մաքսայինը: Ընդ որում, դաշնակները պահանջնում են նաեւ, որ իրենց նախարարներից մեկը համատեղության կագով զբաղեցնի նաեւ փոխվարչապետի պաշտոնը: Այս ամենի դիմաց, ՀՅԴ-ն պատրաստ է հրաժարվել գյուղնախարարի պորտֆելից: Ու եթե Դաշնակցությունը մնում է կոալիցիայի կազմի մեջ, ապա նրան է մնում նաեւ ԱԺ փոխնախագահի թափուր մնացած պաշտոնը. այստեղ, մեր տեղեկություններով, դաշնակցականները մտադիր են նշանակել ԱԺ ՀՅԴ խմբակցության ղեկավար Հրայր Կարապետյանին: Ի դեպ, վերջին շրջանում սկսել են շրջանառվել լուրեր, թե Դաշնակցությունը ուզում է ստանալ նաեւ ԱԳ նախարարի պաշտոնը: Այս մի տարբերակը, սակայն, ՀՅԴ մեր աղբյուրները բացառում են` նշելով, թե Սփյուռքում պարզապես «ճիշտ» չեն հասկանա, եթե արտգործնախարարը դաշնակցական լինի: Մի խոսքով, ՀՅԴ մեր աղբյուրները պնդում են, թե դաշնակցական ԱԳ նախարարը չի կարողանալու աշխատել Սփյուռքի հետ: Իսկ ընդհանրապես, ինչպես փոխանցում են մեր աղբյուրները, դաշնակցության վերնախավը ոչ այնքան շատ մտահոգված է ստանալիք պաշտոններով, որքան Վահան Հովհաննիսյանի համար հարմար պաշտոն ստանալու դարդով: Այդ է պատճառը, որ դաշնակցական վերնախավը Սերժից պաշտոնների այդքան լայն սպեկտոր է պահանջել. մեկը կընտրի ընկեր Վահանը, մնացածներն էլ բաժին կստանան մնացած դաշնակցականները: Ու հիմա դաշնակցությունը ընկեր Վահանի համար առաջին հերթին պաշտպանության նախարարի պաշտոնն է ուզում, բայց եթե մնացած պաշտոններն էլ Սերժը տա դաշնակցականներին, ապա ՊՆախարարի պաշտոնը ինքնաբերաբար բաժին կհասնի պաշտնապության նախկին փոխնախարար, գեներալ Արթուր Աղաբեկյանին: Հենց այս հարցերն է, որ արդեն քանի օր է քննարկման առարկա է դարձել ՀՅԴ վերնախավում: Մեր տեղեկություններով, վերնախավի գերակշիռ մասը հակված է իշխանությունների հետ համագործակցությանը: Միակ հարցն այն է մնում, թե պահանջվածից քանի՞ պաշտոն կտա Սերժը դաշնակներին: Իսկ որ վերջինս ուզում է, որպեսզի դաշնակցությունը եւս մաս կազմի կոալիցիային, արդեն ակնհայտ է. համենայնդեպս, երեկ Սերժ Սարգսյանը հեռուստատեսությամբ հայտարարել է, թե ՀՅԴ-ն եւս կոալիցիայի մաս կկազմի: Նշանակում է` Սերժ Սարգսյանը ընդունել է դաշնակցության խաղի կանոնները: Ի դեպ, այստեղ մի ուշագրավ հանգամանք կա. այս մի պարտիայում խաղի կանոնները սկսել են թելադրել դաշնակցականները: Իսկ վերջիններս թույլ տեղը լավ են զգում: Նշանակում է` դաշնակցությունը արդեն հասկացել է, որ Սերժ Սարգսյանը նախանձելի վիճակում չէ, ավելին, ՀՅԴ-ում տեսնում են, որ Սերժի դիրքերը թուլանում ու թուլանում են, դրա համար է վերջինս համագործակցության կոչեր անում այլ ուժերին: Իսկ դաշնակցության կարիքը այս պարագայում, ստացվում է` Ազատիչը խիստ է զգում: Այդքան միասին աշխատել են, իրար մասին լիքը բաներ գիտեն: Այնպես որ, ԱԺ ընտրություններից հետո միահեծան կառավարություն կազմած Ազատիչը, հիմա ստիպված բաժան-բաժան է անում իր պաշտոնները, ամբողջը չկորցնելու հույսով:

Ու չնայած այս ամենին, մի չլուծված հարց, այնուամենայնիվ, մնում է. մարդիկ շատ են, պաշտոնները` քիչ: Վարչապետի պաշտոնն էլ ընդհանրապես մի հատ է: Ո՞ւմ պիտի խոստանա Ազատիչն այդ աթոռը. դաշնակները դեմ չեն լինի, Հովիկ Աբրահամյանը միշտ պատրաստ է, բա հըլը դեռ Քոչարյանն էլ կա: Մի խոսքով. խեղճ, Սերժիկ:


Բռնապետությունը պահպանելու փորձ

Հայաստանյան 10 լրատվամիջոցները երեկ հանդես են եկել հետեւյալ հայտարարությամբ. «Մարտի 13-ին հրապարակվեց Ռոբերտ Քոչարյանի հրամանագիրը« որը« համաձայն իր իսկ մեկնաբանության« կոչված էր մեղմելու արտակարգ դրության պայմաններում լրատվամիջոցների գործունեության սահմանափակումները:
Նույն օրը տպարաններ ներկայացվեցին մարտի 1-ի հայտնի հրամանագրով, ըստ էության, արգելված թերթերը: Տպարաններում գրաքննություն իրականացնող Ազգային անվտանգության ծառայության աշխատակիցները« մանրակրկիտ ծանոթանալով դրանց բովանդակությանը եւ« իրենց վկայությամբ` զեկուցելով համապատասխան անձանց« առանց որեւէ հիմնավորման հայտարարեցին« թե ներկայացված թերթերի տպագրությունն արգելվում է: Միակ պատճառաբանությունը հայտնվել է «Առավոտ» օրաթերթի ներկայացուցչին. ԱԱԾ աշխատակիցները առաջարկել են խմբագրել Լեւոն Տեր-Պետրոսյանի ասուլիսի որոշ ձեւակերպումներ եւ անթույլատրելի են համարել մարտի 1-ին վիրավորվածների հետ հարցազրույցի հրապարակումը: Խմբագրությունը չի համաձայնվել:

Մենք` ներքոստորագրյալներս« ամենայն պատասխանատվությամբ հայտարարում ենք« որ տպարան ներկայացված թերթերի հրապարակումները որեւէ մեկին որեւէ հիմք չեն տալիս անհայտ անձանց բանավոր հրահանգներով ոտնահարել տեղեկություններ տարածելու մեր սահմանադրական իրավունքը« կասեցնել մեր մասնագիտական գործունեությունը եւ հասարակությանը կերակրել բացառապես պաշտոնական տեղեկատվությամբ: Մանավանդ որ« պաշտոնական կոչվող այդ տեղեկատվությունը գերհագեցած է սադրանքներով« ծառայում է մի խումբ մարդկանց շահերին« չի արտահայտում հասարակական տրամադրությունները եւ ընդամենը խորացնում է կասկածամտության« պետական կառույցների հանդեպ անվստահության« տարբեր խավերի միջեւ թշնամանքի մթնոլորտը:

Ռոբերտ Քոչարյանի մարտի 13-ի հրամանագիրը« դատելով կատարված փաստից եւ այն իրողությունից« որ առ այսօր փակ են նաեւ ինտերնետային կայքերը« կոպտորեն խախտված են խոսքի եւ մամուլի ազատության համընդհանուր ճանաչված սկզբունքները« ընդամենը խղճուկ փորձ է միջազգային ու հայ հանրության աչքերին թոզ փչելու: Մենք հայտարարում ենք« որ գավառական խորամանկություններով անհնար է ժողովրդավարության պատրանք ստեղծել ու դրանով դիմակայել միջազգային հեղինակավոր կառույցների արդարացի պահանջներին` ապահովել խոսքի ազատությունը եւ վերջ տալ ապօրինի սահմանափակումներին եւ արգելքներին: ՀՀ իշխանությունների գործողությունները մենք գնահատում ենք որպես բռնապետությունը պահպանելու փորձ` իբր ներքաղաքական կայունությունը վերականգնելու« իրականում` իշխանությունից կառչած մնալու նպատակով»:

Հայտարարությունը ստորագրել են
«Ա1+»-ի նախագահը
«Առավոտ» օրաթերթի գլխավոր խմբագիրը
«Ժամանակ Երեւան» թերթի խմբագիրը
«Հայկական ժամանակ» օրաթերթի խմբագիրը
«Հայք» օրաթերթի գլխավոր խմբագիրը
«Հրապարակ» թերթի գլխավոր խմբագիրը
«Լրագիր» կայքէջի խմբագիրը
«Հետք» կայքէջի խմբագիրը
«Չորրորդ իշխանություն» թերթի գլխավոր խմբագիրը
«Տարեգիր» թերթի գլխավոր խմբագիրը
Հայտարարությունը բաց է՝ այն կարող են ստորագրել նաեւ այլ լրատվամիջոցների ներկայացուցիչներ:


Նա երազ էր տեսել

Մեր պատմության մեջ սեւ տառերով գրվելիք մարտի մեկից առաջ Գոռ Քլոյանը երազ էր տեսել, որ իր ատամները թափվում են բռան մեջ, եւ արդեն մարտի մեկից հետո նրա անունը հնչեց այդ օրը զոհվածների անունների շարքում:

Գոռն առավոտյան երազը պատմել է մորը, նա էլ, վատ բան կանխագուշակելով, ենթադրել է, թե որդու` արդեն ծեր տատիկ-պապիկների հետ կարող է բան պատահել: Բայց ճակատագիրը դաժան անակնկալ էր պատրաստել հենց 28-ամյա Գոռի համար. այդ օրը նա գնացել էր հանրահավաքի, հետո ոտքից վիրավորվել ու որոշ ժամանակ անց մահացել, քանի որ, ըստ նրա մոր` տիկին Ազատուհու հաղորդածի, հրազենից վնասվել էր սրտից սնուցվող աորտան: «Երրորդ շտապօգնության հիվանդանոցից մի բուժքույր զանգահարեց եւ ասաց, որ Գոռը ոտքից վիրավորվել է, նրան վիրահատում են, եւ ամեն ինչ լավ կլինի: Գնացի: Զգացի, որ վիրահատությունը երկարում է: Հասկանում էի` ոտքի վիրահատություն եւ այդքան երկա՞ր: Ժամեր էր անցնում»,- այդ ամենն առանց հուզմունքի չէր կարողանում վերհիշել Գոռի մայրը` ենթադրելով, թե գուցե իր որդին շատ ավելի շուտ էր մահացել, պարզապես բժիշկները չէին կարողանում հայտնել այդ գույժը: «Հասկանում էի` բժիշկները խուսափում էին մեզնից, ինչպես հասկացա` իրենց սիրտն էլ չէր տալիս, որ ասեն` ձեր տղան այլեւս չկա»,- իր վշտի մասին էր պատմում տիկին Ազատուհին ու չէր կարողանում զսպել արցունքները, որին անմիջապես արձագանքեց Գոռի 3-ամյա որդին` Սարգիսը: «Չեմ լացում, բալես, ուղղակի գլուխս է ցավում, դեղ բեր խմեմ»,- թոռանը հավատացնում էր որդեկորույս մայրը` մեզ բացատրելով, թե նա ուշիուշով հետեւում է, որպեսզի տատը հանկարծ չլացի: Իսկ Գոռի մյուս որդին ընդամենը 2 ամսական է: «Իմ վիշտն ու ցավը, աշխարհը գիտի, այնքան մեծ է: Բառ չեմ գտնում: Ո’չ հարց եմ կարողանում տալ, ո’չ պատասխան: Չգիտեմ` ումից ինչ պահանջեմ»,- արցունքները զսպելով ասում է տիկին Ազատուհին: Երկու երեխաների հայրը, որը ֆիրմաներից մեկում որպես վարորդ-առաքիչ էր աշխատում, 30 տարեկան էլ դեռ չկար եւ կյանքից հեռացավ` բազմաթիվ ծրագրեր անավարտ թողած: Նրա ծնողները պատմում են, որ Գոռը եղել է «Բարգավաճ Հայաստան» կուսակցության անդամ, եղել է ՀՀ նախագահի թեկնածու Սերժ Սարգսյանի վստահված անձ: Ավելին, նրա հայրը նույնպես, իր իսկ խոսքերով, ամբողջ քարոզարշավի ժամանակ եղել է Սերժ Սարգսյանի կողքին, քանի որ նրա հետ շրջագայող բեռնատար ավտոմեքենայի վարորդն էր: Ու նա վարչապետից իր կորստի կապակցությամբ ցավակցական հեռագիր էր սպասում, որն այդպես էլ չի ստացել ու դրանից անչափ վիրավորվել: Իսկ ինչո՞ւ էր Գոռը որոշել մասնակցել ընդդիմության հանրահավաքներին: Գուցե, անձամբ տեսնելով ընտրական գործընթացն իր ամբողջ վեհությամբ` հիասթափվե՞լ էր: Ծնողները վստահեցնում են, թե գոնե իրենց հետ նա այդ մասին չի կիսվել ու ոչինչ չի պատմել: Ասում են նաեւ, թե մինչ այդ օրը Գոռը չէր մասնակցում հանրահավաքներին եւ նույնիսկ նրա ընկերներն են ապշած, թե ինչպե՞ս եղավ, որ մարտի մեկին որոշեց գնալ: Ինչեւէ: Վերջին օրերին այնպիսի մթնոլորտ է ստեղծվել, որ հատկապես զոհվածների հարազատները կա’մ ասում են, թե նրանք առաջին անգամ էին հայտնվել ընդդիմության հանրահավաքներին, կա’մ էլ վստահեցնում, թե իրենք տեղյակ չեն եղել, որ նրանք մասնակցում են դրանց:

Թերթերը չեն տպագրվել, մեղմացումներ չկան
(Human Rights in Armenia Newsletter)
Ռոբերտ Քոչարյանի մարտի 13-ի հրամանագրով փոփոխություններ են կատարվել արտակարգ դրություն հայտարարելու մասին մարտի 1-ի իր հրամանագրում, որոնք վերաբերում են լրատվամիջոցների գործունեության սահմանափակումներին:

Փոխվել է մարտի 1-ի հրամանագրի 4-րդ կետի 4-րդ ենթակետը` «զանգվածային լրատվության միջոցների կողմից պետական եւ ներքաղաքական հարցերի առնչությամբ հրապարակումները կարող են իրականացվել բացառապես պետական մարմինների պաշտոնական տեղեկատվության սահմաններումե, շարադրվում է հետեւյալ խմբագրությամբ` «արգելվում է զանգվածային լրատվության միջոցների կողմից պետական եւ ներքաղաքական հարցերի առնչությամբ ակնհայտ սուտ կամ իրավիճակը ապակայունացնող տեղեկատվություն կամ առանց իրազեկման (ապօրինի) միջոցառումների մասնակցության կոչեր, ինչպես նաեւ նման տեղեկատվություն կամ կոչեր որեւէ այլ եղանակով եւ ձեւով հրապարակելը կամ տարածելը: Իրականում սակայն ոչ մի բան էլ չի փոխվել, իրականացել է նախօրեին հնչած մեր մտավախությունը, մարտի 1-ից չհրատարակվող թերթերը լույս չեն տեսել նաեւ մարտի 14-ին։ Իսկ թե ինչու, պարզաբանում են թերթերի խմբագիրները։ Արմինե Օհանյան «Հրապարակ» թերթի գլխավոր խմբագիր.–Մարտի 13-ին մենք աշխատել ենք, ամփոփել ենք 15 օրվա իրադարձությունները, գիշերվա 2-ին թերթը տարել ենք տպարան, ուր նստած էր Ազգային անվտանգության ծառայության աշխատակիցը, որը առանց որեւէ պատճառաբանության ասել է, որ թերթը չի տպվելու։ Թերթը տպել արգելելու վերաբերյալ պատճառաբանություն ներկայացնելու մեր առաջարկին ի պատասխան ասաց, թե պատճառներ չի ներկայացնում։ Այսպես մերժել են բոլոր թերթերին։ Տպագրվել են այն թերթերը, որ մարտի 1-ից հետո էլ էին տպագրվում։ Այնպես որ մամուլի ազատության սահմանափակումները չեն մեղմացել, դրանք ընդամենը ֆորմալ քայլ էին, Արեւմուտքին ցույց տալու համար, որ իշխանությունները զիջումների են գնում, բայց իրականում ներքին կարգով պահեցին նախկին վիճակը։ Ու հայտնի չէ, թե չորս օրից հետո, երբ արտակարգ դրությունը վերացած լինի, հնարավոր լինելո՞ւ է տպագրվել, թե իշխանությանը այս վիճակը այնքան դուր կգա, որ կշարունակեն նույն գրաքննությունը այլ մեթոդներով կիրառել։ Արամ Աբրահամյան «Առավոտ» օրաթերթի գլխավոր խմբագիր.-Երեկ մենք աշխատել ենք, թերթը պատրաստել, տարել տպարան։ Տպարանում նստած էր Ազգային անվտանգության ծառայության գրաքննիչը, ով թույլ է տալիս, կամ արգելում է տպագրությունը։ Տարան մեր թերթի 4-րդ, 5–րդ, 6-րդ, 7-րդ էջերը, ուր Լեւոն Տեր–Պետրոսյանի բաց թողնված ասուլիսներն էին։ ԿԳԲ–ի գրաքննիչը ասաց, որ այդ ասուլիսներում պարունակվում է ակնհայտ սուտ տեղեկատվություն, ինչը հակասում է նախագահի հրամանագրին, եւ թերթը չի կարող տպվել եւ արգելեց թերթի տպագրությունը։ Նրանք միջազգային հանրության աչքին թոզ փչելու համար հայտարարեցին, թե մեղմացումներ են արել, բայց ոչ մի բան էլ չեն մեղմացրել։ «Հայկական ժամանակ» օրաթերթի գործող խմբագիր Հայկ Գեւորգյանն էլ ասաց, որ երեկոյան թերթը սովորականի պես տարել են տպարան ու էլի հանդիպել Ազգային անվտանգության ծառայության աշխատակցի, ով կարդացել է նյութերը, հեռախոսով ինչ–որ մեկի հետ զրուցել եւ ասել, որ «Հայկական ժամանակըե չի տպագրվելու։ Հայկ Գեւորգյանը եւս կարծում է, որ մամուլի ազատության սահմանափակումների մեղմացումները «մեղմացումներ չէին, այլ միջազգային հանրության աչքին թոզ փչել։ Իշխանությունները հստակ ցանկ ունեն, թե որ թերթերը չեն տպագրելու»։ Հայտարարված մեմղացումներից հետո չեն գարծում նաեւ էլեկտրոնային թերթերը։ «Լրագիր» էլեկտրոնային թերթի խմբագիր Հայկազն Ղահրիյանը ասաց, թե ինչպես մարտի մեկին, այնպես էլ այսօր, իրենց չաշխատելու պատճառը խմբագրությունը չէ, այլ նրանք, ովքեր անջատել են թերթը։ Հայկազն Ղահրիյանի կարծիքով, եթե իշխանությունները թույլ չեն տալիս թերթերին աշխատել, նշանակում է, որ սահմանափակումներիր ոչ մի մեղմացում էլ չի եղել։


Վաղ թե ուշ ճշմարտությունը կպարզվի

Շվեդիայի հայկական ընկերակցությունների միության խորհուրդը օրերս բաց նամակ է հղել Հայասանի կառավարությանը, Հանրային հեռուստատեսությանը եւ մասնավորապես` Հայլուրին:
Դրանում, մասնավորապես, նշվում է. «Շվեդիայում հայկական համայնքի անդամները շվեդական մամուլի հետ միասին, ինչպես նաեւ աշխարհասփյուռ հայերը մեծագույն ցավով հետեւում են Հայաստանում վերջերս տեղի ունեցած նախագահական ընտրությունների զարգացումներին: Երկար ժամանակ նախընտրական քարոզարշավը թվում էր անկախացումից հետո ամենաակատիվներից մեկը եւ չնայած դեռեւս գոյություն ունեցող թերությունների, ընդունվում էր, որպես երկրում ժողովրդավարության հաստատման ուղղությամբ կատարվող դրական քայլերից մեկը: Այնուամենայնիվ շատ կարճ ժամանակի ընթացքում պարզվեց, որ դա կարճ ապրող ցանկալի մտածողություն էր: Որպես քաղաքացիներ մի երկրի, որին շատ այլ ազգեր հետեւում են եւ համարում ազատ եւ ժողովրդավար ազգ, վերջին շաբաթներում Հայաստանում տեղի ունեցած իրադարձությունները միանգամայն համարում ենք որպես չընդունվող վարքագիծ, որը չի համապատասխանում 21-րդ դարի Հայաստանին: Արտակարգ դրության մասին հայտարարությունը, չզինված ցուցարարների վրա կրակելը, համարյա բռնապետության հաստատումը, ինչպիսին է գրաքննության մտցնելը դատապարտվում է ինչպես արտասահմանյան, այնպես էլ Շվեդական բոլոր կառույցների եւ կազմակերպությունների կողմից: Այն, որ Հայասատանը նկարագրվում է որպես հետսովետական օլիգարխիական ղեկավարումով պետություն, գովելի իմիջ չէ: Ինչ վերաբերում է Հայաստանյան հանրային հեռուստատեսությանը եւ մասնավորապես «Հայլուրի» կողմից լուսաբանվող լուրերին` ինչպես նախընտրական քարոզարշավի եւ մարտի 1-ի հուզումների ժամանակ, այնպես էլ դրան հաջորդող օրերին, կարելի է բնութագրել որպես ամբողջապես միակողմանի, կանխակալ եւ գրգռիչ մեկնաբանություն, որը «Հայլուր»-ն իրեն թույլ տվեց տարածել: Մենք գտնում ենք, որ դա շատ արտասովոր է, որ լրատվամիջոցները ոչ մի անգամ թույլ չտվեցին ընդդիմությանը ներկայանալ եւ դատապարտել կամ չդատապարտել տեղի ունեցածը, այսպիսով արձանագրելով, թե արդյոք դա պաշտպանում է այդ գործողությունները կամ առանձնացնում եւ դատապարտում է դրանք: Ցավոք, Հ1-ը եւ մասնավորապես Հայլուրը ոչ մի բան չեն արել լուսաբանելու եւ դրանով ներդրում կատարելու Հայաստանի ներկայիս իրավիճակի լավացմանը, բայց վարկաբեկել են նրանց ովքեր համամիտ չեն պետական քաղաքականության հետ: Այսպիսով, հանրային հեռուստատեսությունը եւ լուրերի գործակալությունները հավասարապես պատասխանատվություն են կրում երկրի ապակայունացման համար: Չնայած դրան, այժմ, երբ Հ1-ը տարածում է իր հաղորդումները արտասահմանում, հիմնականում զարգացած ժողովրդավարական երկրներում, յուրաքանչյուր զգայուն եւ ողջամիտ մարդ հարցականի տակ է դնում խնդրի միակողմանի լուսաբանումը, այսինքն ինչու ընդդիմությունից ոչ մեկին հնարավորություն չի տրվում բացատրելու եւ պաշտպանելու համար:

Ի վերջո, այն, որ գրեթե ողջ լրատվամիջոցների, ռադիոյի, ինտերնետային կայքերի` ինչպիսիք են Armenialiebrty.org եւ Youtube.com, փակելը մեծ մտավախությունների տեղիք են տալիս: Մենք ծաղրում եւ դատապարտում էինք Թուրքիային, որ նույն ձեւով է վարվում Հայկական ցեղասպանության հարցի վերաբերյալ, երբ թուրքական կառավարությունը արգելեց Youtube.com «իր քաղաքացիներին անհիմն ստից պաշտպանելու համար»: Արդյո՞ք Հայաստանը եւ Հայատանի կառավարությունը չեն դիմում նույն գործողություններին: Եվ արդյո՞ք հայակական կառավարությունը իրապես հավատում է այն բանին, որ ինտերնետային կայքերը եւ տեղեկատվությունը ու փաստագրված իրականությունը կանհետանան այն բանի պատճառով, որ դրանց հասանելիությունը Հայաստանում արգելվում է: Եվ ինչքա՞ն է տեւելու արգելքը եւ, հետո, ի՞նչ: Տեղեկատվությունը, նկարները եւ տեսաձայնագրությունները դեռ առկա կլինեն այնտեղ եւ հասարակությունը կիմանա այդ փաստերի մասին, որոնք ներկայացվում են բոլոր կողմերից` թեր եւ դեմ:


ամերիկահայերը պահանջում են նոր ընտրություններ անցկացնել

«Հանուն ժողովրդավարական Հայաստանի» կազմակերպության եւ ՍԴՀԿ Հայ-ամերիկյան խորհրդի ներկայացուցիչներ Համբիկ Սարաֆյանը եւ Սեւակ Խաչատրյանը Վաշինգտոնում հանդիպել են ԱՄՆ-ի պետքարտուղարության կովկասյան հարցերով գրասենյակի վարիչ Փոլ Ուոհլըրզի հետ եւ պետքարտուղարության Հայաստանի բաժնի պատասխանատու Քրիսթին Ռայթի հետ:

Հանդիպման ընթացքում քննարկվել են ամերիկահայ համայնքին մտահոգող հարցեր, մասնավորապես` Հայաստանում գործադրվող բռնությունները եւ քաղաքական հետապնդումները: Կողմերը կարծիք են հայտնել, որ ժողովրդավարական գործընթացները, օրենքի գերակայությունը եւ խոսքի ազատությունը պետք է հարգվեն Հայաստանում: Հայ պատվիրակները ԱՄՆ-ի կառավարությանը կոչ են արել հետեւողական լինել` մինչեւ նշված հարցերի շուրջ գործնական արդյունքների հասնելը: Հայ պատվիրակները պետքարտուղարության ներկայացուցիչներին են հանձնել նաեւ 10 հազար ամերիկահայերի ստորագրությամբ մի գրություն, ըստ որի` վերջիններս Հայաստանի իշխանություններից պահանջում են վերացնել արտակարգ դրությունը, ազատ արձակել քաղաքական բանտարկյալներին, վերացնել մամուլի ազատության, հանրահավաքների կազմակերպման իրավունքի սահմանափակումները, չեղյալ հայտարարել փետրվարի 19-ի նախագահական ընտրությունների արդյունքները եւ անցկացնել նոր ընտրություններ: Պետքարտուղարության ներկայացուցիչները նշել են, որ իրենց համար կարեւոր նշանակություն ունի ԱՄՆ-ի հայ համայնքի կարծիքը`միաժամանակ նշելով, որ իրենք մարտի 1-ի իրադարձությունների կապակցությամբ մեծ թվով հեռախոսազանգեր եւ նամակներ են ստացել:

Հայ համայնքի ներկայացուցիչները նույն հարցով հանդիպումներ են ունեցել Կոնգրեսի եւ մարդու իրավունքների պաշտպանությամբ զբաղվող մի շարք կազմակերպությունների ներկայացուցիչների հետ:


Նահանջ դեպի բռնապետություն

Ամերիկյան Jane’s հետազոտական կենտրոնը, վերլուծելով Հայաստանի ներքաղաքական իրավիճակը, կանխատեսել է, թե այժմ Արեւմուտքի համար ավելի դժվար կլինի հասնել ղարաբաղյան հակամարտության կարգավորման առաջարկվող որեւէ փաստաթղթի ստորագրմանը պաշտոնական Երեւանի կողմից:

Ըստ Jane’s-ի վերլուծաբանների, հաշվի առնելով «մինչեւ վերջ պայքարելու» Լեւոն Տեր-Պետրոսյանի խոստումը` հնարավոր է, որ Հայաստանի իշխանությունները արտակարգ դրությունը վերացնելուց հետո կանգնեն Երեւանում փողոցային ավելի մեծ բողոքների փաստի առաջ, թեեւ անհավանական է, որ դրանք ուղղակիորեն սպառնան կառավարության կայունությանը: Իշխանությունները կարող են փորձել կանխել նման ցույցերը` ձերբակալելով նախկին նախագահին եւ էլ ավելի նահանջելով դեպի բռնապետություն: «Բոլոր դեպքերում, այժմ Արեւմուտքի համար ավելի դժվար կլինի ղարաբաղյան հակամարտության կարգավորման առաջարկվող որեւէ փաստաթղթի ստորագրման պաշտոնական Երեւանի կողմից, քանի որ ներքին կայունությունը առաջնայնություն է ստանում բանակցությունների նկատմամբ, եւ հանրային աջակցություն ձեռք բերելու նպատակով օգտագործվում է ազգայնական հռետորաբանություն», - ամփոփում են Jane’s-ի վերլուծաբանները:


ՈՎ ԻՆՉԻՑ Է ԽՈՍՈՒՄ...

Ռոբերտ Քոչարյանը տեղեկացրեց, թե մեծահոգաբար վերանայում է արտակարգ դրության մասին հրամանագրի ԶԼՄ-ներին վերաբերող դրույթները:

Իսկ իրականում միայն գումարելիների տեղերն են փոխվելու, և այն սողանցքը, որն իշխանությունները թողնում են իրենց համար, ցանկացած պահի ցանկացած լրատվամիջոցի կարող է օրենքից դուրս հայտարարել: Վերոնշյալ սահմանափակումներն, ըստ Քոչարյանի, վերաբերելու են միայն սադրիչ գործողություններին և ակնհայտ կեղծ լրատվության տարածմանը: Երկրի նախագահը հավանաբար տեղյակ չի, որ նման դեպքերն այս երկրում վաղուց կարգավորվում են մեկ այլ օրենքով և իր ասածը հեռու է հայտնություն լինելուց: Սակայն դրա մասին չէ, որ ուզում ենք խոսել, այլ այն մասին, որ եթե հիշյալ կարգը կիրառվեր որևէ օրինական երկրում, ապա հատկապես ու՞մ մեղքն ու պատիժը ամենամեծը կլիներ:Հանրապետության յուրաքանչյուր քաղաքացի գիտի, որ միայն վերջին երկու շաբաթների ընթացքում իշխանական քարոզչամեքենան այնքան կեղծիք ու սուտ է արտանետել, որ դրանցով մի քանի ստվարածավալ հատորներ կարելի է կազմել: Ցանկացած հայաստանցի գիտի, որ եթե թվարկելու լինենք անցած 10 տարիներին Քոչարյանի ու նրա թիմի մոգոնած կեղծ ու սադրիչ տեղեկությունները, ապա հանրային գրադարանը կլցվի ծայրեծայր: Եվ որպեսզի մեզ ազատենք այսպիսի ահռելի բեռից, սակայն նաև հիմնավորած լինեն մեր պնդումները, ընտրենք ամենաչնչին ժամանակահատվածը` հենց երեկ Քոչարյանի 5-10 րոպեանոց զրույցը լրագրողների հետ, իսկ այդ զրույցից` ընդամենը մեկ-երկու պարբերություն, և այն ժամանակ պարզ կդառնա, թե ում հետ գործ ունենք:

Ինչպես և պետք էր սպասել, նախագահը շինհրապարակում կանգնած վերստին խոսում էր մարտի 1-ի իրադարձությունների մասին (հիմա այլ թեմայով մարդկանց չես զբաղեցնի): Ինչ-որ բաներ էր ասում և ահա հիշատակում է մի թիվ. «108 ոստիկան է վիրավորվել այդ հանրահավաքի ժամանակ...»: Սա ասում է Ռ. Քոչարյանը: Նույն Քոչարյանը մարտի 2-ին ասում էր ընդամենը 8 վիրավորված ոստիկանի մասին: Օրվա երկրորդ կեսին առողջապահության նախարարից նա լսում է, որ վիրավորված են 58 իրավապահներ: Մարտի 3-ին ոստիկանության մամլո քարտուղար Սայադ Շիրինյանը խոսում է հիվանդանոցում գտնվող 43 ոստիկանության ծառայողների և 131 զինծառայողների մասին: Այդ ընթացքում առողջապահության նախարար Հարություն Քուշկյանը «թարմացնում է» իր տեղեկությունները և զեկուցում, որ վերքեր են ստացել 72 զինծառայողներ ու իրավապահներ: Բայց մարտի 4-ին գլխավոր դատախազ Աղվան Հովսեփյանը ամոթով է թողնում նրան` հայտնելով, թե վնասվածքներ ունեն 117 ոստիկաններ: Իր դատախազի ու նախագահի համար էլ ավելի հիմար վիճակ է ստեղծում դատախազության մամլո քարտուղար Սոնա Տռուզյանը, որը հենց այն պահին, երբ Քոչարյանը քաղցր-քաղցր զրուցում էր լրագրողների հետ, «Արմինֆո»-ի թղթակցին հայտնում է, թե վիրավորված են 180 ոստիկաններ...Որտեղի՞ց են ծնվում այս ցուցանիշները: Չէ՞ որ նույնիսկ Քոչարյանն էր խոստովանում, որ արտակարգ դրություն հայտարարելուց հետո որևէ միջադեպ չի գրանցվել: Այդ ո՞ր ճակատում ու ո՞ր բախումներում են մարտի 1-ից հետո վիրավորվում տասնյակ ու տասնյակ նորանոր համազգեստավորներ...

Նման պրոգրեսիվ շիլաշփոթը շատ ավելի խառնիճաղանջ կդառնար, եթե մենք մեջբերեինք նաև այն բոլոր հակասական տեղեկությունները, որոնք վերաբերում են վիրավոր շարքային քաղաքացիներին: Սակայն դա չենք անի, այլ կբավարարվենք ընդամենը մեկ կարևոր հղումով: Եթե չեք մոռացել, Ս. Շիրինյանն, արցունքն աչքերին, խոսում էր 18-20 տարեկան վիրավորված 131 զինծառայողների մասին: Իսկ ահա ՀՀ ԶՈՒ Գլխավոր շտաբի պետ Ս. Օհանյանը մարտի 4-ին բառ առ բառ հայտարարեց հետևյալը. «Զինված ուժերից զոհեր ու վիրավորներ չկան...»: Ահա այսպիսի բաներ: Հիմա գլխի ընկա՞ք, թե ովքեր են սադրիչ լուրեր ու սուտ տեղեկություններ հաղորդողները:

Բայց սա ընդամենը Քոչարյանի հիշատակած մեկ թվի մասին էր: Հիմա դիտարկենք երկրորդ թիվը` արտասանված նույն զրույցի ժամանակ: Խոսելով այն մասին, թե ազգադավ ընդդիմությունը որքան վնասներ է պատճառել երկրին, նախագահն ասում է «Անցյալ տարի Հայաստան է այցելել 510 հազար զբոսաշրջիկ», ինչը նշանակում է, թե այս տարի այդքանի հույս չունենաք: Կարո՞ղ ենք գոնե այս միամիտ ցուցանիշին հավատ ընծայել: Պարզվում է, որ դա էլ հեշտ չի լինելու: Բանն այն է, որ այս տարվա հունվարի 31-ին առևտի և տնտեսական զարգացման նախարարության տարածած տեղեկատվության համաձայն «2007 թվին Հայաստան են այցելել 480 հազար միջազգային զբոսաշրջիկներ` կանխատեսված 450 հազարի դիմաց»: Այսինքն, 30 հազարով պակաս, քան Քոչարյանի հայտնածն է: Կեղծ տեղեկատվությու՞ն է: Անշուշտ: Օրենքով պատժելի՞ է: Իհարկե: Եվ հիմա փաստեր խեղաթյուրող այս մարդն ու նրան կից պաշտոնյաները պիտի վերահսկեն մեր ազնվությունը: Հավանաբար հենց այսպիսին է եղել այն առակի սկզբնաղբյուրը, որտեղ գայլին գառների հովիվ են կարգում...

բանաձեւ են ընդունել
Եվրոպական խորհրդարանը երեկ տեղի ունեցած լիագումար նիստի ժամանակ ձայների 60 կողմ, 1 դեմ եւ 2 ձեռնպահ հարաբերակցությամբ բանաձեւ է ընդունել, որում Հայաստանի իշխանություններին կոչ է արել վերացնել արտակարգ դրությունը:

Բանաձեւի մեջ, մասնավորապես, նշվում է, որ «նախագահական ընտրությունների արդյունքները խաղաղ կերպով վիճարկող ընդդիմության կողմնակիցների նկատմամբ ոստիկանների կողմից գործադրված ճնշումները, ի վերջո, հանգեցրին 8 մարդու մահվան եւ տասնյակ վիրավորների: Մարտի 1-ին հայտարարվել է արտակարգ դրություն, իսկ լրատվամիջոցների ազատությունը երկրում սահմանափակվել է»: Միաժամանակ, Եվրախորհրդարանի պատգամավորները կոչ են արել անհապաղ կազմակերպել մարտի 1-ի դեպքերի թափանցիկ, անկախ եւ անկողմնակալ քննություն` իսկ սխալ պահվածքի ու քրեական բռնարարքների համար պատասխանատուներին կանգնեցնել դատարանի առաջ: Եվրոպացի խորհրդարանականները Հայաստանի կառավարությանը կոչ են արել վերացնել արտակարգ դրությունը, վերականգնել լրատվամիջոցների ազատությունը, ինչպես նաեւ ազատել բոլոր այն մարդկանց, ովքեր ձերբակալվել են հավաքների ազատության իրենց իրավունքից օգտվելու պատճառով:

Անդրադառնալով Եվրոպական հարեւանության ծրագրին, որում ընդգրկված է նաեւ Հայաստանը, պատգամավորները Եվրամիության գործադիր մարմնին` Եվրոպական հանձնաժողովին կոչ են արել կենտրոնանալ հատկապես հայաստանյան դատական համակարգի անկախության ապահովման ու ոստիկանական ուժերի մարզումները կազմակերպելու անհրաժեշտության վրա: Հայաստանի իշխանություններին Եվրախորհրդարանը կոչ է անում նաեւ արագորեն կյանքի կոչել այն բոլոր փոփոխությունները, որոնք բխում են Միջազգային դիտորդական առաքելության վերջին եզրակացություններից:


Չարենց- 111

Այսօր Եղիշե Չարենցի ծննդյան օրն է:

Մեծ գրողն իր հավերժական հեռուներից հաղորդակից է յուրաքանչյուր սրտի հետ, եթե այնտեղ բաբախում է ազատ ապրելու փափագը: Մենք զգալու ենք նրա մշտական ներկայությունն այն բոլոր ճակատագրական և բեկումնային պահերին, երբ ճշմարիտ խոսքի ուժը զորավիգ է լինում վհատվածներին, ճամփա է հարթում մոլորվածների համար, լույս է տալիս խավարում խարխափողներին: Եվ երբ Ազատության հրապարակում ծավալվեց համաժողովրդական շարժման ալիքը, վերստին չարենցյան տողերի արձագանքն էր, որ հնչեց արթնության կոչի նման: Մարդիկ լսեցին այն, ինչ լսել էին հազար անգամ, սակայն հիմա ծանոթ բառերը վերածնվեցին` նոր շնչով, նոր իմաստ ու թարմություն առած:Բայց, ինչպես որ նույն կրակով մեկը ջերմանում է, իսկ մյուսը հրդեհ է բորբոքում, այդպես էլ թե նախկինում ու թե այսօր գտնվեցին մարդիկ, որոնք պատրաստ են շահարկել ամեն մի սրբություն, միայն թե կյանքի կոչեն իրենց ճղճիմ, կասկածելի նպատակները:Դեռ նախընտրական պայքարի առաջին օրերից, երբ զանազան «գելափ»-ներից այն կողմ ամենքն էլ հասկացան ուժերի հարաբերակցության իրական պատկերը, իշխանական թեկնածուի բանակում ցավով նկատեցին, որ պայքարում կան նաև ինտելեկտուալ եզրեր, ինչից բոբիկ էին ու զրկված, սակայն ստիպված էին այդ անծանոթ դաշտում էլ ոտք դնել: Ու հենց այդ ժամանակ էլ Չարենցի անունը ոմանց համար վերածվեց խաղագումար դրված մանրադրամի:
Չար լեզուներն ասում են, թե դեռ սկզբնական փուլում Սերժ Սարգսյանի շտաբը մի տեսահոլովակ էր պատրաստել, որտեղ թեկնածուն իր ընտրողների համար Չարենց էր արտասանում: Սակայն այն բանից հետո, երբ ժողովրդի առաջ Լևոն Տեր-Պետրոսյանը հնչեցրեց Չարենցի հայտնի տողերը, անմիջապես որոշեցին տեսահոլովակը եթեր չուղարկել: Պոեզիան` պոեզիա, բայց պայքարի մեջ բանաստեղծներն էլ կարող են դառնալ յուրային կամ օտար: Եվ օտարացած Չարենց բանաստեղծն այնքան ժամանակ սերժականների համար մնաց ընդդիմադիր, մինչև որ մի օր, Կապանում, մոռացած իր սուրբ դավանանքը, Սերժ Սարգսյանը փորձեց երեխաների հետ «Ես իմ անուշ...»-ը արտասանել: Ասում ենք` փորձեց, քանի որ բանաստեղծությունը նրա շուրթերից հնչեց ճիշտ այնքան անաղարտ, որքան «շտկել» բառը` երևանյան հանրահավաքում: Հասկանալով, որ բանասիրական կրթությամբ հանդերձ նա գրականությանն այնքան է մոտ, որքան նախագահական աթոռին, հետագայում խոհեմաբար լռեց, և իրապես հաճելի կլինի, եթե այդ լռությունը շարունակվի հնարավորինս երկար: (Այս հույսը միայն Չարենցին չի վերաբերում, այլ մնացած գրողներին ևս: Ո՞վ կարող է մոռանալ, թե Սերժ Սարգսյանը Նժդեհի հրապարակում հավաքած միտինգի ժամանակ ինչպես աղավաղեց Պարույր Սևակի չքնաղ բանաստեղծությունը...):

Եվ ո՞վ պիտի ասի, թե չարություն կար Լևոն Տեր-Պետրոսյանի այն դիտողության մեջ, որ Ռոբերտ Քոչարյանի ու Սերժ Սարգսյանի համար Չարենցն ընդամենը հազար դրամանոցի վրայի նկար է: Եվ ո՞վ պիտի ասի, թե տասնամյակներ առաջ հանճարեղ բանաստեղծը հենց այսօրվա «հերոսների» համար չէր գրել այս էպիգրամը.

Ես հարց եմ տալիս հաճախ հիմա ինձ`
Նայելով ոմանց «փառավոր» դնչին,
Թե ինչու է դարն այսքան վիթխարի,
Իսկ սրանք- այսքան փոքրիկ ու չնչին...

«Քո միակ փրկությունը քո հավաքական ուժի մեջ է» չարենցյան պատգամը մեր ժողովրդի համար հատկապես այսօր արդիական է դարձել առավել, քան երբևէ, քանի որ փոքրիկներից ու չնչիններից ձերբազատվելու համար է նրա աննահանջ շարժումը: Վկան` այն յոթ զոհվածների արյունը: Վկան` այն հազարների բռունցքը, որ պաշտպանեց իրեն ու իր իրավունքը: Եվ վկան` վաղվա օրը, որ պիտի բացվի Չարենցի երազած արևային քաղաքի վրա:

artmika said...

http://samizdatam.blogspot.com/2008/03/1.html

Մինչեւ մարտի 1-ը եւ դրանից հետո

Նիկոլ Փաշինյան

Ի՞նչ տեղի ունեցավ 2008 թվականի մարտի 1-ին: Արդյո՞ք տեղի ունեցածը կանխատեսելի էր ընդդիմության լիդերների համար: Ի՞նչ է լինելու հետո:
Սրանք հարցեր են, որ թերեւս այս օրերին ամենից շատ են հուզում հայաստանցիներին: Այս հարցերը էլ ավելի հրատապ են դառնում իշխանական գռեհիկ քարոզչության ֆոնին, որովհետեւ սա արդեն ոչ թե քարոզչություն է, այլ արհամարհանք սեփական, ավելի ճիշտ գերեվարված ժողովրդի նկատմամբ: Սակայն դառնանք մեր հարցերին եւ փորձենք գտնել պատասխաններ:

Դեռեւս նախագահական ընտրություններից առաջ հասկանալի էր, որ ՀՀ առաջին նախագահ Լեւոն Տեր-Պետրոսյանի ղեկավարած շարժումը բացառիկ է Երրորդ հանրապետության պատմության մեջ: 1988 թվականի Համազգային Շարժումից ի վեր, սա առաջին հայաստանյան քաղաքական գործընթացն էր, որ հարաճուն, բայց հանդարտ ընթացք ուներ: Անկախությունից ի վեր Հայաստանում ձեւավորված բոլոր քաղաքական ընդդիմադիր գործընթացները հանկարծահաս բռնկվում էին եւ նույնքան հանկարծահաս էլ մարում: Տեր-Պետրոսյանի ղեկավարած շարժումը ՀՀ նախագահական ընտրությունների քարոզչության մեկնարկի օրը արդեն չորս ամսվա հրապարակային գործունեություն էր վարել: Սրան նախորդել էր խորհրդարանական քննարկումների մի բավական հագեցած շրջան: (Էլ չենք խոսում առաջին նախագահի տասնամյա խորհրդածությունների մասին): Այս արձանագրությունները սակայն միայն վիճակագրական նշանակություն չունեն: Այդ վիճակագրությունը գալիս էր վկայելու, որ սա հերթական քաղաքական բռնկումը չէ, եւ պետք չէ սպասել, որ այն սովորական վախճան կունենա: Սա թերեւս հասկանում էին նաեւ իշխանությունները: Եւ քանի որ ֆորմալ առումով քաղաքական եւ իրապես համաժողովրդական շարժումը կապված էր Լեւոն Տեր-Պետրոսյանի` ՀՀ նախագահի թեկնածու առաջադրվելու հետ, Քոչարյան-Սարգսյան զույգը որոշեց արագ ավարտել ընտրությունները` Սերժ Սարգսյանի համար 53 տոկոս նկարելով: Սա իշխանության սպասած էֆեկտը չտվեց եւ նման գործելակերպը ավելի զայրացրեց հանրությանը: Բայց իշխանությունը սրանից անհրաժեշտ հետեւությունը չարեց, եւ շարունակեց կիրառել գործը արագ ավարտելու նախանշված ուղեգիծը: Ի դեպ ավազակապետությունը սեփական իդեաֆիքսերին տրվելու անխոհեմ հակում ունի: Տեր-Պետրոսյանի` սեպտեմբերի 21-ի ելույթից հետո բոլոր հեռուստաընկերությունները սկսեցին ցեխ շպրտել առաջին նախագահի ուղղությամբ: Տեր-Պետրոսյանի ասելիքը սակայն ավելի ու ավելի հասանելի եւ ընկալելի էր դառնում մարդկանց: Տոտալ հակաքարոզչությունը շարունակվում էր: Տեր-Պետրոսյանի ժողովրդականությունը` աճում: Հակաքարոզչությունը ավելի գռեհիկ էր դառնում: Տեր-Պետրոսյանի ժողովրդականությունը ավելի արագ էր աճում: Այս պրոցեսը նկարագրում եմ ցույց տալու համար, որ ավազակապետական իշխանությունը ծայրաստիճան պրիմիտիվ է եւ չի տիրապետում քայլերի բազմազանության: Հիմա հիշեցի Տիգրան Լեւոնյանի համեմատությունը. հարցազրույցներից մեկի ժամանակ նա Քոչարյան-Սարգսյան զույգին համեմատել էր կոկորդիլոսի հետ: Շատ դիպուկ համեմատություն է. որքան էլ սարսափազդու է կոկորդիլոսը, նա իրականում պրիմիտիվ կենդանի է, եւ նրա զինանոցում երկու-երեք քայլ կա: Նույնը վերաբերում է նաեւ ավազակապետական իշխանությանը, որը գիտի միայն գնել, ահաբեկել, ոչնչացնել: Հա` նաեւ կոկորդիլոսի արցունքներ թափել: Քոչարյանասերժական ավազակապետության գործունեության ցանկացած դրվագ, համոզված եմ, ձեւավորված է այս բանաձեւի ներքո:

Եւ ուրեմն, երբ իշխանության համար հասկանալի դարձավ, որ ընտրությունների գռեհիկ կեղծումը հանրային բողոքի ալիք է բարձրացրել, նրանք որոշեցին անել հաջորդ քայլը: ԿԸՀ-ն հայտարարեց ընտրությունների վերջնական արդյունքները, ըստ որոնց առաջին փուլով հաղթել է Սերժ Սարգսյանը: Այս արդյունքները հրապարակվեցին այն ժամանակ, երբ Ազատության հրապարակում արդեն հինգերորդ օրը շարունակվում էր շուրջօրյա հանրահավաքը, որի մասնակիցների թիվը գնալով ավելանում էր: ԿԸՀ-ն խաղարկելով` ավազակապետական զույգը հույս ուներ մարդկանց ներշնչել հետագա պայքարի անիմաստության զգացողություն: Իբր` պայքարը նրա համար էր, որ Լեւոն Տեր-Պետրոսյանը դառնա նախագահ, եւ ԿԸՀ-ն արդեն վերջնականորեն հայտարարեց, որ նախագահ է ընտրվել Սերժ Սարգսյանը: Ասել կուզի` ինչքան ուզում եք ցույց արեք: Այստեղ արդեն խոսք պետք է ասեր առաջին նախագահը: Նա մոտեցավ բարձրախոսին ու շատ հանգիստ հայտարարեց.« ԿԸՀ հայտարարությունը մեր պայքարում ոչինչ չի փոխում, պայքարը շարունակվում է»: Անկեղծ ասած, սա ես համարում եմ համաժողովրդական պայքարի ամենակարեւոր հանգրվանը: Այս տեղում շարժումը կրեց զարմանալի մետամորֆոզներ: Սա այլեւս պայքար է, ոչ թե հանուն որեւէ գործչի նախագահի պաշտոնում տեսնելու` սա պայքար է հանուն ազատության, հանուն արժանապատվության, հանուն քաղաքացիության: Սա պայքար է հանուն ապագայի: Ճիշտն ասած մենք այդ պայքարը հենց սկզբից էլ ընկալել ենք որպես այդպիսին: Բայց թերահավատներն էլ քիչ չէին: Եւ այդ մեծ վերափոխման սիմվոլը ինձ համար դարձավ մի տարօրինակ տեղեկատվություն. ընկերներս ինձ ասացին, որ Ազատության հրապարակում «հակալեւոնականների» վրան է հայտնվել: Առաջին հայացքից սա անհանգստացնող տեղեկատվություն էր. գուցե եկել են սադրանքներ հրահրելու: Սակայն վրանաբնակների պարզաբանումները մեզ համոզեցին, որ մենք ճիշտ ուղու վրա ենք: «Հակալեւոնականների» դիրքորոշումը հետեւյալն էր. մենք այստեղ ենք պայքարելու ոչ թե Լեւոն Տեր-Պետրոսյանի նախագահ դառնալու համար, այլ հանուն մեր ազատության եւ իրավունքների, եկել ենք Տեր-Պետրոսյանին, ինչպես ինքն է խորհուրդ տվել, օգտագործելու որպես գործիք` բռնապետությունից ազատվելու համար: Սա իրապես կարեւոր շրջադարձ էր. Տեր-Պետրոսյանին հաջողվել էր ձեւավորել իրապես համաժողովրդական շարժում: Հաջորդ կարեւոր նորությունը երիտասարդության ակտիվացումն էր: ՀՀ առաջին նախագահի` հոկտեմբեր-դեկտեմբեր ամիսներին հրավիրած հանրահավաքներին երիտասարդության մասնակցությունը հուսադրող չէր: Հանրահավաքի ճնշող մեծամասնությունը 35 տարեկանից բարձր անձինք էին: Ետընտրական հանրահավաքները սակայն երիտասարդությանն էին պատկանում, եւ սա սարսափազդու ուժ եւ էներգիա էր հաղորդում Ազատության հրապարակին: Իսկ Տեր-Պետրոսյանը իրապես հայտնություն էր մեր երիտասարդության համար: Ներկա ուսանողությունը կամ չէր տեսել, կամ չէր հիշում Տեր-Պետրոսյանին: Նրա մասին պատկերացումները սահմանափակվում էին միայն պաշտոնական քարոզչության շրջանակներում: Բայց ահա այդ երիտասարդությունը տեսավ մի բոլորովին ուրիշ մարդու` բարձր ինտելեկտուալ, անզուգական հռետոր, պայքարի աննահանջ մարտիկ, սիրված պապիկ, հոյակապ ասմունքող, մարդ որ լինելով երկրի հիմնադիր նախագահ չի խորշում պար բռնել սեփական ժողովրդի աչքի առաջ, չի խորշում անգամ, ինչպես ինքն է ասում` «ջագի-ջուգի» պարել երիտասարդությանը զվարճացնելու համար: Եւ ի վերջո մարդ, ով գիշերում է Ազատության հրապարակում, առավոտը դիմավորում է իր կողքին կանգնած մարդկանց հետ քոչարի պարելով: Եւ ահա երիտասարդությունը, որ այլեւս ոչ մի լավ բան չի սպասում հայրենի քաղաքական գործիչներից, տեսնում է իր երկրի հիմնադիր նախագահին բոլորովին նոր կերպարով, որպես ապրող, կենդանի մարդ, որպես մեծ առաջնորդ, որպես պայքարի ընկեր: Եւ նա սկսում է հավատալ իր ապագային, նա սկսում է հավատալ ինքն իրեն, նա սկսում է հավատալ Սահմանադրությանը, ըստ որի ինքն է երկրի բարձրագույն իշխանությունը: Եւ ի դեպ. երբ առաջին հանրահավաքում Տեր-Պետրոսյանը հիշեցրեց «Պայքար, պայքար մինչեւ վերջ» կարգախոսը, շատերը դա համարեցին ավելորդ ու հնացած: Բայց հիմա այդ կարգախոսը ամենասիրելին է երիտասարդության շրջանում եւ հայտնի ռեմիքսը թերեւս հիթ-շքերթի ամենավերին տեղում է:

Եւ ուրեմն շարժումը ծավալվում էր, Ազատության հրապարակը փոթորկվում: Ամեն օր ժամը 15-ից 21-ը` հանրահավաք: Տեղի էին ունենում ամենօրյա երթեր, որոնք ապշեցնում էին իրենց ծավալներով: Ժամը 21-ից սկսվում էր երգ ու պարը, չնայած օրվա ընթաց քում էլ հանրահավաքը բազմաթիվ երաժշտական ընդմիջումներ էր ունենում: Ու որպեսզի տեղի ունեցող ակցիայի ծավալները ճիշտ ընկալվեն, անհրաժեշտ է մի կարեւոր ճշտում անել: Շուրջօրյա ակցիաները չպետք է չափել սովորական հանրահավաքների նման: Սովորական հանրահավաքն ունի մեկնարկի եւ ավարտի հստակ ժամեր: Մարդիկ նման հանրահավաքների գալիս են սկզբից մինչեւ վերջ մասնակցելու: Նման ձեւով հնարավոր չէ մասնակցել շուրջօրյա հանրահավաքների, որովհետեւ մարդը չի կարող 24 ժամ մնալ հանրահավաքում: Ասել կուզի` շուրջօրյա հանրահավաքն ունի հոսուն կազմ. մեկը գալիս էր կեսգիշերին, հրապարակում մինչեւ լույս մնալու համար, մեկը գալիս էր առավոտյան աշխատանքի գնալուց առաջ, մեկը գալիս էր ընդմիջման ժամին, մեկը աշխատանքից հետո, մեկն էլ աշխատանքից հետո գնում էր տուն, սնվում եւ նոր միայն գալիս հրապարակ: Եվ այս ամենով հանդերձ առնվազն ժամը 14:30-ից մինչեւ 22-ը` Ազատության հրապարակը միշտ լեփ լեցուն է եղել: Սա աննախադեպ ծավալների վկայություն է: Ի դեպ այս հանրահավաքները մի յուրատեսակ ռեաբիլիտացիա դարձան մեր ժողովրդի համար: Վերջին տարիներին շատ են տեսակետներ հնչել, թե մեր ժողովուրդը պայքարող չէ, մեր ժողովուրդը կոտրված է, մեր ժողովուրդը հանձնված է: Բայց հանրահավաքների օրերին տասնյակ անգամ եմ տեսել, թե ինչպես քաղաքացին հերթական օրը Ազատության հրապարակը լեփ լեցուն տեսնելով ասել է. «Մեր ժողովրդի ցավը տանեմ»: Սա այս պահին ունեցած մեր կարեւորագույն արդյունքներից մեկն է: Ժողովուրդը վեր գտավ հարգանքն ինքն իր նկատմամբ, եւ սա ամենաշատը սարսափեցրեց Քոչարյան-Սարգսյան զույգին: Նրանց թվում էր, թե իրենք ժողովուրդին վերջնականապես զրկել են ինքնասիրությունից եւ անհրաժեշտ է շտապ կասեցնել իրադարձությունների զարգացման նման անսպասելի ընթացքը: Ժողովրդին Քոչարյանն ու Սարգսյանը պետք է ապացուցեին, որ ինքը ոչինչ է, որ ինքն իրավունք չունի ինքնուրույն մտածելու: Եվ նորից սկսվեց մարդկանց հանրահավաքների քշելու ստորացուցիչ գործընթացը: Այս անգամ քաղաքացիները քշվում էին Սերժ Սարգսյանին պաշտպանելու: Եւ տեղի ունեցավ մարդկության պատմության մեջ նախադեպը չունեցող հանրահավաք` Երեւանի հանրապետության հրապարակում: Աննախադեպությունը ոչ թե այն էր, որ մարդկանց քշելով, ստիպողաբար բերել էին Սերժ Սարգսյանին լսելու, այլ այն, որ հանրահավաքի ելքերը փշալարված էին: Սա արված էր այն բանի համար, որ մարդիկ չփախչեին հանրահավաքից` «ընտրյալ» նախագահի հանրահավաքից: Բայց ժողովուրդը այս փորձությունն էլ հաղթահարեց, եւ մարդիկ «Լեւոն, Լեւոն» վանկարկելով հեռացան Հանրապետության հրապարակից ու եկան Ազատության հրապարակ: Այստեղ արդեն Քոչարյանն ու Սարգսյանը ստիպված էին, ուղղակի ստիպված էին բացահայտել իրենց ամենակարեւոր «հաճախորդին»` Արթուր Բաղդասարյանին: Բայց սա նույնպես հակառակ ազդեցությունն ունեցավ եւ Ազատության հրապարակում իրենց խոսակցությունից հրաժարվող հարյուրավոր ՀՀԿ-ականների եւ ԲՀԿ-ականների սկսեցին միանալ նաեւ ՕԵԿ-ականներ: Տեղի էր ունեցել շատ կարեւոր իրադարձություն. այն ինչ մենք պետք է երկար բարակ բացատրեինք մարդկանց, այլեւս բացատրելու կարիք չկար: Արթուր Բաղդասարյանն ի սկզբանե եղել է ավազակապետության սպասարկուն, նրա հինգերորդ` պահեստային անիվը: Իսկ ընդհանրապես Արթուր Բաղդասարյանի բացահայտումով բացահայտվեց ավելի կարեւոր մի բան. ՀՀ-ում չկա այլ ընդդիմություն, քան ՀՀ առաջին նախագահ Լեւոն Տեր-Պետրոսյանի շուրջ համախմբված ուժերը` մնացածն ընդամենը իշխանության սպասարկուներն են: Այս արձանագրումը էլ ավելի ուժեղացրեց Տեր-Պետրոսյանի ղեկավարած շարժման դիրքերը: Իշխանությունը` Արթուր Բաղդասարյանին իր կողմը տանելով, ուզում էր ընդամենը ապացուցել, որ Ազատության հրապարակում հանրության, ժողովրդի փոքրամասնությունն է: Բայց Արթուրիկին ձայն են տվել քոչարյանասերժական ռեժիմի հակառակորդները, որոնք իրենց խաբված զգացին: Ամեն դեպքում այս չափազանց կոպիտ «գաղտնազերծումը» Քոչարյանին անհրաժեշտ էր ուժային գործողությունների ֆոն ստեղծելու համար: Իշխանության այն հույսը, թե ձերբակալությունները, ահաբեկումները, ստի եւ կեղծիքի հայլուրական տարածումը կկոտրեն Ազատության հրապարակում հավաքվածների ոգին` հօդս ցնդեցին: Մնում էր միայն մի տարբերակ` ուժային: Այլապես Բաղդասարյանի գաղտնազերծումը վճռական թափ էր հաղորդում համաժողովրդական շարժմանը:

Ուժային գործողությունների համար հարկավոր էր ֆորմալ պատճառ, որը գոյություն չուներ: Իշխանությունների այն պնդումը, թե տեղի ունեցող հանրահավաքները ապօրինի են, որովհետեւ իրազեկված չեն Երեւանի քաղաքապետարանին, բացարձակապես լուրջ չէին: «Ժողովներ, հանրահավաքներ, երթեր եւ ցույցեր անցկացնելու մասին» ՀՀ օրենքը, նախատեսում է առանց քաղաքապետարանին իրազեկելու հանրահավաքներ, երթեր անցկացնելու հնարավորություն եւ մենք օգտվում էինք հենց այդ հնարավորությունից: Ուստի ֆորմալ առումով հանրահավաքի «ապօրինի» լինելը չներկայացվեց որպես ուժային գործողության պատճառ: Որպես այդպիսին ներկայացվեց իբր վրաններում խուզարկություն կատարելու անհրաժեշտությունը: Այս ամենը, սակայն հետագայում պետք էր ներկայացնել որպես տեղի ունեցածի բացատրություն:

Իսկ իրականում տեղի ունեցավ հետեւյալը. մարտի լույս 1-ի գիշերը, ժամը 6:20-ի մոտակայքում, վահանավոր, սաղավարտավոր, մահակավոր ոստիկանները շրջափակեցին վրաններում քնած ցուցարարներին: Ոստիկանների գալու պահին վրանաբնակների մի մասը, այդ թվում եւ առաջին նախագահը արթուն էին: Տեր-Պետրոսյանը միանգամից մոտեցավ բարձրախոսին եւ ասաց հետեւյալը. «Հանրահավաքի մասնակիցներ, ձեզ հետ խոսում է Լեւոն Տեր-Պետրոսյանը, խնդրում եմ ոչ մի կոնտակտ ոստիկանության հետ, եթե նրանք եկել են, նշանակում է մեզ ասելու բան ունեն, եկեք լսենք, թե ինչ են նրանք ուզում»: Սրան հետեւեց մոտ 30 վայրկյանանոց մի դադար` կատարյալ լռություն: Եվ հանկարծ Թումանյանի արձանի թիկունքից ոստիկանները հարձակվեցին: Ոչ մի բառ, ոչ մի պահանջ: Հարվածում են մահակներով, էլեկտրաշոկ են կիրառում ու չեն ասում` ինչ են պահանջում: Սա ասում եմ հատուկ, որովհետեւ նման գործելակերպը հակասում է ոչ միայն տրամաբանությանը, այլեւ` օրենքին: «Ժողովներ, երթեր, ցույցեր, հանրահավաքներ անցկացնելու մասին» ՀՀ օրենքն ասում է, որ եթե հանրահավաքը հարկադիր դադարեցնելու, ցրելու որոշում է կայացվել, նախ այդ մասին պետք է իրազեկվեն կազմակերպիչները, ապա նրանց պետք է ողջամիտ ժամկետ տրվի հանրահավաքը դադարեցնելու համար, իսկ եթե կազմակերպիչները դա հրաժարվում են անել, ոստիկանությունը պարտավոր է առնվազն երկու անգամ բարձրախոսով հայտարարել, որ հանրահավաքի մասնակիցները տեղյակ լինեն, որ իրենց նկատմամբ կարող է ուժ կիրառվել: Այս ամենը սակայն չի արվել: Նաեւ` որեւէ մեկը, որեւէ մեկին խուզարկության պահանջ չի ներկայացրել, եթե ներկայացվեր անպայման կբավարարվեր, որովհետեւ մենք հո լավ գիտեինք, որ վրաններում ոչ մի զենք էլ չկա: Եւ եթե անգամ որեւէ վրանում զենք գտնվեր, դա չէր կարող ազդել շուրջօրյա ակցիայի շարունակության վրա, որովհետեւ ում վրանում զենք է հայտնաբերվում, նրան էլ պետք է պատասխանատվության կանչեն եւ դա չի կարող ազդել զենք չունեցողների` հանրահավաք անցկացնելու իրավունքների վրա: (Ի դեպ հանրահավաքի կարգապահական խմբերը Ազատության հրապարակի մերձակայքում կամ վրանների տակ անընդհատ ինչ-որ բենզինով շշեր, մետաղյա ձողեր, մահակներ էին գտնում, որոնք, ինչպես պարզվեց, տեղադրում էին ԱԱԾ եւ ոստիկանության պրովոկատորները): Կարճ ասած` ուժային գործողության հենց սկզբից իրավապահներն իրենց դուրս դրեցին օրենքից: Ազատության հրապարակում տեղի ունեցավ մեծ կռիվ: Ցուցարարները պաշտպանվում էին գիշերային խարույկի համար բերված վառելափայտով կամ ուղղակի մերկ ձեռքերով: Հասկանալի էր, որ այդպես հնարավոր չէր դիմադրել ոստիկաններին, որոնց թիվը գրեթե հավասար էր այդ պահին հրապարակում եղած ցուցարարների թվին: Ոստիկանությունն էլ, հասկանալի է, զինված էր տվյալ իրավիճակի համար անհրաժեշտ ամեն ինչով: Կռիվը տեւեց մոտավորապես 30-40 րոպե: Շատերը տեղում ձերբակալվեցին, շատերը նահանջում էին կռվելով եւ կռիվը Հյուսիսային պողոտայով հասավ գրեթե Հանրապետության հրապարակ: Ինչ վերաբերում է առաջին նախագահին, հենց սկզբից մոտ 20 հոգանոց մի խումբ նրան մեկուսացրեց եւ տարավ դեպի Թումանյանի արձանը: Մեր տղաներից մի քանիսը ինձ Ազատության հրապարակից տարան ապահով տեղ: Ահա այսպիսին ստացվեց 2008 թվականի գարնանային առաջին լուսաբացը: Բայց սա միայն սկիզբն էր դաժան եւ արյունալի իրադարձությունների: Հետագա իրադարձությունները ցույց տվեցին, որ իսկապես քոչարյանասերժական ավազակապետության խնդիրը ոչ թե Ազատության հրապարակի հանրահավաքը ցրելն է, այլ ժողովրդին ջարդելը, նրան իր նախկին ստրկական վիճակին վերադարձնելը: Մարդիկ առավոտյան դեպքերից հետո, ոմանք էլ դրա մասին չիմանալով, գալիս են Ազատության հրապարակ` սովորականի նման հանրահավաքի: Ազատության հրապարակը նրանք գտնում են շրջափակված եւ բնականաբար խմբվում են մոտակայքում ու մեկ էլ հանկարծ մահակավոր ոստիկանները հարձակվում են նրանց վրա ու դաժան ծեծի ենթարկում: Հասկացանք` ոստիկանություն է, բայց համաձայնեք` ոչ ոք ոստիկանին իրավունք չի տալիս ուղղակի հարձակվել քեզ վրա ու մահականերով հարվածներ հասցնել, կամ էլ էլեկտրաշոկով տոկի տալ: Ոստիկանը նախ պետք է ասի, թե ինչ է ուզում եւ պետք է հիմնավորի իր պահանջի օրինականությունը: Եւ ահա մարտի մեկին մենք անընդհատ տեղեկատվություն էինք ստանում, թե ոստիկանները մի քանի խումբ մարդկանց ծեծի են ենթարկել Մաշտոցի պողոտայում, Հյուսիսային պողոտայում եւ այլն: Ահա այս ծեծված մարդիկ շիվարած, վիրավորված որոշում են հավաքվել Ֆրանսիայի դեսպանատան դիմաց: Բայց այստեղ էլ նրանց սկսում են ծեծել: Հասկանում եք` ոչ մի պահանջ չեն ներկայացնում, ուղղակի ծեծում են եւ վերջ: Այս լուրը տարածվում է Երեւանով մեկ եւ մարդիկ մեկտեղվում են ՀՀ-ում Ֆրանսիայի դեսպանատան առաջ, եւ երբ մարդիկ հոգնում են ծեծվելուց, իրենք էլ չհասկանալով, թե ինչպես ուժերի հարաբերակցությունը փոխվում է: Մի քանի տրոլեյբուսներով փակում են ջրցան մեքենաների ճանապարհը, ոստիկանությունը սկսում է բանակցել: Սկսվում է անհեթեթ առաջարկների շարան. հանրահավաքը տեղափոխել երկաթուղու կայարանի մերձակա հրապարակ, «Դինամո» մարզադաշտի մոտ, ի վերջո Մատենադարանի մոտ: Բայց հարց է ծագում` ինչո՞ւ տեղափոխել: Ինչո՞ւ: Պատճառ կարող էր բերվել, որ Ֆրանսիայի հրապարակում հանրահավաքը խանգարում էր երթեւեկությանը: Բայց այդտեղ այնքան մարդ էր հավաքված, որ ուր էլ տեղափոխվեին, անգամ Ազատության հրապարակ, փողոց էր փակվելու: Մանավանդ Մատենադարանի դեպքում, որի վրա պնդում էր ոստիկանությունը, փակվելու էր Մաշտոցի պողոտան, Կորյունի փողոցին կապող հանգույցը եւ նույնիսկ Մոսկովյան փողոցը, հնարավոր էր նաեւ Սայաթ Նովա-Բաղրամյան պողոտա- Մաշտոցի պողոտա հանգույցը: Այսինքն բոլոր դեպքերում փողոցներ էին փակվելու: Եվ ուրեմն ինչո՞ւ էր ոստիկանությունը պնդում տեղափոխման վրա: Որովհետեւ այս հատվածում նրանք պատասխան ծեծ էին կերել, տարածքը արգելափակված էր ջրցան մեքենաների եւ այլ տեխնիկայի համար: Նրանց պետք էր մարդկանց դուրս բերել բաց տարածություն չորս կողմից ջարդ ու փշուր անելու համար: Ճանապարհին մի երկու պրովոկատոր կջարդեր մի երկու խանութի ապակի եւ սա էլ կլիներ ուժային գործողությունների ֆորմալ պատճառ: Այս սցենարը չստացվեց եւ ահա լուր եկավ, որ ոստիկանները հեռանում են Ֆրանսիայի հրապարակից: Սա սկզբում լավ լուր թվաց, բայց գրեթե միեւնույն ժամանակ եկավ մյուս լուրը` տարբեր տեղերից, այդ թվում եւ Ղարաբաղից, զորք է բերվել Երեւան,զինվորներին բաժանվել են մարտական փամփուշտներ եւ հրաման կա կրակել ցուցարարների վրա մարտական փամփուշտներով: Ես Ֆրանսիայի հրապարակի ճանապարհին էի, երբ այս լուրը ստացվեց: Ես չէի ուզում հավատալ, որ Քոչարյանն ու Սերժը կկրակեն ժողովրդի վրա, բայց եւ նման հեռանկարին կասկածելու որեւէ հիմք չունեի: Ֆրանսիայի հրապարակի տեսարանը գերազանցեց իմ բոլոր սպասելիքները, առաջինը` մարդկանց թվով, բայց եւ նկատելի էր, որ սադրիչների թիվն էլ քիչ չէր: Ոմանք մոտենում էին եւ ինչ-որ սադրիչ առաջարկներ անում: Բանը հասավ այնտեղ, որ ես ստիպված էի ոմանց կոպտել: Որոշումը միանշանակ էր` մենք մնում էինք Ֆրանսիայի հրապարակում եւ սպասում առաջին նախագահին: Բայց մյուս կողմից մոտենում էին զինված զորախմբեր, որոնք հրաման ունեին կրակել ժողովրդի վրա: Ի՞նչ անել: Միանշանակ պետք էր հոգ տանել հանրահավաքի մասնակիցների անվտանգության մասին: Առաջին խնդիրը հետեւյալն էր` այնպես անել, որ տեխնիկա չմտնի ցուցարարների մեջ: Մինչ իմ գալը, արդեն իսկ մի քանի կողմից փակված էին Ֆրանսիայի դեսպանատան մերձակա հրապարակի մուտքերը, իսկ հրապարակի կենտրոնում ավտոբուսներ եւ մի քանի ոստիկանական «Վիլիսներ» կային: Ահա այդ մեքենաները տեղափոխեցինք հրապարակի մուտքերի մոտ եւ դրանցով պատնեշներ ձեւավորեցինք` բարիկադներ: Ի դեպ, այդ ընթացքում հրապարակում գտնվող բոլոր մասնավոր մեքենաները հանգիստ եւ առանց խոչընդոտի դուրս են եկել այնտեղից: Իսկ իմ նշած ավտոբուսներով զինվորներ էին բերել հրապարակ: Այս ընթացքում մի քանի կողմից հրապարակ էին գալիս նաեւ քաղաքապետարանին պատկանող ավտոբուսներ, երթուղայիններ, որոնց վարորդները միանում էին պատնեշներ կազմողներին: Ֆրանսիայի հրապարակի մուտքերը փակված էին: Բայց սա դեռ չէր երաշխավորում հանրահավաքի մասնակիցների անվտանգությունը: Ես մարդկանց բարձրախոսով հստակ ասացի հետեւյալը. «Մենք չենք պատրաստվում որեւէ մեկի վրա հարձակվել, բայց եթե մեզ վրա հարձակվեն` մենք կպաշտպանվենք»: Ո՞րն էր նման դիրքորոշման պատճառը: Իշխանության գործողությունները դուրս էին օրենքի շրջանակից եւ արդեն բեսպրեդելի ոլորտում էին: Մենք չէինք կարող ընկրկել ապօրինության առջեւ, բայց եւ չէինք կարող թույլ տալ, որ մեր կանանց, մայրերին մեր աչքի առաջ շան սատակ անեին, կամ մեզ շան սատակ անեն մեր մայրերի ու կանանց աչքի առաջ: Ահա այստեղ է, որ ես տղամարդկանց խորհուրդ տվեցի ինքնապաշտպանության համար ձեռքներին ունենալ փայտ կամ քար: Այս ընթացքում զորքը մոտեցավ երկու կողմից` Շահումյան հրապարակի եւ «Ձկան խանութի»: Այս ողջ պատմության ամենակարեւոր մասն այն է, որ նրանք ոչ մի պահանջ չունեին: Ի՞նչ էին ուզում նրանք առավոտյան, ի՞նչ էին ուզում կեսօրին, ի՞նչ են ուզում հիմա, այդպես էլ անհայտ մնաց: Եվ ի դեպ, զորքը, բանակը եկել էր մինչեւ Քոչարյանի կողմից արտակարգ դրություն հայտարարելը եւ ընդհանրապես շարքային ցուցարարը որտեղի՞ց պետք էր իմանար, որ արտակարգ դրություն է հայտարարված: Սրանք շատ կարեւոր նրբություններ են, որոնք բնորոշում են տեղի ունեցածի իրավական բնույթը, ավելի ճիշտ` ապօրինի բնույթը: Եվ ահա մի ինչ-որ պահի երեւանյան մթության մեջ լսվեցին կրակոցներ, պայթյուններ: Ֆրանսիայի հրապարակում ոչ ոք չընկրկեց: Երիտասարդների մի մեծ խումբ շտապեց դեպի «Ձկան խանութի» կողմը, որտեղից լսվում էին պայթյուններն ու կրակոցները: Սկզբում միայն օդ էին կրակում, լուսարձակ փամփուշտներով, բայց մի քանի րոպե անց զոհվեց առաջին ցուցարարը եւ քաղաքացիները հասկացան, որ զորքը եկել է իրենց կոտորելու: Ու սկսվեց իսկական մարտը, փայտերով, խողովակներով զինված տղերքը պաշտպանում էին իրենց` ոչ թե հանրահավաք անելու, այլ ապրելու իրավունքը, իրավունք որի դեմ դուրս էր եկել հայոց բանակը, որը մարտական AKC- ներով ու նռնակներով կրակում էր սեփական ժողովրդի վրա: Այս ընթացքում ես անընդհատ բարձրախոսի մոտ էի: Մի շարք ընկերների հետ մենք փորձում էինք ինչ-որ բաներ ասել ժողովրդին, փորձում էինք այնպես անել, որ խուճապ չլինի: Հետո բարձրախոսի մոտից սկսեցին երգել ազգային ազատագրական երգեր, արտասանել բանաստեղծություններ, հետո կրակոցները դադարեցին: Իմացանք, որ ցուցարարները բանակին ետ են մղել մինչեւ Լեոյի փողոց, մինչեւ Ամիրյան փողոց` Մաշտոցի պողոտայի կողմից: Ու հետո տեղի ունեցավ կարճ դադար ու եկավ խանութների ջարդ ու փշուրի ու թալանի մասին լուրը: Հասկանալի էր, որ սա իշխանական ցերեկային սցենարի ուշացած իրագործումն էր, որովհետեւ, եթե հանրահավաքի շարքային, իսկական մասնակիցները ջարդ ու փշուր անեին, չկար ավելի լավ ու անպաշտպան թիրախ, քան Անդրանիկ Մանուկյանի «Մետրոպոլ» հյուրանոցը, կամ Գագիկ Ծառուկյանի կոնյակի գործարանը: Այդ թալանը իշխանությանն անհրաժեշտ էր հաջորդ օրը «Հայլուրով» ցուցադրելու բան ունենալու համար: Ի դեպ «Հայլուրը» մինչեւ այժմ չի ասել, որ ցուցարարների դեմ մարտական փամփուշտներով կրակել են եւ կրակողն էլ բանակն է եղել: Ինչեւէ, ավելի ուշ հայտնի դարձավ, որ սպասվում է հերթական գրոհը ցուցարարների վրա, այս անգամ արդեն տանկերով: ՀՀ առաջին նախագահ Լեւոն Տեր-Պետրոսյանը, որը այս ողջ ընթացքում տնային կալանքի տակ էր, հանրահավաքի մասնակիցներին հորդորեց հեռանալ: Մինչ այդ արդեն իմացել էինք, որ արտակարգ դրություն է հայտարարված, որ կան բազմաթիվ վիրավորներ, որ կան բազմաթիվ զոհեր եւ այս ֆոնին խիստ պատեհ էր, որ հարթակից բարձրախոսով «Հայր մերը» հնչեցրեց հայ առաքելական եկեղեցու մի արդար սպասավոր: Ի դեպ Ազատության հրապարակում էլ շատ հաճախ հնչում էր «Հայր մերը» եւ հանրահավաքի մասնակիցները աղոթում էին: Այս անգամ սակայն Ֆրանսիայի հրապարակում շատերի աչքերին արցունքներ երեւացին:

Որոշ հարցեր եւ եզրակացություններ

Արտակարգ դրություն հայտարարելու մասին Քոչարյանի հրամանագիրը լեգիտիմության հսկայական դեֆիցիտ ունի: Սահմանադրությունն ասում է, որ արտակարգ դրություն հայտարարվում է սահմանադրական կարգին սպառնացող անմիջական վտանգի դեպքում: Ի՞նչ վտանգ էր սպառնում սահմանադրական կարգին մարտի մեկին: Միակ վտանգը այն էր, որ ոստիկանությունն ու բանակը դուրս էին եկել օրենքի շրջանակից եւ վերածվել մի մեծ հանցավոր զինված բանդայի: Եվ ընդհակառակը` հենց Քոչարյանի սահմանած արտակարգ դրությունն է սպառնում երկրի Սահմանադրական կարգին, երբ ընդդիմությունը բանտերում է կամ ընդհատակում, մամուլը եւ կուսակցությունները փաստացի փակված են, երթեր եւ ցույցեր անցկացնելը արգելված են, առաջին նախագահը տնային կալանքի տակ է, ժողովուրդը չունի տեղեկատվություն, Երեւանի կենտրոնական փողոցները վերահսկվում են ավտոմատավորների եւ տանկերի կողմից: Ահա այն իրավական ռեժիմը, որով ապահովվում է արտակարգ դրությունը: Բայց նույն Սահմանադրությունն ասում է, որ արտակարգ դրության ռեժիմը սահմանվում է օրենքով: Ուրեմն հարց. կա՞ արդյոք Հայաստանում նման օրենք: Իհարկե չկա: Եւ ուրեմն` ի՞նչ է սա նշանակում: Սա նշանակում է, որ Քոչարյանը կատարել է գործողություն (սահմանել է արտակարգ դրության իրավական ռեժիմ), որի համար լիազորված չէ Սահմանադրությամբ եւ օրենքներով: Աղվան Հովսեփյան, սա է իշխանության յուրացումը, եւ ոչ թե այն ծիծաղելի հեքիաթները, որ հնարում եք դուք թերեւս անտաղանդ գրողներ Լեւոն Անանյանի եւ Ռազմիկ Դավոյանի օգնությամբ: Բայց սա ամենը չէ: Ո՞վ է Ռոբերտ Քոչարյանին եւ Սեյրան Օհանյանին իրավունք տվել բանակը հանել քաղաքացիական շարժման դեմ եւ տանկեր ու ավտոմատավորներ կանգնեցնել Երեւանի փողոցներում, կրակել մարդկանց վրա: Ցույց տվեք այն օրենքը, որով նման բան անելու իրավունք է տրված մեկին: Ինչո՞ւ է քաղաքացիների դեմ օգտագործվել մարտական զենք եւ ինչո՞ւ չեն կիրառվել գոնե ռետինե փամփուշտներ: Որովհետեւ` ճիշտ էր նկատել Հրանտը, Քոչարյանի եւ Սերժի համար հրապարակում կանգնածները ոչ թե համաքաղաքացիներ էին, այլ թշնամիներ: Եվ այդ թշնամիներին նրանք բնորոշում են կամ որպես հայաստանցի կամ որպես երեւանցի: Եւ ի դեպ, խորհրդակցություններից մեկի ժամանակ Քոչարյանը թույլ էր տվել այսպիսի արտահայտություն. «Մի հատ փըխկ անեմ, էս երեւանցիք փախչելու են»: Հուսախաբ եղավ, չփախան: Մարտի 1-ի իրադարձություններից հետո հասկանալի դարձավ, որ ռոբերտասերժական իշխանությունը եւ Հայաստանի ժողովուրդը գենետիկորեն անհամատեղելի են: Եւ առաջին նախագահի այն ձեւակերպումը, թե այս երկրից կամ Սերժը պիտի գնա, կամ ժողովուրդն է գնալու, որքան էլ դաժան, նույնքան դիպուկ է:

Ատելության մասին

Իշխանությունը անընդհատ թմբկահարում է, որ մեր շարժումը լի է ատելությամբ եւ հանրահավաքներում էլ ատելություն է քարոզվել: Ամենեւին դժվար չէ հերքել այս անհեթեթ պնդումը: Վերջին օրերի մեր երթերում մի այսպիսի ավանդույթ էր ձեւավորվել. որեւէ տեղում ոստիկանական շարքերի հանդիպելիս երթի մասնակիցները բուռն ծափերով ողջունում էին ոստիկանությանը, երթը պատշգամբներից նայող մարդկանց` լինեին դրանք պետական գերատեսչության, մասնավոր տների, թե իշխանական օլիգարխների պատկանող հիմնարկների պատշգամբներ, ահա այդ մարդկանց ջերմագին ողջույններ էր հղում եւ ստանում պատասխան: Սա իհարկե, ատելության նշան է, բայց համաժողովրդական ատելության` Ռոբի եւ Սերժի նկատմամբ:

Ազատության հրապարակում մարդիկ պարում էին ուրախանում, ուղղակի տոնում իրենց վերածնունդը, հոգ տանում միմյանց մասին: Եւ իսկապես զզվելի է լսել պաշտոնական տեղեկությունը այն մասին, թե հրապարակում մնալու համար մարդկանց փող են տվել: Ինչ վերաբերում է սնունդին, ես անուններով չգիտեմ, բայց դեմքով հիշում եմ տասնյակ մարդկանց, ովքեր հրապարակ սնունդ են բերել եւ մարդկանց բաժանել` տաք թեյ, տաք սպաս, բրդուճներ: Այո կազմակերպիչներն էլ սնունդ բաժանել են, որովհետեւ մեկը 100 դոլարի սնունդ է բերել Ազատության հրապարակ, մյուսը ուղղակի այդ 100 դոլարն է բերել եւ խնդրել, որ կազմակերպիչները դա ծախսեն շուրջօրյա ակցիայի կարիքների համար: Եղել են մարդիկ, ովքեր դեղորայք են բերել, վառելափայտ, տաք ծածկոցներ: Եւ ի դեպ, ամեն օր լուսաբացին Ազատության հրապարակը մաքրվել է, կարգի բերվել: Եւ հանրահավաքի ընթացքում Կենտրոնի թաղապետարանը հրապարակում մի օր աղբահանություն չի իրականացրել: Այդ ամենը արվել է հանրահավաքի մասնակիցների միջոցներով եւ օգնությամբ:

Անկարգություններ կազմակերպելու մասին

Հենց սկզբից ՀՀ առաջին նախագահ Լեւոն Տեր-Պետրոսյանը սահմանել է մեր պայքարի հիմնական սկզբունքը. ոչ մի բռնություն: Փետրվարի 20-ի, այսինքն առաջին հետընտրական հանրահավաքը շատ լարված էր: Մարդիկ պահանջում էին ուժային լուծման գնալ: Տեր-Պետրոսյանը սակայն այդ ագրեսիվությունը հիանալի կերպով վերածեց երգուպարի, տոնախմբության: 10 օր Ազատության հրապարակում տոնախմբություն էր, հրավառությամբ, երգ երաժշտությամբ ու պարով, ազգային պարով: Այս տոնախմբության պատճառով ավազակապետությունը ավելի ատեց ժողովրդին, որը նորանոր պատվիրակներ էր ուղարկում Ազատության հրապարակ, թույլ չտալով, որ տոնախմբությունը մարի: 10 օրվա հանրահավաքների, երթերի ընթացքում չի եղել ոչ մի անախորժություն, ոչ մի անկարգություն: Ժողովուրդը հասել էր հոգեկան եւ հոգեւոր հավասարակշռության: Ու եթե չլիներ ոստիկանական լկտի, ապօրինի բռնությունը, տոնը ընթանալու էր առանց անախորժությունների:

Իշխանության յուրացման մասին

Այն մեղադրանքը, որ դատախազությունը հիմա փորձում է փաթաթել մեր վրա, ուղղակի զավեշտական է: ՔՕ հոդվածը կոչվում է «Իշխանության յուրացում»: Անգամ դպրոցականը կհասկանա, որ այս մեղադրանքի հասցեատերը Ռոբերտ Քոչարյանն ու Սերժ Սարգսյանն են, որոնք չեն ընտրվել երկրի նախագահ, բայց յուրացրել են նախագահին ու ժողովրդին պատկանող իշխանությունը: Ընդ որում, ԿԸՀ-ի, ԸԸՀ-ների, մարզպետների, քաղաքապետարանների հետ հանցավոր համաձայնության գալով: Հանցավոր համաձայնության կարեւորագույն օղակ է նաեւ ՍԴ-ն: Սա թերեւս ամենաարգահատելի օղակն է, տառաճանաչ, բայց անդեմ, անողնաշար, անինքնասեր, փափկասուն կոկետուհիների հավաքածու:

Սպասո՞ւմ էինք արդյոք

Արդեն տասը տարի խոսվում է այն մասին, որ քոչարյանական իշխանությունը հանցագործ, մարդասպան իշխանություն է: Եւ այսպես պնդողները գտնվում էին հարթակում: Առաջին նախագահն էլ, որ ղեկավարում է շարժումը, համակարգված եւ ամբողջական ներկայացրեց վարչախմբի հանցավոր էությունը: Այսինքն` նման վարչախմբից կարելի է սպասել ամեն ինչ: Այդ առումով մարտի 1-ի եւ հետագա իրադարձությունները, իհարկե սպասելի էին եւ կանխատեսելի: Ուղղակի մեզնից յուրաքանչյուրը հույս ուներ, որ իշխանության մեջ դեռ ինչ-որ բանականություն եւ բարոյականություն մնացել է: Ի դեպ, մենք տեղյակ էինք նաեւ, որ մարտի լույս մեկի գիշերը ժամը 5-ին ներքին զորքերում, ոստիկանությունում եւ բանակում տագնապ է հայտարարվել: Տեղյակ էինք դեռ փետրվարի 29-ի երեկոյան:

Ի՞նչ է լինելու հետո

Քոչարյանն ու իր Սերժը ապացուցեցին այն, ինչ պահանջվում էր ապացուցել. նրանց իշխանության պահպանումը աղետ է Հայաստանի համար: Նրանց իշխանության պահպանումը նշանակում է կորցնել Լեռնային Ղարաբաղը: Շարժումը պետք է շարունակվի նոր թափով: Հայաստանի հրապարակներում պետք է տեղի ունենան հանրահավաքներ, փողոցներում երթեր, քանի դեռ ավազակապետությունը տապալված չէ: Ընդ որում, պայքարը պետք է շարունակել, թե բանտերում, թե ազատության մեջ, թե ընդհատակում:

Հ.Գ ՀՀ առաջին նախագահը ավազակապետության առանցքային դեմքերին նշելիս մոռացել էր խոսել մի առանցքային դեմքի մասին` Վեհափառ ավազակապետի:

Նիկոլ Փաշինյան